Бағалы қағаздардың жіктелуі

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ
ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Механика-математика факультеті
Ақпараттық жүйелер кафедрасы
Бітіру жұмысы
Қазақстан Республикасындағы қор биржаларының акпараттық жүйесін құру
Орындаған 4 курс студенті
(қолы)
Ғылыми жетекші
(қолы, күні)
Нормабақылаушы
(қолы,күні)
Кафедра меңгерушісінің
рұқсатымен қорғауға жіберілді
Алматы 2010
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ……………………………………………….. 3
1 ҚОР БИРЖАСЫ – БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР нарығЫ 6
1.1 Қазақстан қор биржасы дамуының негізгі кезеңдері 6
1.2 Қор биржасының мәні және мақсаты............... 9
1.3 Қазақстан Республикасындағы қор биржаларының қалыптасу жағдайлары 11
1.4 Қазақстан қор биржасындагы бағалы кағаздарман операцияларды талдау 13
2 БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ ОНЫ ЖЕТІЛДІРУ
2.1 Бағалы қағаздар – қарыз міндеттемесі ретінде 17
2.2Бағалы қағаздардың жіктелуі........... ……………………………………………………18
2.3Бағалы қағаздардың негізгі және туынды турлері.Акциялар, облигациялар, вексельдер............................................. ……………………………………………...............20
2.4 Бағалы қағаздардың басқа түрлері..................... 30
2.5 Бағалы қағаздарды шығару және олардың эмиттенттері 31
2.6 Жекеменшіктендіру – бағалы қағаздар нарығын дамытудың
2.7 Бағалы қағаздар нарығы – қаржы нарығының құрамдас
2.8 ҚР заңнама бөлігіндегі Қор биржасының ұғымы 35
3 БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАРДЫҢ ОҢТАЙЛЫ ПОРТФЕЛІН ҚҰРУ ҮШІН МОДЕЛЬДЕР ТАҢДАУ…………………………………………………
3.1 Негізгі түсінік және тәуекел моделін құру........... 41
3.2 Құнды қағаздар нарығындағы Қазақстандық компаниялар 44
4 МАРКОВИЧ ЕСЕБІН ҚҰРУ,ҚҰНДЫ ҚАҒАЗДАР ТИІМДІЛІГІ МЕН ҚАУПІН ЕСЕПТЕУ
5 АҚПАРАТТЫҚ ЖАБДЫҚТАУ. МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫН ҚҰРУ 50
6 DELPHI 7 ортасында қАЗАҚСТАН рЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ Қор биржасының
ҚОРЫТЫНДЫ………………………………………….. 57
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ…………. 59
ҚОСЫМШАЛАР………………………………………. 60
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасында нарықтық қатынастарды орнату, тек қана бұрыннан
Жоспарлы экономика шарттарында қаржылық ағындар қозғалысы тек экономикалық
Сатушы және сатып алушығы белгілі бір қасиеттерімен жақсы танымал,
бағалы қағаздар;
шетелдік валюта.
Сатылатын тауар түріне байланысты, сәйкесінше, тауарлы, қор немесе валюталық
Бұл жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасындағы қор биржаларының қалыптасу мәселелерін
Қойылған мақсатқа жету үшін төмендегі мәселелерді шешу қарастырылады:
ҚР қор биржасы дамуының негізгі кезеңдерін қарастыру;
Қор биржасының мақсатын және мәнін анықтау;
3.ҚР қор биржасының қалыптасуының негізгі мәселерін айқындау;
4.Марковиц және Тобиннің моделімен шешілген бағалы қағаздар портфелінің минималды
«ҚазМұнайГаз»АҚ ұлттық компаниясы үшін кәсіпорынның бағалы қағаздардың нақты
Бұл үшін келесі есептер шешілді:
а) Әр акция үшін математикалық күтімі және тиімділік кіріс
б) Тиімділіктің математикалық коварациясы тұрғызылды.
в) Кіріс пен тәуекелдің пайдалы қатынасы анықталды.
