Мазмұны
Кіріспе................................3
І бөлім. Тауарды несиеге сатудың есебі, қолма
1.1Тауарларды әзірлеу, тауарлар түрлері, жіктелуі туралы түсінік.......6
1.2 Тауарды несиеге, қолма – қол, қолма –
жүргізу саясаты..........................11
1.3 Көтерме саудасындағы және бөлшек сауда кәсіпорындарындағы
тауарлардың операциясының есебі...................20
1.4 Көтерме саудасындағы және бөлшек сауда кәсіпорындарындағы
тауарлардың операциясының есебі...................29
ІІ бөлім. ПОСЖБ ЖШС –
2.1.ПОСЖБ ЖШС – нің қалыптасуы, дамуы және
есеп................................32
2.2.ПОСЖБ ЖШС – нің экономикалық жағдайы............35
2.3.ПОСЖБ ЖШС – нің ақша қаражатының құрамы
құрылымы.............................38
2.4.Синтетикалық және аналитикалық есеп...............41
ІІІ бөлім. Тауарды несиеге сатудың есебін
қолма – қолсыз есебін жетілдірудегі іс шаралары............46
3.1.Францияның жалпы экономикалық жағдайы, салық жүйесіне
сипаттама..............................46
3.2.ХҚЕС – тың даму тарихы, мақсаты................53
3.3.«1.С Бухгалтерия 8.0» қазіргі таңда қолданылуы, дамуы........65
Қорытынды...........................68
Қосымшалар:
Пайдаланылған әдебиет......................71
Кіріспе
Еліміздің өз тәуелсіздігіне ие болғаннан бері біздің жас
Кәсіпорындар бірінен кейін бірі жабылып, халықтың басым көпшілігі
Осы жағдай әлемдік қаржы дағдарысының алғашқы шегінде Қазақстан
Жылдың басында Үкімет пен Ұлттық банктың, қаржы қадағалау
2007 жылдың соңында Қазақстан Үкіметі Елбасының тікелей тапсырмасына
Үкімет еліміздің экономикалық тұрғыдан сапалы дамуын қамтамасыз ету
Қазақстан Республикасының дамуын негізге ала отырып, курстық жұмыс
Маған берілген тақырып: «Тауарды несиеге сатудың есебі, қолма
Тауарларды сату әр қилы болып келеді. Бұл –
Тауарларды несиеге сатуды барлық меншік формасындағы бөлшек сауда
Несие алынатын тауардың қолма – қол
Егер несиеге сатылатын тауардың бағасы ең аз шамадағы
Ұзақ уақыт пайдаланылатын тауарларды несиеге сатудың жаңа ережесіне
Мәселен, алты айға дейінгі мерзімде бөліктеп төленетін тауар
Тауардың құны несиенің шекті сомасынан асып
Сатып алушыдан сауда кәсіпорнының пайдасына несие сомасының проценті
І бөлім. Тауарды несиеге сатудың есебі, қолма
Тауарларды әзірлеу, тауарлар түрлері, жіктелуі туралы түсінік
Маркетинг кешені 4 құрылымдық компоненттен тұрады:
Тауар.
Баға.
Тарату әдістері.
Ынталантыру әдістері.
Тауар түсініктемесінің саны жеткілікті. Тауар дегеніміз - бұл
Олар объектілер, көрсетілетін қызметтер, орындар, ұйымдар және идеялар
Тауарлық бірлік - шаманың, бағаның, сыртқы пішінінің көрсеткіштерімен
Тауарларды ойлап шығарушылар дайындайды және оны әзірлеген уақытта
Ойдағы тауар, бұл деңгейде мына сұрақтарға жауап беріледі;
Өйткені қандай да болмасын тауар - ол белгілі
Нақтылы түрінде орындалған тауар, ол бес негізгі сипатымен:
Нығайтылған тауар - тауарға қолдау ретінде қосымша көрсетілетін
Тауарлар әлемі ауқымды және сан алуан, сондықтан онда
Тауарды пайдалаыу дәрежесі немесе материалдық қажеттілігі бойынша жіктеу:
Ұзақ мерзім пайдаланылатын тауарлар - көп мәрте пайдаланылатын
Қысқа мерзім пайдаланылатын тауарлар - пайдаланудың бір немесе
Көрсетілетін қызметтер - белгілі бір тарап іс-әрекет, басқасына
Өндірістік тауарлар басқа тауар мен көрсетілетін қызметтерді өндіруде
Материалдар мен бөлшектер (тетіктер) өндіріс процесінде толык, пайдаланылады.
Күрделі мүлік - дайын бұйымда жартылай шамада болатын
Қосалқы материалдар мен көрсетілетін қызметтер - дайын бұйымның
Тауар саясатының маңызды элементтерінің жиынтығы болып онын, таңбасы,
Марка – ол тауардың атауы, белгілі бір
Маркалық атау – ол марканың бір бөлігі,
Маркалың белгі – ол өзге тауардан айыру үшін
Тауарлық белгі (® , ™) – құқықтық
Авторлық құқық (© ) - әдебиеттік, музыкалық немесе
Тауарлық номенклатура – нақтылы сатушы мен сатып алушыларға
Тауарлық ассортимент - өз араларында ңызмет жасауының ұқсастығы
А) Марканың иесі жөніндегі шешім:
тауар ендіруші маркасының атауымен;
өзінің маркасын иеленуге аламын деген делдалға тауардың берілуімен;
тауардың бір бөлігі өндірушінің маркасьмен, келесі бір бөлігі
Б) Маркалық тауардың сапасы жөніндегі шешім.
Маркалық; тауарды әзірлеген уақытта оның сада деңгейін және
В) Туыстық маркалар жөніндегі шешім.
Маркалық атаулар берілуінің мәселесіне 4 көзқарас айқындалған:
жеке маркалық атаулар
барлық тауарларына бір маркалық атау беру
туыстық, тауарлар үшін ұжымдық маркалық атау беру
жеке атаулармен үйлестірілген фирманың сауда атауы.
