Тақырыбы: Тас тұзының кен орнында газды
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Жерасты қоймаларын салуға жарамды тас түзының кен орыны
1.2 Солтүстік - Оралдың сор - тұзды алқабы
1.3 Жерасты қоймаларын жобалауға арналған геологиялық барлау жұмыстары
1.4 Жерасты қоймаларының сызба нұсқа тәсілдерінің әдістері
1.4.1 Жерасты сыйымдылығының құрылыс құрылғысы
1.5 Тұздық суды сақтау, тастау және пайдаға асыру
1.5.1 Тұздық суды пайдаға асыру
1.5.2 Тұздық судың қорын технологиялық сақтау
1.6 Сұйытылған көмірсутегі газдарының жерасты сақталуы қорының технологиялық үлгісі
1.7 Басты жоспардың тұтастығы
2 ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
2.1 Жерасты қоймаларының құрылыс параметрлерін есептеу
2.1.1 Қойма құрылуының бірінші сатысындағы процесінің пайда болу параметрлерін
2.1.2 Қойма құрылуының екінші сатысындағы процесінің пайда болу параметрлерін
2.1.3 Қойма құрылуының үшінші сатысындағы процесінің пайда болу параметрлерін
2.1.4 Қойма құрылуының төртінші сатысындығы процесінің пайда болу параметрлерін
2.2 Электр параметрлерінің анықтамасы
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 Газ сақтау құрылысы инвестициясына байланысты негізгі тұжырымдамалар
3.2 Тұз қабаты жерасты сыйымдылығының капиталдық салымы
3.3 Капиталдық салыным сметасын құрастыру
3.4 Ағымдағы таза құн есебі
3.5 Түсімнің ішкі құн есебі
3.6 Экономика әсерлілігі және инвестицияның өтемділік кезеңі
3.7 Шығын құрамын жоспарлау
3.8 Тозуына қарай кететін төлемдер есебі
3.9 Өндірістің сындарлы нүктесі. Шығынсыз нүкте
4 ЕҢБЕК ПЕН ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
4.1 Еңбекті қорғау
4.1.1 Өндірістік тазалық
4.1.2 Қауіпсіздендіру техникасы
4.1.3 Өрттік қауіпсіздік
4.2 Қоршаған ортаны қорғау
4.2.1 Ауа тазалығын сақтау
4.2.2 Су алабын қорғау
4.2.3 Жер қойнауларын қорғау
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
АННОТАЦИЯ
В соответствии с заданием на проектирование представлен проект подземного
Целью работы является исследование существующих способов и схем создания
Расчет параметров процесса размыва позволяет следить за концентрацией рассола
В разделах по охране труда и окружающей среды учтена
КІРІСПЕ
Сұйық және газтәрізді көмірсутекті сақтау үшін, міндеті түрде металды
Жер қыртысы қабаты көбінесе әр түрлі салаға арналған
Жер асты қоймасы дегеніміз - ол бір, екі немесе
Жер асты қоймасы, жер үсті қоймасымен салыстырғанда неғұрлым темір
Жер асты қоймасын құру кезінде жер көлемінің аз жұмсалуына
Өрт шығу, жарылу қауіпі жер астында, жер үстімен салыстырғанда
Жер асты қоймаларын қолданған кезде өнімді сақтау бағасы 1м3-қа
Жер асты қоймалары татқа желінбеді және оларды ауық-ауық тазалау,
Жер асты қоймасын құру нәтижесінде келесі негізгі қағидаларды есте
- ұзақ мерзімде жыныспен жанасқа өнімнің
- сақталған өнімнің физико-химиялық және механикалық жағынан таулы
- қазіргі техниканың көмегімен
- белгілі тереңдіктегі
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Жерасты қоймаларын салуға жарамды тас тұзының кен
Жерасты қоймаларының құрылыстарын салуға жарамды тас тұзы кен орындарының
Жерасты қоймаларын салу сызбанұсқасы мен тәсілдері шөгінделердің өзіндік құрылысы:
Тас тұзының кен орындырын туралау сор-тұз бассейіндерінің ерекшелігі олардың
1.2 Солтүстік - Оралдың сор - тұзды алабы
Бұл алаб Башқырстан, Орынбор, Куйбышев, Саратов, Орал, Актөбе және
Геологиялық кесіндіде тас тұзының кен орындары төменгі пермдік жас
Орал шегінің майысу аумағындағы сор-тұзды шөгінділер ирень көкжиегіндегі кенгур
Сор-тұзды алқабтың платформалық бөлігінің кесіндісінде екі сор-тұзды қалындық ерекшеленеді
Бұрғылау нәтижесінде, тұз шөгіндісінің күмбездегі тереңдігі Ақтөбе мен Ақтау
Солтүстік-Орал алқабында тұздық суды ағызу жоғары кезекті, жарықты жыныстар.
Орал шегі майысуындағы геотермикалық градиентінің арақашықтығы 500-3000 метрде 100
1.3 Жерасты қоймаларын жобалауға арналған геологиялық
Жер асты қоймаларын жоспарлау мен құрылыс жұмыстарын жүргізу, жердегі
Геологиялық жағдайларды зерттей келе осы аудан бойынша ТЭН-нің өңдеу
Геологиялық барлау аумағының алаңы қажет аумақтан 1,5 есе артық
- аумақтың геологиялық кесіндісін нақтылау;
- тұз қатпарларын жазып
- тұз қатпарларындағы сулы көкжиек сипатын алу;
- ішер және техникалық сулар көздерін анықтау.
