ЖОСПАРЫ
КІРІСПЕ.................................................................................................................3
1. Кәсіпкерлік пен оның әлеуметтік экономикалық мәні............................5
1.1 Кәсіпкерліктің мәні мен қажеттілігі....................................................5
1.2 Шағын бизнес - экономикалық дамудың негізі .................................7
1.3. Шағын кәсіпкерлік құқықтық негізде................................................12
2. Кіші бизнестің нарықтық қатынасты дамытудағы мәні........................17
2.1 Қазақстан Республикасында шағын бизнестің дамуы......................17
2.2 Шет елдерде шағын бизнестің дамуы................................................35
3. Отандық шағын бизнестің қалыптасуы мен жетілдіру жолдары.
3.1. Шағын бизнесті дамытуда, кездесетін проблемалар........................45
3.2. Елдегі жеке кәсіпкерлікті тиімді дамыту жолдары...........................46
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................49
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР....................................................................50
КІРІСПЕ.
Тақырыптың өзектілігі. Әлемдік тэжірибе көрсеткендей, шағын кэсіпкерлік нарықтық экономиканың
Мемлекеттік жэне басқа да қолдауға қатысты шағын бизнеске аз
Мемлекеттің қолдауынсыз жэне өзіндік ішкі топтағы өзара эрекетсіз шағын
Жаңа кәсіпорындардың нарыққа шығуына және олардың қызметтерінің дамуына экімшілік
Мэселенің зерттелу дэрежесі. Шағын бизнес мәселесін зерттеумен көптеген шет
1. Кәсіпкерлік пен оның әлеуметтік экономикалық мәні.
1.2 Кэсіпкерліктің мэні мен қажеттілігі
Кэсіпкерлік адам қызметінің ерекше сапасы жэне ол еңбектің басқа
( 1883 - 1950 жж) мэн берген. Оның айтуынша
«Кәсіпкерлік» терминін алгаш рет ағылшын экономисті Ричард Копженович (1650
Экономикалық эдебиеттерде кэсіпкерлік пен базис үғымын баламалап қарастыру жиі
Базис пен кэсіпкерлік жақын үғымдар болғанымен, оларды бір -
- келген түрі. Рас бизнес кэсіпкерлік қызметпен тығыз байланысты.
- наваторлық іс. Нағыз кэсіпкер - ол өнертапқыш.
Кәсіпкерлік бизнес саласында жүзеге асады, сондықтан экономикалық эдебиеттерде олар
Кэсіпкерлік өз бетінше тіршілік пен тәуелсіздікке негізделген шаруашылық тэсілі,
Кэсіпкерлікті құрудың діңгекті нэрсесі мемлекеттік меншікті жекешелендіру болып табылады.
Шағын кәсіпкерлік капитал тезірек айналатын салаларда пайда болды. Ондай
Кэсіпкерліктің теориясының негізін XVIII - XIX ғғ^ Ф. Кенэ,
Рим қүқығында «кэсіпкер» іс, қызмет, эсіресе комерциялық қызмет ретінде
Орта ғасырда «кәсіпкер» түсінігі бірнеше мәнде қолданылады. Көбіне оған
Экономикалық эдебиеттерде «кэсіпкер» түсінігі алғаш рет 1723 жылы Парижде
Франзцуз К.Бодо Каптильоннан ары қарай барды. Ол кәсіпкер сонымен
Француздың басқа экономисті Тюро кэсіпкер тек қана белгілі бір
Л. Мариал көбінесе кэсіпкердің үйымдастырушылық қызметіне көңіл бөлді жэне
Кэсіпкер мен «кэсіпкерліктің» дамуыі.1 кестеде көрсетілген
Кесте 1.1
Орта ғасыр
«Сыртқы саудамен айналысатын адам; ереуілдер мен бүліктерді ұйымдастыратын адам;
XVII ғасыр
«(Мемлекетпен) Қүны алдын-ала белгіленген, мемлекетпен мэміле жасасқан түлға. Бұндай
1725 жыл
Ричард Кантильон: «Кәсіпкер әрекет жасайтын адам»._______
тэуелділік жағдайында іс
1797 жыл
Карно Бодо: «Кәсіпкер - кәсіпкерлік іс - эрекетке жауап
1803 жыл
Батис Сэй: «Капиталдан түскен
1876 жыл
Франсис Уокер: «Капитал үхтаған және одан пайыз алатындар мен
1934 жыл Иозеф Шумпетер: «Кэсіпкер - жаңа технологияларды ойлап
1961 жыл Давид Маккеланд: «Кэсіпкер - үлкен тэуекелділік жағдайда
1964 жыл Питер Друкер: «Кэсіпкер - жаңа мүмкіншіліктерді максималды
1975 жыл Альберт Шапиро: «Кәсіпкер - тэуекелділік жағдайында әлеуметтік
1983 жыл Гиффорд Пиншо: Интерпренер мен антрепренер қолданылады. Интерпренер
1.2 Шағын бизнес — экономикалық дамудың негізі
Нарықтық қатынастарды дамыту бағыты халық шаруашылығын монополиясыздандыру бағдарламаларын өнімнің
Монополизмге қарсы күрестің ең тиімді жолдарының бірі ірі, орташа
- Тауар өндіру мен қызмет көрсетуде кәсіпкерлік пен бэсенді
- Түлыну сүранымының өзгеруін тез сезіну;
- Өнім мен қызмет сапасын арттыру;
- Баға белгілеудің табиғи тетігін пайдалану;
- Монополизмді жою;
- Өндірістің ғылыми- техникалық дамуын жеделдету; -Тиімді басқару құрылымдарын
- Кадрларды үлымды пайдалану;
-Орталықтандырылған күрделі қаржыны
негізде жаңа өндірістік қуаттарды тез арада жасау.