Г) Марканы пайдалану аясын кеңейту жөніндегі шешім. Тауар
Д) Көп маркалық көзқарас жөніндегі шешім
Көп маркалық көзқарас – ол сатушының бір
Маркалы тауар – бұл жоғары сапалы тауар,
Маркалы тауар бойынша мамандандырылған "Интербранд" консалтинг компаниясы 1996
Тауарлық ассортимент және тауарлық номенклатура
Тауарлық ассортимент - өз араларында қызмет көрсетуінің ққсастығы
Тауарлық номенклатура – нақты сатушы мен сатып алушыларға
А) Тауарлың ассортимент шеңберінде қабылданатын шешімдер:
тауарлық ассортиментті көбейту жөніндегі шешім (төмен, жоғары, екі
жаңа бұйымдарды іске қосу арқылы тауарлық ассортиментті толықтыру
Б) Тауарлық номенклатура жөніндегі шешім:
тауарлық номенклатураның ауқымдылығы. Ауқымдылығы – фирма шығаратын ассортиментік
тауарлың номенклатураның толықтырылуы. Толықтырылуы – ол тауарлар
тауарлық номенклатураның тереңдігі. Тереңдігі – ол ассортименттік
тауарлық номенклатураның үйлесуі. Үйлесім – ол түрлі ассортименттік
Сөйтіп, тауар саясаты - кәсіпорынның маркетингтік қызметінің тауарлар
Тауарды несиеге, қолма – қол, қолма – қолсыз
жүргізу саясаты
Тауарларды несиеге сатуды барлық меншік формасындағы бөлшек сауда
Несие алынатын тауардың қолма – қол
Егер несиеге сатылатын тауардың бағасы ең аз шамадағы
Ұзақ уақыт пайдаланылатын тауарларды несиеге сатудың жаңа ережесіне
Мәселен, алты айға дейінгі мерзімде бөліктеп төленетін тауар
Тауардың құны несиенің шекті сомасынан асып
Сатып алушыдан сауда кәсіпорнының пайдасына несие сомасының проценті
Тұрғын үйге арналмаған жеке тұлғалар саудасының маңызды
көзіне, оны қалыптастыратын әрі ауыстыратын құралға несие
карточкалары жатады.
Банк карточкалары үш тараптың қатысуын ұйғарады:
несие карточкасының эмитент - банкісі;
несие карточкасының иесі;
несие карточкасын тауарлар мен қызмет көрсетулердің төлем құралы
Банк өз қызметі үшін әрбір операцияның сомасынан белгілі
Төлем карточкасын пайдаланушылар, сонымен бірге, жыл сайын белгілі
Тұтыну несиесін тұрақты түрде берудің бұл тәсілі шетелдерде
Бүгінгі таңда көптеген қазақстандық банктер де әр түрлі
Тұтыну несиесіне, сондай-ақ, ломбард та жатады.
Ломбардтар (несиені) халыққа жеке пайдаланылатын және үйде тұтынылатын
Сауданың мөлшері кепілге салынған заттың түріне, оның нарыктық
Бүгінгі танда, әсіресе, жекеше ломбардтар кеңінен тараған. Сол
Біртұтас ақша айналымының құрамына қолма-қол акшасыз айналым кіреді.
Қолма-қол ақшасыз есеп айырьісудың келесі нысандары бар:
Төлем-тапсырмалық нысаны.
Аккредитивтік нысан.
Чекпен есеп айырысу.
4.Төлем–талап тапсырмалық нысаны.
Төлем-тапсырмалық нысаны. Төлем тапсырмасы дегеніміз - төлеушінің өзіне
1. Тауар жеткізуші келісімшартқа сәйкес тауарын жөнелткеннен кейін
2 Сатып алушы тауарды алғаннан кейін төлем-тапсырмасының жинақтамасын
3. Құжаттарды тиісті тексеруден өткізгеннен соң банк көрсетілген
Аккредитивтік нысан. Аккредитивтік нысаңды қолданғанда құжаттардың айналысы төмендегідей
Жасалған шартқа сәйкес тауар өндіруші өндірілген тауарының жөнелтуге
Сатыл алушы мұндай хабарды алғаннан кейін өзінін банкісіне
3 Тауар алушының банкісі өтініште көрсетілген соманы тауар
Тауар сатушынын банкісі алған ақшаны аккредитивтер деген шотқа
Тауар сатушы мұндай хабарды алғаннан кейін, тауар алушыга
Тауар сатушының банкісі құжаттарды алғаннан кейін аккредитивтер деген
Чекпен есеп айырысу. Бұл қай жағынан алып карағанда
Сатып алушы алмақшы болған тауарын іріктеп алады да,
Чек ұстаушы сол чекті келесі күні сатып алушының
3 Сатып алушынын банкісі бұл чектің сомасын тауар
Төлем-талап тапсырмалық нысаны. Бұл нысан бойынша есеп айырысу
1. Тауар сатушы тауарды алушыға жеткізеді де, оның
2. Тауар атушының
3. Тауар алушы 3 күн аралығында алған құжаттармен
4. Тауар алушының банкісі құжатта көрсетілген соманы,тауар алушынын
5. Тауар сатушысының банкісі алған ақшаны тауар сатушының
2006 жылы екінші деңгейдегі банктер және «Қазпошта» АҚ
Тұтастай алғанда төлем кұралдарын пайдаланудың ұлгайғаны байқалады. Мәселен,
Қағаз ақша белгілерінің және ұсақ монеталардың үздіксіз қозғалысын
2006 жыл 2005 жылмен салыстырғанда экономика субъектілерінің қолма-қол
Ұлттық банк
2-ші деңгейлі банктер
Заңды тұлғалар
Халық
Қолма-қол ақшаның қозғалысы.