Бұрғылау жұмысын жобаларда аз ғана бұрғы пайдалану қажет, себебі
Бұрғылау технологиясы мен конструкциясы барлау ұңғымаларының жобадағы тереңдікке дейін
1.4 Жерасты қоймаларының сызба нұсқа тәсілдерінің әдістері
Резервуарды бастау процесі су тоқтатқышты құрудан басталады.
Бұл құрылғы құрамды тұздықты үстіне беруді қамтамасыз етеді, камерадағы
Су тоқтатқыштың өсуіне байланысты қуысты енгізу жүйесі арқылы ерімейтін
Ал 10-15% болса, тура ағынды ережеде жұмыс жасалады. Су
Қуыстың төбесі тиімді ериді, бұл шарттан көптеген субстанциялар келісім
Тұздың құрамын анықтарда құрамы, күші, төзімділігі, өткізбегіштегі, тұзды топырағы
Су тоқтатқыш жасалғаннан соң тұз қарсы ағын әдісімен жуылады,
Бұл сатыда ең бастысы - қуыстың үстіңгі
1.4.1 Жерасты сыйымдылығының құрылыс құрылғысы
4-сызбада қаратікен тұздікі берілген, ол 2-ші ішкі құбырдан, 3-ші
Ішкі қабаттың сыртқы бағаны құбырлар 2 әлсіз минерализация тұздығы
Бұл жұмысты құру келесі бейне бойынша көрсетіледі.
Сыртқы күндізгі жинауды келтіріп торапты құрылғы астыңғы ішкі бағанасы
Бұл құрылғы құрамды тұздықты үстіне беруді қамтамасыз етеді, камерадағы
Диффузор 4 керісінше кинетикалық энергиядан потенциалды енгізеді, мұнда ішкі
Жерасты камерада, негізінде резервуардың биіктігі көрсетіледі, конструкция бойынша оны
Гравитациялық күш арқылы, әлсіз минералдарды төменгі сатыға белгілеу арқылы
Түсіру - көтеру процессі қарапайымдалады.
1.5 Тұздық суды сақтау, тастау және пайдаға асыру
1.5.1 Тұздық суды пайдаға асыру
Жерасты құрылғысында керексіздерді бөлу технологиясы бар. 1 м3 сұйық
- тұздықта химиялық тазалау;
- тұздықты жөнелту шығындары;
- әлсіз тұздықтарды жетілдіру;
- тұздық әкелу уақытының аздығы. Бұл алгоритмдерін
Тұздың құрамын анықтарда құрамы, күші, төзімділігі, су
Практика жүзінде тұздықты қолдану өнеркәсіпте өте пайдалы, мысалы: минералды
Ерітінді жайыла түскен сайын одан тұз алу жеңіл болады.
Тұздықты керексіздендіру есебі қазіргі уақытта техникалық шешім түрде, оптималды
1.5.2 Тұздық судың қорын технологиялық сақтау
Пропанды алсақ, үнемді, реттелгіш келеді. Жерасты 100 мың м3
Тұздықты сақтау ішкі жағымды алқабын корсету мен шектелмейді.
Тұздың құрамын анықтарда құрамы, күші, төзімділігі, су өткізбегіштігі, тұзды
Сүзуге қарсы экранда мынандай полеолифин жұқа қабығы, өзінің сипаттамаларында
Форма мен шаманы тұзды сақтауды анықтайтын көлемі жерасты
Тұздық сақтағыштың жалпы тереңдігі былайша анықталады:
һ = һn+һм+һ0+а
мұндағы һn - жерасты ыдысынан қажет өнімді шығару
һм - "өлі" көлем тереңдігі;
һ0 - шөгінді тереңцік қоры;
а - дамбаның толқыннан биіктігі.
1.6 Сұйытылған көмірсутегі газдарының жерасты сақталуы қорының технологиялық үлгісі
Технологиялық үлгіде жерасты сақтауында сұйық көмірсутекті вариант көрсетілген.
Төмендетілген судың пайдалануы теміржол арқылы жүреді. Технологиялық үлгіде мынандай
Теміржол цистерналары көмегімен
Жерасты төмендетілген газдың біреуі, ол ерітілген сорғыш 10, төменгі
Беруді теміржол мен келген цистерналардағы 3 қысымды сорғыш атқарады.
Құюды 2-ші төменгі қысымды сорғыш 4-ші ыдысқа беру арқылы
Қажет құю - 550 м3/сағ., немесе оның көлемі:
Vыдыс.кед. = (550-100)·2 = 900 м3
Үш резервуар қосылып 350 м3 көлем береді, сонда 0,86
Осымен қатар резервуар сорғышы авария немесе жөндеу жұмыстары кездеседі
Жерасты көлемі үш сорғышта пайдаланады 5НС-6-8г (екеуі негізгі және
Сақтау көлемі 100 мың м3 төменгі газды құю, өнімділігі
Теміржол цистерналары төмендетілген газдың буферлік резервуарының төменгі қысымын (екі
Ішкі құбырлардың диаметрі, технологиялық үлгісіндегі буферлік резервуары 168 мм,
Кооперацияда тұзды сақтау сорғышының өнімділігі 100 м3/сағ (екі сорғыш)
1.7 Басты жоспардың тұтастығы
Негізгі жоспарды құрастыру базасы жүйелік енгізуді сипаттайды.
