Қазақстан Республикасының
Білім және Ғылым Министрлігі
Банк ісі кафедрасы
Курстық жұмыс
Пәні : Ақша Несие Банктер
Тақырыбы : Ақша қызметтері және тарихи даму үрдісіндегі
Орындаған : қаржы және несие бөлімі,
ІІ – курс студенті Дюзгенбекова М.
Ғылыми жетекшісі : аға оқытушы Гумар Н. А.
ЖОСПАР
1 тару. Ақшаның даму тарихы 3
Ақшаның шығу тегі. 3
2. Монометаллизм және бейметаллизм. 5
Қолма-қол және қолма-қолсыз ақшалар. 11
тарау. Дүниежүзілік ақша эвалюциясы. 12
Әлемдік ақшалар 12
Еуро айналымы 16
1 тару. Ақшаның даму тарихы.
Ақшаның шығу тегі.
Ақша адамдарға ежелден таныс. Бірақ оның пайда болғаны
Экономикалық санат ретінде ақша натуралдық шаруашылықтан, тауарлы шаруашылыққа
Осымен байланысты жоғарыда көрсетілген қозғаушы күштердің (факторлары) салдарынан
Сонымен, ақшаның пайда болуына алдын ала екі экономикалық
натуралдық шаруашылықтың орнына тауарлық шаруашылық келді. Осыған байланысты
Өнім өндірушілердің арасында бір жағынан мүліктік жекеленүшілік пайда
Сонымен қатар бір тауарды, екінші тауарға тікелей ауыстырудың
бір тауарды екінші тауарға ауыстыру үшін, қолында осы
Бір тауарды екінші тауарға ауыстыру процесінде олардың құнын
Міне, сондықтан да, бара-бара тауар өндіру молайған сайын,
Сөйтіп, айырбастаудың тауарлық нысаны ақшалай нысанға көшті. Оның
“Ақша“ сөзі ежелгі римдіктердің Джуно Монета шіркеуінде монета
Ал ең алғашқы қағаз банкноталарды 18 ғасырда Қытай
Бірақ, ақшаның даму тарихын негізгі үш кезеңге бөлуге
Сонымен, ақша – бұл барлық тауарлардың құнын өлшейтін,
2. Монометаллизм және бейметаллизм.
Қолөнер кәсібінің жетілуі ақша эквивалентін де жетілдірді. Жалпы
Тарихи металл ақша айналымының бейметаллизм және монометаллизм деген
Бейметаллизм – жалпыға балама рөлі екі бағалы металға
Бейметаллизмнің үш түрі болған :
қос валюталы жүйе, яғни мұнда алтын мен күмістің
Қатар жүретін валюталар жүйесі, яғни мұнда бұл қатынас
Ақсақ валюта жүйесі, яғни мұнда алтын және күміс
Бейметаллизм алтын мен күмісті пайдалану негізінде 16-19 ғасырларда
Монометаллизм – бұл барлығына бірдей балама және ақша
Алтын монометаллизмі (стандарт) алғаш рет ақша жүйесінің типі
Алтынға ауыстырылатын құн белгілерінің сипатына байланысты алтын монометаллизмі
Алтын монета стандарты – бұл еркін бәсекенің тұсындағы
алтын елдің ішкі ақша айналысында болып, ақшаның барлық
Алтын монеталарды құюға рқсат етілді (әдетте елдің монета
Толық құнды емес ақшалар айналыста жүре отырып, еркін
Алтынды және шетел валюталарын еркін түрде сыртқа шығаруға
Алтын құйма стандартының – алтын монетадан айырмашылығы, мұнда
Австрия, Германия, Дания, Норвегия және басқа да елдерде
Сонымен, 1929-1933 жылдары дүниежүзілік экономикалық дағдарыс нәтижесінде алтын
тарау. Ақшаның қызметтері мен экономикадағы маңызы.
2.1.Ақшаның қызметтері.
Ақша экономикадағы рөлін өзінің атқаратын негізгі қызметтері арқылы
Ақшаның қазіргі экономикадағы атқаратын қызметтеріне мыналар жатады:
Құн өлшемі және баға масштабы.