2006 жылғы қантарда қолма-қол ақшаны алу 2005 жылғы
2006 жылдың тамыз-қазанында эмиссиялық нәтиже 2005
банкноталарының айналысқа шығарылуынан
2006 жылғы 15 қарашадан 31 желтоқсанға дейінгі аралықтағы
Осылайша, 2006 жылы эмиссиялық көрсеікіштердің өсуі 2005 жылдың
Алматы каласын және Жамбыл облысын қоспағанда, барлық облыста
Эмиссиялық нәтиженің артуы екінші деңгейдегі банктердің кассалары арқылы
Банктердің кассаларына қолма-қол ақшанын түсу көлемі 2006 жылы
Банктердің кассасына қолма-қол ақшаны қайтару коэффициенті 2005 жылғы
Банктердің кассаларына қолма-қол ақша қаражаты түсімдерінің негізгі үлесін
тауарларды, қьзмет көрсетулерді және орындалған жұмыстарды сатудан-
шетел валютасын сатудан
жеке тұлғалардың депозиттері бойынша шоттарына 1008,4 млрд.теңге (15,7%)
Банктердің кассаларына қолма-қол акшаның қаражаты түсу баптарының арасында
2006 жылғы касса айналымы шығыс бөлігінің көрсеткіштерін 2005
- жеке тұлғалардың салымдары бойынша шоттардан беру 1
- тауарлар, қызмет көрсетулер және орындалған жұмыстар үшін
- банкоматтарды толықтыру үшін
Берілген қолма-қол ақшаның жалпы массасындағы біршама 2,2 есе
1.3 Көтерме саудасындағы және бөлшек сауда кәсіпорындарындағы
Тауар - материалдардық бұйымдар, олар тұтыну немесе пайдалану
Тауарды бағалау есептік бағаны таңдау болып табылады, яғни
Сатып алынған кұны өзіне: сатып алу құнын, баж
Сату бағасы - бұл тауардың сол бойынша ең
- сатып алынған кұны - бұл кұжаттармен қуатталған
акциз - бұл тек кейбір тауар түрлеріне белгіленеді:
темекі бұйымдарына, жеңіл автомобильдерге, зергерлік бұйымдарға т.б.; акциздің
мөлшерлемесін үкімет белгілейді, проценттік денгейде тауардың кұнына бөліп
немесе натуралды түрде оның физикалық көлеміне бөліп анықтайды,
алкогольдік өнімдер бойынша акциздің мөлшерлемесі оның кұрамындағы спиртке
тәуелді етіп белгіленуі мүмкін;
қосылған құн салығы — келесі мөлшерлеме бойынша әртүрлі
белгіленеді: 0% (нольдік пайызы бойынша) - экспортталған тауарларға
қаралғандардан басқасы), 16% - барлық тауар түрлері
босатылғандардан басқасы);
сауда үстемесі – бұл бөлшек сауда кәсіпорындарының
және сату операцияларынан табыс алуға арналған үстеме.
Дегенмен де, көптеген бөлшек сауда магазиндері тауарды сауда
Келіп түскен тауарды есепке алу айтарлықтай қиындық туғызбайды,
Сатылған Жұмыс күнінің Сатып алынған Жұмыс соңына
тауардың құны = бағасы сатып +
сатып алынған алынған бағасы
бағасы бойынша
қалдығы
Бұл кезде қалдықтың деңгейін тұрақты түрде түгелдеудің көмегімен
Көптеген бөлшек сауда кәсіпорындарында тауар есебін ұйымдастырудың күрделі
Магазинге тауар келіп түскен кезде оның атауы, айрықша
Кейбір тауарлар өзінің техникалық себептері бойынша штрихтық кодтауға
Есептік құнын тандау - алынған кұны бойынша немесе
арнайы (тұтастай) идентификациялау әдісі;
орташа өлшемдік құн әдісі;
ФИФО әдісі - запастарды алғашкы сатып алынғандардың бағасы
бағалау әдісі;
Бұл аталған әдістердің қолдану тәртібі жоғарыда "Тауарлы-материалдык құндылықтардың
Бөлшек сауда кәсіпорындарында бухгалтерлік есепті ұйымдастырудың ерекшеліктері.
1330/1 субшоты - "Бөлшек сауда кәсіпорындарының қоймаларындағы тауарлар",
1330/2 субшоты- "Бөлшек саудада сату үшін алынған,
1330/3 субшоты - "Тауардың үстеме бағасы". Бұл
1330/4 субшоты - "Тауар бағасына косылған құн салығы".
Тауарлар сатылғаннан кейін тауар бағасы ҚҚС сомасынан "тазартылады",
Сөйтіп, 1330/3 және 1330/4 субшоттары тек тауардың сатылу
Сонымен қоса, көмекші субшоттар жүйесін колдану синтетикалық есептің
Қазақстан Республикасында әрекет етіп тұрған заңмен сәйкес, бухгалтерлік
Сонымен, бухгалтерлік есепте тауардың сатылған кезеңі, магазиннің бас
Тауарды есептен шығару сатушының есеп беруінің негізінде жасалады,
Енді сатылған тауардың сатып алынған бағасын көрсету үшін,
Алдымен, белгіленген нысан бойынша, сатылған сауда үстемесін есептейді,
Бухгалтерлік жазбалардың негізінде сауда үстемесі тауардың сатылу (сату)бағасына
Тауардың ай ішіндегі айналымы мен ай басындағы тауардың
Ай барысында сатылған тауардың жалпы кұнынан (сатылған енімнен
4."Болжамдық сальдосын» жалпы сатылған өнімнің құнына
Тауар калдығына катынасты сатылмаған сауда үстемесінің сомасын ай
соңында қалған тауардың сомасын орташа пайыздық сауда үстемесіне
жолымен анықтаймыз.
"Болжамдық сальдодан" 1330/3 шоты бойынша тауар калдығына жататын
сауда үстемесінің сатылмаған сомасын алып, сатылған тауардың сауда
үстемесінің сомасын анықтаймыз, бұл өз кезегінде кызыл жазумен
жазу болып табылады.
