ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ
МИНИСТРЛІГІ
Қ.И.Сәтпаев атындағы Қазақ Ұлттық
Университеті
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Кәсіпорынның жұмысын ұйымдастыруға
орындалған негізгі есептеу жұмыстары
Тексерген: Болатханова
Орындаған: Кадимбаев Ұ.Д.
Мамандығы: 0702
Тобы: ЭП-02-1к
Алматы 2005
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
1 НЕГІЗГІ ӨНДІРІСТІК ҚОРДЫ ЕСЕПТЕУ
1.1 Технологиялық жабдықтар
2 АЙНАЛЫМ ҚАРАЖАТЫН ЕСЕПТЕУ
2.1 Негізгі материал
2.2 Көмекші материал
3 ЭНЕРГИЯЛАР
3.1 Электроэнергия
3.2 Будың шығыны
3.3 Судың шығыны
3.4 Тығыз ауа
4 ЖҰМЫСШЫЛАР МЕН ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІҢ САНЫ ЖӘНЕ
ЖАЛАҚЫЛАРЫНЫҢ ҚОРЫ
4.1 Негізгі жұмысшылар
4.2 Көмекші жұмысшылар
5 ШЫҒЫНДАРДЫҢ КЕШЕНДІ СТАТЬЯЛАРЫ
5.1 Жабдықтарды күтудегі шығындар
5.2 Цехтардың шығындарын есептеу
5.3 Жалпы зауыттық шығындар
5.4 Өндірістен тыс шығындар
6 ӨЗІНДІК ҚҰНДЫ ЕСЕПТЕУ
7 АЙНАЛЫМ ҚАРАЖАТТАРЫН ЕСЕПТЕУ
8 КӘСІПОРЫННЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Бұл курстық жұмыстың тақырыбы
Кәсіпорынды, цехты, учаскені ұйымдастырғын кезде немесе өндіріп
негізгі материалдар;
отын мен энергия;
жұмысшылар мен қызметкерлердің жалақысы;
амортизациялық жарна.
Бастапқы мағлұматтар ретінде берілген детальдің, тораптың құрастыру бірлігінің
Екіншіден – жабдықтардың саны бойынша цех әлде учаске
1 НЕГІЗГІ ӨНДІРІСТІК ҚОРДЫ ЕСЕПТЕУ
Өндіріс екі операциядан тұрады:
Токарлық операция- өңдеу уақыты: 0,40 сағ.
Бұрғылау операциясы- өңдеу уақыты: 0,33 сағ.
Токарлық станоктың құны – 1500,0 тенге, ал бұрғылау
Шығарылатын детальдің бағдарламасы: N=190000 дана/жыл ,
өндірілетін деталь – білік, материалы- болат. Қара
Болаттың 1 тоннасының бағасы- 50 млн. тенге .
Өндірісте жабдықтар екі топқа бөлінеді: технологиялық және көмекші
1.1 Технологиялық жабдықтар
Тжi =N*ti/Ужқ (данамен)
Мұнда: Тжi –i-ші операция бойынша қажетті жабдықтар, станоктардың
ti-технологиялық операцияның уақыты, сағатпен;
N- өндірілген бұйымның мөлшері;
Ужқ- жабдықтар, станоктар жұмысының сағатпен берілген уақытының жылдық
Детальді токарлық және бұрғылау операциясында өңдеу үшін қажетті
Тт= 190000*0,4/4015=19
Тб = 190000*0,33/4015 = 16
Барлық станоктар саны- 35
Орташа 1 станокқа қажет алаң- 10м2, сонда жалпы
V= 455*10= 4550м3
1м3 –ң бағасы – 3000тенге болса , өндірістік
4550*3000= 13650,0 тенге м3
Жалпы токарлық станоктардың бағасы : 19*1,5= 28,5 млн.тенге.