Осы себепті дамыған елдердің экономикасында соңғы кезде шағын кэсіпорындардың
1987 жылы барлық меншік түрлеріндегі американ фирмаларының (ауылшаруашылық фирмаларынан
¥сақ фирмалар «табиғи іріктеу» жағдайларында жүмыс істейді: біреулері пайда
100-ден аз адам жүмыс істейтін компанияларда қызмет көрсетуде, қаржыда,
Олардың позициялары қызмет көрсету саласында ерекше күшті, дамыған капиталистік
Қызмет саласында «ауқым эсері», эдетте, өте шектеулі немесе мүлдем
Өндірілетін бұйымдар номенклатурасының үнемі үлғаюы Батыстың ірі корпорацияларын шағын
Қазақстан Республикасының рынокқа көшуінің басталуы кәсіпкерліктің шағын нысандарының өндірістік-техникалық
Кэсіпкерлік Орта үғымының зор маңызы бар. Қазақстанда ол іс
Кэсіпкерліктің қүрамдас бөліктерінің бірі ретіндегі шағын кэсіпкерлік үғымы ең
Статистика органдары меншік нысандары бойынша шағын кэсіпорындардың төрт түрін
Шағын кэсіпкерліктің статистикалық негізіне талдау жасай отырып, «шағын кэсіпорын»
Шағын кэсіпкерліктің қазіргі жағдайын көптеген факторлармен, ең алдымен, шағын
Нарықтық экономикасы дамыған елдердің тәжірибесі шағын кэсіпкерліктің үлттық экономикада
жалпыүлттық өнімнің тең жартысынан астамын өндіретінін, жаңа жүмыс орындарының
Елде шағын кэсіпкерлікті кең көлемде дамыту нарықтық қатынастар қалыптасуының
Осыған байланысты Ресей Федерациясында шағын бизнесті дамыту тэжірибесін зерттеу
Федералдық бағдарламада шағын кэсіпкерлікке мемлекеттік қолдау көрсетудің мынадай аса
-шағын кэсіпкерлікті қолдау
саясаттың нормативтік-қүқықтық негізін жетілдіру;
-шағын кэсіпкерлікке
үйымдық жэне ғылыми-методикалық түрғыдан қамтамассыз ету;
-шағын кәсіпорындар қызметкерлерінің
қауіпсіздігі;
-шағын кэсіпкерлікті
қалыптастыру;
-аймақтарда шағын кэсіпкерлік инфрақүрылымын дамыту;
-кадрлар даярлау;
-ақпаратпен қамтамассыз ету;
-шағын кәсіпорындардың өндірістік жэне инновациялық қызметі;
-салық саясатын жетілдіру;-шағын
басқа инвестициялар үшін жеңілдіктер жүйесін жасау;
-мемлекттік федералдық және аймақтық инвестициялық бағдарламалар. Федералдық бағдарлама шағын
Федералдық шығындар шағын кэсіпкерліктің инфрақұрылымына аймақтық салымдардың стимуляторы ғана
Федералдық бағдарламаны жүзеге асыру нэтижелері Ресей Федерациясының экономикасын дамытудың
РФ аймақтарында инфрақүрылымның шағын кэсіпкерлік субъектілері үшін қолайлы жэне
Федералдық бағдарлама орташа жэне ірі кэсіпорындардың бірігуге, шағын кэсіпорындардың
Кәсіпкерлікті қолдау мен дамыту саласында мемлекеттік саясаттың нормативтік-күқықтық базасын
Шағын кэсіпкерлікке мемлекеттік қолдауды үйымдық жэне ғылыми-методикалық түрғыдан қамтамассыз
1.3. Шағын кәсіпкерлік құқықтық негізде
Отандық кэсіпкерліктің қалыптасу тарихын төрт кезеңге бөлуге болады. Біріншісі
Бұл кезеңде кэсіпкерлік бүқаралық сипатқа
Үшінші кезең көптеген жалға беру, бірлескен кәсіпорындар туралы, банктік
ҚР кэсіпкерлік қызметі реттейтін алғашқы заңдардың бірі болып 1991
"Кәсіпкерлік" термині жэне кәсіпкерліктің өзі біздің қоғамдық тэжірибеге тек
Кэсіпкерлік үғымын ең алдымен меншікке деген көзқарастың өзгеруімен байланыстырады.