Сонымен, жоғарыда айтылған есептеулердің мәні: ай басындағы сауда
Көтерме саудасындағы тауарлардың операциясының есебі. Көтерме саудасындағы
Реттік№
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3
1. Жабдықтаушылардан келіп түскен тауар қоймаға кірістелді ҚҚС
1310
1420
3310
3310
2. Тауар сатып алушыларға сатылды:
-табысы қалыптасқан (қосылған) келісімшарттық құнына
-сату бойынша айналысына есептелген ҚҚС (16%)
2110
2110
6010
3130
3. Сатып алынған тауардың сатылған бағасы есептен шығарылды
7010
1330
4. Келіп түскен тауардың шот-фактурасы төленді
3310
1040
5. Олардың сатып алған тауардың шоттарын сатып алушылар
1040
2110
Көтерме сауда кәсіпорнында тауардың аналитикалық есебі оның коймасы
Бухгалтерлік есепте тауардың сатып алынған бағасьн көрсету үшін
сатылған бағасын үстемеден және КҚС "тазалайды," яғни кызьл
Олардың есебінің бөлшек сауда кәсіпорындарының есебінен айтарлықтай ерекшелігі
Сауда ұйымының қоймасынан тауар сатылған жағдайда өзі жабдықтаушымен
Транзиттік жолымен тауарды сатқан кезде тауар сауда кәсіпорынның
Бірінші жағдайда, көтерме сауда кәсіпорны өзі жабдықтаушылармен тауар
Көтерме сауда кәсіпорнынан, әдетте, тауарды сатып алушыға жөнелту
1.4 Көтерме саудасындағы және бөлшек сауда кәсіпорындарындағы тауарлардың
Бартерлік мәміле тәртібінде сатылған өнімнің есебі. Ақшасыз тауардан
Уақытша шығарылған және уақытша әкелінген тауардың есебі. Тауарлар
Уақытша шығарылатын және уақытша әкелінетін тауар кәсіпорынның 1330
1330 шоты кредиттеліп, 3210 дебеттеледі. Егер де
Ал уақытша шығарылған тауарға 1330 шоты кредиттеледі де,
қайтарылмаса, онда оған керісінше операциялар жасалынады, яғни 1330
Тауарларды тегін беру кезінде болатын операциялардың есебі. Тегін
Тегін берілген дайын өнім материалдардың басқа да активтері
Келісім-шарт бойынша берілетін тапсырмалардың операцияларының (операциясының) есебі. Келісім-шарт
Сенген жақ сенімді білдірген жақтың оған берген тапсырмасына
Сенім берген жақ сенген жағына оның жасаған шығынын
Мысал. "Узень" ЖШС-гімен (сенім берген жақ) және "Спектр"
Сенім берген жақ келісім-шарт бойынша сенген жағына марапаттау
ІІ бөлім. ПОСЖБ ЖШС – нің
2.1 ПОСЖБ ЖШС – нің қалыптасуы,
Кәсіпорын өндірістік материалдарды өндірумен аймалысады.Оның тұрақты мекен жайы
Кәсіпорын негізгі ондірістік материалдармен негізгі шығаратын
Кәсіпорынның қызметінін негізгі мақсаты ол өзінің негізгі қызметін
• Бетон өнімдерін өндіру;
Қосалқы өнім өндіру
Тапсырыс бойынша өнім шығару
Кәсіпорын аталған қызмет түрлерімен айналыса отырып ол өзінің
• Семей
• өндірілетін
• Ш.Қ.О). өндіретін
• жұмысшылардың жұмыс
Операциялар журналында келесі жұмыстарды істеуге болады:
Жазуларды дайындау.
Жазуларды қарау
Операциялар журналындағы жазуларды бақылау.
ЖШС «ПОСЖБ-ның » «1С. бухгалтерия» жиынтығындағы шоттардың кұрылымы
-Операциялар журналына байланысты мәліметтер.
-Операциялар журналындағы бухгалтерлік функциялар.
-Операциялар журналындағы басқа функциялар.
-Қосымша бухгалтерлік мәліметтер. Олар бухгалтерлік есептің негізгі бөлігі
ЖШС «ПОСЖБ-ның» есеп саясатына байланысты 2002-2004
Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық операцияларын
Негізгі қор екі топқа бөлінеді:
- Өндірістік есепгегі;
- Өндірістік емес есептегі.
а) Негізгі қордың нормативтік қьзмет ету
Техникалық ахуалы;
Қолдану жиілігі;
Моральдық ескірудің болжамдық, дәрежесі;
- Техникалық кұжаттардағы деректер
б) Негізгі қорларды түгендеу (инвентаризация) жыл бір рет,
в) Барлық негізгі қорларда (транспорттан басқа) амортизациялық есеп
г) Бастапқы бағасын азайту келесі жағдайларда жүргізіледі:
- Жартылай бүлінген жағдайда;
- Есепті кезеңнің аяғындағы негізгі қорды
з) з) және и) пункттерінен
а) шикізат, материалдар, сатылып алынатын жартылай фабрикаттар,
қораптар және қораптық матерлалдар, өндіріске қолданылатын жәй
материалдар қорлары орта баға есебімен есептеледі.
б) Өндіріске кеткен шығындар өздерінің экономикалық, мазмұнына,
байланысты келесі калькулациялық батарға жинақталады:
Негізгі шикізат (қосымша шикізат) транспорттық есебімен.
- Қайтарымды қалдықтар шикізаттың бағасынан алынады;
Басқа мекемелердің өндіріске байланысты көрсетілген қызметі:
Жұмысшылардың еңбекақысы;
- Жұмысшылардың еңбекақысынан төленетін төлемдер;
- Құралдардың амортизациясы;
- Технологиялық мақсатқа жұмсалған электроэнергия;
- Басқа шығындар;
- Өткізу шығындары
ПОСЖБ ЖШС – нің экономикалық жағдайы.
Кәсіпорынның экономикалық жағдайын толықтай талдау және тұжырымдау үшін
ЖЩС «ПОСЖБ – ның» негізгі талдау көзі болып
ЖШС «ПОСЖБ – ның» 2002 – 2004 жылдардағы
технико – экономикалық көрсеткіші
№
Ауыт
1 2 3 4 5 6 7
1 Сатылған өнімнен түскен табыс.(мың теңге) 129978 31551
7 59382
5 +18553
9 +27830
8
2 Сатылған өнімнің өзіндік құны. (мың теңге) 107227
9 38688
0 +97172 +18248
1
3 Жалпы табыс.(мың теңге) 22751 11111
8 20694
5 +88367 +95827
4 Таза табыс. (мың теңге) -29569 19583 35452
+35452
5 Жұмысшылардың орта тізімді санасы. (адам) 42 48
6 Еңбекақы қоры.(мың теңге) 504000 66000
0 78000
0 +15600
0 120000
7 Бір еңбеккердің орташа еңбекақысы. (теңге) 12000 13750
8 Негізгі қордың жылдық құны. (мың теңге)
0 11637
4 +7224
+1444