Сызбада жоспарлау базасы жерасты сақтау сұйық мұнай заттарын енгізеді.
Жерасты сілтісіздендіру периоды: су шайып кету станциясының сорғышы 2;
Сұйық мұнай өнімдерін сақтау жоспарланады. Екі аймақ бар, біреуінде
Сұйық көмірсуларды
Ғимаратта - 4-ші өтетін жер, 14-ші өрттік депо, 10-шы
Технологиялық сақтау жұмысына мыналар жатады. Құйылған темір жол этакадасы
2 ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
2.1 Жерасты қоймаларының құрылыс параметрлерін есептеу
Даму процессі ассиметриялық жерасты қойманың үрдісте тасты тұзды орнату
Концентрациялық ерітіндісінің қуысы практикалық түрде болмауына әкеледі.
Даму процесі кезінде жерасты үрдісіне келтірілген көлем ретінде қиын
2.1.1 Қойма құрылуының бірінші сатысындағы процесінің пайда болу параметрлерін
Жобалау кезіндегі белгілі мөлшерлі тұздық концентрацияны құю сн=317 кг/м3,
Параметрлер процесін анықтайтын резервуардағы көлем-ауысымы период ішіндегі тасты тұздың
(2)
мұндағы Ддф -диффузия коэффиценті.
- тұз ерітіндісінің тығыздығы мен
ηср- динамикалық тұтқырлық коэффициенті.
Даф=1,23-10-9 м2/с
Δр =203,4кг/м3
ηср=1,5109-10-3Па·С 25-кесте бойынша [В.А. Мазуров "Подземные газонефтехранилища в отложениях
ө - ертіндінің беті мен тік арасындағы бұрыш;
- ертіндінің бетінің орта статистикалық ұзындығы, мұндағы үзіліссіз ламинарлы
Су тоқтатқыш құру уақыты мына формуламен есептеледі
(3)
Δс’=Δс=сн-с0’
С0'=0; Х=К1=1,4325·10-5 м/с
Концентрацияның орташа ерітіндісі ΔС=СН=317 кг/м
Су тоқтатқыштың төменгі радиусы:
(4)
z - тереңдігі 2=һг=10м
һr - сутоқтатқыштың биіктігі һr=10м
х=k1=1,4325·10-5м/с
Q=0,00833 м3/с - ерітіндінің шығыны
Сутоқтатқыштың көлемі
(5)
x=k1=l,4325·10-5 м/c
RH= r = 6,49
Тұздың концентрация формуласы:
(6)
R0=10м, z=hr=10м, ΔC0=0
Қалған қуыстағы орта тұздық концентрациясы келесі формуладан анықталады:
(7)
Қалған қуыстағы мөлшерлі тұзды, тұздық ретінде көрсететін формула:
Gr=VrCCP=2041-98,25=200,6·103 кг
Барлық мөлшерлі ерітілетін тұз
G= Vrpc=2041- 2160 = 4408,6·1 03кг
мұндағы ρс-тасты тұздың тығыздығы.
Орта тұздық концентрацияны қуысты алу уақыты τ=4757·103с бағамен hr=z=10м.
(10)
6- формуладан ауысым ретінде орнына қояды
(11)
Осымен нөльге тең есептеу аяқталады, одан әрі параметрлер процессін
(3) формула бойынша су тоқтатқыштың уақыт құрылымын анықтаймыз:
мұндағы х=к1=1,1609·10-5м/с
Δс=см-со=317-54,9=262,1 кг/м3
= 2,6-10-2
Даф=1,2-10-9 м2/С
Δρ = 167 кг /м3
ηср= 1,535·10-3Па·С
(4) формула бойынша су тоқтатқыштың төменгі радиусы мынаған тең:
Су тоқтатқыштың көлемінің формуласы (5)
(6) формулаға байланасты тұздық концентрация
Құбырда қалған орташа тұздық концентрациясы келесідей анықталынады:
(7)
Құбырда қалған тұз мөлшері келесі (8)-формулаға байланысты
Gr=2188·98,25=200,6·103кг
Барлық ерітілеген тұз мөлшері (9)-формулаға сәкес есептелінеді
G=2188·2160=4726·103кг
(10)- формуладан орта тұздық концентрацияны қуысты алу уақыты 7098·103
ал С мынаған тең:
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетінде Сд мына формула бойынша
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетін
Айырмашылығы едәуір болғандықтан оған керекті екінші ретті жақындау есебін
Ұқсас есептеуге байланысты ноль және өлшегішті көрсеткіштерді табу.
