Жоспар :
Кіріспе.............................................................................................................3
I.АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМНЫҢ жалпы түсінігі және ОНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
1.1.Акционерлік қоғам түсінігі және экономикада алатын рөлі......................................................................................................................4
1.2.Акционерлік қоғамның атқару органы мен басқару принциптері ............................................................................................................................6
1.3.Қазақстандағы акционерлік қоғамдардың қалыптасуы мен
II.АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМ қызметінің тиімділігін талдау..........................................................................................................17
2.1.«ВЧД-23»Семей пайдалану вагон депосының өндірістік-шаруашылық қызметін талдау.......................................................................17
2.2.«ВЧД-23»Семей пайдалану вагон депосының қызметінің тиімділігін бағалау..........................................................................................21
Кіріспе
Қазақстан экономикасының басқарудың және шаруашылық жүргізудің нарықтық механизміне
АҚ ұйымдастыру және басқару іскерлігін қамтамасыз ететін құжаттардың
Қазақстан экономикасының өтпелі кезеңінде «АҚ туралың заңының тиімсіз
Өтпелі экономика елдері үшін ірі акционерлік компанияларын басқару
Қандай да ұйым жұмысындағы жетістік, ол мемлекеттік құрылудағы
Қарастырылып отырған мәселенің өзектілігі, ғылыми тұрғыдан алғанда оның
Курстық жұмыстың мақсаты – республикамыздағы акционерлік қоғамдардың
Осыған сәйкес, курстық жұмыста көзделген мақсатпен қатар, келесідей
Акционерлік қоғам түсінігін, басқару принциптерін қарастыру,
Акционерлік қоғам қызметінің тиімділігін бағалауға мүмкіндік беретін
Зерттеуге алынған «ВЧД-23»Семей пайдалану вагон депосының деректерін пайдалана
«ВЧД-23»Семей пайдалану вагон депосының қызмет тиімділігін бағалау.
Акционерлік қоғам қызметінің экономикалық тиімділігін арттыру жолдарын анықтап,
Курстық жұмыстың теориялық-әдістемелік негізін Қазақстан Республикасының «Акционерлік қоғам
Курстық жұмыстың құрылымы кіріспеден, 3 бөлімнен, қорытындыдан және
Бірінші бөлімде акционерлік қоғам және оның тиімділігін
Екінші бөлімде Қазақстан Республикасының «Қазақстан темір жолы» Ұлттық
Үшінші бөлімде акционерлік қоғам қызметінің өзекті мәселелері қарастырылып,
I.АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМНЫҢ жалпы түсінігі және ОНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
1.1. Акционерлік қоғам түсінігі және экономикада алатын орны.
Акционерлік қоғам дегеніміз қатысушылардың қоғамға деген мендеткерлік құқықтарын
Қоғам балансында ескерілетін иелігінде жекелеген меншігі бар, өз
Акционерлік қоғам заңға қайшы келмейтін кез-келген іс-әрекетке құқылы.
Қоғам құрылтайшылары арқылы қайта құрылуы немесе жұмыс істеп
Қоғамның барлық органдарына және акционерлеріне талаптардың орындалуы негізгі
Акционерлік қоғамның акциялары
Акция – меншік титулы, жазбаша куәлік, акционерлік қоғам
Ол акция иесіне Акционерлік қоғамның істеріне қатысуға, салынған
Егер Акционерлік қоғам тиімді жұмыс істесе, онда акицонерлік
Бағалы қағаздар нарығында, әсіресе қор биржасында, компанияның іс
Акционерлік қоғам табысы келесідей қолданылады: бір бөлігі акционерлер
Әдетте, Акционерлік қоғам «жасырын резервтердің өсіруге жағдай
Акционерлік қоғам қалыпты жұмыс істеген жағдайда акция ұстаушы
Қор биржасында және банкте акция сатылу мен сатып
Акция сатып ала отырып, ақшалай қаржы иесі әрдайым
Банктік пайыздық көрсеткіш акция курсының төмендеуі мен жоғарылауына
Сонымен, акция курсы өзімен капитализацияланған дивидендті көрсетеді, оны
Берілген түсініктегі шамалар акция курсының әрдайым тербелінуі, акцияның
Қоғам акция ұстаушыға түрлі артықшылықтарды беретін және атаулы
Ұсынушыға арналған акция сату операцияларында қолдануға ыңғайлы. Бұл
Акциялар тағы жай және артықшылығы бар болып бөлінеді.