9 Алашақ қарыз. (мың теңге) 49558 42045 67193
10 Берешек қарыз. (мың теңге) 31776 22086 34820
11 Рентабельділігі (%) -
Мекеменің бір қалыпты іс - әрекеті үшін ақша
Бұл жөнде әр түрлі талдаулар бар. Солардың бірі
Ақша қаражаттың жеткіліктігін көрсететін тағы бір әлде ол
Ақша қаражаттығының шынайы қозғалысын көрсету үшін, ақша кірісі
Бұл үшін мекеменің әр кезіндегі ағымдағы, қаржылық іс
Ағымдағы ақша – қаражат түсімі өнімді сатуда түскен
ПОСЖБ ЖШС – нің ақша қаражатының құрамы
Кәсіпорындағы ақша қаражатының құрамы және құрылымы
№ Қаражат құрамы 2002 2003 2004 Ауытқу
1 2 3 4 5 6 7
1 Операциондық қызмет
Таза табысқа түзетулер еңгізетін операциялар
1.1 Есептелген тозу сомасы + 754 - 413
3
1.2 Т.М.Қ өзгерістер - 10032 +1587 -20669 -8448
82
1.3 Алашақ қарыздағы өзгрістер +24203 +7513 -25148 -16690
35
1.5 Берешек қарыз бойынша +17723 -22284 +14535 +4561
1.6 Салық бойынша -8681 +1048 -1206 -7633 +158
Операциондық қызмет нәтижесі -5602 7034 7440 +1432 +406
Инвестициялық қызмет
Ақша қаражаттарының кірістелуі 3317 13256 579 +9939 -12677
2.1 Негізгі құралды сатудан 3167 13256 579 +10089
2.2 Қаржылық активтерді сатудан 150
-
Ақша қаражаттарының шығындалуы 159 5619 6498 +5460
2.1 Негізгі құралдарды сатып алуға 159 5619 6498
Инвестициялық қызметтің нәтижесі +3158 +7637 -5919 +4479 -1718
3 Қаржылық қызмет
Келіп түскен ақша қаражаттары 12500 5157 3531 -7343
3.1 Займдар 12500 5000 3200 -7500 -3200
3.2 Тағы басқа
157 231 +157 +74
Шығындалған ақша қаражаты 10893 21869 8200 +10976 -13669
3.1 Займдарды өтеу 7000 9000 8200 +2000 -800
3.2 Дивиденттерді төлеу
12000
+12000
3.3 Тағы басқа төлемдер 3893 869
-3024
Қаржылық қызмет нәтижесі +1607 -16712 -4769 +15105 -11943
Барлығы -837 -2041 3248 +1204 +1207
Кестедегі берілген мәлімет негізінде келесідей тұжырым жасауға болады:
2.4 Синтетикалық және аналитикалық есеп
1300 – «Қорлар» кіші бөлімі қарапайым қызмет барысында
1330 – «Тауарлар», онда тауарлардың ішінде сатып алынған
№ Операциялардың мазмұны Шоттар
корреспонденциясы
Д-т К-т
1 2 3 4
1 Жеткізушілердің шоттары төленеді 3310 1040
2 Жеткізушілерден сатып алынған тауарлар қоймаға келіп түсті
3 Сатып алынған тауарлар бойынша ҚҚС – ы
4 Тауар саудаға шығарылады 1332 1331
5 Тауарға үстем баға қойылады (есептелінді) 1332
6 Тауарға қойылған үстеме баға өткізіледі 1332 1333
7 Өткізілген тауарға ҚҚС есептелінеді 1332 1334
8 Өткізілген тауардың бағасындағы ҚҚС өткізілді 1332 1334
9 Өткізілген тауардың өзіндік құны 7010 1334
10 Персоналдың еңбекақысы есептелінді 7010 3350
11 Тауардың есептелуіне табыс есептелді 1010 6010
12 Өткізілген тауарға ҚҚс – ы есептелді 1010
13 Сатып алынған тауарлар бойынша ҚҚС – ы
14 Қолма – қол ақша банкідегі есеп айырысу
1 2 3 4
1 Өз мұқтаждары үшін
материал ретінде кіріске еңгізілуі 1310-1315,
1317 8010,8030
2 Сатып алынған материалдар
мен олар бойынша шығыстар
банктердегі арнайы
1317 1070
3 Материалдарды дайындауда
туындаған несие берушілерге қарыз: басқа тұлғалардан
материалды сатып алу; түрлі
кәсіпорындардын көлік қызметтерін бейнелеу 1310-1315,
1317 3390
4 Еншілес {бағынышты) ұйым-
дардан және бірлесіп-бакы-
ланатын занды
дан алынған материалдарды
кіріске енгізу 1310-1315,
1317 3320-3340
5 Материалдарды дайындаумен
1317 3350
6 Мұқтаждарға тиелген (есептен шығарылған) материалдар:
- негізгі өндіріс үшін
- көмекші өндІріс үшін
- цехтар (үстеме шығыстар)
үшін
- кәсіпорынды баскару үшін 8011
8031
8041
7210 1310-1317
1310-1317
1310-1317
1310-1317
7 Кәсіпорын есебінен өнімді
өткізу және сатумен байланысты операцияларға (онын
ішінде ыдыстар) материалдар жұмсалуы 7110 1З10-1315,
1317
8 Күрделі салымдарға жұмсалған
1317
9 Дайындық жұмыстары, жаңа
өнімді игеру, жерді өңдеумен
байланысты шығындарды
жүзеге асыруға жұмсалған
материалдардың
шығарылуы 2920 1310-1315,
1317
10 Сыртқа қайта өндеуге
1317
11 Қайта өңдеуден
бұйымдарды (ыдыс, құрылыс конструкциялары,
1350 1316
12 Сыртқы субъектілерге кай-
та өндеу бойынша төленген
(төлеуге жататын) шығын-
дарды бейнелеу
өндеуден алынған бұйымдар
кұнында қамтылады) 1313,1317,
1350 1010,1040,
3320-3340,
3310,3390
13 Сыртқа сатылған материалдардың іс жүзіндегі өзіндік құнын
1317
14 Материалдардың жетпей қалуы
немесе бұзылуы 7210 1310-1315,
1317
15 Ақауды анықтау
басқа да себептер бойынша
жеткізушілерге қайтарылған
материалдар (кіріске енгізуден кейін);
- жеткізушінің шотың төлегенге дейін
- жеткізушінІң шотын төлегеннен кейін 3310
1280 1310-1317
1310-1317
16 Басқа заңды тұлғаларға қайтарымсыз берілген
1317
17 Жеткізушілердің акцептелген құжаттары бойынша материалдардың келіп түсуі
18 Құны кассадан төленген материалдарды кіріске алу 1310-1315,1317
19 Есеп беретін тұлғалардың материал дайындау
20 Беруші жақтың құнына сәйкес, заңды және жеке
21 Негізгі құралдарды жоюдан қолдану мүмкіндігін бағалап, түскен
22 Ішкі тұтынуға өз меншігіндегі өндіріс материалдарын
23 Қолдану мүмкіндігі бағасы бойынша өндіріс қалдықтарын кіріске
24 Түгендеу кезінде анықталған материалдардың есептен артылып қалғанын
ІІІ бөлім. Тауарды несиеге сатудың есебін
3.1 Францияның жалпы экономикалық жағдайы, салық
Франция әлемдегі жоғары дамыған бес мемлекет қатарына кіреді.