Бұрғылау станоктарының бағасы:
1-кесте- Өндіріс жабдықтарына жұмсалатын шығынның сметасы
Жабдықтардың
аталуы Қуа-ты кВт Жабдықтар-дың қажет
саны,дана Барлық қосын-ды қуаттың
мәні, кВт Жабдық-тардың 1
данасы-
ның сату
бағасы Барлық
жабдық-
тардың
сату баға-
сы,мың т Жабдық-тардың
алғашқы
құны
1 2 3 4 5 6 7
Негізгі жабдықтар
1.Токарлық
станоктар
2.Бұрғылау
станоктары
3.Көмекші жабдықтар
10
5
1
19
16
4
190
80
4
1500,0
800,0
300,0
28500,0
12800,0
1200,0
31350,0
14080,0
1320,0
Барлығы
39 274
42500,0 46750,0
Энергетикалық жабдықтар- бұл жабдықтарға жұмсалатын қаржының мөлшерін
Аспаптар мен қондырғылар- бұларға жұмсалатын қаржының көлемін
Электронды есептеу техникасы - бұларға жұмсалатын қаржының
Бақылау өлшеуіш аспаптары, приборлары және қажет болатын жарақтар-
Жүк тасу немесе көлік құралдары –
Өндірістік және шаруашылық инвентарьлар- бұларға жұмсалатын
2-кесте- Негізгі өндірістік қор және жылдық амортизациялық
Негізгі өндірістік қордың элементтерінің аталуы Алғашқы құны,
жарнаның мөл-
шері ,% Жылдық амортиза-
циялық жарна, мың тенге
1.Өндірістік үйлер мен құрылыстар 13650,0
2.Өндірістік жабдықтар және станок-
тар 46750,0
3.Энергетикалық жабдықтар 1402,5
4.Аспаптар мен қондырғылар 4675,0
5.Электронды есептеу техникасы 3740,0
6.Бақылау және өлшеуіш аспаптар 2377,5
7.Жүк тасу құралдары 1500,0
8.Өндірістік және шаруашылық инвентарьлар 604000
Барлығы 74141,75
7811,86
2 АЙНАЛЫМ ҚАРАЖАТЫН ЕСЕПТЕУ
Айналым қаражатының басты элементі – шикізат,
2.1 Негізгі материал
3-кесте- Негізгі материалға жұмсалатын қаржының мөшерін есептеу
Көрсеткіштердің аталуы Белгісі Есептеу әдісі
1.Негізгі материалдың аты, маркасы
2.Өнімнің бірлігіне жұмсалатын материалдың:
а)қара салмағы , кг
б) таза салмағы , кг
Ск-0,7
Ст
Ст=(0,6-0,7)Ck=0,42
3.Бағдарламаға жұмсалатын материалдың
көлемі , тоннамен
Мк Mk=N*Ck
Мк=190*0,7=133мың тонна
4.Материалдың бір тоннасының бағасы,
мың тенгемен
Бм
50,0
5.Бағдарламаға жұмсалатын материалдың
жалпы сомасы , мың тенгемен
Шм Шм=Бм*N
Шм=50*190=9500000
6.Өнім бірлігінің қалдығының салмағы, кг
7.Бағдарлама бойынша барлық қалдықтың
салмағы, тоннамен
Тк Tk=Kc*N
Tk= 0,28*190=53200
8.Қалдықтың бір тоннасының сату бағасы,
мың тенгемен
Бс
Bc=0,1*Bm=0,1*50000=5000
9.Қалдықтарды сатқан кездегі келетін табыстың мөлшері, мың тенгемен
Тм Tm=Tk*Bc
Tm=53,200*5000=266млн
10.Бағдарламаға жұмсалатын негізгі материалдың құны мен қалдықтар құнының
айырмасы, мың тенгемен0
Шт
Шт=Мт-Тк=9,500-2,66=6,84
2.2 Көмекші материал
6,84*0,02=136800
3 ЭНЕРГИЯЛАР
Өндірісте энергияның құрамына электроэнергия ,
3.1 Электроэнергия- кәсіпорынның электроэнергияға қажеті екі
a) Өндірістік мақсатқа жұмсалатын электроэнергияның жылдық
Эт=Уж*Р*Кж*Кс*Бэ
Мұнда:
Уж- жабдықтар жұмысының сағатпен берілген жылдық уақытының
Р- барлық орнатылған жабдықтардың қосынды қуатының мөлшері,кВт
Кж- жабдықтардың уақыт мерзімінде пайдалануын
Кс- сұраныс коеф/ті , 0,4-0,6 мөлшерінде алуға
Бэ- электроэнергияның 1 кВт-ң бағасы, тенгемен
Эт= 4015*274*0,8*0,5*5= 2200220кВт
б) Жарық түсіру үшін жұмсалатын электроэнергияның
Эжт =455*2400*(30/1000)=37760 кВт
1 кВт бағасы – 5 тенге болса,
есептегенде:
Эжт=37760*5=188800тенге
3.2 Будың шығыны
Q=0,5*V*Бб
Мұнда:
V- өндірістік үйдің көлемі, м3 ;
Бб- будың бағасы, тенгемен.