Жай акция – акционерлік құқықта негізінде көрсетілген қоғам
Компания жай акциялар бойынша қарыздарды өтеу бұрын, артықшылығы
1.2 Акционерлік қоғамның атқару органы мен
Фирманың стратегиясын және қоғам ісінің негізгі бағытын акционерлер
Қазақстан Республикасының "Акционерлік қоғам туралы" заңына сәйкес қоғамның
Атқару органының өкілеттілігі Заңда анықталып, жалпы түрде ол:
Осыған байланысты, қоғам атқару органының ісі Заңда жалпы
Атқарушы орган:
1. Ағымдағы қызметке атқарушы орган басшылық етеді. Атқарушы
Атқарушы орган қоғам қызметінің осы Заңда, Қазақстан Республикасының
Атқарушы орган акционерлердің жалпы жиналысы мен директорлар кеңесінің
Атқарушы органның вето құқығы белгіленген мәселелер жөніндегі шешімдері
Егер мәміле жасасу кезінде тараптардың қоғам белгілеген шектеулер
2. Қоғамның акционерлері және оның акционерлері болып табылмайтын
Атқарушы органның мүшесі директорлар кеңесінің келісімімен ғана басқа
Атқарушы орган мүшесінің функциялары, құқықтары мен міндеттері осы
Атқарушы орган басшысының өкілеттігі:
Атқарушы органның басшысы:
1) акционерлердің жалпы жиналысы мен директорлар кеңесі шешімдерінің
2) үшінші тұлғалармен қатынастарда қоғам атынан сенімхатсыз әрекет
3) үшінші тұлғалармен қатынастарда қоғам атынан өкілдік
4) қоғам қызметкерлерін (атқарушы органның мүшелері болып табылатын
5) өзі болмаған жағдайда өз міндеттерін атқаруды
6) атқарушы орган мүшелерінің арасында міндеттерді, сондай-ақ өкілеттік
7) қоғам жартысында және қоғам акционерлерінің жалпы жиналысы
Акционерлік компанияның қызметін басқарудың негізгі принциптері:
Акционерлік компанияны басқару процесін ұйымдастыруда маңызды роль негізгі
бәсекелістікте, іскерлік шарт жасағанда контрагенттер қолданатын іс-әрекеттің жалпы
Басқарудың негізгі принциптерінің түсініктемесін бергенде, әр бір принципті
Басқару принциптерінің құрылымы мен салыстырмалы мәндігі әр түрлі
Бұл мәселенің келесі ұшқарлығы стратегиялық менеджменттің негізгі принциптерін
Басқару принциптерінің маңыздылығы бірінші дәрежелі екенін ашық қабылдайтын
Басқару принциптерінің сандық қатынасы бойынша келесі көзқарастар бар:
- негізгі принциптерді шектеулі көлемде қолданып,
- функционалды және оперативті стратегиясын, негізгі бөлімшелердің
- бүкіл компанияны басқаруын ұйымдастыруна негізгі принциптерді қосатын
- стратегиялық басқарудың жеке функционалды және өндірістік бөлімшелердің
- төменгі сатыдағы басқарушылық иерархиясының стратегиялық шешімдерді ұйымдастыру
Менің ойымша, міндетті түрде комлексті тәсілді қолданған жөн.