Экономикада маңызды орынды ғылыми зерттеулер және ақпараттық қызмет
Франция шетел инвестицияларын тікелей тарту бойынша әлемде 4-ші
Импорт бойынша байланыстағы елдер: Европа қауымдастығы 62% (Германия
Бюджет сипаты: кірістер-210 млрд доллар, шығыстар-240 млрд доллар.
Елдің толық аталуы - Француз Республикасы. Мемлекеттік құрылымы
ЖІӨ-дегі ауыл шаруашылығының үлесі 2%, кұрылыстың үлесі -
Дамыған мемлекеттер ішінде Францияны айрықша ерекшелейтіні ЖІӨ-гі салықтық
Бүгінде Франция үкіметі салық саясатын өзгертуде, жұмыссыздық деңгейін
Францияның салық жүйесінің ерекшеліктері:
міндетті аударымдардың жоғары үлесі;
әлеуметтік бағыттағы қорларға аударылатын жарналардың
жоғары үлесі;
тікелей салық салудың
салықтардың жоғары деңгейі.
Францияның салық жүйесі салықтарды орталық бюджетке түсетін салықтар
ҚҚС-ң отаны да осы Франция мемлекеті болып саналады.
Қазіргі кезде бұл салықтың негізгі ставкасы 18,5%. Кейбір
Бұл салық бойынша айтарлықтай жеңілдіктер де
мәдени, спорттық, тәрбиелік,
салалардағы істерді жүзеге асыратын мемлекеттік мекемелер;
медицина және білім беру;
кейбір еркін мамандықтар:
тәжірибеленуші дәрігерлер, рухани шығармашылықпен
Ал, жанама әскери шығындарға: мемлекеттік қарызды басқару шығындары
Басқару шығындары мемлекеттік биліктін барлық органдарын қамтиды. Құрамында
Жалпы, Францияда бюджет процесі 4 сатыдан тұрады және
Әрбір министрлік пен ведомство өз сметаларын жасап, қаржылық
Екінші саты - үш ай уақытқа созылатын бюджетті
Бюджет бекітілуі қос палатаның біріккен отырысында өтеді. Егер
Үшінші саты - бюджеттің орындалуы. ол бір жылды
• тұрғын үй
• кәсіби салық;
Бұл салықтардың мөлшерлемесін жергілікті органдар анықтайды. Құрылған учаскілердің
Бұл салықтан мемлекет меншігі босатылады: қала шетінде орналасқан
Ал, құрылмаған учаскілерге салынатын жер салығы алқаптар, ормандар,
Тұрғын үй салығы тұрғын үй иелерімен қоса, жалгерлерден
Олар мына элементтер:
қозғалмайтын мүліктің жалгерлік құны;
салық төлеушінің өзінің қызметкерлеріне төлейтін еңбек ақысынаа қайсібір
Осы элементтер бойынша есептелген салық мөлшері өндірілген қосымша
Осы негізгі төрт салықтан басқа, жергілікті органдар басқа
территория тазалауға салық;
кеніштерді игеру үшін жергілікті алымдар;
электр жарығын орнату үшін алымдар;
көлік кұралдарына салынатын баждар;
департамент бюджетіне аударылатын, ғимаратты сатуға
салынатын салық т.с.с. жергілікті деңгейдегі көп түрлі
алымдар мен төлемдер алынады.
Франциядағы салық жүйесіне тән мәселелердің барлығын Бас Салық
БСБ-сы арқылы орталық
БСБ-ң жалпы басқару жұмыстарын бас директор жүзеге асырады,
БСБ құрамы мынадай орталық қызметтерден тұрады: дербес қызметкерлер
БСБ Францияның қаржы және экономика министрлігіндегі алдыңғы қатарлы,
Салық қызметіндегілердің негізгі бөлігі салық инспекторлары мен
Салық төлеушіге таңдау мүмкіндігі де берілетін жайлар болады,
Кеден баждарын да қажетті салықтар қатарына қосуға болады.
Ал жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы Францияның мемлекеттік
Барынша көп мөлшерлеме 246770 франктан асатын табыстарға салынады.
Қозғалмайтын мүлік операциясымен байланысты пайдаға да салық салынады,
Жергілікті салықтар жергілікті бюджет табыстарының шамамен 40% құрайды.
құрылған учаскелерге салынатын жер салығы;
құрылмаған учаскелерге салынатын жер салығы;
Еңбек нарығын реттеу арқылы, жұмыссыздықты әлдеқайда төмендетуге болатынын
ХҚЕС – тың даму тарихы, мақсаты.
Осы заманғы бухгалтерлік есептің ғылыми және тәжірибелік мәнін
«Халықаралық бухгалтерлік стандарттар немесе қаржылық қорытынды есеп стандарттары»
Айтылған құжаттардың барлығы да бірімен-бірі бірегей сабақтастық жүйеге
ХҚЕС-те қаржылық қорытынды есептің мақсаты, есеп ақпараттарының пайдалылығының
Есеп стандарттары бірнеше типтік бағыттардан түрады. Олар:
Мақсаты. Есеп өрісіндегі мәселелер мазмұнына қысқаша түсініктеме беру
Қолдану өрісі. Мұнда стандарт объектісі мен стандартты қолданудың
Анықтау. Стандарт мәтінінде қолданылған негізгі терминдерге түсінік беру
Баяндау. Мұнда есеп
Ақпараттар маңызын ашу. Ақпараттар мазмұны, есеп саясатын жасаудағы
Орындалуға жіберілген күн (өз күшіне енетін күн). Мұнда
стандарттың іске асырыла бастаған күні немесе күшіне енетін
көрсетіледі.
