ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: DELPHI ЖӘНЕ МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫ СЕРВЕРІ. МӘЛІМЕТТЕРГЕ ADO
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1. DELPHI ЖӘНЕ МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫ
1.1 Реляциялық мәліметтер қоры теориясы
1.2 Access-тің алғашқы мәліметтер қорын құру
1.3 Мәліметтер қорымен жұмыс істеу мысалдары
2 TADOTABLE ҚҰРАУЫШЫНЫҢ ҚАСИЕТТЕРІ
2.1 TADOTable құрауышының әдістері
2.2 Мәліметтерді бейнелеуді басқару
КІРІСПЕ
Қазіргі уақытта кез келген ақпараттық технологияның жаппай технологиялық
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты: Microsoft Access ортасында
Курстық жұмыстың көлемі 29 бет. Курстық жұмыс кіріспеден,
1 DELPHI ЖӘНЕ МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫ
Delphi-дегі мәліметтермен жұмыс істеудің бірнеше құрауыштары бар. Әрбір
Мәліметтер қорын басқару жүйесі (МҚБЖ) үлкен көлемді (тиімді)
Біз олардың қолайсыздығын өз жобаларымызда қолданбауға тырысамыз, өйткені
1.1 Реляциялық мәліметтер қоры теориясы
10 жыл бұрын ғана мәліметтер қорын бағдарламалау өте
Асқар Айжан
Әділбек Айболат
Бұқарзада Ботагөз
Наби Бақытнұр
Нұрсалқан Түмен
Кесте 1.1 Қарапайым мәліметтер қорының мысалы
Мәліметтер қоры жергілікті (клинеттің және бағдарлама орындалатын компьютерінде
Бұл тарауда біз тек жергілікті мәліметтер қорын
Жергілікті мәліметтер қорының көпшілігі тек бір ғана кестені
Жергілікті мәліметтер қорынан біз кең таралған реляциялық мәліметтер
Әрбір кестеде жолды бірмәнді идентификациялайтын бір ерекше өріс
Мәліметтер қоры кестесіндегі бағандар атаулары да сондай-ақ ерекше
Мәліметтер қоры бір файлда (Access) немесе бірнешеуінде сақталынуы
Индекстер дегеніміз не? Кестелердің мәліметтері қандай да бір
Егер бізге қандай да бір кестені «Фамилия» өрісі
Өз өнімдеріне ADO технологиясын бейімдеген Microsoft – қа
Data Access бетбелгісінде мәліметтерге қатынаудың негізгі құрауыштары орналасқан.
Сурет 1.1.1 Құрауыштар палитрасының Data Access бетбелгісі
Data Controls бетбелгісінде кестелердегі мәліметтерді шығару және редакциялау
Сурет 1.1.2 Құрауыштар палитрасының Data Controls бетбелгісі
BDE бетбелгісі мәліметтер қорына қатынауға мүмкіндік туғызатын Borland
Сурет 1.1.3. Құрауыштар палитрасының BDE бетбелгісі
DBЕxpress – Borland фирмасының мәліметтерге қатынаудың жаңа технологиясы.
ActiveX Data Objects (ADO) технологиясы. Delphi – де
ADO – ны қолдану мәліметтермен жұмыс істеуге
Сурет 1.1.4. Құрауыштар палитрасының АDО бетбелгісі
Access мәліметтер қорымен жұмыс істеу компьютерге Office бағдарламасымен
1.2 Access - тің алғашқы мәліметтер қорын
Қазір біз Access мәліметтер қорын қалай құрып қолдану
Access-ті іске қосып менюден Файл-Создать командасын орындаймыз. Мәліметтер
Сурет 1.2.1 Жаңа мәліметтер қорын құру терезесі
Осыдан кейін Access мәліметтер қорын құрып оны көрсетілген
Сурет 1.2.2 Жаңа мәліметтер қорын құру терезесі
Кестені Конструктор режимінде құру
Кестені шебер көмегімен құру
Кестеге мәліметтерді енгізе отырып құру
Бұл командалардың көмегімен мәліметтер қоры ішінде бір файл
Бағандар кестеде өрістер деп аталады және олар арқылы
Сурет 1.2.4 Кестені құру терезесі
Жоғарыдағы тордың ішінде кестенің өрістерін, олардың типін және
Өрістің максимальды ұзындығы. Мәтіндік өріс үшін өлшемі 255
Өріс пішімі. Бұл жерде сіз мәліметтердің ішкі түрін
Енгізу маскасы. Бұл жерде біз өрісті редактілеуді бейнелейтін
Үнсіздік бойынша мән. Үнсіздік, Африкадада да үнсіздік.
Міндетті өріс. Егер қолданушы бұл жерге мән енгізбесе,
Бос жолдар. Алдыңғыға ұқсас, өйткені бұл өріс те
Индекстелген өріс. Индекстелмеген, сәйкестіктері бар индекстелген, сәйкестіктері жоқ
Юникод қысуы – Юникод-қа сәйкес мәліметтерді қысуға арналған.