Q=0,5*4550*300=682500 тенге.
3.3 Судың шығыны
Жалпы суға қажеттілік екіге бөлінеді: өндірістік және тұрмыстық.
а) Өндірістік қажет- бір металл кескіш станокқа
С=Жс*Уж*Кж*Шс**Бс
Мұнда:
Жс- станоктар саны, данамен;
Уж- жұмыс уақытының жылдық қоры, сағатпен;
Кж- станоктардың жүктеу коэффициенті;
Жс- судың 1 сағатта жұмсалатын шығыны;
Бс- 1 м3 эмульсияның бағасы, мысалы
С= 35*4015*0,8*0,6*0,025=1686
б) Тұрмыстық қажет – орта есеппен
Шс=Ж*Нс*2*Ккс*Бс=88*40*2*266*0,025=23408
Мұнда:
Ж-жұмысшылар саны;
Нс- әрбір жұмысшығы судың нормасы, литрмен;
Бс- судың 1 м3 бағасы;
Ккс- бір жылдағы календарлық күндер саны.
3.4 Тығыз ауа
Жабдықтарды желдетіп тазалау үшін:
Шта= Жс*Ужқ*Нта*Бта=35*4015*1*50=7026650
Мұнда:
Жс- станоктар саны;
Ужқ- жұмыс уақытының жылдық қоры;
Нта- тығыз ауаның 1 сағаттағы нормасы;
Бта- тығыз ауаның 1 м3 бағасы.
3.5 Аз құнды тез тозғыш
Бұл элементтерге жұмсалатын қаржының мөлшерін жабдықтардың құнынан 3
4- кесте- Энергияларға жұмсалатын шығындар
Энергиялардың аталуы
Өндірістік қажетке Тұрмыстық қажетке Барлығы
1.Электроэнергия:
соның ішінде
а) технологиялық қажетке
б) жарық түсіруге
2200220
37760
2237,980
2.Тығыз ауа
а) өндірістік қажетке
7026650
7026,650
Судың шығыны:
соның ішінде
а)өндірістік қажетке
б)тұрмыстық қажетке
1686
23408
25094
4. Будың шығыны
682500 682500
Аз құнды тез тозғыш аспаптар мен қондырғылар
1402,5
1402,5
Барлығы
4 ЖҰМЫСШЫЛАР МЕН ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІҢ САНЫ
ЖӘНЕ ЖАЛАҚЫЛАРЫНЫҢ ҚОРЫ
Өнеркәсіпте жұмысшылар екі топқа бөлінеді – негізгі
4.1 Негізгі жұмысшылар:
Жн=N*Tт/Уж
Мұнда:
Жн-негізгі жұмысшылар саны;
өнімнің бағдарламасы;
Тт- технологиялық процестің ұзақтылығы;
Уж- жұмысшылардың жылдық жұмыс уақытының нақты қоры.
