Қазақстан Республикасының Білім және ғылым
Т.Рысқұлов атындағы Қазақ экономикалық университеті.
«Экономикалық теория» кафедрасы.
Тақырыбы: Кәсіпкерліктің мәні формалары мен
Орындаған: Абдусадыкова Л
группа: Экономика -101
Тексерген: Темірбекова. А. Б
Алматы 2006.
Жоспар.
Кіріспе 2
Кәсіпкерліктің түрлері және формалары 21
Кәсіпкерлікті басқару жүйесі 25
Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік 28
Аймақтық және жергілікті деңгейдегі кәсіпкерлік 29
Қорытынды 31
Пайдаланған әдебиеттер 32
.
Кіріспе
Экономикалық дамудың экономикалық моделі қазіргі заманғы экономикалық даму
Бұл зерттеудің өзектілігі соңғы уақытта көптеген ТМД елдерінде
Кәсіпкерлікті дамыту саласында теориялық және методологиялық мәселелері
Даму эволюциясы
Кәсіпкерлік туралы теориялық концепция алғашқы рет 1725 -1730
Пайдалана отырып, тәуекелге сияқты физиократтар кәсіпкерлік концепциясын кеңейте
«Кәсіпкерлік» терминіне деген әртүрлі көзқарастардың эволюциясы
Ғалымның фамилиясы, аты, жарияланған жылы Теорияда зерттелген негізгі
Ричард Кантиллион (1725)
Жан Батист Сэй
Карл Менджер
(1871)
Альфред Маршал
(1890)
Джозеф Шумппетер
(1910)
Давид Макклеланд
(1967)
Питер Друкер
(1964)
Харви Либенстейн
Кәсіпкер - өзіне-өзі жұмыс орнын жасайтын адам.
Кәсіпкер тұрлаусыз және тәуелділік жағдайында жұмыс істейді.
Кәсіпкерлік еңбек те – еңбек, жер, капитал сияқты
Кәсіпкер шешім қабылдауда 4 сатыны қолдануы қажет: мәлімет
Кәсіпкер мен менеджердің қызметтерінде айырмашылықтар бар, демек оларға
Кәсіпкердің міндеті – капиталды, еңбекті іске қосу, жоспар
Кәсіпкер өз көзқарасын қорғай білу және қиыншылықтарды
Кәсіпкерлер болашақ нәтижелерді болжай алу, тәуекел ете алу
бірінші рет пайда табуға мүмкіндік категориясын енгізді.
Кәсіпкердің міндеті – ресурстарды тиімділігі төмен саладан, тиімділігі
1776 жылы Адам Смит өзінің «Халық байлығының табиғаты
Кәсіпкерлікті тек жаңа бизнестің басталуымен жиі байланыстырылады. Шындығында,
Кәсіпкерлік қызметін бұрынғы Кеңес Одағы кезінде 1987 жылы
Соңғы жылдары Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 жылғы 6-наурыздағы
Негізгі теориясы
Кәсіпкерлік – адам қызметінің ерекше саласы және ол
Нарықтық экономикада кәсіпкерлік орталық орынға ие және ол
– қатынастарды қамтиды. Мұнда құқықтық, психологиялық, тарихи
Ресейде, Қазақстанда кәсіпкерлік ерте заманнан келді. Қазақстаннның көшпелі
Кәсіпкерлік: мәні, мазмұны. Буржуазиялық экономикалық теорияда «Кәсіпкер» ұғымы
Ж.Б. Сэйдің анықтамасы бойынша, бұл - өндіріс факторларының
Бүгінгі таңда кәсіпкер немесе өсімқор деп, иелігіндегі қажетті
Кәсіпкер дегеніміз кім? – Бұл сұраққа жауап іздестіту
«Еңбексіз адам, елге сыймас».
Кәсіпкерліктің ерекшеліктері:
- дербес және тәуелсіздік;
- экономикалық ынталылық;
- шаруашылық тәуекел және жеке жауапкершілік;
- жаңашылдық;
Шындығына келгенде, табыс кәсіпкерлердің кәсіпкерлік процестің барлық қалған
Қазіргі заманғы теорияларда кәсіпкерліктің 7 концепциясы бөліп көрсетіледі,
1. Кәсіпкерліктің жеке тұлғалық қасиеттерді бағалау ұстанымындағы мектебі.
