МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ.....................................................................................................2 бет
1 тарау. Салық мемлекеттің ең басты құралы..............................3-7 бет
1.1 Салықтың шығу тарихы және оның мәні.........................................3 бет
1.2 Салықтың түрлері және атқаратын қызметі.....................................6 бет
1.3 Шет елдердің салық салу механизмі.................................................8 бет
2 тарау. Қазақстан Республикасында салық жүйесінің құрылуы,
даму мәселелері..................................................................................8-29 бет
2.1 Қазақстандағы салық жүйесінің негізгі құрылымдары...................8 бет
2.2 Салық Кодексінің ерекшеліктеріне талдау.......................................9 бет
2.3 Қазақ Республикасындағы салық салудың түрлері........................16 бет
2.4 Салық жүйесінің мәселелері.............................................................31 бет
Қорытынды...............................................................................................32 бет
Қосымша мәліметтер...........................................................................33-34бет
Қолданылған әдебиеттер.........................................................................35 бет
Кіріспе.
Салық мәселесi мен салық салудың тамыры ғасырдан ғасырға
Салықтардың экономикалық мәнi олардың өзiнiң функциялары мен мiндеттерiн
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бiрге пайда болды және мемлекеттiң өмiр
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрлысы мен саяси
I - Тарау. Салық мемлекеттің ең басты құралы.
1.1 Салықтың шығу тарихы және оның мәні.
Салық мәселесі мен салық салудың тамыры ғасырдан ғасырға
Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен міндеттерін
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда және мемлекеттің өмір сүріп,
Салықтар тауар- ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып,
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрлысы саяси іс
Д.Рикардо «Салық салу және саяси экономияның басталуы» (1817ж),
А.Смит «Халықтар байлығының себептері мен табиғатын зерттеу»-(1776ж.) деген
Салық салық төлеушінің әрқайсысының табысына сәйкес алынуы тиіс
Салықтың мөлшері мен оны төлеу мерзімі алдын ала
Әрбір салық салық төлеуші үшін неғұрлым қолайлы уақытта
Салықты алудың шығындары өте аз болуы тиіс (үнем
Бұл қағидаттарды пайдалану салық салудағы зорлық – зомбылықты
Салық дегеніміз не? Экономикалық мазмұн тұрғысынан салық дегеніміз,
(А.Смит мысалы:жолды кім пайдаланса,сол оның жөндеуі үшін төлеу
1.2 Салықтың түрлері және атқаратын қызметі.
Салық төмендегідей қызметтерді атқарады:
Фискалды немесе жұмылдыру қызметі. Осы қызметте мемлекет бюджеттік
Бөлу қызметі, мелекет қаржыны қайта бөлуді әртүрлі топтардың
Реттеуші қызметі, мемлекет салықтың көмегімен тұтыну және қорлану
Ынталандыру қызметі, мемлекет өндіріс пен техникалық прогресті дамыту
Шектеу қызметі, мемлекет салық саясаты арқылы кейбір өндіріс
Бақылау- есептеу қызметі, мұнда кәсіпоры мен тұрғындар топтарының
Салықтар және бюджетке түсетін басқа да міндетті төлемдер
Бұған әлеуметтік сақтандыруға аударылатын қатаң мақсатты аударымдар, соның
Салықтардың әлеуметтік- эконмикалық мәні мен мазмұны олар атқаратын
Қазіргі кезде салықтар фискалдық, реттеуші және қайта бөлу
Фискалдық функция- барлық мемлекеттерге тән негізгі функция.
1.3 Шет елдердің салық салу механизмі.
Барлық өркениетті елдерде салықтардың бүкіл жиынтығы әр түрлі
Салық салу обьектілері бойынша;
Салықты алатын және салықтан жиналған сомға билік жасайтын
Пайдалану тәртібі бойынша;
Обьектінің экономикалық белгісі бойынша;
Қазақстан Республикасында экономиканы модернизациялау және реформалаудың қазіргі жағдайында
Шет елдерде Қазақстанға қарағанда салық салу режимі өте
Менің ойымша Қазақстан болашақта шет елдермен теңеседі, Салық
2 Тарау. Қазақстан Республикасында салық жүйесінің құрылуы,
даму мәселелері.
2.1 Қазақстандағы салық жүйесінің негізгі құрылымдары.
“Салық” ұғымымен “салық жүйесі” ұғымы
1991 жылғы желтоқсанның 25- інен бастап біздің елімізде
Қазақстан Республикасының жаңа “Cалық және бюджетке төленетін басқада
2.2 Салық Кодексінің ерекшіліктеріне талдау.