Еру жылдамдығының коэффициенті
Су тоқтатқышты жасау уақты:
Су тоқтатқыштың төменгі радиусы:
Сутоқтатқыштың көлемі:
Тұздық концентрация
Қалған қуыстағы орта тұздық концентрациясы келесі формуладан анықталады:
Құбырда қалған тұз мөлшері келесі түрдегі тұздықты анықтайды:
Gr=2150,5·89,5=192,4·103кг
Барлық ерітілмеген тұз мөлшері (9)-формулаға сәкес есептелінеді:
G=2150,5·2160=4645·103кг
Орта тұздық концентрацияны қуыстан алу уақыты τ=6364·103с:
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетінде:
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетінде
Айырмашылығы едәуір болғандықтан оған керекті су тоқтатқышты үшінші ретті
Еру жылдамдығының коэффициент
Су тоқтатқышты жасау уақты:
Сутоқтатқыштың көлемі:
Тұздық концентрация
Қалған куыстағы орта тұздық қонцентрациясы келесі формуладан анықталады:
Құбырда қалған тұз мөлшері келесі түрдегі тұздықты анықтайды:
Gr=2078,2·85,8=178,4·103кг
Барлық ерітілмеғен тұз мөлшері:
G=2078,2·2160=44,89·103кг
Орта тұздық концентрацияны қауыстан алу уақыты τ=6536·103с:
Ақиқат ерітілген концентрация реакция бетінде:
Ақиқат ерітілген концентрация
Осымен су тоқтатқыштың параметрлерін есептеу процессі аяқталады.
2.1.2 Қойма құрылуының екінші сатысындағы процесінің пайда болу
Су тоқтатқыштың төбесінің бірінші
Еріткіш шығыны Q=0,0167 м3/с
Еріткіштің бастапқысы -
Жуу уақыты - 259·103с.
Жоғарғы бөлігінің радиусы - R00 = 10м
Қанық тұздық - Сқ = 317 кг/м3
Үрдіс температурасы – Т = 288 К
Тас тұзының тығыздығы рс = 2160
1-сурет – Су тоқтатқыштың еритін төбенің есептеме үлгісі
Еру жылдамдығы
Мұндағы кезіндегі орташа еру коэффициенті
- ерудің орта статистикалық ұзындығы;
θ const -және C0=const,
ΔР - еріткіштің алғашқы тығыздығы
Рдф - диффузия коэффициенті;
δор - айналмалы жабысқыштық коэффициенті.
м2/с
кг/м3
Бастапқы және қаныққан концентрация айырмашылығы үшін
ΔС=Сн-С0=317кг/м3
ΔС'=317 кг/м3 кезде бастапқы концентрациялық орын ΔСбас=ΔС=200,3 кг/м3.
Онда төбеден өтпелі тұздықтың концентрациясы:
С0=Сu-ΔСн=317-200,3=116,7 кг/м3
Алынған биіктіктің тәнілігімен С0 коэффициенттің мағынасын анықтау kΨ ол
кг/м3
Онда тұздың бастапқы концентрациясы өтпелі төбеден:
С'0=Сбас=317-217=100 кг/м3
С'о=100 кг/м3 үшін анықтаймыз коэффициент жылдамдығын КΨ ол мынаған
(12)
Теңдеуді дифференциалдасақ (12) τ бойынша оған ΔС формуладан
(13)
мұнда k-тас тұзының еру коэффициентінің жылдамдығы мына кезде θ=Ψ;
(14)
аламыз
(14) формуланы интегралдасақ онда
бағынбайды τ-ға,
Қуысқа үнемі бірдей мөлшерде концентрация беріледі, төбенің радиусы r0
r=0, R(0)=r0
(15)
Белгілейміз:
(16)
(17)
Онда (15) теңдік мынандай түрін қабылдайды
(18)
Бұл кубтық теңдік жалғыз негізгі түбірі
(19)
q-ды формула (17) бойынша табамыз
м3
Р-ды формула (16) бойынша табамыз
м2
Төбе радиусы мынадай:
м
Формула бойынша:
R0 - радиус = 9,97 м
RΨOP = 0,235 -10-4 кезінде:
м2
м3
Қуыс биіктігі мынаған тең:
Нр=һг +L = 10 + 4,91 = 14,91 м
r = RH үшін
м/c
м
Тұздық құрамын анықтаймыз:
кг/ м3
Формулаға байланысты ΔС1 = СН –
С0=Скон=317-147=170 кг/м3
Еру жылдамдық коэффициентін анықтаймыз С0=170кг/м3
м/с
С0=С"0=170кг/м3 мына k1=x формула (2) қолдана кетсе берілгендердің 20
м/с иілулі дуалдың еру коэффициентін жылдамдығын орта арифметикалық басында
м/с
(15) (16) формулалар бойынша
м/с табамыз
м2
м3
(19) Формулаға сәйкес радиустың жоғарғы қуысы тең
м
Төбенің жылжуы мөлшері сатының L жоғары, оған уақыт керек
Δτ (τ)=N(Δτ)
онда
мұнда бар
ΔСбас=200,3 кг/м3
ΔСсоң=147 кг/м3
Орташа мөлшері
Бұдан төбенің жылжу мөлшерінің сатысы
(21)
Төбенің қуыс биіктігі:
Hp=Hr+L=10+4,91 = 14, 91м
бұған r=RH формула бойынша
(22)
Қуыстың төменгі радиусын анықтаймыз, еру коэффициентінің жылдамдығын ескере
м/c
м
Қуыстан алынытын тұздықтың концентрациясын анықтаймыз:
формула бойынша
(23)
Сонда
Қуыстық орташа тұздың концентрациясын анықтайсыз сатының соңғы өңделуінде