Тіркеу-кәсіпкерліктің алғашқы, қажетті кезеңі болып табылады. Кэсіпкер тіркеуден өткеннен
1991 жылы 21 маусымда ҚР "Шаруашылық серіктестері туралы" заң
Бүл заңдар жеке кәсіпкерлікті қолдау жэне қорғау эдістері мен
Елімізде өркениетті кэсіпкерліктің қалыптасуын 1997 жылы Елбасының "Шағын кэсіпкерлікті
Елімізде кэсіпкерліктің
Егер елімізде мемлекеттік меншік көлемі 1991 жылы 90%-дан жоғары
Нарыққа өтумен байланысты жүргізілген реформалар қиын жағдайларда жүзеге асырылды.
Қазіргі таңда жағдай біршама түзелген. Соңғы жылдары экономикамыз нақты
Дегенмен, осыған қарамастан халықтың табыстарының жоғары болмауының нэтижесінде
Қалыптасқан жағдайда өндірістік-шаруашылық қызметі тиімді жүзеге асыру үшін кәсіпкерлер
Ол үшін олар өнімнің сапасын арттыра отырып, бага деңгейін
Нарық реформалар жылдарында кэсіпкерлік сектор қоғамда елеулі орынға ие
ҚР қазіргі таңда шағын кәсіпкерлік одан эрі дамып келеді.
Шағын кэсіпкерлік секторындағы қалыптасқан жағдайлар шағын жэые орта бизнес
Қазақстанда шағын кэсіпкерлік элі күнге дейін экономиканың жүйелі элементі
'Қазақстан-2030" бағдарламасының маңызды міндеттеріннің бірі -кедейшілікпен және жүмыссыздықпен күрес
Шағын кәсіпкерліктің дамуы елімізді жаңа тауарлар мен қызметпен қамтамассыз
2. Кіші бизнестің нарықтық қатынасты дамытудағы мәні
2.1 Қазақстан Республикасында шағын бизнестің дамуы
Кэсіпкерлік- бүл барлық өндірістерге қажетті динамикамен қамтамасыз ететін тарихи
Қазақстанда жаңа экономикалық жүйенің қүрылуы өндірістік-коммерциялық қызметтердің эртүрлі масштабы
Экономикалық дамыған елдерде шағын бизнес ұсақ жекеменшік иелерінің көптігін
Шағын кэсіпкерлік- іскерлік өмірдің неғүрлым икемді формасы. Экономиканың осы
Екінші жағынан, олар көбінесе өзінің ішкі экономикалық коньюнктураларының қызметтеріне
Шағын кэсіпорын нарықта ірі отандық жэне шетелдік кагшталдармен бэсекелестік
Шағын бизнес аймақтық экономикаларда ерекше орын алады. Аудандарды басқарушы
Сондықтан ауданның жэне шағын бизнестің элеуметтік жэне экономикалық дамуын
Нарықтық экономикаға кіруіне байланысты Оңтүстік Қазақстан облысында шағын бизнес
2002 жылдың деңгейінен 1,45 есе артық болып отыр. 2003
Қазіргі уақытта шағын бизнестің субъектілерінің деңгейін дамыған елдердің деңгейімен
2000-2003 жылдары аралығында тіркелген кәсіпорындар саны 105,491 мың бірлікті
Кэсіпкерлік құрылымның негізгі көлемі жаңа фермерлік шаруашылық ұйымдарының және
2003 жылдың басынан бастап
Талдаулар көрсеткендей физикалық сияқты заңды кэсіпкерлік субъектілерінің санының өсу
Шағын жэне орта бизнестің субъектілерінің неғұрлым көп саны Шымкентте
Бюджетке төленген төлемдердің көлемі бойынша Шымкент қаласын, Сарыағаш, Сайрам
1- кесте. 2003 жылғы Оңтүстік Қазақстан облысының кәсіпкерлп інің
Тіркел Жмыс- Өндіріс Бюджет- Облыс- Аудан-
- басты көлемі, тік тың ның
ген халық- жұмыс төлем, қаржы қаржы
Аудандар субъек тың және млн. бюджеті бюджеті
-тілер- саны, млн. теңге млн. млн.