Жн=190000*0,73/2030=70
4.2 Көмекші жұмысшылар:
70*25%=18
4.3 Қызметкерлер:
Өнеркәсіп салаларында қызметкерлердің санын орта есеппен 5-кесте бойынша
5-кесте- Қызметкерлер санын есептеу
Қызметкерлердің аталуы
Қызметкерлердің саны
Техника инженер қызметкерлері
10-15
14
Инженер- экономист және есеп шот қызметкерлері
3-5
5
Кіші қызметтерді атқарушылар
1-2
2
4.4 Жалақы қорын есептеу
Әр уақытта халықшаруашылығы бойынша минималдық еңбек ақының мөлшері
Амс=Еамин/Жқ*Кс
Мұнда :
Амс- минималдық сағаттық еңбек ақының мөлшері, тенгемен;
Еа- елдегі минималдық еңбек ақы,
Жқ- бір айдағы жұмыс күндер саны;
Кс- бір жұмыс күніндегі сағаттар
Амс=6600/22*8=37,5 тг/сағ
4-ші разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері:
Еа=37,5*2,06=77,05 тенге
2-ші разряд бойынша:
Еа=37,5*1,47=55,125 тенге
4.4.1 Негізгі жұмысшылардың еңбек ақылары:
Етк=N*Tт*Ст
Ст- разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері.
Етк=190000*0,73*77,05=10686,835
Негізгі жұмысшылардың жылдық еңбек ақылары:
Жнж=Етк+0,07Етк+0,30Етк+0,09Етк=1,46Етк
Жнж=1,46*10686835=15602779,1 тенге
1 адамның еңбек ақысы:
15602779,1 : 12 : 70= 18574,73 тенге
4.4.2 Көмекші жұмысшылардың еңбек ақылары:
Етк=Жк*Уқ*Ст
Мұнда:
Жк- көмекші жұмысшылар саны;
Уқ- уақыттың жылдық нақты қоры, сағатпен;
Ст- разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері,
Етм= 18*2030*55,125=2014267,5 тенге
Көмекші жұмысшылар жылдық еңбек ақылары:
Еаж=Етм+0,05Етм+0,25Етм+0,09Етм= 1,39Етм
Еаж=1,39*2014267,5= 2799831,825 тенге
1 адамның жалақысы-
4.4.3 Қызметкерлердің еңбек ақылары
а) техника инженерлердің тариф бойынша жылдық еңбек ақылары:
Ети=ТИ*U*12
Мұнда:
ТИ- техника инженерлерінің саны;
орта разряд бойынша орта айлық тарифтік еңбек
12- жылдағы айлар саны.
Ети=14*2030*37,5*4,02*1,4=5998041тенге
1 адамның жалақысы -
б) инженер – экономистердің еңбек ақылары:
Еиэ=5*2030*37,5*3,53*1,3=1746688,125 тенге
1 адамның жалақысы -
в) кіші қызметкерлер:
Етк= 2*1,18*6600*12=186912 тенге
1 адамның жалақысы -
7-кесте- ТИҚ, ИЭ , ЕШҚ және КҚ жылдық
Жұмысшылар мен қызметкерлердің
аталуы Жалақы жылдық жалақы , мың тенгемен
1.Негізгі жұмысшылар
2.Көмекші жұмысшылар
3. Техника инженерлері
4.Инженер- экономист және есеп шот
қызметкерлері
1746688,12
29111,46
5. Кіші қызметкерлер
Барлығы 51532731,02
5 ШЫҒЫНДАРДЫҢ КЕШЕНДІ СТАТЬЯЛАРЫ
Кешенді статьяларға мыналар кіреді:
1) Жабдықтарды күту пайдаланудағы шығындар.
2) Цехтық шығындар.
3) Жалпы зауыттық, өндірістік шығындар.
4) Өндірістен тыс шығындар.