Алты өріс құраймыз:
Өріс атауы – Key1. Типі – санағыш (счётчик).
Өріс атауы – Фамилия. Типі – мәтіндік (текстовый).
Өріс атауы – Имя. Типі – мәтіндік (текстовый).
Өріс атауы – Телефон. Типі – мәтіндік (текстовый).
Өріс атауы – E-mail. Типі – мәтіндік (текстовый).
Өріс атауы – Город. Типі – сандық (числовой).
Енді бірінші өрісті (Key1) ерекшелеп тышқанның оң жақ
Сурет 1.2.5 Кілттік өрісті тағайындау
Енді, кестені сақтап, жабуға болады. «Кестені сақтау керек
Біздің бірінші мәліметтер қорымыз дайын болды. Оны жауып
1.3 Мәліметтер қорымен жұмыс істеу мысалдары
Біз MS Access мәліметтер қорымен жұмыс істейтін бағдарлама
Жаңа жоба құрайық. Енді формаға құрауыштар палитрасынан ADO
-ADOConnection.
1.3.1 суретінде көрсетілгендей терезе ашылады.
Сурет 1.3.1 Мәліметтер қорына қосылуды құру терезесі
Бұл жерде бізге төмендегідей таңдау жасау қажет:
Арнайы файлды қолдану (Use Data Link File);
Қосылу жолын таңдау (Use Connection String)
Екіншісі, қосылу жолын қалай құру керек. Ол
Сурет 1.3.2 Қосылу жолын құру терезесі
Provider бетбелгісінде мәліметтер қорына қатынау мүмкіндігі бар бар
Жалпы компьютерлерде бұл драйвердің екі нұсқасы да
«Connection» бетбелгісінің түрі таңдалған драйверге байланысты болады. Біздің
Ең алдымен бұл терезеде мәліметтер қорының атауын (қажет
Сурет 1.3.3 «Connection» бетбелгісі
Мәліметтер қоры файлын жеңіл таңдау үшін енгізу жолының
Қолданушы есімі (User name) үнсіздіктен қоюға болады, егер
Пароль (Password) – егер мәліметтер қорында пароль болса,
Бос пароль (Blank password) – егер пароль қажет
Парольды сақтау мүмкіндігін беру (Allow saving password). Егер
Мәліметтер қорын таңдағаннан кейін байланысты тестілеу үшін батырмасын
Сонымен, байланысты аяқталған деп есептеуге болады. Енді бізге
-TADOTable
Бұл құрауышта да ConnectionString қасиеті бар, оны да
Connection қасиетіндегі төмен созылған тізімді шертіп жалғыз ADOConnection1
TableName қасиетінде біздің кестеміздің атауын (Справочник) таңдау керек.
-TDataSource.
Кестедегі мәліметтерді бейнелеу үшін формаға құрауыштар палитрасынан Data
-DBGrid
Бұл мәліметтерді кесте түрінде бейнелеуге арналған құрауыш-тор. Бұл
Және біздің қосымшаны құрудың соңғы кезеңі – құрауыш
Сурет 1.3.4 Кесте Соңғы нәтижені беретін
Енді міне біздің қосымшамыз дайын болды. Біз байқағанымыздай
2 TADOTABLE ҚҰРАУЫШЫНЫҢ ҚАСИЕТТЕРІ
TADOTable құрауышы пайдалы қасиеттер жинынан тұрады.Олардың көпшілігі қолданыста
MasterSource – бұл қасиетте ағымдағы кестеге қарағанда негізгісі
ReadOnly – егер бұл қасиет true-ге тең болса,
TableDirect – бұл қасиет кестеге қатынау қалай жүргізілетінін
TableName – біз өңдегіміз келетін кесте атауы.
CacheSize – кэш жадының өлшемі. Егер 50 санын
CanModify – ReadOnly қасиетіне ұқсас және кестенің мәліметтерін
CommandTimeout – команданың орындалуын күту уақыты. Құрауыш команданы
Connection – бұл жерде қосылу орындалатын TADOConnection құрауышы
ConnectionString – мәліметтер қорына қосылу жолы.
CursorLocation –мәліметтерді есептеп кестедегі ағымдық позицияны көрсететін курсордың
CursorType – курсор типі. Бұл жерде келесі нұсқалардың
ctUnspecified курсордың орналасуы көрсетілмеген.
ctOpenForwardOnly – курсор тек алға ғана жылжи алады.
ctKeyset мұндай курсорда бір қолданушымен енгізілген өзгертулер бұл
ctDynamic динамикалық курсор, мұнда бір қолданушың өзгерістерін басқалары
ctStatic статикалық курсор. Бір қолданушының өзгерістері басқаларына көрінбейді.