г) Лагранж әдісімен шешілген Марковиц және Тобин моделі
Дипломдық жұмыстың өзектілігі:
Бұл тақырыптың өзектілігі қазіргі заманғы нарықтық экономика, оның ішінде
Нарық–күрделі, әрі жан-жақты атқаратын қоғамдық қатыныстар жиынтығы. Ол бір
Бағалы қағаздар ақша түріндегі капиталға да заттай капиталға
1 ҚОР БИРЖАСЫ – БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР нарығЫ
1.1 Қазақстан қор биржасы дамуының негізгі кезеңдері
Бағалы қағаздардың көп бөлігі арнайы құрылған институт- қор биржасы
Ең бірінші нағыз қор биржасы, XVII ғасырдың басында Амстердамда
Ол замандағы биржалық операциялардың айтарлықтай айырмашылығы болмады. Олардың бар
«Қазіргі таңда әлемдік қауымдастық елдерінде 150- ге жуық қор
1991-1994 жылдардағы мемлекеттік кәсіпорындарды жаппай жекешелендіру және акционирлеу кезеңі,
1994 жылдың көктеміне дейін Қазақстан Республикасының заңнамасы қор нарығының
1994 жылы республиканың қор нарығын мемлекеттік реттеу бойынша атқаратын
1993 жылдың 15 қарашасында Қазақстанда ұлттық валюта- теңге енгізілді.
1994 жылдың 3-наурызында биржа, қолданылатын заңнамаға сәйкес болуы үшін,
1995 жылдың 2-қазанында биржа бағалы қағаздар нарығында биржалық
1997 жылы мемлекеттік бағалы қағаздар саудасы мүлдем өткізілмеді. Мемлекеттің
1996 жылы 12 сәуірде биржа "Казақстан қор биржасы"
Ұйымдасқан бағалы қағаздар нарығын дамыту бағытына салынған күштермен қатар,
1998 жыл бағалы қағаздар нарығының жаңа кәсіби қатысушылар тобы-
1999 жылдан бастап, осы жылдың 1-ақпанында биржаның арнайы
Қазақстан Республикасының «Акионерлік қоғамдар сұрақтары бойынша Қазақстан Республикасының кейбір
1996 жылдың соңына қарай Қазақстан бағалы қағаздар нарығында
Қазіргі таңда биржа шартты түрде төрт негізгі секторға бөлуге
1.2 Қор биржасының мәні және мақсаты
Бірінші ретті нарықта бағалы қағаздарды, олардың бірінші иелеріне сату
Екінші ретті нарықта тек бағалы қағаздар иелерінің ауысымы болады,
Бірінші және екінші ретті нарықта да бірдей қаржылық делдалдар
«Бағалы қағаздар нарығын, жоғарыда айтқандай, бағалы қағаздардың айналым орындарына
Классикалық қор биржасының белгілері:
Бұл тіркелген сауда- саттық орны бар, яғни барлық
Бұл нарықта нақты талаптарға (қаржылық тұрақтылық және эмитенттің ірі
Биржа мүшесі ретінде, нарықтың ең жақсы операторларын таңдау
Бағалы қағаздар саудасының және стандартты сауда процедураларының уақытша регламентінің
Келісімдерді тіркеудің және оларды есептерінің орталықтандырылуы;
Арнайы (биржалық) нарық шығаруды орнатылуы;
Биржа мүшелерін қадағалау ( олардың қаржылық тұрақтылық, бизнесті қауіпсіз
Қор биржасы- бұл ұйымдасқан, бағалы қағаздар және басқа қаржылық
1.3 Қазақстан Республикасындағы қор биржаларының қалыптасу жағдайлары
Қазақстандық қор биржалары, өз даму бойынша дамыған елдердегі ірі
Қор биржасындағы қызметтің сәттілігі көбінесе қаржылық ақпаратты алудың шұғылдығына
Бағалы қағаздар нарығының дамуының әлемдік беталысының талдамасы, егер әлемдік
Биржалар саясты. Қазақстан Республикасында қор биржасының дамуы, олардың нарықтары
Қазақстан бағалы қағаздар нарығын реттейтін мемлекеттік орган саясаты. Бұл
1.4 Қазақстан қор биржасындагы бағалы кағаздарман операцияларды талдау
Мемлекеттік емесе бағалы қағаздар нарығы (НЦБ)
Алғашқы орналастырулар секторы:
2009 жылдың 27 және 28 қаңтарында Қазақстан қор биржасының
Сипатталған уақыт аралығында KASE- да берілген облигацияларға, екі күн
2009 жылдың 28 қаңтарында «Қазақстанның Ұлттық жинақтаушы банкі»АҚ
Сату - сатып алу секторы: НЦБ сату - сатып
Бірлескен облигациялар нарығы алдыңғы мерзіммен салыстырғанда айналымды 25,8% немесе
KASE сауда аудандарында анализдеу аралығында, алғашқы орналасу секторын қосқанда,
Алдыңғы орналасу секторы: 2009 жылдың 27 қаңтарында KASE сауда
Саудада барлығы 8 алғашқы диллер қатысты, олардың қатарында
Сату – сатып алу секторы: ГЦБ сату – сатып
Сату- сатып алудың салыстыруға болатын операциялаы бойынша ГЦБ казахстандық
2009 жылдың 20-қаңтарынан бастап АФН басқару қаулысы күшіне енді.