5.1 Жабдықтарды күту мен пайдаланудағы шығындар
8-кесте- Жабдықтарды күту мен пайдаланудағы шығындардың сметасы
Статьяның аталуы Қосынды жылдық
мың тенгемен
1.Жабдықтарды күту үшін жұмсалатын материал
9500000- 3 %
285000
2.Өндірістік мақсатқа жұмсалатын электроэнергия,
тығыз ауа , су , бу
8430836
3 Жабдықтарға қызмет ететін көмекші жұмысшылардың жалақылары:
а) негізгі
б) қосымша
в) әлеуметтік қамсыздандыру және зейнетақының қоры
2799831.8-50%
1399915.9
727956
4 Амортизациялық жарна:
а) өндірістік жабдықтар
б) энергетикалық жабдықтар
в) аспаптар мен қондырғылар
г) электронды есептеу техника
д) бақылау және өлшеуіш аспаптар
е) жүк тасу құралдары
4675000
140025
935000
784000
475500
150000
5 Ағынды жөндеу:
а) өндірістік жабдықтар
б) энергетикалық жабдықтар
в) аспаптар мен қондырғылар
г) электронды есептеу техника
д) бақылау және өлшеуіш аспаптар
е) жүк тасу құралдары
935000
28040
93500
74800
47550
30000
6.Аз құнды тез тозғыш аспаптар мен қондырғыларды күту
156027
Барлығы
5.2 Цехтардың шығындарын есептеу
9-кесте- Цехтардың шығындарының сметасы
Статьяның аталуы Жылдық шығындардың
сомасы , мың тенгемен
Көмекші жұмысшылардың жалақысы:
а) негізгі
б) қосымша
в) әлеуметтік қамсыздандыру мен зейнетақы қоры
1399915,9
727956
Техника инженерлердің , инженер- экономистердің және есепшот пен
а) негізгі
б) қосымша
в) әлеуметтік қамсыздандыру мен зейнетақы қоры
7931641
2062226,69
Өндірістік үй мен құрылысты күту:
а) жарық түсіруге арналған электроэнергия
б) тұрмыстық қажетке арналған су
в) жылытуға , тұрмыстық қажетке арналған бу
37760
23408
682500
4. Өндірістік және шаруашылық инвентарьларды күту
5. Амортизациялық жарна :
а) өндірістік үй мен құрылыстар
б) өндірістік және шаруашылық инвентарьлар
682500
72480
6. Ағындағы жөндеу:
а) өндірістік үй мен құрылыстар
б) өндірістік және шаруашылық инвентарьлар
273000
12080
7. Басқа да шығындар
Барлығы
5.3 Жалпы зауыттық шығындар
Кәсіпорынның басқару жобалау жұмыстарын жасаған кезде жалпы зауыттық
15602779 – 70% = 10921945
5.4 Өндірістен тыс шығындар
Орта есеппен бұл шығындардың мөлшері зауыттық
10921945 - 1% = 109219,45
6 ӨЗІНДІК ҚҰНДЫ ЕСЕПТЕУ
Өнімнің өзіндік құны ыекі түрлі әдіспен есептеледі. Бірінші
Екінші әдіс бойынша шығындар экономикалық элементтер бойынша
10-кесте- Өнімнің өзіндік құны
Шығынның калькуляциялық статьялары
мың тенгемен
1.Негізгі материалдар
2..Негізгі жұмысшылардың жалақысы:
а) негізгі;
б) қосымша;
в) әлеуметтік қамсыздандыру мен зейнетақы қоры
15 602 779
2 062 226
3. Жабдықтарды күту мен пайдаланудағы шығындар
4. Цехтық шығындар
Барлығы – цехтық өзіндік құн
5. Жалпы зауыттық шығындар
6. Жаңа бұйымдардың өндірісін әзірлеу мен игерудегі шығындар
1 500 000
Барлығы (цехтық өзіндік құнға екі статьяны қосып есептеу
67 321 845
7. Өндірістен тыс шығындар
Барлығы (зауыттық өзіндік құнға соңғы
67 431 064
11-кесте- Өндірістік шығындардың сметасы
Экономикалық элементтердің
1. Негізгі материалдар
2. Көмекші материалдар
3. Энергия ( электроэнергия , тығыз ауа ,
4. Негізгі және қосымша жалақы ( сыйлықтар
18 402 610
5. Әлеуметтік қамсыздандыру мен зейнетақының қоры
6. Өндірістік негізгі қордың амортизациясы
7. Басқа да шығындар
Барлығы - өндіріс барысында жұмсалатын шығындар
7 АЙНАЛЫМ ҚАРАЖАТТАРЫН ЕСЕПТЕУ
Кәсіпорындардың мақсаты- орнатылған норманы қолданып әрбір элементке
12-кесте -Айналым қаражаттарының нормативтері
Статьялардың аталуы Жылдық шығын Запас
1. Негізгі материалдар
6 840 000
45 (6840000/360)*
*45=855 000
2. Көмекші материалдар
3. Құны арзан аспаптар
4. Болашақ уақыттың шығындары
1 346 437
45
168 304
5. Басқа да материалдық құнды заттар,
778 059
45
97 257
Барлығы: 10503795
1 312 973
8 КӘСІНОРЫННЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ
Экономикалық көрсеткіштерін есептеу үшін ең алдымен күрделі қаржының
Кқ=НӨҚ+АҚН
Мұнда:
НӨҚ- негізгі өндірістік қордың құны, мың тенгемен;
АҚН- айналым қаражатының нормативі , мың тенгемен.