Формула бриа
(25)
Орташа еру коэффициентін қабылдаймыз
Кор=х=0,166*10"4м/с және r=RH бұдан жалпы қуыстың мөлшерін табамыз (22)
Қуыстағы қалған тұздың көлемі тұздық түрінде:
Gn=191,4*4095=784* 103кг
Жалпы еріген тұз мөлшері:
G=Vpρc
G=4095·2160=8845,2·103кг
2.1.3 Қойма құрылуының үшінші сатысындағы процесінің пайда болу
700 бұрышпен аламыз, яғни Ψ =
Еріткіш шығыны Q=0,022 м3/ч
Жоғарғы радиус R0=11,6 м
Қанық тұздық қосылымы: Сн=317 кг/м3
Тұздықтың бастапқы қосылымы: Со=0
Қуыстық биіктігі Нр=14,91м
Үрдіс температурасы Т=288 К
Тас тұзының тығыздығы Qc=2160 кг/м3
Еру жылдамдығының орташа коэффициенті
Хор = 0,046·10-4 м/с kop = 0,11·10-4 м/с
Бұлардан мынаны табамыз:
м2
қайда ΔС =СН - С0
Қуысты салу уақытының формуласы:
19-шы формуламен қуыстың жоғарғы жақ радиусын табамыз:
21-ші формуламен саты төбесі қиысуын есептеп шығарамыз
Қуыс биіктігі
Нр =14,91 + 6,93 = 21,34 м
22-ші формуламен төменгі радиусты анықтаймыз
Тұздық араласымының орташасын анықтаймыз: (23)
25-ші формуламен саты жұмыс істеу соңының қосындысын анықтаймыз:
Қуыстың жалпы көлемін 22-ші формуламен табамыз:
Қуыста тұздық түрінде қалған түз көлемі:
Gn =COPVP =303,2·17000 = 5154,4·103 кг
Ерітілген тұздың жалпы саны
G = VPρОР =17000·2160 =36720·103 кг
2.1.4 Қойма құрылуының төртінші сатысындығы процесінің пайда болу
50° - бұрышта қабылдаймы.
Еріткіш шығыны Q=0,022 м3/ч
Жоғарғы радиус R0=41,8 м
Қанық Тұздық қосылымы: Сн=317 кг/м3
Түздціқтың бастапқы қосылымы: С0=0
Қуыстық биіктігі Нр=28,4
Үрдіс температурасы Т=288 К
Тас түзының тығыздығы Qc=2160 кг/м3
Жылдамдықтықтың орта жылдамдығы
м/c
м/c
Қуыстықты жасау уақыты:
с
Енді Р мен q мәндерін
19-шы формуламен төбешіктің жоғарғы бөлігінің радиусын табамыз:
21-ші формуламен сатылар түйісу көлемін табамыз:
Қуыстық биіктігі Н р = 28,54
22-ші формула төменгі радиусты табады:
23 -ші формуламен анықтайтынымыз:
25-ші формуламен сатының соңғы нәтижелерін шығарады:
Жалпы көлемі:
~5
Қалған тұз:
Gn = GPVp = 244,5·107344 = 26245 кг
Жалпы ерітілген тұз саны:
G = VppP =107344·2160 =231863·103 кг
2.2 Электр параметрлерінің анықтамасы
100 м қысымдағы Q=80 м/ч
Сұйықтықтың бастапқы қысымы: һр=100 м
Электор алдындағы бір өлшемді қысым:
(26)
мұндағы γ сұйықтық тығыздығы,
γ = 1120 кг/м3
Рр =100·1120·9,81 = 10,1 кг /см2
жоғалым - 23 м кем болмауы тиіс. Электор орнына
ΔРС =25γQ = P0-PH
ΔР0 /ΔРР байланысты, ΔРР электрдағы
ΔРР = РР - Рн
бұдан көлемін
Ондағы көлем = 1 00 γ g
Бұған қажет алаң (80 м3/сағ. шығынындағы қысым отырынды 100
(30)
29-шы формуланы ескере отырып:
(31)
31-формула бойынша отырылым кесіндісі тең:
немесе 517 мм отырылым
Мойнының диаметрі
тең
Отырғызылмаған мойыншаға дейінгі аралық
«Тұрғыдан мойыншаға дейін үлкен аралық» графигімен қабылданады (20-сурет).
Бұл тұғыр алаңының
бойынша, бұдан S = 2d2
Ұзындығын алу үшін берілген мәліметтерде қазіргі
Тәжірибеленгеніне жататындары: L = (3÷6)d3
Электр үшін аз мәнді коэффициент 3-ке дейін; көп мәндісі
L = 3d3 = 3·57,5 = 172,5 мм
Диффузор ұзындығы L ашу бұрышымен анықталады, оны
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 Газсақтау құрылысы инвестициясына байланысты негізгі тұжырымдамалар
Газды сақтау - капиталды сыйымдылығы мол іс, ол экономикаға
Бұған жүйелі есептеме жүргізіп отыру қажет, онсыз қайсысының экономикалық
Бизнес үшін мұнай газ саласында, алғашқы инвестициялар өте үлкен
Экономикалық бағаны жүзеге
Инвестициялық балама анализінде нағыз жағдайда қарастырылатын жобалар үлкен дәрежелі
Жүйелік амалды қолданбаған жағдайда көптеген экономикалық факторларды бағалау өте
3.2 Тұз қабаты жерасты сыйымдылығының капиталдық салымы
Құны мына элементтерден тұрады:
а) уақытша салынған ғимараттар мен құрылғылар құны; олар жуу
ә) скважинаны бұрғылау құны;
б) жерасты кендігін
в) құю-төгу операциясын атқаратын құрылғы салу құны.