2009 жылдың 31-қаңтарынан бастап маркет-мейкерлер берілген қаржылық құралдар
2 БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ ОНЫ
2.1 Бағалы қағаздар – қарыз міндеттемесі ретінде
Қазіргі нарықтық экономиканың қалыптасуы жағдайында ұдайы өндіріс қаржыны несиеге
1.Қарыз міндеттемесі – оны иемденушінің басқалардың шаруашылығына несиеге ақша
2.Қарыз міндеттемесі – қарыз алу кезінде несие алушының несие
Қарыз міндеттемесі нарыққа қатысушылардың қаржылық жағдайларын алдын ала болжау
Қаржымен қамтамасыз етілудің 3 түрлі жағдайы кездеседі:
1. Тепе –теңдік жағдай. Ол кіріс жағдайы кездеседі:
2. Артық жағдай. Ол кіріс шығыннан көп болғанда туындайды.
3.Қаржыға тапшылық жағдай, ол шығын кірістен көп болғанда туындайды.
Қаржы активтері мен оны айналымға түсіретін ұйымдық түрінің органикалық
Тікелей қаржыландыру тәсілдері артық қаржысы бар субъект екіншіге қаржысын
Делдалдар арқылы қаржыландыру – бұнда делдал ретінде брокерлер мен
Қаржы институттары, яғни коммерциялық банктер, сақтандыру және инвестициялық компаниялары,
Шығару уақыты
Айналым мезгілі немесе алғашқы нарықта сату
өтеу мезгілі немесе қолма-қол ақшаны өткізу
2.2 Бағалы қағаздардың жіктелуі
Қарыз міндеттемесінің анықтамасы бағалы қағаздар анықтамасы тығыз байланыста. Бағалы
Бағалы қағаздар бірнеше түрлі болып, жіктеледі. Біріншіден, түсіретін кірісіне,
1.Кіріс төлеу жөнінен қарызды және үлесті бағалы қағаздар болып
2.Бағалы қағаздар шығарушысы (эмитентті) жөніненде жіктеледі. Олардың эмитенттері мемлекет,
Қазыналық немесе үкімет атынан Қаржы Министірлігі шығарған бағалы
Жергілікті әкімшіліктермен олардың меншігіндегі кәсіп орын бағалы қағаздары. Олардың
Қаржы институттары мен корпорациялары, яғни ашық түрдегі акционерлік қоғамдардың
зейнетақы қорлары шығарады.
Банктердің бағалы қағаздары – олар депозиттік сертифакаттар (салым құжаты,
Кәсіпкерлердің бағалы қағаздары – олар коммерциялық вексельдер, фьючерстік шарттар
3.Бағалы қағаздар қай жерде сатылады деген сұраққа жауап бойынша
Ал ақша нарығы қаржы нарығынан бір бөлігі, онда қысқа
Капитал нарығына бір жылдан астам уақытқа шығарылған бағалы қағаздар
2.3 Бағалы қағаздардың негізгі және туынды турлері.