Жоғарыда көрсетілген типтік бағыттар мен сабақтастыктарда терминологиялық ұғымдар,
Сонымен, ХҚЕС деп - бухгалтерлік және қаржылық қорытынды
Қазіргі кезеңдегі ХҚЕС мыналардан құралады:
1) Тұжырымдамалық концепциядан;
2) 40-тан аса қолданбалы стандарттардан;
3) 25-тен аса қосымша түсіндірулерден
Тұжырымдама (концепция) жөніндегі ұғым стандарт құжатына жатпайды. Мұнда
Халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттарында бухгалтерлік есепке тән барлық
ХҚЕС талаптарына сай қандай жерлерде болмасын орындалған ұқсас
Әрбір жекелеген стандарт терминологиялық тәртіпті, тәсілдер мен әдістерді,
(есеп объектісі) - Есепке алынатын есеп объектісі анықталып,
(есеп объектісін тану) - Есеп объектілерін қаржылық қорытынды
(есеп объектісін бағалау) - Бағалау әдістерін қолдану және
Мысалға, қорытынды есепке тәң есеп принципі, бағалау варианттары,
Қазақстандық бухгалтерлік есеп стандарттарының жалпы саны 29 стандарттардан
Қазақстандық есеп стандарттарын жүргізу жөніндегі әдіснамалық ұсыныстар жеке
Ендігі жерде біздер салыстыру мен талдау және оқырмаидарға
Халыкаралық қаржылық корытынды есеп стандарттары
Стандарт
нөмірлері
Стандарттарды аталуы
Күшіне енген жылдар
1 2 3
1 Қаржылық қорытынды есеп тапсыру 1999
2 Босалқылар белгісіз
3 27 ХҚЕС және 28 ХҚЕС өзгертілген 1976,
4 16 ХҚЕС және 38 ХКЕС өзгертілген
5 ХҚЕС өзгертілген
6 15 ХҚЕС өзгертілген
7 Ақша қозғалысы жөніндегі есеп 1979. 1994
8
Есепті кезеңдегі таза пайда немесе шеккен зиян.
9 38 ХҚЕС өзгертілген
10
Баланс жасалынған кейінгі күндерде орын алған оқиғалар
11 Мердігерлік келісім - шарттар 1980,1995
12 Пайдаға салынған салықтар 1981,1998,2001
13 ХҚЕС өзгертілген
14 Шеңберлі қорытынды есеп 1981, 1999
15 Баға өзгерісін көрсететін ақпараггар 1981, 1999
16 Негізгі құралдар 1983,1995
17 Жалдағы негізгі қуралдар 1984,1999
18 Түскен түсімдер 1984, 1995
19
Жұмыскерлерді сыйақыландыру
1985, 1995,1999, 2001
20 Үкімет жәрдемінің есебі және үкімет
көмегі жөніндегі ақпараттарды ашу 1984, 1995
21 Валюта курсының өзгеріс әсері 1985, 1995
22 Компаниялардың біріктірілуі 1985,1995,2000
23 Займдар жөніңдегі шығьшдар 1986,1995
24
Байланысты жақтар жөніндегі ақпараттарды ашу
25 40 ХКЕС өзгертілген
26
Зейнетақымен қамту (зейнетақы жоспары) бағдарламалары жөніндегі есеп пен
27
Шоғырландырылған қаржылық қорытынды және еншілес ұйымдардағы инвестициялар есебі
28
Қауымдастырылған кәсіпорыңдардағы инвестициялар есебі 1990,2001
29
Шапшаң кұнсыздану (гиперинфляция) жағдайындағы қаржылық қорытынды 1990
30
Банктердің және үксас қаржылык институтгардын қаржылык корытынды есебіндегі
31
Бірлескен қызметке қатысу жөяіндегі қаржылық қорытады 1992,1999, 2001
32 Қаржылық аспаптар: ашу мен тапсыру 1992,1996.2001
33 Акцияларға төленетін пайда 1998
34 Аралық қаржылық қорытынды 1999
35 Қызметі тоқтатылған кәсіпорындар 1999
36 Активтер бағасынын құнсыздануы 2000
37 Резервтер, шартты міндеттемелер және шартты активтер 2000
38 Материалды емес активтер 2000
39 Қаржылық аспаптар: тану және бағалау 2001
40 Инвестициялық меншік 2001
41 Ауылшаруашьшығындағы есеп 2003
Халықаралық қаржылық қорытынды есеп мазмұнын қосымша түсіндіру мақсатында
Кейінгі жылдары нарықтық экономикасы дамыған көптеген елдер қаржылық
Ұлттық есеп
халықаралық деңгейде әр елдердегі білімді ғалымдар мен алдыңғы
ХҚЕС мазмүнын ашық талқылау кезеңдерінен өткізу және тиісті
бухгалтерлік есеп күжаттарын компаниялар арасында жалпыәлемдік деңгейде салыстырып
компаниялардың шоғырландырылған қорытынды есеп дайындауға жұмсалатын шығындарын барынша
қаржылық ақпараттарды пайдаланушылар үшін халықаралық
тұрақты түрде жетілдіріліп отыруы.
Осы көрсетілген артықшылықтар жиынтығы ХБЕС ұлттық тәжірибеде
ХБЕС мазмұнын зерттеуші ғалымдардың ұсыныстары мен жеке пікірлеріне
нақтылы есеп объектілеріне тән қолданбалы ұсыныстар және түсіндірмелер,
ХҚЕС негізінен экономикасы нарықтық қатынастар мен дамыған елдер
ХҚЕС-тің ұсыныстық сипаты, оның үстіне ХҚЕС-ті міндеттті түрде
ХҚЕС-ті бөлшектеп қолдануға болмайды. Мұның өзі кешенді процестер
Алайда осы айтылғандарға қарамастан, халықаралық қаржылық есеп стандартттары
Ұлттық және аймақтық стандарттар жөніндегі осы замандағы комитеттер,
ХҚЕС-ке әр ел экономикасында қолдануы ауқымы кең үйлесімді
Салық кодексінің 208-бабының 9-тармағына сәйкес салық төлеуші қосылған
қордың (негізгі құралдың) теңгерілім құнын;
осы қорды жеткізушінің атауын;
қорды (негізгі құралды) сатып алу күнін;
сатып алғаны туралы фактіні растайтын құжаттың нөмірін және
- кәсіпорын (Салық кодексінің 235-бабының
Осыған орай, «1:С» бағдарламалық қамтамасыз етуде негізгі қорлар
Салық, есептілігінде тауарлардың қалдықтары бойынша (негізгі құралдарды қоса
307 - нысаны салық кезеңі (есепті тоқсанның) ішінде
Осындай, қорлар және негізгі құрал-жабдықтар алдыңғы кезеңдерде (қосымша
Салық кодексінің 12-бабы 1-тармағының 5-тармақшасы және 546-бабының 1-тармағы
Салықкодексінің 10-бабының З-тармағына сәйкес Кодексте пайдаланылатын Қазақстан Республикасының
Салық кодексінде «сауда операциялары» және «кызмет керсету» сияқты
ҚР Азаматтық кодексінің (бұдан әрі - ҚР АК)
Осы баптың талаптары байланыс қызметін, медициналық, мал дәрігерлік,
■ ҚР АК 32-тарауында мердігерлік шарты бойынша бір
Мердігерлік шартының жекелеген түрлеріне тұрмыстық мердігерлік, құрылыс мердігерлігі,
Баспа-бас айырбас - бұл заттай тауар айырбастау, бұл
2-ҰҚЕС "Тауарлармен немесе қызметтермен алмасу" 181-парагрәфының 416-тармағында субъектініңтауарлар
алмасу операциясының коммерциялық мазмұны болмаса, немесе
алынған активіңде, берілген активтің делдал құны сенімді түрде
Сондықтан кәсіпорындардың бухгалтерлік есебінде айырбастау мәмілесі тйісінше "ААА"
"ААА" кәсіпорнының бухгалтерлік есебінде осы баспа-бас айырбас мәмілесі
Салық есебінде Салық кодексінің 65-бабының 4-тармағына сәйкес барлық
3.3 «1.С Бухгалтерия 8.0» қазіргі таңда
Ұйымның есебін бір программада салық салу жүйесінің әртүрлі
Нақтырақ УСН және НДФЛ төлеушілер үшін арнаулы интерфейс
Сонымен бірге «1 с:Жеңілдіктер 8» (Упрощенка8) және «1с:Кәсіпкерлер
Бір ақпараттық базада бірнеше ұйымның есебін жүргізуге болады.