Қазақстан Республикасының салық кодексін қолданысқа енгізу туралы заңдарды:
Қазақстан Республикасының салық кодексі салықты және бюджетке төленетін
Салық салу обьектілері мен салық салуға байланысты обьектілер.
Салық базасы дегеніміз - салық обьектісі мен салық
Тауарларға салынатын салықтар. Олар қосылған құнға салынатын салықтарды,
Капиталға салынатын салық. Оған жер салығы, мүлікке салынатын
Салық ставкасы. Салық ставкасы - салық базасының өлшем
Салық салу практикасында ставкасының мынадай түрлерін ажыратады:
Тұрақты салық мөлшерлемесі. Олар табыс көзіне қарамастан салық
Регрессивті салық мөлшерлемесі. Олар табыстың өсуіне қарай төмендейді,
салық төлеушілерді тіркеу есебі;
салық салу обьектілері мен салық салуға байланысты обьектілерді
бюджетке түсетін түсімдерді есепке алу;
қосылған құнға салынатын салықты төлеушілері есепке алу;
салық тексерістері;
камералдық бақылау;
салық төлеушілердің қаржы шаруашылық қызметінің моноторингі;
фискалдық жады бар бақылау- касса машиналарын қолдану ережелері;
акцизделетін тауарлардың кейбір түрлерін таңбалау және акциздік постыларды
мемлекет меншігіне айналдырылған мүлікті есепке алу, бағалау және
сату тәртібін сақтауды тексеру;
уәкілітті органдарға бақылау жасау.
Салық құпиясын салық төлеуші және оның қаржы –
Салық заңнамасын бұзған салық төлеушілерге олардың жасырған сомасын,
төмендеткен табыстарын төлеттіріп алу, бұзу ауыртпалығына қарай үлестік
салық органына тіркеу есбінде тұрады;
салық салу обьектілермен салық салуға байланысты обьектілердің есебін
Салық салу обьектілері мен салық салуға байланысты обьектілерді,
Салық есептілігін жасайды және оны белгіленген тәртіппен тиісті
Салық заңдарына белгіленген тәртіппен және мерзімде салық және
Салық міндеттемесін орындау мерзімдері салық кодексімен белгіленеді.
Бұл ретте, кодексте белгіленген мерзімнің өтуі оның басталуы
есептелген өсіпұлдар;
есептелген айыппұлдар;
бересі сомасы.
Мерзімінде орындалмаған салық міндеттемесін орындауды қамтамсыз ету тәсілдері:
салық төлеушінің белгілеген мерзімде салық міндеттмесін орындау;
төленбеген салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті
банк шоттары бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру;
салық төлеушінің салық берешегі есебіне мүлікке билік етуін
Салық тексеруі актісі бойынша хабарламаға шағым жасау жағдайларын
банк шоттарындағы ақшасының есебінен;
қолма- қол ақша төлету есебінен;
дебиторларының шоттарынан;
билік ету шектелген мүлкін өткізу есебінен;
жарияланған акцияларды мәжбүрлеп шығару арқылы.
Салық міндеттемесін тоқтатудың негіздері, жеке тұлғаның салық міндеттемесі:
қайтыс болғанда;
оны қайтыс болды деп жариялау турплы сот шешімі
Заңды тұлғаның салық міндеттемесі:
толық таратылғаннан кейін;
қосылу, бірігу, бөліну және қайта құрылу жолымен толық
2.3 Қазақстан Республикасындағы салық салудың түрлері.
Қазақстан Республикасында салық кодексінде белгіленген салық және бюджетке
Тура салықтар – салық төлеушінің кірісі мен мүлкінен
Кадастырлық әдіс. Бұл жағдайда салықты есептеу мен алу,
Төлем көзінен салық салынбайтын табыстары барлар;
Тұрғын үй салу мен осындай құрылыс материалдарын сатып
Қазақстан Республикасынан тыс жерлерден табыстар алатын жеке тұлғалар;
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлердегі шетел банктеріндегі шоттарда
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заңнамалық
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, судьялар табыс етеді. Салық
Төртінші әдіспен салық кәсіпкерлік қызметтің сан алуан түрлеріне
кассалық;
есептеу әдісі;
Кассалық әдіске сәйкес табыстар мен шегерімдер жұмысты орындау,
Есептеу әдісі бойынша табыстар мен шегерімдер ақы төлеудің
Қазақстан Республикасының салық жүйесі салықтардың, алымдардың және баждардың
Қазақстан Республикасындағы салықтардың, салық сипатындағы алымдардың тізбесі мыналарды
Салықтар:
Корпорациялық табыс салығы.