Техникалық және шаруашылық шешімдер экономикалық жағынан тиімді болуы шарт.
Барлық құрылғылардың құны көліктік-қоймалық операциялар параметрлерімен анықталады. Ендеше, салыстыру
Негізгі бағыттар – геологиялық барлаулық, бұрғылау
1-ші кесте - Капиталдық салым құрылымы
Шығын баптары Шығындар мың долл.
Жерасты сақтау Жерүсті сақтау
Пайдаланылушы скважинаны бұрғылау 44,4
Жерасты сыйымдылығын құрылғылау 190,2
Тұздық сақтау құрылысы 258,1
Тұздықты сорғыштау бекеті 21,2
Тосқыш ыдыстар 30,5
Технологиялық құбырлар 70,8 88,6
Теміржол эстакадасы 105,1 105,1
Әкімшілік - тұрмыстық кешен 50,6 50,6
Тұздық шығарылымы 842,9
СУГ үшін сорғыш 92,2 120,1
Ыдыстық парк
1632,4
Басқа шығындар 859,2 859,2
Барлығы 2565,7 2856
3.3 Капиталдық салыным сметасын құрастыру
Ақшаның таза түсімі - әр инвестицияның негізі, сол жағдайда,
Керісінше болған күнде, қаржылық міндеттемелерді орындау төмендейді. Түсімділікке 3
3.4 Ағымдағы таза құн есебі
Мұнда уақыт факторы есепке алынады.
Несие бергенде, төлем жай немесе күрделі пайыз тұрғысынан есептеледі,
J=PV0-i-n
PV0 - негізгі сома технологиялық скважиналарды жабдықтау, жерасты қоймаларды
і - пайыз мөлшері;
n - жыл саны. Жай пайызды болашақ құн:
FVn=PV0+J
(38) формуланы қолдана отырып:
FVn=PV0+(l+ i-n)
Ағымдағы сома кезең соңында, і пайызында:
FVn=PV0+(l+i-n)n
Ағымды таза құнды шығару инвестицияның пайдалылығын есептеуді көрсету. Ағымды
Ағымды таза құн инвестициялық жобаны анықтау үшін түсімнің ішкі
ТІС=КТА-КВ
немесе
мұндағы КТА-күтімдегі таза ағымдағы ақшалы түсімнің уақыт мерзімі.
долл.
KB - алғашқы инвестиция.
KB=FV0=2565700 долл.
n - үйғарылған ұзақтылық.
n = 5 жыл
і - капиталдық бағасы 0,15.
Сонымен, ағымдағы таза құн (интегралды экономикалық әсер) анықтауды көрсетудің
Алынған дұрыс АТҚ (ағымдағы таза құн) келешекте ақшалы түсімдегі
3.5 Түсімнің ішкі құн есебі
Бұл - ең кен тараған әдіс, оны басқаша ақша
(43) формуладан ағындағы таза құн, таза ақша түсімі, таза
Бұл теңдеудегі k = 19% яғни ТІН (і=15%) пайызтік
k-түсімнің ішкі нормасы (ТІН)
3.6 Экономика әсерлілігі және инвестицияның өтемділік кезеңі
Бұл жыл санына тең, сонда күтілген түсім инвестицияның алғашқы
Ақша беркелкі түссе, өзін-өзі ақтау былайша болады.
(42)
Қайтарылма көлемі:
(43)
Алынған коэффициент нормалық коэффициенттен көп: 3= 0,13.
3.7 Шығын құрамын жоспарлау
Қолданылатын топтамалар:
1) Шығын пайда болу орны;
2) Жұмыс, қызмет көрсету;
3) Өзіндік құнға жатқызу тәсілі.
Өндіріс шығындарының барлық түрі жеке жұмыс құнына қосылады. Олар
Тура шығындарға - өндірістің жеке түрлері (негізгі материалдар, айлық
Жанама шығындарға - өндірістің бірнеше түрлеріндегі шикізаттар (пайдалану шығындары
3.8 Тозуына қарай кететін төлемдер есебі
Бұл ресми нормалар
2-ші кесте - Амортизациялық төлем есебі
Объекті Жерасты сақтау Жерүсті сақтау
Тепе-тең-дік құн
мың.долл амортизация көлемі Тепе-теңдік құн мың. долл амортизация көлемі
% долл.мен
% долл. мен
Теміржол эстакадасы 105,1 2,3 2417,3 105,1 2,3 2417,3
Тұздықты сору бекеті 21,2 12,5 2650
Кедергілік ыдыстар 30,5 3,3 1006,5
Тұздықтысақтағыш 258,1 3,7 9549,7
Технологиялық құбырлар 70,8 3,3 2336,4 88,6 3,3 2923,8
Сору бекеті үшін 92,2 13,5 12447 120,1 15,4
Әкімшілік -тұрмыстық кемен 50,6 1,8 910,8 50,6 1,8
СУГ үшін жерүсті
1632,4 2,3 37545,2
Жерасты газ сақтау 190,7 1,5 2860
Барлығы 819,2
34177,7 1996,8
62292,5
3-ші кесте - Міндетті төлем
Төлем мөлшері
% долл. - мен
Зейнетақы қоры 25 24675,3
Медициналық сақтандыру 3 2961,03
Еңбекпен қамту қоры 2 1974,02
Әлеуметтік сақтандыру 1,5 1480,51
Барлығы 31,5 31090,6
Амортизация - активтің жоғалған құнының көлемі. Бухгалтерлік есептеме мақсаты
Бұл мынандай көрсеткішке түседі:
(46)
мұндағы Na - шығын орнын толтыру әдісі.