Панель қызметі жиі қолданыстағы операциялардың кесте түріндегі жұмыс
Есеп беру нышанының мерзімдік есеп беруге сәйкестігі автоматты
Көптеген есеп беру нышаны көп беттен және бірнеше
Пайдаланушы автоматты түрде толтырылған есеп беру көрсеткіштерін түзей
Есеп беру салық төлеуді жоспарлауға бухгалтердің күнтізбесі көмектеседі.
Есеп берудің толтыруы автоматты түрде тексеріледі, бұл үшін
Бағдарламадағы барлық құжаттар және анықтамалар тізімделеді. Тізімнің нышанын
Тізімді құжаттарды, анықтамалық мәліметтерді берілген тәртіп бойынша іріктеуге
Кез – келген тізімді талдау үшін немесе басу
Мәліметтерді тез алу үшін анықтаманы ашпай – ақ
Бағдарлама керекті нұсқаларды табуға көмектеседі. Қарама- қарсы тараптарды
Салық есебін жүргізуге жеке жоспар қолданылады. Салық есебінің
ПБУ 18/02 «Салық бойынша кіріс есебі» талаптарын орындау
Жедел тексеру қателерді табуға, себептерді анықтауға және оларды
Бағдарламаны өз бетінше игеруде «Тез игерудегі көмек» көмектеседі.
«Бастапқы көмекші» бағдарламасымен жұмыс істегенде барлық керекті мәліметтерді
1.С Бухгалтерия 8.0 программасы 4 жыл бойы дамып
Қорытынды
Курстық жұмыс барысында мен мынадай қорытынды жасадым. Маған
Несиеге автокөлік, жиһаз, тоңазытқыш, мұздату камерасы, теледидар және
Несие алынатын тауардың қолма – қол ақшамен төленетін
Ұзақ уақыт пайдаланатын тауарларды несиеге сатудың жаңа ережесіне
Екінші бөлім бойынша ЖШС ПОСЖБ кәсіпорынның қызметінің негізгі
Кәсіпорын алдына қойылған мақсатына жету үшін келесідей қызметпен
• Бетон өнімдерін өндіру;
Қосалқы өнім өндіру
Тапсырыс бойынша өнім шығару
Кәсіпорын аталған қызмет түрлерімен айналыса отырып ол өзінің
• Семей
• өндірілетін
• Ш.Қ.О). өндіретін
• жұмысшылардың жұмыс
Үшінші бөлім бойынша: Франция әлемдегі жоғары дамыған бес
Бүгінде Франция үкіметі салық саясатын өзгертуде, жұмыссыздық деңгейін
Францияның салық жүйесінің ерекшеліктері:
міндетті аударымдардың жоғары үлесі;
әлеуметтік бағыттағы қорларға аударылатын жарналардың
жоғары үлесі;
тікелей салық салудың
салықтардың жоғары деңгейі.
Франциядағы салық жүйесіне тән мәселелердің барлығын Бас Салық
ХҚЕС-те қаржылық қорытынды есептің мақсаты, есеп ақпараттарының пайдалылығының
Сонымен, ХҚЕС деп - бухгалтерлік және қаржылық қорытынды
Қазіргі кезеңдегі ХҚЕС мыналардан құралады:
1) Тұжырымдамалық концепциядан;
2) 40-тан аса қолданбалы стандарттардан;
3) 25-тен аса қосымша түсіндірулерден
«1.С Бухгалтерия 8.0» программасына келетін болсақ 4 жыл
Пайдаланған әдебиеттер
1.Қазақстан Республикасының 28.02.07 ж №234 -111 «Бухгалтерлік
2.23.05.207 ж Бухгалтерлік есеп шоттарының типтік жоспары
3.Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі Алматы 2007ж
Қазақстан Республикасының Салық кодексі Алматы 2008 жыл
4. Т.Ә. Әбдіқалов « Шағын кәсіпорында бухгалтерлік есепті
5.Бухгалтер бюллитень № 40 қазан 2008 ж. Бико
6.Бухгалтер бюллетен №36 қыркүйек 2008 ж. Бико баспа
7. С.Х.Тойкин, Ә.Т.Жайпақова, И.Б.Тәмпішева «Маркетинг
8.Хамитов Л.А. «Банк ісі» – Алматы экономика –
9.Назарова А.Б. «Бухгалтерлік есеп» – Алматы экономика –
10.В.К.Радостовец,Т.К.Ғабдуллин,В.В.Радостовец,О.И.Шмидт «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп»– Алматы 2002 ж.
11. Нәдіров А.С. ,Қалыбекова М.К Шетелдер қаржылары
12. Ә. Әбдіманов «Бухгалтерлік және қаржылық есеп принцптері».
Алматы-2006 ж.
28 16 16 51
3