Жеке табыс салығы.
Қосылған құнға салынатын салық.
Акциздер.
Жер қойнауынан пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері.
Әлеуметтік салық.
Жер салығы.
Көлік құралдарына салынатын салық.
Мүлікке салынатын салық
Алымдар.
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алынатын алым.
Жеке кәсіпкерлерді мемлеттік тіркегені үшін алынатын алым.
Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олар мен жасалған мәмілелерді
Радиоэлектрондық құралдарды және жиілігі жоғары құрылғыларды мемлекеттік тіркегені
Мемлекеттік көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені үшін
Теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді мемлекеттік
Азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Дәрі-дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Автокөлік құралдарын Қазақстан Республикасының аумағы арқылы жүру алымы.
Аукциондардан алынатын алым.
Елтаңбалық алым.
Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алым.
Теледидар және радио хабарларын тарату ұйымдарында радиожиілік спектрін
Төлемақылар.
Жер учаскесін пайдаланғаны үшін төлемақы.
Жер бетіндегі су көздерінің ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы.
Жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы.
Орманды пайдаланғаны үшін төлемақы.
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін төлемақы.
Радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы.
Кеме жүретін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
Сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастыру үшін төлемақы.
Мемлекеттік баж.
Кеден төлемдері:
Кеден бажы.
Кеден алымдары.
Төлемақы.
Алымдар.
Салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің
«Салық» және «салық алу» ұғымдарын ажырата білген жөн:
Шетел валютасымен жасалатын операция салық салу мақсатында операция
Резидент емес жеке тұлғаға салынатын жеке табыс салығының
Арнаулы салық режимдерін қолдануға патент алуға өтініштер;
Қосылған құн салғын бюджеттен қайтарып алуға өтініштер;
Шот-фактуралар тізімі;
Электрондық мониторингке жататын, салық төлеушілер табыс ететін құжаттама.
Салық есептілігі – салық төлеушінің, салық агентінің белгіленген
Салық декларациясы мен есеп – қисабында көрсетілуге тиісті
Салық есептілігіне салық төлеуші, салық агенті не олардың
Салық алуды ұйымдастыру.
Салық алуды ұйымдастыру салық қатынастары нысандарынан элементтерін, яғни
Қазақстан Республикасы қазіргі салық жүйесі салықтарды құру мен
Негізгі салық элементтеріне мыналар жатады: салық субъектісі, салық
Салық салынушылар нақты салық ауыртпалығы түсетін жеке тұлғалар,
Жанама салықтар- бағаға немесе тарифке үстеме түрінде белгіленген
Бұдан басқа, салық төлеушілер үшін табыстарға тура салық
Олар еңбекке деген ынталандырмаларды аз қысқартады; тапшылықтың жоқтығы
Алайда тұтынуға салынатын салық өсуінің кемшіліктері де бар,
Бірақ бұл салықтардың оң нәтижесі олардың теріс әсерін
Жанама салықтардың ішінднгі ең маңыздысы 1992 жылы енгізілген
Қосылған өнімге кешенді шығыстар, мысалы, жарнамаға жұмсалатын және
Демек бұл салықтың ерекшелігі-оның салық салынатын обьектісі сатудан
Қазақстан Республикасының Салық кодексі бойынша қосылған құнға салынатын
Жанама салықтар арасындағы фискалдық маңызы жағынан екінші кеден
Жанама салықтардың үшінші тобына акциздер кіреді. Бюджет кірістеріндегі
Акциздер – баға қосылатын және сатып алушылар төлейтін
Акциздер әмбебаптық және жеке – дара акциздер болып
Акциз мөлшерлемесін Үкімет бекітеді және тауар құнына пайызбен(адвалорлық)
Корпороциялық табыс салығы бюджет түсімдерінде едәуір орын алады.
Бұл салықты Ұлттық банк пен мемлекетік мекемелерді қоспағанда
Корпороциялы табыс салығын салу механизмі заңды тұлғалар салықты
Жеке табыс салығы бұл төлем бойынша қаражаттардың түсімі
Салық мөлшерлемесі баспалдақты үдеме бойынша табыстың мөлшеріне қарай
Дивиденттер, сыйақылар мен ұтыстар түріндегі табыстарға 10 процент.
Төлем көзіне салық салынатын табыстарға мыналар жатады:
қызметкердің табысы;
бір жолғы төлемдерден алынған табыс;
жинақтаушы зейнет ақы қорларынан берілетін зейнет ақы төлемдері;
дивиденттер, сыйақылар, ұтыстар түріндегі табыс;
стипендиялар;
жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша табыс;
Салық агенттері жеке табыс салығын есептеу мен ұстап
Жер қойнауынан пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері.