2. Кәсіпкерліктің психологиялық мектебі.
3. Кәсіпкерліктің классикалық мектебі.
4. Кәсіпкерліктің жетекші ұстанымындағы мектебі.
5. Кәсіпкерліктің ішкі мектебі.
6. Кәсіпкерліктің маркетингтік ұстанымындағы мектебі.
7. Кәсіпкерліктің менеджменттік ұстанымындағы мектебі.
Кәсіпорынның дамуының әртүрлі сатылары: бастама, бизнестің пайда
болуы, кемелдену мен өсу сатылары кәсіпкердің мінез–құлқы мен
(1.2 –кестеде) әртүрлі мектептерге сәйкес кәсіпорынның әрбір даму
Кәсіпкерліктің жеке тұлғалық қасиеттерін бағалау ұстанымындағы мектебі: Кәсікер
Басқаларға осындай ықпал ету үшін, кәсіпкердің басқа кәсіпкерден
Кәсіпкерліктің осы мектебіне сәйкес кәсіпкер тиісті шешім қабылдауда
№ Мектептің
атауы Негізгі
концепция Мінез-құлық
және қабілет Кәсіпорын сатысы
1 2 3 4 5
1 Жеке тұлғалық қасиеттерді бағалау ұстаны-мындағы Кәсіпкер табиғат
2 Психологиялық мектеп Кәсіпкерлер қызметін ынталандыратын ерекше қажеттілік
және тәуекелге бейім Тәуекел қа-білеттілік, жетістіктерге құштарлық,
3 Классикалық мектеп Кәсіпкерлік процестің негізгі процесстің
4 Жетекшілік ұстанымдағы мектеп
Кәсіпкер-басқалардың және ынталандыратын, басқаларды соңынан ертетін жетекші
5 Кәсіпкерліктің ішкі мектебі Кәсіпкерлік шеберлік ірі ұйымдарда
6 Маркетингтік ұсынымдағы мектеп Кәсіпкерлік, өнімді бөлу және
7 Менеджменттік ұсынымдағы мектеп Кәсіпкер – кәсіпорынды құрайтын
Мұндай көзқарастың негізгі қарыластары – кәсіпкерліктің көбінесе жағдаймен
Бұдан басқа жеке қасиет ұстанымындағы мектепке жақын тұрған
келесі 3 тобын бөліп көрсетеді: 1) көзқарастар
Осы мектептегі бір автордың пікірінше, тәуекелге бейімділік кәсіпкеді
Жетістікке деген құштарлық, еңбекқорлық және қажырлық кәсіпкер үшін
Осы мектептің ілімін қарастыра келе, психологиялық мектеп кәсіпкердің
Кәсіпкерліктің классикалық мектеп ілімдері, кәсіпкерлік процесінің құрамы жаңартпашылық
әскери объектілерді салу міндетін жүктейтін мердігерлерді де қамтитын
Классикалық мектеп бойынша тәуекел элементтері бар жаңартпашылық пен
Кәсіпкерліктің жетекшілік ұстанымындағы мектебі сәйкес, кәсіпкер – белгілі
Осы мектептің екінші бағыты келесі сұрақтарға жауап табуға
Жетекші – кәсіпкер нақты орындаушылар үшін мақсаттар мен
Тапсырманың орындалуына кәсіпкер – жетекші қалай жағдай жасайды?
Экономикалық мәні
Экономиканың негізін екі фундаменталды ақиқат құрайды және олар
1. қоғамның материалдық қажеттілігі шексіз немесе тойымсыз.
2. экономикалық ресурстар шеткі немесе сирек.
Экономикалық ресурстар дегеніміз не? Бұл – тауар өндіруде
1. Материалдық ресурстар – жер оның
2. Адамдар ресурсы – еңбек және
Жер. «Жер» деген түсінікке барлық табиғи ресурстар жатады
Капитал немесе «инвестициялық ресурстар» - барлық өндірілген
Тауар екіге бөлінеді:
1. Инвестициялық тауарлар (капитал), олар тұтыну тауаларын өндіруді
2. Тұтыну тауарлары қоғамның қажетін тікелей қанағаттандырады. Инвестициялық
3. Еңбек – бұл кең мағыналы термин. Экономистер
4. Кәсіпкерлік қабілеттілік – адамдың ерекше таланттылығы.