Ескерту!!! Егер курсор клиентте орналасса, онда статикалық курсорды
Filter – фильтр жолы.
Filtered – кесте фильтрленген бе? Егер мұнда false
IndexFieldNames – индекстелген бағана атауы. Индекстер мәліметтерді сұрыптауға
RecNo – ағымдағы ерекшеленген жол нөмірі.
RecordCount – кестедегі жолдар саны.
Sort – сұрыптау көрсетілетін жол. Мысалы, «Телефон» өрісі
ASC операторы өсу реті бойынша сұрыптау керектігін айтады.
Active – егер бұл қасиет true-ге тең болса,
AggFields – бұл жерде барлық агрегаттық өрістер сақталады.
AutoCalcFields – егер true болса, онда өрістерді автоматты
Bof– бұл қасиетке әсер етуге болмайды, бірақ true
Bookmark – бұл жерде ағымдағы бетбелгі орналасқан.
Eof - бұл қасиетке әсер етуге болмайды, бірақ
FieldCount – кестедегі өрістер саны сақталады.
Fields – бұл өріс арқылы өрістердің мәндеріне қатынауға
FieldValues – бұл қасиеттің көмегімен көрсетілген өрістің кез
FilterOption – фильтрдің баптауы. Бұл жерде келесі параметрлерді
foCaseInsensitive фильтр регистрге тиіссіз болады.
foNoPartialCompare егер бұл параметр тұрса, онда ұқсастықтар фильтрдегі
Modified – егер қасиет true –ге тең болса,
2.1 TADOTable құрауыштарының әдістері
Көріп отырғанымыздай қасиеттер өте көп және олардың көпшілігі
BookmarkValid – бұл әдіс бетбелгінің дұрыстығын тексереді. Жалғыз
CancelUpdates – кэш жадыда сақталған жаңартуларды болдырмау.
CompareBookmark – екі бетбелгіні салыстыру. Бұл әдісте екі
Тbookmark. Бұл екі бетбелгілер салыстырылады. Егер бетбелгілер тең
DeleteRecords – жазбаларды жою. Бұл әдісте бір ғана
arCurrent тек ағымдағы жазбаны жою.
arFiltered орнатылған фильтрді қанағаттандыратын жазбаларды жою.
arAll - барлық жазбалар.
arAllChapters ADO барлық бөлімдеріндегі жазбаларды жою.
Append - кесте соңына жаңа жазбаны кірістіру.
Cancel – ағымдағы жолды өзгертуді болдырмау, егер өзгертулер
Close - кестені жабу.
Delete - ағымдағы жолды жою.
Edit - редактілеу режиміне өту. Бұдан кейін өрістердің
FieldByName - Атауы бойынша өрісті табу. Жалғыз параметр
First – кестедегі бірінші жолға өту.
Insert - кестеге жаңа жол қосу.
IsEmpty - егер әдіс онда кестеде жазбалар жоқ.
Last - кестедегі соңғы жазбаға өту.
Next - келесі жазбаға өту.
Post - барлық өзгертулерді қабылдау.
Prior - кестедегі алдыңғы жазбаға жылжу.
Pefresh - мәліметтер туралы ақпаратты жаңарту.
Update Record - ағымдағы жазбаны жаңарту.
2.2 Мәліметтерді бейнелеуді басқару
Алдыңғы мысалда барлығы да дұрыс жұмыс істеп тұр,
1.4.1. Кестені редакциялау
«Дата» атауы бар өрісті қосамыз, типі «Күн/Уақыт» «Дата/Время»
«Мобильник» атауы бар өрісті қосыңыз, типі «Логикалық» «Логический».
Сурет 1.4.2 Data Module модулін құру
Енді бұл терезеге қиып алынған құрауыштарды кірістіру үшін
1.4.3 Data Module терезесі
Мәліметтер қорына қатынауға арналған барлық құрауыштарды жұмыс істеуге
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі уақытта кез келген ақпараттық технологияның жаппай технологиялық
Мәліметтер қоры туралы негізгі түсініктер жан - жақты
MS Access ортасында кесте құру әдісі сипатталып, «Телефон»
Құрылған кестеге Delphi ортасында ADO технологиясы арқылы қатынау
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
К.Дж. Дейт Введение в системы баз данных/ Дейт
Дарахвелидзе П.Г. Программирование в Delphi 7. / П.Г.
Хомоненко А. Самоучитель Delphi / А. Хомоненко, В.
С. П. Кандзюба, В. Н. Грамов Delphi 6.
Гофман В. Работа с базами данных в Delphi
Фаронов В. Система программирования Delphi / В.Фаронов. –
Д.Я Тригер. “Технико-экономическое обоснование и информационное обеспечение/ Тригер
Экономическое обоснование эффективности программных средств вычислительной техники/ Ю.А.
29