Бұйымға норма бойынша қойылған пайдалылық 20 пайыз
Р=( П : Өтқ ) * 100
П= ( Р : 100 ) *
Мұнда:
Р- пайдалылықтың нормасы, пайыз;
П- пайданың мөлшері , тенгемен;
Өтқ- толық өзіндік құн, тенгемен.
Қазіргі уақытта бұйымдарға пайдалылықтың нормасын монополияға қарсы комитет
П=( 20 : 100 ) * Өтқ
Сонда өндіріліп отырған өнімнің бағасы :
Б= Өтқ + П , тенгемен
Күрделі қаржы :
Кқ= 7 4141 000 + 500 000 =
Пайданың мөлшері :
П =(30 : 100 ) * Өтқ =
Пайдалылық мөлшері :
Р = (20 229 319 : 67 431
Өндіріліп отырған өнімнің бағасы :
Б = 67 431 064 + 20 229
1 – бөлшектің бағасы:
Б: N = 461 тенге
Еңбек өнімділігі :
Еө= 87 660 383 : 88 =
Қор қайтарымы :
Ққ= 87 660 383 : 9 264 505
Қор сиымдылығы:
Қс = 9 264 505: 87 660 383
Қормен жарақтану :
Қж = 9 264 505 : 88 =
13-кесте Жобаланып отырған кәсіпорынның экономикалық көрсеткіштері
Экономикалық көрсеткіштердің аталуы
1. Өндіріліп отырған тауардың жылдық өнімі :
а) данамен;
б) мың тенгемен.
190 000
87 660 383
2. Негізгі өндірістік қор , мың тенгемен.
3. Күрделі қаржы , мың тенгемен.
4. Толық өзіндік құн , мың тенгемен.
5. Барлық жұмыскерлердің саны.
6. Еңбек өнімділігі , мың тенгемен.
7. Қор сиымдылығы , тенгемен.
8. Қор қайтарымы , тенгемен.
9. Қормен жарақтану , мың тенгемен.
10. Бұйымның бір данасының :
а) өзіндік құны , тенгемен;
б) меншікті күрделі қаржысы.
461
11. Кұрделі қаржыны өтеу мерзімі , жыл
ҚОРЫТЫНДЫ
Курстық жұмыс болашақ инженерлердің экономика және өндірісті ұйымдастыру
Нарық экономикасы жағдайында ел шаруашылығының негізін сан жағынан
кеттің негізгі жолдары көрсетілген, экономикалық дәлелдемедегі жұмыстардың
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1.Ишмухамбетова Т.Р., Мендебаев Т.М. «Өнімнің өзіндік құнын
2. Ишмухамбетова Т.Р., Қапанова А.К. «Кәсіпкерлік
3. Гамрат- Курек Л.И. «Экономическое обоснование дипломных
4. Лисицын Н.А. и др. «Экономика ,
5. Власова В.М. и др. «Основы предпринимательской
Москва.: Финансы и статистика, 1996.