1. Кәсіпкер барлық ресурстарды: жер, капитал және еңбекті
2. Кәсіпкер өндіріс процесіне барлық негізгі
3. Кәсіпкер – бұл жаңашыл, коммерциялық негізде жаңа
4. Кәсіпкер – бұл тәуекелге баратын кісі.
Кәсіпкерлік істің қозғаушы күші – мол пайда алу
Экономикалық ғылым сирек ресурстарды тиімді пайдалану жөніндегі ғылым
көп өнім өндіруге талаптанады. Ол үшін ресурстарды толық
«Толық қамтылу» деген пайдалануға жарамды барлық ресурстарды іске
Шын мәнінде, кәсіпкер өндірістің үш факторын іске қосып,
Социализм мен капитализмнің экономикалық айырмашылығы: біріншісінде жұмыс күшінің
Қоғамның өндірілген таза пайдасын осылай бөлуді қамтамасыз ету
Кәсіпкерлік процесін қозғалысқа келтіретін іргелі күштерге бірінші кезекте,
Кәсіпкерлік процесінің қозғаушы күштері
Тағы да ескеретін маңызды фактор, ол – кәсіпорынның
Жоғарыда кестеленіп көрсетілген кәсіпкерлік процесінің негізгі қозғаушы күштерінің
Қазіргі нарықтың қиын жағдайында, жақсы жинақталған жоғарғы білікті
Команда негізгі және жетілген саласына сәйкес еңбек тәжірибесіне
Кәсіпкерлік процесінің екінші қозғаушы күші – бизнесті іске
Ұзақ уақыт аралығы бойында пайда және табыспен қамтамасыз
Кәсіпкерлік шеберлік дегеніміз – бұл басқаларға әрі көріне
Кәсіпкерлік процесінің үшінші қозғаушы күші – бұл қажетті
Осындай көзқарастың арқасында қаржылық қорлардың қажеттілігін қысқартып, тәуекелді
Кәсіпкерліктің түрлері және формалары
Кәсіпкердің нарықтық экономиканың басқа агенттерінен айырмашылығы - өзінің
Кәсіпкердің пайдасын меншік иелерінің табыстарынан ажырата білу қажет.
Кәсіпкерлік қажеттілік немесе тапқырлық кәсіпкерлердің бірімен – бірі
Менеджер - шаруашылықты ұйымдастыру мен басқару жағынан арнайы
басқару орнынан айырылуы деген сөз
Кәсіпкерліктің ұйымдық – құқықтық формалары. Кәсіпкер іс –
Кәсіпкерлік ұйымдастыру – құқықтық жағынан: жеке дара кәсіпкерлік,
Жеке дара кәсіпкерлік. Кәсіпкерліктің ұйымдастырудың біршама шарттары бар.
Сонымен жеке дара кәсіпкердің өкілі бизнестен түсетін табысты
Компания. Сіз өз белсендігіңіз арқылы кәсіпкерлік әрекетте табысты
Серіктестік – үлестері әртүрлі формалы және оның құрамынан
Серіктестік дегеніміз – бірнеше адамның немесе заңды тұлғалардың
а) толық серіктестік; серіктестіктің міндеттері бойынша, оның
ә) командитті серіктестік немесе «сенім артқан серіктестік»; Мұнда
б) шектелген жауапкершілікті серіктестік; Серіктіктің міндеттемелері бйынша, оның
в) қосымша жауапкершіліктегі серіктестік; Яғни, бұл жерде серіктестіктің
г) акционерлік қоғам серіктестігі; Бұл қаржысы акцияларды сату
Ашық акционерлік қоғамда уставтық қоры акцияларды рынокта еркін
Жабық акционерлік қоғамда барлық қосылатын үлес тек
Акция – бұл оның иесі акционерлік қоғам капиталына
Кәсіпкерлікті басқару жүйесі
Кәсіпкерлікті қоғамның экономикалық дамуының негізгі факторларының бірі ретінде
Жүйе қалыптастырушы маңызды қасиеттердің бірі байланыстылықпен тұтастық. Байланыстылық
Кәсіпкерлікті басқару жүйесінің тұтастығы дегеніміз – жүйе қасиеттерінің
Жүйенің негізгі ерекшеліктерін қарастырайық.