Қазақстан Республикасының салық жүйесінде табиғи ресурстарды, пайдалы қазбаларды,
Жер қойнауынан пайдаланушылардың салықтары мен төлемдері мыналарды қамтиды:
1)Үстеме пайдаға салынатын салық;
2) Жер қойнауынан пайдаланушылардың арнаулы төлемдері;
3) бонустар;
4) қол қойылатын;
5) коммерциялық табу;
6) роялти;
7) өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесі.
Әлеуметтік салық – мемлекетте алынатын салықтардың бірі.Ол бұрын
Қазаақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары шетелдік заңды тұлғалардың
Меншікке салынатын салықтар нарықтық экономика жағдайында мемлекет иелігінен
Жер салығы 1994 жылы енгізілді.Жер салығын төлеу барлық
Мүлікке салынатын салық тура нақтылы салыққа жатады, оның
Заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер үшін негізгі құралдар(соның
Көлік құралдарына салынатын салықты меншік құқығында салық салу
Уәкілетті органдарда мемлекеттік тіркеуге жататын және есепте тұрған
Арнаулы салық режимі – салық төлеушілердің жекелеген санаттары
Жеке кәсіпкерлерге арналған арнаулы салық режимі патент негізінде
Шаруа қожалықтарына арналған арнаулы салық режимі бірыңғай жер
Алымдар,баждар және төлемдер деп әдетте заңды және жеке
Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерде және оның аумағында
Кеден ісін жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасының кеден
2.4 Салық жүйесінің мәселелері.
Салық төлеуден жалтарыну – салық төлемдерін толық немесе
азайтуы.
Салық төлеуден жалтарудың себептері әртүрлі болуы мүмкін:
1)Шаруашылықты қалыпты жүргізуге мүмкіндік бермейтін елеулі салық ауыртпалығы,
2)Салық заңнамасының күрделілігі, нұсқаулықтар мен ережелердің қағидалары мен
3)Салық службасын ұйымдастырудағы кемшіліктер: қызметкерлердің төмен біліктілігі мен
4)Салық сомаларын баю немесе көлеңкелі бизнестегі инвестициялау мақсаты
Қорытынды.
Қорыта келгенде Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі барынша жетілдірілген
Қазіргі уақытта біздің еліміз әлемнің өркениетті елдері мен
Біздің елімізге келіп жұмыс істегісі келетін шетелдік компаниялар
Қазақстан Республикасы алдағы жылдардан бастап Бүкіл әлемдік Сауда
ҚОСЫМША МӘЛІМЕТТЕР
Кесте 1
Акциздердің 2006—2008 жылдар аралығындағы Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджетіне
Атауы
2006 2006 2007 2007 2008 2008
Нақты (млн тг) Үлес салмағы (%) Нақты (млн
Табыстар
Барлығы 394773 100 544673 100 605676 100
Акциздер 18956
4,8 24774 4,5 29561 4,9
Кесте 1 көрсетіліп отырғандай, акциздердің Қазақстан Республикасының мемлекеттік
Акциз салығы үлес салмағының 2007 жылы 0,3 %
Кесте 2
Түсу болжамы орындалмаған акцизделінетін тауарлар
Акцизделетін тауарлар 2008 2008 2008 2008 2007 нақты
Жоспар (млн тг) Нақты (млн
Алкоголь өніміне акциз 9901,2
7546,9
-20354,3
76,2 6902
Бензин мен дизель отына акциз 7608,9 6332,5 -1276,3
Акциз салығының бензин мен дизель отыны бойынша бюджетке
Сонымен қатар мұнай өңдеуші компаниялар көбінесе өз өнімдерін
Сонымен, акциз салығы кез келген жанама салық сияқты
Қолданылған әдебиетер:
Қаржы кітабы. Ілиясов. К, Құлымбетов. С.
“Жалпы экономикалық теория” Шеденов.Г.А
“Бухгалтерлік бюллетень” №5, 11, 15, 19
“Экономикалық теория” Боранбаев С Т
Асхат Е. Салықтың жеңілдетілуі-реформаныңжарқын жетістігі // Егемен
Мүсілімов Ж. Салық қортындыларн электронды пошта
Қалманбетова Г. Салық жеңілдіктері: Артықшылықтары мен кемшіліктері,
ҚР кодексі: Салық және бюджетке төленетін басқа
Байдусенов А.Д. Қазақстан салық жүйесіндегі кейбір
Шайынғазы С. Салық саласын әлі де
10