ДІҢ адам теңге
теңге теңге
саны
Бэйдібек 1505 6817 458,6 27,9 5 0,9 Қазығүрт
Мақтаарал 17846 73916 16446,2 334,7 - -
Ордабасы 4825 16604 5669,2 235,6 1,5 -
Отырар 2500 8438 2173,3 41,7 6 -
Сайрам 9094 38970 3800,3 282,6 - 9
сарыағаш 12234 24985 7167,4 406,5 - 9Д
Созақ 1719 4075 581,7 85,3 5 7
Төлеби 3310 8242 1706 71,8 10 -
Түлкібас 4882 10492 1298,7 74,6 4 2
Шардара 5301 18530 4725,3 61,2 5
Арыс 1518 6060 1429,7 57,8 - -
Кентау 1784 2603 532,9 46,4 - -
Түркістан 8864 29125 4266,9 224,9 - 2
Шымкент 26042 41601 50778,4 3656,8 20 -
Барлық
облыс 105491 296520 101330,3 5645,9 69 36,4
бойынша
Шағын кәсіпкерлікті қолдау жэне дамытудың нақты мақсаттарын анықтау үшін
Талдаулардың мэліметтері бойынша соңғы уақытта Оңтүстік Қазақстан облысында кэсіпкерлік
Кәсіпкерлікті қолдау мақсатындағы екінші деңгейдегі банктер ұсынатын несиелік қаражаттар
Шағын кэсіпорындарды облыстық жэне жергілікті бюджет тарапынан қаржыландырудың қысқару
2- кесте. Кіші және орта бизнес субъектілеріне берілген несие
Қаржыландырудың көзі 2000 2001 2002 Өсу темпі, %
2001-2000 2002-2001 2002-2000
Облыстық
бюджет 77,6 205,57 160,59 264,9 78,3 206,9
Аудандық бюджет 74,77 302,5 35,78 404,5 11,8 47,9
Екінші деңгейлі банктер 1376,3 3382,2 1043,5 245,7 323,5 795,1
Айтарлықтай өзгерістер екінші деңгейдегі банктермен несие беру қүрылымдарында орын
Ерте кездерде қаражаттар сауда- саттық қызметіне бағытталған болса, қазіргі
Артықшылықтары: жағымды климаттық шарттар; облыстың көліктік-транзиттік потенциялы; маманданған еңбек
Кемшіліктері: өндірістік бағалар мен шағын кэсіпкерліктің субъектілерінің өнімдерінің бэсекеге
Жүргізілген талдаулар көрсеткендей, Оңтүстік Қазақстан облысында шағын бизнесті дамытудың
• шағын кэсіпорын субъектілерінің жэне жүмысбастылар
• шаруашылықтық өндірістің
• шағын бизнестің шағын кэсіпорындарын қүру
Оңтүстік Қазақстан облысында шағын бизнесті дамытудың негізгі шарттары ретінде
1.05.2002 жылғы мэліметтер бойынша шағын бизнестік кэсіпорындардағы жүмысбастылар саны
3- кесте. Шағын кэсіпкерлікте жумыс істеушілер саны
Аудандар Заңды тұлғалар.1.05.2002ж. 1.01.2002 жылдағы жеке кәсіпкерлер
Жалпы саны. мың адам. Саны (%) Патенттер берілген
Алдыңғы айда Алдыңғы айға сәйкес келетін период
Жұмыс орындары құрылған.бірлік
Ақмола 14,9 96,6 109,6 13960 25041
Ақтөбе 26,2 103,2 129,9 20732 40273
Алматы 24,7 102,1 113,2 12081 17462
Атырау 12,8 105,2 129,3 15462 28168
шқо 39,7 102,9 111,8 39404 78225
22
Жамбыл 16,8 103,1 104,8 12627 25673
БҚО 18,9 103,3 126,3 8365 13253
Қарағанды 38,3 102,5 109,8 38419 47172
Қызылорда 7,6 101,7 101,7 21728 46520
Қостанай 23,2 104,3 117,2 4190 5048
Маңғыстау 14,2 108,1 127,1 9232 9522
Павлодар 21,0 102,3 114,7 25703 43495
сқо 20,5 101,4 108,6 14812 31306
оқо 33,6 101,4 117,0 24646 35241
Алматы қаласы 108,0 103,1 110,2 39635 88366
Астана қаласы 29,4 102,4 124,1 16759 31298
Кестеден көріп тұрғанымыздай, шағын бизнес сферасында неғұрлым көп жұмыс
Кестенің жеке кәсіпкерлерге қатысты екінші бөлігі «кэсіпкерлік қызметімен айналысатын
- патент негізінде тіркелген жиынтық салықпен;
- кіріс жэне шығыс есебінің Кітабының
Кестенің соңғы бөлігінде берілген патенттер саны мен жұмыс орындарын
Шағын кэсіпорын сферасындағы жұ_мысбастылар саны тіркеу кезіндегі артық бюрократиялық
шамадан тыс артық болуы себебінен азаяды. Егер АҚШ- та
Кәсіпкерлік қызметтің түрақсыздық мэселесі біздің елімізде ғана өзекті бөліп
Аталған мәселелер Қазақстанда да шағын бизнестің дамуына кедергі жасайды.