Компанияның қалыпты дамуында басқаруды тиімді ұйымдастыру үшін иерархиялық
Сыртқы ортамен байланыстың мақсаттылық принцип қатынасында корпоративтік менеджмент
Жалпы корпоративтік принциптерді қарастырғанда компания бөлімшелердің сонымен бірге
Нарықтық экономикалық қызметтің ережелерімен жалпы корпоративтік принциптерінің өзара
Ірі акционерлік компанияның негізгі басқару принциптерін дайындауға және
- ірі акционерлік қоғамның қалыпты дамуынның сапалы
- нарықтық экономиканың жүзеге асуының принциптері, компанияның
- жүйе үсті постулаттары мен принциптерінің
1.3 Қазақстандағы акционерлік қоғамдардың қалыптасуы мен дамуы
Қазақстанның нарықтық жүйеге көшу барысында жекешелендіру мәселесіне айрықша
Кәсіпорынды мемлекет иелігінен алу мен жекешелендіру аукцион, конкурстар
1993-1995 жылдарға арналған ұлттық бағдарлама мемлекеттік меншіктің қайта
Мемлекеттік мүлікті басқарудың және жекешелендірудің тиімділігін арттырудың
Нарықтың қайта құрылуының ресми программалық құжаттарында, Қазақстан Республикасында
1990 жылдан осы уақытқа дейін Қазақстан өнеркәсіп өндірісінде
1990ж. бастап осы күнге дейін республика өнеркәсібінің жағдайын
Шаруашылық комплексындағы реформа мемлекеттегі кәсіпорынның тек бір бөлігін
Қаржылық экономикалық сауықтандыруына бағытталған реформаның үлкен бөлігін кәсіпорынның
Екінші топтағы өнеркәсіптерді сауықтандыру барысында қаржылық тұрақтылыққа алып
Осыған байланысты, Қазақстан Республикасының экономикалық даму тенденциясы
Қазақстанда реформа қарқынды түрде өтті. Он жылдың ішінде
Қазақстан өнеркәсібіндегі құрылымдық жылжу ірі өңдеуші өнеркәсіптердің нарық
Келесі кестеде Қазақстан Республикасындағы акционерлік қоғамдардың 2000-2004 жылдар
1-Кесте. Қазақстан Республикасындағы 2000-2004 жылдардағы акционерлік қоғамдардың нақты
Қызмет түрлері Жылдар 2004 ж-ң 2000ж-ға %-бен
2000
2001
2002
2003
2004
1.Ауыл шаруашылығы. 327 276 249 214 173 52,9
2.Кен өндіру өнеркәсібі. 99 93 88 86 81
3.Өндеу өнеркәсібі. 962 861 790 675 618 64,2
4.Құрылыс. 558 525 506 462 418 74,9
5.Сауда: автомобильдерді,тұрмыстық және үйде пайдаланатын бұйымдарды жөндеу 766
6.Көлік және байланыс. 572 513 468 409 354
7.Жылжымайтын мүлікпен операциялар. 482 512 524 499 459
8.Қаржылық қызмет 301 282 258 261 264 87,7
Барлығы 4067 3857 3626 3241 2917
Ескертпе: ҚР-сы Статистика агенттігі мәліметтері негізінде
Қазақстан Республикасының статистика агенттігінің мәліметтері бойынша жоғарыдағы кестеде
Сонымен қатар келесі кестеде келтірілген мәліметтерді пайдалана отырып,
2-Кесте. Қазақстан Республикасындағы Акционерлік
қоғамдардың 2000-2004 жылдар аралығындағы өндірістік және шаруашылық қызмет
Көрсеткіштер.
2000
2001
2002
2003
2004 2004ж- 2000ж-%-бен
1.Өндірілген өнім көлемі. 1133502,0 1255514,4 1492672,2 1834433,0 2166810,2
2.Сатылған өнім көлемі. 1066900,3 1165198,5 1384357,8 1707284,8 2011767,8
3.Cатудан түскен табыс. 1505236,1 1629764,5 2028587,0 2525476,0 3157967,2
4.Қарапайым қызметтен болған барлық шығыстар 1552039,2 1733308,5 1844105,7
5.Таза табыс. 187142,0 145706,9 239199,0 341183,7 523220,9 2.8
Ескертпе: ҚР-сы Статистика агенттігі мәліметтері негізінде әзірленді.