Акция – үлесті немесе меншікті куәландыратын бағалы қағаз. Ол
Меншікті, акцияландырғанда,яғни акционерлік қоғам құрып, оның жарғылық капиталын қалыптастырғанда;
Бар, компанияны,акционерлік,қоғам ретінде қайта құрғанда;
жарғылық, капиталды, молайтқанда атап айтқанда, жарғылық капитал деген шығарылған
Акция белгілі бір жағдайда акционерлік қоғамның өз капиталын ұлғайтуға
Акция бірнеше түрге жіктеледі . Бір жағынан, бір акционерден
а) Атаулы акция иесі міндетті түрде корпорацияны регистрінде тіркелуі
б) Ұсынушыға арнаған акция – иесінің аты-жөні корпорация кітабында
Біріншіден, сату механизмі бойынша, атаулы акцияның иесі оларды компаниядан
Екіншіден акцияның осы екі түрінің жаңа данасы (тиражын) иемденушілер
Үшіншіден, ұсынушы акцияның номиналы жоғары болмайды, бірақ ол көп
Корпарацияны басқаруға қатынасу құқығы бойынша жай және артықшылықты акциялар
Корпорация жай акцияның номиналын көрсетпей шығаруға құқығы бар.
Артықшылықты акциялар (немесе треференционалды) меншік туралы ерекше сертификат. Олар
Егер корпорация артықшылықты акциялардың бір емес көп сериясын
Артықшылықты акциялардың өзі, бірнеше түр тармағына бөлінеді. Оларды былай
Үстеме пайданы бөлуге қатысу;
Хабарланып, бірақ төленбеген дивиденд алу мүмкіндігіне келешекте қатысу;
Акцияны басқа түріне айырбастау мүмкіндігі. Қатысушылар
Қатыспаушылар акциясы иесі ешуақытта белгіленген деңгейден артық дивиденд алуға
Конвертабельді артықшылықты акциялар өз иемденушілеріне кейбір жағдайларда
Артықшылыкты акциялардың өте сирек кездесетін түр
Егер компанияның жарғысында оның директорлары корпорация капиталын құруға жеке
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде артықшылықты акциялар
Қорыта айтқанда, жай акциялар бойынша дивиденд төлеу корпорацияның нәтижелі
Облигация деп – эмитенттің белгілі
1. Облигация иемденушісі корпорацияға несие беруші болып табылады. Ал
2. Облигация иемденушісіне сыйақы (мүдде) төленеді. Оның мөлшері
3. Басқа несие беруші сияқты,облигация иесінің дауыс беру құқы
4. Облигация бойынша сыйақы (мүдде) корпорацияның шығынына жатады. Ол
Облигация бойынша мезгіл-мезгіл төленетін сыйақы түріндегі пайда купонға алмастырылады.
Номинал деп облигацияның, бетінде көрсетілген ақша сомасын айтады. Оны
Купондық мөлшер - жыл сайын эмитент төлейтін облигацияның номинал
Өтеу куні компанияның сатып алушы облигацияны номиналына тең
Эмиссия шарты ашықтан ашық облигация шығару мәмілесі. Ол қарыз
Ең аз өтімділік;
Борыштың ақырғы деңгейі;
Активтерді сатуға тыйым салу;
Төленетін дивиденд мөлшерін шектеу.