Дегенмен жалпы алғанда, 1998 жылдан бастап Қазақстан бойынша жалпы
Бүгінгі күні көптеген адамдар үшін еріксіз жүмыссыздық ең өткір
Осының барлығы Республика ішіндегі сияқты, достастықта да миграциялық үрдістің
Индивидуальды кэсіпкерлік пен фермерлік шаруашылықты айта отырып, Қазақстандағы шағын
Отбасылық бизнес, кез келген басқада альтернативалар сияқты өзінің артықшылықтары
мүшелерінің адалдығына, атқарылған жүмыстың жоғары сапалылығының жоғары жауапкершілігіне; істің
Басқарманың қатардағы жүмысшылармен қарым қатынасының келесі жағы жағымдылыққа экелуі,
Отбасылық бизнестің ең басты кемшілігі ретінде отбасы мэселелерінің бизнес
Дегенменде, бизнесті отбасылық қүрудың осындай тар жерлерін қарамастан дүние
Сонымен, 3 кестеге сэйкес, 2002 жылдың басында жеке кэсіпкерліктегі
Мемлекет экономикасындағы шағын кэсіпкерліктің ең маңызды рөлі бүл халыққа
Қазақстанда шағын кэсіпорындардың үлттық өнімдегі осындай үлесі туралы айту
Капиталды теменгі шығындармен, ең бастысы- ең төменгі тэуекелділікпен өсіру
Қазақстанда франчайзинг жергілікті фирмалардың шетелдегі жүргізуші компаниялар
4 кесте. 2002 жылғы 1 сәуірден жеке меншіктің формалары
Кәсіпорын көлемі Барлығы
Мемлекеттік Барлық жеке кәсіпорын Соның ішінде Шетелдік
Мемле-кетке қатысу (шетел-дің қатысу-ынсыз) біріккен кәсіпорын (шетелдің қатысуымен)
Қазақстан Республикасы 161174 24403 131375 1287 4199 5396
Шағын 148493 17138 126084 794 3931 5271
Орта 10619 6368 4169 316 184 82
Ірі 2062 897 1122 177 84 43
Астана қаласында шетелдіктердің қатысуымен темірбетондық өнім заводының күрылыс жүргізіліп
санының өзгеру динамикасы берілген көрсеткіштерінің өсімінің тұрақты
Еліміздегі экономикалық дағдарыс пен өндірістің қүлдырауын тоқтатудыц бір жолын
Себебі Қазақстан экономикасының терең дағдарыс жағдайында болуының себептерінің бірі
Қазір нарықтық экономика талабына сай меншіктің алуан түріне негізделген
1992-1997 жылдарға дейінгі ресми құжаттарда кіші, орта бизнес саласы
Аз санды еңбеккері бар кэсіпорындардың мемлекеттік меншіктің объектілерін кіші
Жалпы алғанда мұнай қүрылымдар халық шаруашылығының барлық салалары мен
Сонымен бірге бүл мәліметтер, облыста ауылшаруашылық қарекетінде орта кэсіпорындардың
8- кесте. Алматы облысы аудандары бойынша тіркелген шаіын
кэсіпорындар саны
Бар-лығы Өнер-кәсіп Оның ішінде
Ауыл шаруа-шылы-ғы Қ^ры-лыс Байла-ныс және көлік Сауда және қоғам-
ДЫҚ
тамақ Т.б.
1807
Облыс бойынша оның ішінде аудандарда 4565 671 608 273
Ақсу 83 6 18 0 4 12 43
Алакөл 167 8 43 2 5 24 85
Балқаш 56 5 21 1 1 3 25
Еңбекшіқазақ 404 71 97 16 12 56 152 67
Жамбыл 190 29 51 9 1 33
Іле 496 84 37 65 21 129 160
Қарасай 619 124 62 51 26 172 184
Қаратал 90 16 8 2 3 14 47
Кербұлақ 100 6 19 0 6 17 52
Көксу 80 9 17 1 0 13 40
Панфилов 161 23 16 6 8 24 84
45
Райымбек 91 4 24 0 5 13
Сарқант 102 13 17 4 4 8 56
Талғар 431 82 48 30 18 101 152 51
Талдықорған 110 10 15 5 1 28
¥йғыр 72 5 27 2 0 8 30
Қапшағай қаласы 294 61 16 29 16 54 118
Талдықорған қаласы 945 94 68 48 28 322 385
Текелі қаласы 74 21 4 2 1 15 31
Жалпы алғанда мүндай құрылымдар халық шаруашылығының барлық салалары мен
Әсіресе, ауылшаруашылығы өнімдерін өндіруде қазіргі таңда жеке қосалқы шаруашылықтары
9- кесте. Шаруашылық жүргізудің барлық нысандарындағы ауыл
шаруашылығы кәсіпорындары мен қосалқы шаруашылықтарының 1990-
1997 жылдары мал шаруашылығының негізгі өнімдерін өндірудегі ара
салмағы
Ет (сойыс салмағымен
) Сүт Жүмыртқа Жүн (таза салмағы)
мың тонна % мың тонн a % млн дана
1990 жыл
Шаруашылықтарды ң барлық категорияларында 155,6 100 651,2 100 693,8
Шаруашылық жүргізудің барлық нысанындағы АПІК 1038 67,0 363,4 55,8
Халықтың жеке қосалқы шаруашылықарында 520,8 33,0 2878 44,2 203,9