Бұл кестедегі мәліметтерге қарай отырып өндірілген өнім көлемінің
Бұның барлығы өндірісті қайта құруға, жаңа инвестицияның ағылуымен,
2. АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМ қызметінің тиімділігін талдау.
2.1 «ВЧД-23» Семей пайдалану вагон депосының өндірістік-шаруашылық қызметін
Тәуелсіздік алған Қазақстанның көлік қатынасында темір жолдың маңызы
Ал кейінгі екі жылда бұл көрсеткіш одан әрі
Қазақстан темір жолына талаптар жыл өткен сайын өсіп
Олар төмендегідей :
Темір жол қатынасының негізгі бағыттарын қазіргі кезеңнің талабына
Трансазия магистралы бойынша жүк тасуды жетілдіру;
Шет елдермен байланыс жасауда аса маңызды Достық-Ақтоғай станциялары
Жүк тасылатын басты аймақтарда қазіргі кезеңнің талабына сай
Барлық көлік және коммуникациялық орындардың құрылымдарын қайтадан қарап
1997 жылғы 31 қаңтарында Үкімет қаулысымен Алматы,Тың және
“Қазақстан темір жолы” ұлттық компаниясының басқару құрамына департтаменттер,
Қазақстанның темір жолының магистралын тиімді пайдалануда оның материалдық
Осыған орай тек 2005 жылы “Қазақстан темір жолы”
Сонымен республикамызда 16 пайдалану вагон деполарымыздың ішінде Семей
1933 жылдары Қазақстанда ірі өндіріс орындарының
Соғыс жылдарында Семей бөлімшесі арқылы жолаушылар таситын алғашқы
"Ол кезеңде темір жол желісінің екі осьті вагондардан
Вагон депосының құрылысы соғыс біткен соң да ұзақ
1999 жылдың шілде айында "Семей вагон депосының кепілді
2001 жылдың шілде айынан бастап Семей вагон
Жаңа Дегелен темір жол желісінің ашылуына байланысты депо
Бүгінгі таңда Семей пайдалану вагон депосының қарамағында 8—вагондарға
Семей пайдалану вагон депосы "Қазақстан темір жолы" ұлттық
Филиал қызметінің негізгі мақсаттары:
- жоғары сапалы техникалық қызмет көрсету және жылжымалы
- темір жолдарды техникалық пайдалану ережелеріне сәйкес поездар
Айтылған міндеттер мен мақсаттарға жету үшін Филиал келесі
- вагондарға техникалық қызмет көрсету және оларды қолданыстағы
- құрылғылар мен жабдықтарды іске жарамды күйде
- ғылым мен техниканың, озық тәжірибенің жаңа
- өндірістік қуатты толық пайдалану,
- еңбек процестері механизациясының деңгейін көтеру;
- өндірістік тәртіпті қатаңдату, кадрларды дайындау және біліктілігін
- поездар қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз ету, жұмыстағы
- еңбек талаптарын жақсартуды қамтамасыз ету, жұмыс орындарын
- қоршаған ортаны ластанудан және Филиал қызметінің нәтижесінде
- материалдарды, отын мен электр қуатын үнемдеп жұмсау
- тасымалдаудың өзіндік құнын төмендету және өндіріс тиімділігін
Вагон депосының пайдалану қызметінің негізгі өндірістік көрсеткіштеріне келетін
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының әлемдік сауда ұйымына енуіне
Семей пайдалану вагон депосының ұжымы бүгінгі таңда
Енді кәсіпорынның экономикалық әлеуетін бағалау үшін оның техника-экономикалық
3-кесте. «ВЧД-23»Семей пайдалану вагон депосының техника-экономикалық көрсеткіштері.