Өтеу туралы нұсқау эмиссия шартындағы тармақ.Ол бойынша эмитент
Эмисия шартында облигацияны уақытынан бұрын сатып алу бабы да
Қозғалмайтын, мүлікке салынған облигациялар. Оларды қамтамасыз ететін жай нсмесе
Басқа компаниялардың траст жағдайында сақталатын акциялары және облигацияларымен қамтамасыз
Қозғалмалы мүлікпен қамтамасыз етілген облигациялар. Оларды сенімхатпен басқа біреу
Қамтамасыз етілмеген облигациялар жалпы кепілдігі бар, басқаша айтқанда, эмиттенттің
Облигацияның рейтингі олардың инвестициялык сапасын, арнаулы, фирмалардың, бағалауы. Әлбетте,
Ааа — өте жоғары сапа;
Аа –жоғары сапа;
А –ортадан жоғары;
Ваа –орта сапа;
Ва –алып сатарлық элементтері бар;
В –инвестиция қажет белгілері жоқ;
Саа –төмен сапа;
Са –белгілі бір мөлшерде алып сатарлық;
С –ең төмен сапа;
Ең жоғары рейтингілі облигациялар "инвестициялы класты деп аталады. Төмен
Облигацияның, нарықтық бағасы, бір жағынан, заемды шығару жағдайына, екінші
Біріншіден, егер жаңа жағдайлармен шығарылған заемдар өте көп болса,
Екіншіден, егер жаңа облигациялар аз болса, олар номиналын жоғары
Жай акциялар тәрізді облигациялар да иесі ұсынушы және атаулы
Кысқа мерзімді бір жылдан үш жылға;
Орта мерзімді үш жылдан жеті жылға;
Ұзақ мерзімді жеті жылдан да кеш жылдары дейінгі болып
Корпорация облигациялары сонымен қатар купондық кірісті төлеу жөнінен де
Біріншіден, купондық төлем мөлшері нақті бекітілген облигациялар. Олар уақытынан
Екіншіден, купондық төлем мөлшері өзгермесе облигациялар. Бұл типті облигациялардың
Үшіншіден, купоны нөлге тең облигациялар. Бұл типті облигациялардың айырмашылығы
Облигациялар айырбасталымды (конвертирус және жай облигациялар болып, та бөлінеді).
ұйғарылады. Инвесторлар көзқарасы бойынша акция шығару қауіптірек, демек облигация
Вексель – қарызды өтеудегі заңды түрде бекітілген төлем
Вексель тауар, ақша қатынастарын және коммерциялық несиені дамытуда ертеден
Егер кәсіпорын өз ісін парасаттылықпен жүргізіп отырса, оған
Вексель төлем дағдарысын реттеп, ұлттық қорлардың айналысқа түсуін жеделдетіп,
Вексель нарығының қызметі – қысқа мерзімді несие беру аркылы
Вексель несиені өтемеу қаупімен байланыста болғандықтан ол вексель берушіге
Басқа қарыз міндеттемелерінен вексельдің үш түрлі айырмашылығы бар:
Біріншіден, вексельдің дерексіздігі, яғии қарызды қандай жағдайға, не
Екіншіден, оның даусыздығы, яғни қарызды қандай жағдайға алгандығына
Үшіншіден, вексельдің айналмалылығы, яғни вексель иемденуші
Бұл ерекшелігі вексельді айналым қаржысы ретінде қолма-қол
1. Вексельді сатып алушы сатушысына береді (вексель беруші—вексель иемденушіге);
2.Сатушы белгіленген уақытта вексель бойынша төлем өтеуді ұсынады;
3.Сатып алушы көрсетілген қызметке,алынған тауарға ақы төлейді вексельді өтейді.
Аудармалы вексель деп несие берушінің (трассанттың қарыз алушыға (трассатка)
Біздің мысалда келтірілгендей ремитент вексельді түрлі пайдалануы мүмкін:
Төлеу үшін трассатқа ұсынуы керек ия болмаса вексельдің сырт
Бұл жағдайда вексель иемденуші:
Біріншіден, төлем уақыты келгенше вексельді өзі сақтап, ал төлем
Екіншіден, төлемді өтеу үшін
Үшіншіден, вексельді кепілге беріп, банктен несие алуына болады.
Несие келісімдерінің ақшалай түрін рәсімдеу қаржы вексельдері болып
Вексельдің авалы – вексель бойынша кепілдік. Авалы беруші банк
Қорыта айтқанда, банктер вексель бойынша неше түрлі операция жүргізіп,
2.4 Бағалы қағаздардың басқа түрлері
Бағалы қағаздардың өте көп басқа түрлері бар. Оларды әртүрлі
Біріншіден, өз құқын іске асыру, яғни жаңа акция сатып
Екіншіден, жазылу құқын сатуға болады.