100
1997 жыл
Шаруашылықтарды ң барлық категорияларында 985,0 100 471 100 280
Оның ішінде
32
Шаруашылық жүргізудің барлық нысанындағы АІЫК 374,2 35,4 60,9 22,9
77, 6
Халықтың жеке қосалқы шаруашылықарында 617,6 63,0 410,6 87,1 1328
Келтірілген мэліметтерден 1990-1997 жылдары мал шаруашылығының негізгі өнімдерін өндірудің
Нарықты экономикада шаруашылық үйымдастырушылық және басқару қызметіне сэйкес шағын
Агроөнеркэсіп өндірісі саласында шағын кэсіпкерлік кең қолдауын табуына толық
Ауыл шаруашылығы өнімдерін ендіру, сақтау жэне үқсату саласында әсіресе,
Облыс көлемінде картоп, көкөніс, жеміс сақтайтын орындардың жетіспеушілігі қатты
Елімізде көкөністің жалпы түсімнің небэрі 8 пайызын үқсата алатын
Облыстағы АӨК өнімдерін сақтау мен үқсату жүйесіндегі нашар буынға
Жалпы алғанда, облыста ауыл шаруашылығы шикізатын пайдаланып өндірген тауар
Мал шаруашылығы жэне Республика аймақтарының салалары бойынша, тағы бір
Осы аталған проблемелерды шешу шағын, орта бизнеспен кэсіпкерлікті қолдау
Бүл мэселелерге соңғы кезде мемлекеттік деңгейде көңіл бөліне бастағаны
— жергілікті экімшіліктің нарықтық қатынастарына араласуына тосқауыл қою;
— кейбір шаруашылық
— ауыл экономикасын банкрот механизмі көмегімен сауықтыру;
— жеке меншіктегі шаруашылық иелері мен шаруа шаруашылықтарына
— ауылда шағын жэне орта бизнесті
— үш жыл мерзім ішінде ауылдағыларға 25-30
2.3 Шет елдерде шағын бизнестің дамуы
Дамыған елдердің көпшілігінде экономикалық өсудің шешуші бір факторы шағын
Мысалы, жапондық мамандардың есептеуінше екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі кезеңде
Концерндер мен басқа ірі кэсіпорындар Жапония экономикасы «айсбергінің шыңы»
Әсіресе соңғы кезеңдерде АҚШ та да шағын бизнес кеңінен
АҚШ- та шағын және орта фирмалар жалпы үлттық өнімнің
АҚШ экономикасында олар ғылыми- техникалық прогресс саласына жататын барлық
Германияда шағын жэне орта кэсіпкерліктің басты сипаттамасы- ең алдымен
табылады. Екінші сипаттама- кэсіпорын қызметінің айшықтылығы, щның көлемінің шектеулігі,
Шағын кэсіпкерліктің жоғырада аталған сапалық жақтарымен бірғс сандық жағынан
Германияда 80 - жылдардың аяғына қарай жоғарыда көрсетілген статистикалық
Елдегі шағын жэне орта бизнестің экономикалық маңызы- біріншіден, барлық
Шағын кэсіпкерліктің барлық кешенді ішкі және сыртқы проблемалары олардың
Германияда шағын бизнесті мемлекеттік қолдау жүйесінің негізінде жатқан басты
Германияның федералды үкіметі қүрылымдық- саяси шараларды іс жүзіне асырып
Шағын бизнеске қолдау жасаудағы құрылымдық- саяси шаралардың екінші бір
Салық салудағы жеңілдіктер. Германияның жаңа аймақтарында қазірғі кезде кеңінен
Амортизациялық аударымдардың арнайы нормалары барлық инвестицияларға қолданылып, жаңа жүмыс
Салықтан босатылған пайда резервтерін жасауға қолөнері өндірісінде, саудада, өнеркэсіпте,
Қаржы жағынан қолдау. Федералды үкімет тарапынан берілетін салыстырмалы түрде
Жаңа жүмыс орындарын ашу мен экономиканың аймақтық қүрылымын жақсартуға
Инновациялық салаға көмек. Бүл мақсатқа федералды үкімет 1990 жылдардың
Кэсіпкерлер мен менеджерлердің білімін жетілдіруғе көмек. Кәсіпкерлерді оқыту жаңа
Консультациялыққызмет. Мемлекеттік органдар, бір жағынан, кэсіпкерлерге арнайы мамандардың қызметі
Әрине, біздің оқырмандарымызды ең алдымен шет елдік, атап айтқанда,
Әлемдік тэжірибе көрсеткендей, алдыңғы қатарлы Еуропа жэне Азия елдерінде,
Мемлекеттік жэне мемлекеттік емес қүрылымдардың қолдауы мен көңіл аударуы
- басқарудың ашық түрленген персонализациясы. Бір
- жүмысбастылықпен байланыстыкейбір жағдайларда- басқарушының үзақ
- ақпараттың өзін- өзі қамтамасыз етудің
- жеке меншік жэне заемдық- қаржы
- жоғары тэуекелділік жэне іс- эрекеттің