№ Көрсеткіштер Өлшем бірлігі 2005жыл 2006жыл Ауытқу
+,- %
1 Өткізілген өнімнің түскен табыс(түсім)
Мың теңге
7438
10907
3469
146,6
2 Өткізілген өнімнің өзіндік құны Мың теңге
478875
566698
87823
118,3
3 Жалпы табыс Мың теңге -471437 -555791
4 Кезең шығындары Мың теңге 29302 49771 20469
5 Негізгі қызметтен түскен табыс Мың теңге
-500739
-605562
-104823
-
6 Негізгі емес қызметтен түскен табыс Мың теңге
1635
1203
-432
-
7 Салық салуға дейінгі жиынтық табыс Мың теңге
-499104
-604359
-105255
-
8 Таза табыс Мың теңге -499104 -604359
9 Өткізілген өнімнің 1 теңгесіне кеткен шығын
Теңге
68,3
56,5
-11,8
-
10 Өнім рентабельдігі % -104,6
11 Сату рентабельділігі % -6,7мың есе -5,5 мың
12 Өндіріс рентабельділігі % -3,7 есе -4,3
13 Жұмыскерлер саны адам 618 631 13 102,1
14 1 жұмыскердің еңбек өнімділігі Мың теңге 469,2
15 Жұмыскердің жылдық еңбек ақы қоры Мың теңге
289964
326868
36904
112,7
16 1 жұмыскердің орташа айлық еңбекақысы
Теңге
39099,8
43168,0
4068,2
110,4
17 НҚ орташа жылдық құны Мың теңге
18 Амортизация мөлшері % 442,8
19 Айналым құралдарының орташа жылдық құны немесе қалдығы
Мың теңге
30366,5
31176,5
809,5
102,7
20 1 айналым ұзақтығы күн 1496 1043 -453
21 Айналым коэффициенті
0,2 0,3 0,1 150
22 Қор қайтарымдылығы Теңге 0,07 0,11 0,04 157,4
23 Қор сыйымдылығы Теңге 12,91 8,99 3,92
24 Қормен қарулану Мың теңге
25 Амортизация сомасы Мың теңге 425195,5 451359,5 26164
Жоғарыдағы кестеде көрсетілген мәліметтерге сүйеніп, ВЧД-23 Семей пайдалану
шығын 2005 жылы 68,3-ге тең болса, 2006 жылы
2005 жылдың жоспарына сәйкес негізгі қызметке 499001 мың
1-Схема. 2005 жылы Негізгі қызмет бойынша шығындар анализі.
Жоспарға сәйкес қызметтің 86 %-ы орындалды. Соның ішінде
2006 жылғы жоспарда негізгі қызметке 707167 мың.теңге
Төмендегі диаграммадан бұл қызметтердің пайыздық қатынасын көруге
2-Схема.2006 жылы Негізгі қызмет бойынша шығындар анализі.
Өткен 2005 жылмен салыстырғанда шығындар 108297 мың.теңгеге өсті.
Осы талдауларға қарай отырып, «ВЧД - 23» Cемей
Кәсіпорын қызметінің тиімділігі мен қаржы нәтижелілігінің салыстырмалы сипаттамасын
2.2 «ВЧД-23» Семей пайдалану вагон депосының қызметінің
Кәсіпорын қызметінің тиімділігі өндірістің нәтижелерін шығындар мен қолданылған
3-Кесте. Кәсіпорынның өндірістік қызметінің тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштер тобы.
Көрсеткіштер
2005жыл
2006жыл Ауытқу
+,- %
1. Қор қайтарымдылығы 0,07 0,11 0,04 157,4
2. Қор сыйымдылығы 12,91 8,99 3,92
3. Материал қайтарымдылығы 0,06
4. Материал сыйымдылығы 16,00 10,54 -5,46 65,9
5. 1 жұмыскердің еңбек өнімділігі 469,2 517,7 48,5
Келтірілген мәліметтер депо қызметінің жалпы қаржылық динамикасын көрсетеді.
Депоның өндірістік қызметінің тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштердің бірі -
4-кесте. Кәсіпорынның мүліктік жағдайын сипаттайтын көрсеткіштер тобы.