Жүйе элеметтерінің арасындағы өзара байланыс – элементтер арасындағы
Жүйе мен ортаның өзара байланысы – жүйенің ерекшеліктері
Сатылық (иерархичность) – жүйе элементтерін анағұрлым төменгі деңгейдегі
Орнықтылық – жүйенің негізгі міндеттерінің жүзеге асырылуын қамтамасыз
Автономдылық – ішкі тәртіптілікті көбейтуге тырысу, «жетіспейтін» элементтер
Кәсіпкерлікті басқару жүйесі, құрамына техникалық қосалқы жүйелермен бірге,
Жүйелер теориясына сәйкес, жүйелер жабық (сыртқы ортамен байланысы
Кәсіпкерлікті басқару жүйесі – бұл болжамсыздық пен
ашық ұйымдық жүйе. Кәсіпкерлікті басқару жүйесі – бұл
Кәсіпкерлікті басқару жүйесі
Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік
Қазақстан Республикасы Агенттігінің мамандандырылған бюллетенінде жарияланған статистикалық мәліметтерге
Аймақтар арасында жеке кәсіпкерлікті дамыту бойынша алдыңғы орынды
Жұмыс істейтін кәсіпорындарды дамыту үшін ақша қаражаттарының ең
Аймақтық және жергілікті деңгейдегі кәсіпкерлік
Аймақтарға кәсіпкерліктің даму дәрежесі әлеуметтік – саяси жағдайларға
Аймақтық шағын бизнесті дамыту орталықтары қызметтерінің мақсаттары мыналар:
Аймақтық шағын бизнесті дамыту орталықтары қызметтерінің мақсаттары мыналар:
аймақта шағын бизнесті қалыптастыру;
шағын бизнес құруға мүмкіндік беру,
аймақтағы экономиканы дамыту;
жаңа жұмыс орындарын құру;
қазіргі бизнесті кеңейті, оны әртараптану және одан әрі
еңбек өнімділігін жоғарлатуға, жаңалықтар енгізуге, кәсіпорынның дамуына және
шағын бизнес қажеттіліктері мен мұқтаждықтарын қамтамасыз ету мақсатында
белсенді қолдау мен көмек көрсету арқылы шағын бизнес
шағын бизнес қажеттіліктері мен мұқтаждықтары өзгерген кезде қызмет
шағын бизнеске қолдау көрсету бағдарламаларының мемлекеттік емес қаржыландыру
кәсіпкерлікке қолдау көрсету бағдарламаларының кең тармақталған шеңберін құру
Қазақстан Республикасының облыс орталықтарының барлығында дерлік аймақтық шағын
Қорытынды
Қазіргі заман теорияларында кәсіпкерліктің 6 концепциясы бөліп көрсетілді,
Кәсіпкерлікті мемлекеттік басқарудың негізгі міндеттеріне мыналар жатады: кәсіпкерлікке
Қорытынды ретінде, Қазақстан Республикасында халықтың әл – ауқаттылығын
Пайдаланған әдебиеттер
Қазақстан Республикасының 1992 ж 4 – шілдедегі 3-ХП
Ержанов М.С. Теория и практика аудита –Алматы.
Б. Мәдешев. Нарықтық экономика теориясына
О. Сәбден, А.Тоқсанова Шағын кәсіпкерлікті басқару –
Шеденов. Жалпы экономикалық теория
Әубәкіров. Саяси экономия – Алматы 1992.
М. Имандосов Кәсіпкерліктің аймақтық құрылымы қандай? Алматы
М. Бисенғазив, А. Хамитов Кәсіпкерлік негіздірі Орал
С. Нысанбаев, Х. Қожамқұлова Коммерциялық кәсіпкерлік негіздері
Кәсіпкерлік процесінің
қозғаушы күштері
Кәсіпкер және оның менелжерлер командасы
Бизнесті жүзеге асыру үшін қолайлы
Қажетті қорлардың болуы
Шағын кәсіпкерлікті басқару органдары басқару объектілері
Кәсіпкерлік қызмет басқару субъектілері