- жүмысшылардың элсіз элеуметтік қорғанысы;
- сыртқы ортаға-банктерге, мемлекеттік әкімшілікке, ірі
Шағын кәсіпорынның осы жэне басқа да негативті жақтарынан нейтрализациясы
Шағын бизнеске байланысты кез келген мемлекеттің екі негізгі функциясын
Қамтамасыз етуші функция шағын кәсіпорынның күтуімен, оларға материалдық, ақшалай,
Әр түрлі елдерде шағын бизнесті қолдау елдердің мүмкіндіктеріне байланысты
АҚШ- та шағын бизнеске қатысты мемлекет саясатын жіберуші нүктесі
Заңда көрсетілген тапсырмаларды жүзеге асыру мақсатында осы жылы арнайы
АҚТТТ- тың шағын бизнесінің әкімшілігі кәсіпкерлік қызметті реттеудің қазіргі
табылады. Американың президенті күн сайын Конгрессте шағын бизнестің жағдайы
Министрлік деңгейінде кәсіпкерлікті қолдаудың анологиялық бағдарламалары бар.
80- жылдардың басында АҚШ- тың сауда министрлігінде шағын бизнесті
Шағын кэсіпорынның инновациялық қызметін стимулдау мақсатында барлық федеральды ведомствалар
Шағын бизнесті субсидтайтын неғұрлым ірі үйымдар энергетика және қорғау
Американың 28 штатында 40 технологиялық бағдарламалар жүйесі істейді, оның
Бірнеше жеке бөліктерден түратын ғылыми- өндірістік кешендер бар: венчурлық
АҚТТТ- та үлкен сүранысқа шағын кэсіпорынға сауда беруге маманданған
АҚШ- ғы шағын жэне орта бизнесті қолдаудың тағы бір
Жапонияда ухақ бизнеске басқармашылық жэне техникалық көмек үақ бизнес
1950 жылы қүрылған шағын жэне орта кэсіпкерлер бойынша Басқарма,
Шағын бизнеске қатысты мемлекеттік қызметтің қүқықтық негізі 1903 жылы
жэне орта кэсіпорын кооперативті банк туралы заң», модернизация туралы
Жапониядағы шағын кэсіпорын мақсатты бюджеттік қаржыландыру бірнеше каналдар арқылы
Жапонияның технологиялық орталықтары негізінен машина құрау, металл өндіру, электротехника,
Германияда шағын бизнесті қолдауды экономика министрлігінің федеральды деңгейі негізінде,
- кәсіпорынды кеңейту, реконструкциялау, қүру үшін ссуда үсыну;
- ірі кэсіпорындардың капиталға қатысуын қаржыландыру, нарықтың басқа
- жүмыс орындарын қүру немесе сақтау үшін үзақ мерзімді
- несиелік қоғам және банктық қүрылым алдында кепілдендіру;
- энерго сақтаушы мейрамдарды өткізуде инвестициялық көмек;
алдыңғы технологияны
- табиғатты қорғау жэне басқа да экологиялық жоспарларды қорғау;
- НИОКР субсидиялауы;
- туындалған салықтық қойылымды қүру жолымен шағын кәсіпорынның
Елде қызмет ететін 20 жылға арналған үзақ мерзімді ссуда
Шағын кэсіпорынның инновациялық қызметін стимулдау мақсатында ең үлкен көмек
Германияда ғылыми жэне технологиялық парктер 4 түрге бөлінеді:
- зерттеу паркі, яғни ғылымды көп
- технологиялық орталық, яғни өндірісті өңдеуші,
- арюндерлік орталық, яғни
- өндірістік парк, яғни ортақ жерде
Технопарктерді құруға негізгі
Францияда шағын кэсіпорындарды қолдау өндіріс министрлігі арқылы үйымдастырылады. Бұл
Франциядағы шағын кәсіпорын қаржылық қолдау 3 топқа бөлінеді: тікелей
Франциядағы венчурлық капитал онық негізгі акционері болып табылатын қаржылық-
Неғұрлым қызықты жэне жақын тәжірибелер жақын жатқан шетелдер Россия
Россиядағы кэсіпкерлік қызметтің құқықтық негізі 1990 жылы РСФСР заңына
1994 жылы Ресейлік Федерация Үкіметінің құруымен шағын кэсіпкерлікті 2
Россиядағы шағын кәсіпкерлікті қолдау мен реттеу инфрақұрылымы келесідей ведомствалар
Федерация деңгейіндегі қаржылық органдар болып шағын кэсіпкерлікті қолдаудың Федералдық
Инфрақұрылымның элементтері аймақтық деңгейде құрылады. Биліктің орындаушы органдарының құрылымында
Қазіргі уақытта Ресей Федерациясының 76 ауданында эр түрлі деңгейде
Инфрақұрылымның басқада компоненттері құрылуда: ақпаратты кеңес берушілік орталықтар, лизингтік
3. Отандық шағын және орта кәсіпкерлікті жетілдіру жолдары.