Теміржол эстакадасы:
долл;
Тұздық сору бекеті:
долл;
Кедергілік қоймалар:
долл;
Технологиялық құбырлар:
- жерасты сақталынымда
долл;
жерүсті сақталынымда
долл;
Сұйытылған көмірсутекті газ сорғыш:
- жерүсті сақтауда
долл;
жерасты сақтауда
долл;
Сұйытылған көмірқышқылды сутегі газдарының жерүсті қоймалары
долл;
Жерасты газ сақтаушы
долл;
Тұздықсақтаушы
долл;
Әкімшілік - тұрмыстық кешен
долл;
Электрқуатының құны 1 кВт сағ. тарифымен жоспарланады. Жылдық электр
- жерүсті сақтауда:
долл;
- жерасты сақтауда:
долл;
Еңбекақы төлеу қоры орташа жалақыны жұмыскерлер санына бөлумен анықталады.
3.9 Өндірістің сындарлы нүктесі. Шығынсыз нүкте
Шығынсыз нүкте дегеніміз пайдалану шығыны мен түсімнің теңбе-теңдігі.
Ол былайша өрнектеледі:
1) 1 м3 газдың сатылу бағасы
2) Үзілісті шығындар -
3) Тұрақты шығындар -
4) Жылдық сатылым -
АВ - тұтас сызықты шығын, OD - түсім сызығы.
Бұл графикте шикізат өндірісінің көлемі көлденең бағыттағы ось және
АС сызығы, тек қана шығындарады көрсететін, көлеміне қарай өзгермейтін,
Көлденең ара қашықтық сызықтың арасында АС _ АВ негізгі
Егер шығару көлемі 0-ге тең болса, онда тұтас шығындар
Егер сату көлемі 10 млн. м3 тең болса (100%-пайыздық
LB=LC+CB= 16,3·103+62,3 · 103=78,6 тыс.долл.
мұндағы LC - тұрақты шығын, СВ - ауыспалы шығын.
Сызықты кесіп өту тұтас табысты OD сызығымен көрсетіледі шығынсыз
Шығынсыз нүкте алгебралық жолмен былайша есептеліп шығарылады.
PQ = F + VQ
F = PQ - VQ
Q(P - V) = F немесе
Ауыспалысын нақты көлемге ауыстыра отырып алынатыны:
млн.м3
мұндағы, Р - 1 м3
F - тұрақты шығындар, 16,3 мың. долл.;
V - 1м3 газдың ауыспалы шығыны,
Бұдан түсетін кіріс: Д = 4,3 млн.
4 ЕҢБЕК ПЕН ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
4.1 Еңбекті қорғау
Бұл тарау жоғары өнімді еңбекті қамтамасыз етуді алға қояды,
4.1.1 Өндірістік тазалық
Еңбекшілердің денсаулығына зиян келтіретін факторларды жоюға бағытталады және қолайлы
Адам денсаулығына өндіріс ортасының кіші табиғаты едәуір әсер етеді,
Желдету еңбек етуге дұрыс жағдай жасаушы. Ол табиғи да,
Газ сақтағанда кеністік табиғи, мехалық немесе аралас желдеткішпен жабдықталады.
Жұмыс істеушілерді ауыз сумен қамтамасыз етудің мәні зор. Жеке
Жобаланатын газ сақтау қоймаларында, өндірістік кешендерде жұмысшылырдың өз қажеттіліктеріне
Күнделікті ғимараттарға құбыры, канализация, жылу, желдетумен қамтамасыз етілу керек.
4.1.2 Қауіпсіздендіру техникасы
Сұйытылған көмірсутекті газды (СКСГ) қабылдау, сақтау және жөнелту кезінде
СКСГ мынадай қауіпті қасиеттері бар:
- Олардың буы ауамен қосылып ыстық қоспа түзеді,
- СКСГ өнімі мен қосылымдары өте
- Ол адамның терісіне тисе, тері
- Ағыны тисе, теріні үсітіп жібереді;
- Булануы кезіндегі сөл ғана мөлшері
СКСГ-дар жүретін құбырөткізгіш резервуарлық парк, құю төгу сораптық станция
Газды сақтау қоймасы территориясында жаяу жүру жолдары қатты грунтты
СКСГ айдауға арналған сораптарын қолданған кезде мына жағдайды ескеру
Әр сораптық станция өзінде өтпелі линиясы және диспетчерлі басқармалы
Эстакадалар мен құю
Цистерналарға қосу, құю және төгу операцияларын тек қана цистерналардың
Дайындық жұмыстары былай жүргізіледі:
-теміржолға жүруге тиым салынатын белгілер қою;
-цистерналарды рельстердегі арнайы бошмак-тиянақ тетіктерге бекіту;
-цистерналарды сырттай қадағалау;
-қолғаптардың жерге ендірулерінің дұрыстығы мен сенімділігін тексеру;
-барлық құйылатын және төгілетін құрылғыларды тексеру;
-бұрандаларды уақытымен қарап тұру;
-құю төгу жерінен 100м. кем емес аралықтағы от жағуды
4.1.3 Өрттік қауіпсіздік
Мұнай және газ
- өндірістік объектілерді, кеністіктерді, құрал-жабдықтарды таза
- құрал-жабдықтар мен қоммуникацияларды нығыздау;
- технологиялық процестерді механизациялау мен автоматтандыру.