Үшіншіден, жазылу құқын пайдаланбауға да болады. Онда сатып
Жазылу құқығы – қысқа мерзімді бағалы қағаз. Әлі ол
Чек – заңды түрде бекітілген ақшалы құжат. Ол
Чектер бірнеше түрге бөлінеді:
Атаулы чектер. Оны чек беруші белгілі бір адамның аты-жөнін
Иесі ұсынушы чектер. Ол бойынша көрсетілген сома чек ұсынушыға
2.5 Бағалы қағаздарды шығару және олардың эмиттенттері
Бағалы қағаздар ең алдымен мүлікті иемденуге кұқық беретін ақшалы
Нарықтан тыс бағалы қағаздар эртүрлі қорларға немесе банктерге, оның
Ал айналымға түсетін бағалы қағаздарды нарықтық бағалы қағаздар деп
Эмитент және сонымен қатар эмитенттің келісімімен бағалы қағаздарды алғашқы
кәсіпорын құрылған кездегі оның жарғылық, капиталының мөлшері;
шығарылатын бағалы қағаздардың түрі,оның номиналы, жазылу бағасы;
акция сатуды бастау және аяқтау күндері;
бір инвестор сатып алута рұқсат етілген акция саны;
бағалы кағаздарды сату түрі (қолма-қол ақшаға немесе қолма-кол
кейбір инвесторларға сатып алуды шектеу;
эмитенттің адресі меи телефоны бар.
Эмиссия проспектісінің үлесі тарауларында бұдан бұрынғы эмиссия туралы, эмитенттің
Ал қорытынды тарауларында бағалы қағаздарды сатып алу шарттары, иемденушінің
Қорыта айтқанда, эмиссия проспектісін шығару эмитенттің
Эмитент пен инвестиция институттары, яғни акцияларды алғашқы иемдеиушілерге сатушылар
Бағалы қағаздарды шығаруды мемлекет органдары қатаң бақылап отырады. Қазақстан
2.6 Жекеменшіктендіру – бағалы қағаздар нарығын дамытудың
Бағалы қағаздар нарығы тек әдеттегі тауар – ақша қатынастары
Жекеменшіктендіру чегіне басқа акционерлік қоғамға айналған кәсіпорындардың акциясын сатып
Қорыта айтқанда, жекеменшіктендіру бір жағынан бағалы қағаздардың жаңа түрі
2.7 Бағалы қағаздар нарығы – қаржы нарығының құрамдас
Қазақстан Республикасының жоспарлы экономикадан түбегейлі жаңа, нарықтық, мемлекет
Нарықтық экономика – адамзат өркениетгілігінің ең жоғарғы жетістігі және
Біріншіден, айналымдағы қолма-қол ақша нарығы және қолма-қол
2.8 ҚР заңнама бөлігіндегі Қор биржасының ұғымы
37-бап Қор биржасы.
1. Қор биржасы коммерциялық емес өзі реттегіш ұйым болып
2. Қор биржасының қызметі өзіндік сатып алу принципіне
3. Қор биржасы бағалы қағаздар нарығындағы өзінің қызметінде
4. Қор биржасының жұмыс істеуі қызмет көрсетудің басқа
6. Қор биржасы қаржылық құралдармен жүргізілетін операцияларға қызмет көрсететін
38-бап Қор биржасының функциялары
Қор биржасы: Өздерінің мүшелеріне қаржы құралдары бар келісімдерді нәтижелеу
Қазақстан Республикасының заңнамасында қарастырылған басқа да функцияларды орындайды.
Биржа функцияларында, тек оның өзіне ғана тән және де
Биржаның негізгі функцияларына мыналар жатады.
1.Дауысты жұрт алдындағы сауданы өткізуге арналған биржалық жиналыс ұйымы.
биржалық саудаларды ұйымдастыру;
биржалық сауда ережелерін жасап шығару;
саудаларды материалды-техникалық қамтамасыз ету;
биржа қызметшілерін оқыту;
саудаға қатысушылар үшін квалификацияланған талаптар дайындау.