3.1. Шағын бизнесті дамытуда, кездесетін проблемалар.
Шағын кэсіпкерліктің дамуына не кедергі деген мэселенің мәнісіне тоқталайық.
2002 жылғы мэліметтерге сүйенсек шағын кәсіпкерлер субъектілерін бақылау жэне
1991 жылғы 25 желтоқсанда қабылданған "ҚР салық жүйесі туралы"
2002 жылдың 1 қаңтарынан бастап іске қосылған еліміздің жаңа
Табиғи монополияларды реттеу, бэсекелестікті қорғау жэне шағын бизті қолдау
түрған мақсаттардың бірі - дүниежүзілік баға коньюнктурасынан тэуелді болмас
1. Вестник предпринимателя, №7 2002г.
Организаций, осуществляющие контрольные
3.2. Елдегі жеке кэсіпкерлікті тиімді дамыту жолдары.
Коммерциялық банктерге келіп түсетін инвестициялық жобалардың жартысынан көбі экономикалық
Отандық шағын бизнестің дамуындағы 10 жылға жуық уақытта Қазақстанда
Көптеген кэсіпкерлер, бір жағынан, өндірісті жүргізудегі қиындықтарға, шенеуніктік қысымдарға,
10 жыл бойғы белсенді мемлекеттік қолдау отандық кэсіпкерліктің сандық
Қазақстанда еркін өзгермелі айырбас бағамы режимін енгізу жэне импорт
Ағымдағы жағдайда мемлекеттің стратегиялық мақсаттары түрғысынан шағын бизнесті дамытудың
Әлемдік тэжірибе, сондай - ақ біздің реформамыздың тэжірибесі материалдық
Қазіргі уақытта тиімді меншік иесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ететін
Ірі бизнес үшін тығыз ынтымақтастық пен эріптестік те өзекті
Біздің ірі кэсіпорындарымызда өзара кооперация мен әріптестік шаруашылық желілерін
Өсімге қол жеткізу жөніндегі бірлескен іс - қимыл үшін
Бірігумен ынтымақтастық проблемалары тек кэсіпкерлік аясымен ғана шектелмеген олар
Макро деңгейде мемлекетпен, жергілікті өзін - өзі басқару органдарымен,
Халықтың қалың жігінің өзін - өзі үйымдастыруы жэне олардың
ШОБ дамыту мен қолдау мақсатында Үкімет тарапынан
1. ҚР шағын кәсіпкерлікті дамытудың
2. ҚР кәсіпкерлікті қолдау
3. ҚР кэсіпкерлікті Мемлекеттік қолдау
4. Кэсіпкерлік қызмет
5. Шағын кэсіпкерлікті дамытуға Мемлекеттік
6. Жеке кәсіпкерлік туралы ҚР
7. Азаматтар мен
8. ҚР
9. 1999 - 2000
10. Шағын кэсіпкерлік субъектілерінің қызметін тексерудегі алғашқы
ҚОРЫТЫНДЫ
Осы курстық жүмсымда қарастырылған барлық өзекті мэселелерді қорытындылайтын болсам,
Бүгінгі таңда, ҚР шағын жэне орта бизнес оң үрдіспен
Отандық бизнесті одан эрі көркейту жэне дамыту мақсатында, шетел
Бүгінде екінші деңгейлі банктер шетел несие желісімен бірге шағын
Қазақстандық шағын жэне орта бизнес тәжірибесін дамыған Еуропалық мемлекеттер
Бү_л курстық жүмысты қорыта келе, нарықтық қатынастардың дамуы, ел
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1) Қуашбаев С. Исатаева Г.Б.
2) Блинова К.В.
3) Омарбекова Ж. «Шағын жэне орта
4) Сауленбекеова А.К.
5) Нұрлан Нүрсейт
6) Финансы и кредиты, №11 - 2004г. (32 -
7) Вестник предпринимателя, №7 - 2002г. (28 - ЗОстр.)
8) Арзаева М.Ж. «Шағын жэне орта бизнесті қаржылық
9) Арзаева М.Ж. «Шағын жэне орта бизнесті қаржылық
10) Мейірбеков Б. «Елдегі жеке кәсіпкерлікті тиімді дамыту
11) Нұрақым Райхан «Шағын кәсіпкерлік: кеше