Газ өндірісі электр құралдарын әртүрлі үрдісте пайдаланады, олар:
электрлі қозғыштар, жіберу аппаратурасы, автоматтандыру мен басқару құралдары, олар
Газ сақтайтын жердегі қопарылыс мына жағдайда болады, қоршаған ортада
а) құралдарды, сыйымдылықтарды, коммуникацияларды жерге көму;
ә) салыстырмалы ылғалдықты ұлғайту есебінен үстіңгі өтімділікті өсіру;
б) қопарлрылғыш қосылымдардың пайда болуын болдырмау;
в) мұнайөнімдері қозғалысы жылдымдығын кеміту;
г) ауаны немесе ортаны иондау.
Кәсіпорынды жоспарлағандағы ескерілетін қажеттіліктер:
- өндірістік обьектілерді белгілемдері мен өртке қауіптілігі жағынан
- жеке цехтар мен құрылымдарды тиімді орналастыру;
- ғимараттар мен құрылғылар арасындағы өртке қарсы
- жол, өтілім бар аймақтарды орналастыру.
От сөдіруші құралдар реттінде су, химиялық және ауалық механикалық
4.2 Қоршаған ортаны қорғау
Газ өнеркәсібінің барлық шаруашылық объектілері түгелдей дерлік қоршаған ортаны
Өз сутектеріне қоса, ластаушылар құрамында көптеген реагенттер, ингибиторлар, сілтелер,
Өз сіутектеріне қоса, ластаушылар құрамында көптеген реагенттер, ингибитор пар,
4.2.1 Ауа тазалығын сақтау
Газдың көлік және сақтау объектілері атмосфераны ластауда едәуір орын
Сутекті көмір қышқылды компоненттердің күрделі құрамы алға шығады.
Алғашқыда ең жеңіл фракциялары буланып шығады. Сүйық фаза ауырлана
Құю мен төгу операцияларының барлығы жұмыс аймағының аса жіті
Жоғарылатылған қысымда газды сақтау кезінде "үлкен тыныс" жоғалуы жойылып,
"Аз тыныс" шығыны жерасты ыдыста сақталған кезде болмайды.
Толық қымталған сорғыштар мен нығыздағыштар да жоғалымды 50-60% азаяды.
4.2.2 Су алабын қорғау
Ең ластағыштар - ағып келіп құйылатын жаман сулар. Олар
1) судың қасиеттін өзгертеді;
2) химиялық құрамын өзгертіп, зиянды заттар түзіледі;
3) су үстінде және түбінде былғағыштар жүреді;
4) ерітілген оттегі азаяды;
5) жаңа бактериялар пайда болып, адамды, малды ауруға
Ашық гидроайналымдар үлкен өткізгіштігімен ерекшеленеді, қысым шығыны 0,5м аспайды.
4.2.3 Жер қойнауларын қорғау
Өндіріс табиғатты тез арада өзгертуге ұшыратады, тіпті табиғи өзгерісінен
Әсіресе, жерасты газсақтау кезінде өте жиі болады, сондықтан сқважиналар
Негізгі міндеттер мыналар:
- жерасты сақтағыш жақсы қымталғанын бағалау;
- табылған ореолдар байланыстарын анықтау;
- жеке құрамдары мен газды химиялық
- қабаттарындағы газды болдырмау. Газдалғандық жылына
ҚОРЫТЫНДЫ
Тапсырма бойынша қорытындылау 100 мың м3 жердегі тұз шөгіндісінде
Жууға жаңа құрылғы ұсынылды, онын мақсаты-жууды тездету және құрылым
Техникалық және экономикалық бағаланымы үшін жоба есебі жерүсті сұйытылған
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Мазуров В.А. Подземные газонефтехранилища в отложениях каменной
2. Захаров П.М. Проектирование и сооружения подземных
3. Кочкин П.И., Нестерова М.П., Бобровский.
4. Жолтаев Г.Ж., Булекбаева З.Е. Тектоника и нефтегазоносность
5. БроварИ.М., Дата И.Г.,- Шмайс
6. Задора Г.И. Подземное хранение газов и углеводородных
7. КазарянВ.А., Пышков Н.Н.
8. Физика - химические
9. Хранение углеводородных газов в устойчивых породах. /
10. Каримов М.Ф. Эксплуатация подземных хранилищ газа. -
11. Хейн А.Л. Гидродинамический расчет подземных хранилищ газа.-
12. Сидоренко М.В. Подземное хранение газа. - М.: Недра,
13. Куцын П.В., Федоренко В.И., Султанович А.И. Организация
14. Куцын П.В., Эстрин Р.Я. Охрана труда и