Айналыс (айырбас) құралы.
Төлем құралы.
Қорлану және қор жинауқұралы.
Дүнижүзілік ақша.
Ақшаның құн өлшем қызметі.
Ақша жалпыға бірдей балама ретінде барлық тауарлардың құнын
Тауар құнының ақшамен бейнеленуі оның бағасы деп аталады.
Бағалардың негізінде және олардың қозғалысында құн заңы жатыр.
Баға масштабы – бұл мемлекетке тәуелді, бірақ тауардың
Ақшаның айналыс құралы қызметі.
Айналыс құралы қызметінде ақша тауар айналысы процесінде делдалдық
Т (тауар) – А(ақша) – Т(тауар)
Ақша айналысының тауар айналысынан айырмашылығы – ақша тауарларды
Сонымен, ақша, айналыс құралы қызметін атқаратындықтан да олардың
Ақшаның төлем құралы қызметі.
Әр түрлі жағдайлардың болуына байланысты тауарлардың тек нақты
Ақша төлем құралы ретінде мынадай ерекше бір қозғалыс
Т (тауар) – М (міндеттеме),
келісілген мерзімнен кейін: М (міндеттеме) – Т (тауар)
Ақша төлем құралы ретінде тек қана тауар айналысына
Жалпы барлық ақшалай төлемдерді мынадай түрде топтастыруға болады
тауарлар және көрсетілетін қызметтер бойынша төлем міндеттемелер.
Мемлекетке қатысты қаржылық міндеттемелер.
Банктік несиелер, мемлекеттік және тұтыну несиелері бойынша қарыздық
Сақтандыру міндеттемелер.
әкімшілік, сот алдындағы және өзге міндеттемелер
Ақшаның төлем құралы қызметін толық бағалы емес,
Ақшаның қор жинау және қорлану қызметі.
Ақша жалпыға бірдей балама ретінде, оның иесіне тауар
Ақшаның қор жинау қызметін толық бағалы емес ақшалар
Ал ақшаның қорлану қызметін толық бағалы емес ақшалар
кәсіпорындар мен ұйымдардың ағымдық және жинақ (депозиттік) шоттарға,
банктердегі халық салымдарында, облигатцияларда жинақталған жеке қорлану формасында.
Дүниежүзілік ақша.
Сыртқы сауда байланыстары, халықаралық заемдар, сыртқы серіктестіктерге қызмет
Алтын монета стандарты тұсында дүниежүзілік ақша қызметін алтын
Қолма-қол және қолма-қолсыз ақшалар.
Ақша айналым шаруашылығы таурды өткізуге сондай-ақ тауарлы емес
Айналыста тек қолма-қол ақша жүретіндіктен оны ақша айналысы
Қазақстан Республикасында қолма-қол ақшаны Ұлттық Банк банкнота түрінде
Қолма-қол ақша негізінен халықтың ақшалы табысынан және оны
Қорыта айтқанда, ақша коммерциялық банктердің төлем кассалық бөлімдерінен
Қолма-қолсыз ақша айналымы қолма-қол ақша айналымының қозғалысын
Қолма-қолсыз ақша – ол банктегі шот иесінің жазбаша
Қолма-қол мен қолма-қолсыз ақшалар арасында тығыз байланыс бар.
тарау. Дүниежүзілік ақша эвалюциясы.