Көрсеткіштер
2005жыл
2006жыл Ауытқу
+,- %
1. Негізгі қорлардың жаңару коэффициенті
0,97
0,93
-0,04
95,9
1 2 3 4 5
2. Негізгі қорлардың тозу коэффициенті
0,818
0,06
100,7
3. Негізгі қорлардың жарамдылық коэффициенті
0,181
-0,006
96,7
Депоның мүліктік жағдайын сипаттайтын көрсеткіштерге келетін болсақ,
5-кесте. Өтімділік көрсеткіштері
Көрсеткіштер
2005жыл
2006жыл Ауытқу
+,- %
1. Абсолютті өтімділік коэффициенті
0,33
-0.03
90,9
2. Жедел өтімділік коэффициенті 0,92 0,96
3. Ағымдағы өтімділік коэффициенті
0,020
-0,005
Активтердің өтімділік және төлемқабілеттілік көрсеткіштерін талдайтын болсақ, абсолютті
6-кесте. Кәсіпорынның табыстылық коэффициенттері
Көрсеткіштер
2005жыл
2006жыл Ауытқу
+,- %
1. Жалпы активтердің табыстылық деңгейі
2.Ағымдағы активтердің табыстылығы
-16,4
-3
3. Меншік капиталының табыстылық коэффициенті
0,35
-0,05
4. Өткізілген өнімнің табыстылығы -67,1 -55,4 -11,7 -
Келесі көрсеткіштер тобы-кәсіпорынның табыстылығын сипаттайтын көрсеткіштер. Бұл көрсеткіштер
7-кесте. Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын көрсеткіштер.
Көрсеткіштер
2005жыл
2006жыл Ауытқу
+,- %
1. Меншікті капиталды шоғырландыру коэффициенті
0,475
0,011
2. Қарыздық капиталды шоғырландыру коэффициенті
-15,5
-
3. Қаржылық тәуелділік коэффициенті
1,006
-,002
4. Ағымдағы берешек коэффициенті
12,3
4,1
133,3
5. Қарыздарды меншік капиталмен жабу коэффициенті
1,004
1,003
-0,001
6. Қаржылық леверидж коэффициенті
0.998
0,997
-0,001
7. Тұрақты қаржыландыру коэффициенті
0,943
0,932
-0,011
Қаржылық тұрақтылықтың негізгі индикаторларының бірі- қаржылық леверидж және
8-кесте. Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін сипаттайтын көрсеткіштер.
Көрсеткіштер
2005жыл
2006жыл Ауытқу
+,- %
1. Активтердің айналымдылық коэффициенті
0,06
0,02
2. Айналымнан тыс активтердің айналымдылық коэффициенті
0,365
3. Ағымдағы активтердің айналымдылық коэффициенті
0,245
0,350
0,105
4. Меншікті капиталдың айналымдылық коэффициенті
-0,0032
-0,0001
-
5. Тауарлы материалдық қорлардың айналымдылық коэффициенті
7,633
7,674
-0,041
100,3
6. Дебиторлық берешектің айналымдылық коэффициенті
1,371
-0,003
7. Кредиторлық берешектің айналымдылық коэффициенті
0,461
-0,251
Келесі көрсеткіштер тобы бізге кәсіпорынның іскерлік белсендігін анықтауға
9-кесте. Рентабельділік көрсеткіштері.
Көрсеткіштер
2005жыл
2006жыл Ауытқу
+,- %
1. Активтердің рентабельділігі -3,95 -4,67 -0.72
2. Ағымдағы активтердің рентабельділігі
-16,4
-3
-
3. Меншікті капиталдың рентабельділігі
0,348
-0,051
85,3
4. Негізгі өнд.қорлардың рентабельділігі
-5,197
-0,963
-
5. Өнім рентабельдігі -104,6
6. Сату рентабельділігі -6,7мың есе -5,5 мың есе
7. Өндіріс рентабельділігі -3,7 есе -4,3 есе
Сонымен «ВЧД-23» Семей пайдалану вагон депосы өз
Түйіндей келе кәсіпорынның қызметіне қанағаттанарлықтай баға берер едім.
32
3