Сауданы ұйымдастыру үшін биржа ең алдымен жақсы қондырғылары бар
Саудаларды материалды-техникалық қамтамасыз етуге биржалық залдың қондырғыларын,сауда қатысушыларының жұмыс
2.Биржалық келісімдерді жасау. Биржаның көрсетілген функциясына мыналар жатады:
биржалық торлардың сапалы мінездемесіне деген талаптарды стандарттау;
келісімнің негізінде жатқан актив партиясының мөлшерін стандарттау;
биржалық келісім бойынша есеп жүргізулерге қойылған біріңғай талаптарды өңдеу
3.Биржалық сауда кезінде биржалық келісімдерді жасау бойынша туындайтын биржалық
4.Биржаның бағалық функциясы. Бұл биржаның екі аспекті бар. Біріншісі
Екінші аспектісі – бұл биржаның бағаны болжайтын функциясы
а) Биржалық бағалардың көрінуі және реттелуі. Биржа биржалық тауарлардың
б) бағаны қалыптастыратын және бағаны болжайтын функция. Биржада тауарларды
5.Хеджирлеу функциясы, немесе биржалық саудаға қатысушыларды олар
Хеджирлеу функциясы биржалық сауданың фьючерстік келісімдерімен механизмін
6.Спекулятивтік биржалық қызмет. Бұл форма биржадағы биржалық тауарлардың
7.Келісімнің орындалуына кепілдік беретін функция гарантирования. Крилинг пен есеп
8.Биржаның ақпараттық функциясы. Биржа массалық ақпарат ортасында биржалық баға,
40-бап Қор биржасын басқару
1.Қор биржасының органдары, олардың функциялары мен құқығы, олардың шешімдерін
2.Қор биржа органы құрамына таңдалған ұйымның қызметші жақтарының
3.Қор биржасының жоғарғы органы шешім қабылдаған кезде оның акционерлерінің
Биржа оның қызметінің мерзімінің шектелуінсіз құрушылардың ерікті
Егер неғұрлым құрушылар көп және олардың қаржылық- материалды жағдайы
Құрушылардың құрамы биржаның түріне байланысты болады. Қор биржасының құрушылары
1990-1991 жылдары ТМД елдерінде пайда болған биржалар үшін құрушылардың
Сонда да көптеген биржалардың құрушылары ішінде мемлекеттік кәсіпорындар
Алғашқы жылдары биржаның жұмыс істеуінде олардың құрушылары дивидентті алуда,
Құрушылар биржаны ұйымдасьырушылар ретіндегі міндеттері:
ішкі биржалық нормативтік құжаттарды жасау;
биржалық сауданы жандандыру үшін қажет мүліктерді қалыптастыру;
таңдаулы ұйымдық- құқықтық түрге сәйкес келетін көлемдегі жарғы капитал
биржа мүшелерін таңдау ;
бекітілген ретте биржаны тіркеу;
биржалық сауданы ұйымдастырушы рөлінде шығу құқығына лицензия алу;
биржа мүшелерінінің жалпы жиналысын өткізу.
Биржа мүшесі ретінде, егер жарғы капиталының қалыптасуына қатысқан немесе
Биржа мүшесі ретінде жеке , сондай –ақ заңды
«Бағалы қағаздар нарығы туралы» заңына сәйкес, қор биржасының мүшесі
Қазақстанда бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларына коммерциялық банктер жатады,
3 БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАРДЫҢ ОҢТАЙЛЫ ПОРТФЕЛІН ҚҰРУ ҮШІН МОДЕЛЬДЕР ТАҢДАУ
3.1 Негізгі түсінік және тәуекел моделін құру
Капиталды басқару кезінде ол акцияға жылжымайтын мүлікке және де
Онда
D –кіріс болғанымен, ол өте кіші шама, қалыпты жағдайда
Математикалық теория тұрғысынан қарағанда жинақталған капитал мүлік түрі анықталмаған.
Біз келесі шарттар орындалатын ыңғайлы нарықты қарастырамыз. Барлық бағалы
Айталық,басқару мақсаты болатын уақыт кезеңі үшін
Сатып алу құны сату құнымен сәйкес келеді. Айталық, басқару
Тәуекелді математикалық моделдеуге капитал тұрып, тәуекелдің не екенін түсіну
Кездейсоқ шаманың стандарттық ауытқуы дегеніміз дисперсияның квадраттық түбірі. Біз
және кездейсоқ шамасына коварация деп аталатын
Егер
онда шама былай болады:
кездейсоқ шаманың корреляциясы деп аталады. Біздің қолданатымыз мына формула