Әлемдік ақшалар
1976 жылы, ақшаның алтын тепе-теңдігі жойылғаннан кейін, көптеген
Ақша халықаралық сауда-саттыққа кызмет көрсетеді. Ақшаның бұл қызметі
1867 жылы Париж келісімі дүниежүзілік ақша қызметін тек
бүкіл елдерде ортақ төлем құрал, яғни халықаралық төлем
Бүкіл елдерге ортақ сатып алу құралы, яғни халақаралық
Қоғамдық байлықты материалдандыру құралы ретінде ақша ұлттық байлықты
Әлемдік байланыстардың интенсивтендірілуі және несие қатынастардың дамуы сонымен
1922 жылы Генуяда өткен бірінші халықаралық келісімде ағылшынның
Кейбір елдің ұлттық ақша белгілерінің дүниежүзілік ақша ретінде
Бірініден, бұл елдердің дүниежүзілік сауда мен несие қатынастарында
Екіншіден, бұл елдердің басқа елдерге айтарлықтай несие беру
Бір сөзбен айтқанда, экономикасы дамыған және әлемдік нарықтағы
Қазіргі кезде дүниежүзілік ақша қызметін: АҚШ-доллары, Еуропалық одақтың
елдер Ақша бірлігі елдер Ақша бірлігі
Австралия доллар Ливия Динар
Австрия шиллинг Литва Лит
Азербайджан манат Лихтенштейн Франк
Албания лек Люксенбург Франк
Алжир динар Малайзия Ринггит
Аргентина аустраль Мальта Лира
Армения драма Марокко Дирхам
Афганистан авгани Мехсика Пессо
Багам аралы доллар Мадагаскар Франк
Барбадос доллар Молдова Лей
Беларусь рубль Монакко Франк
Белиз доллар Монголия Тугрик
Белгия франк Мьянма Кьят
Болгария лев Непал Рупия
Боливния боливяно Нигерия Найра
Бразилия риал Нидерланды Гульден
Бурунди франк Жаңа Зейландия Доллар
Ватикан лира Норвегия Крона
Ұлыбритания фунт АОЭ Дирхам
Венгрия форинг Пакистан Рупия
Венесуелла болива Панама Бальбоа
Вьетнам донг Парагавай Гварани
Гаити гурд Перу Инти
Гамбия даласи Польша Злотый
Гана скди Португалия Эскудо
Гватемала кетсал Корея Вона
Гвинея франк Ресей Рубль
Германия марка Румыния Лея
Гибралтар фунт Сальвадор Колон
Гондурас лемпира Сан Марино Лира
Гонконг Доллар Сауд Аравия Риал
Греция драхма Сейшелл Рупия
Грузия лари Сингапур Доллар
Дания крона Сирия Фунт
Доминикан республикасы песы Словакия Крона
Египет фунт Соломон аралы Доллары
Замбия квача АҚШ Доллар
Израиль шекель Судан Фунт
Индия рупия Таджикистан Рубль
Индонезия рупия Тайвань Доллар
Иордания динар Тайланд Бат
Ирак динар Тунис Динар
Иран риал Туркменистан Манат
Ирландия фунт Турция Лира
Исландия крона Узбекистан Сом
Испания песета Украина Гривна
Италия лира Уругвай Песо
Йемен риал Фиджи Доллар
Қазақстан теңге Филиппины Песо
Кайман аралы доллар Финляндия Марка
Камерун франк Франция Франк
Канада доллар Чад Франк
Капо Верде фунт Чили Песо
Қытай юань Швецария франк
Колумбия пессо Швеция крона
Костарика колон ШриЛанка Рупия
Куба песо Эквадро Сукре
Кувейт динар Эстония Крона
Қырғыстан сом Эфиопия Быр
Лаос кип Югаславия Динар
Латвия лат ОАР Рэнд
Либерия доллар Ямайка Доллар
Ливан фунт Жапония йесна
Еуро айналымы
Соңғы жылдары бұқаралық ақпараттарды 11 европалық мемлекеттердің бірыңғай
1999 жылдың 1-қаңтарына дейін Европа Одағының еуро валютасының
Тарихқа жүгінетін болсақ, бұл алғайқы одақ емес. Мысалы,
1957 жылы 6 мемлекеттің бірігуімен Еуропалық Одақ тұралы
Қолданылған келісімге сәйкес, 1958 жылы Монеталдық Комитет құрылды.
Одаққа кірген және жалпы одақтың валюталық-қаржылық және ақшалай
Келе-келе 1994 жлы Франкфрукте Европалық Одақтың Валюталық инситуты
1995 жылдың желтоқсанында, Мадридте 1999жылдың 1-қаңтарынан бастап Европалық
Европалық кеңес нақты 11 мемлекетті белгіледі.: Германия, Франция,
2