ЖОСПАР
КІРІСПЕ 1
Өрт және оның түрлері 2
Баспанадағы өрт 2
Өрт кезiндегi тәртiп. Адамдарды көп қабатты
Өрттi сумен сөндiру 6
Өрттi көбiкпен сөндiру 6
Өрттi газбен сөндiру 7
Өрттi бумен сөндiру 7
Өрт сөндірудің химиялық құралдары 8
Қолмен сөндіруге арналған өрт сөндіргіштер 9
Өрт сөндірудің қондырғылары 15
Өртті сумен сөндіру 17
Судың өртті сөндіру қасиеті 17
Өртке қарсы су құралы 18
Өртті сумен сөндірудің механикалық және автоматтық
Өрт байланысы және дабыл беру 24
Қорытынды 26
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 27
КІРІСПЕ
Өндіріс объектілерінің өртке қарсы қорғанысы -
Еліміздегі халық шаруашылығының белсенді дамуы, өнеркәсіптің
Соңғы жылдары өрт қауіпсіздігі саласы жаңа,
Өрт және оның түрлері
Үлкен қалаларда баспананың негiзгi түрi болып,
Баспана үшiн әрi зардабы зор ең
Баспанадағы өрт
Үйлерде өрт өндiрiс орындарына қарағанда жиi
- отты, оның барлық түрлерінде, дұрыс
- тұрмыста қолданылатын қыздыру приборларының бұзылуы;
- электр сымдарын және электр жүйесiн
- теледидарлардың, радиоапаратуралардың жануы;
- пештiң, оның құбырының дұрыс салынбауы
- балалардың отпен ойнауы.
Темекiнi абайсыз шегудiң зардабына ерекше тоқтап
Синтетикалық заттардың жану ерекшелiктерi. Құрылыстың отқа
Пластмассадан және полимерден жасалған бұйымдардың, құрылыс
Поролон пайдаланылған жұмсақ жиһаз, синтетика кiлем,
Өрт болу қаупiн үй, ғимарат салғанда,
Өрт кезiндегi тәртiп. Адамдарды көп қабатты
Өрттiң уақытында өшiрiлуi – негiзiнен, өрт
Осындай жағдайда келесi мәлiметтерге аса көңiл
1. Өрт туралы хабарлама беру. Өрттi
Өрт туралы телефонмен хабар бергенде, келесi
- өрт туралы хабар беру;
- өрт болып жатқан ғимараттың нөмiрiн,
- өртке қысқаша сипаттама беру: не
- өрттiң сыртқы көрiнiсiнен хабардар ету;
- адамдарға төнген қауiптiң белгілерінен хабардар
- өрт машинасы қалай кiре алатындығы
2. Адамдарды құтқаруға әрекет жасау. Өрт
Егер өрт ағаштан тұрғызылған ғимаратта басталса,
Өртте іс-қимыл және құтқару жұмысын сол
Бiрiншi кезекте балаларды құтқаруға әрекет жасаған
Адамдарды мансардтың немесе жоғарғы қабаттан құтқару
Егер iшкi баспалдақ өртенiп жатса немесе
Түтiн басқан бөлмелерден, баспалдақтардан еңкейiп не
Түтiнде қалып, тұншыққан адамдарды тапқаннан кейiн,
Құтқару жұмыстары аяқталғанда, ғимараттан адамдар тегiс
3. Заттар мен жан-жануарларды эвакуация жасау.
Мүлікті құтқаруды басқышты, дәлiздердi кептеп қалуы
Өрт секілді жүрек ұшырар жағдайды көрген
Өтетін жерді бөгеп тастағандықтан заттарды шығаруда,
Өрт сөндіру машиналарының жүріс-тұрысына кесірін тигізбеуі
4. Өрттi өшiру. Өрт сөндiру құралдары,
Олар мыналар:
- судың ағын, шашыраған және бу
- химиялық және ауа-механикалық көбiктер;
- инерттiк газдар (көмiрқышқылы, азот және
- ұнтақ құрғақ заттар (мысалы, құм),
Өрттi сумен сөндiру
Өрт сөндiруге суды пайдалану, ең қарапайым,
Өрттi көбiкпен сөндiру
Тез тұтанатын сұйықтарды, ток қуаты жүрiп
Өрт сөндiруде көбiктiң екi түрiн пайдаланады:
- химия көбiгi – тұздардың судағы
- ауалық-механикалық көбiк – бұл көбiк
Көбiк генераторлары және ауалық-механикалық көбiк қондырғылары
Өрттi газбен сөндiру
Газбен сөндiру құралдарына өртті көмiрқышқылмен және
Өрттi газбен сөндiруде төмендегі құралдарды пайдаланады:
- көмiрқышқылының автоматты қондырғыларын;
- жылжымалы көмiрқышқылы өртсөндiргiштерін;
- қол өртсөндiргiшiн.
Өрттi бумен сөндiру
Өрттi бумен сөндiру әдiсi жанып жатқан
Егер өртсөндiргiш жоқ болса, үй тұрмыс
- су;
- құм, құм құрғақ әрi майда
- киiз, киiз жанған затқа ауа
Өрт сөндірудің химиялық құралдары
Өрт сөндірудің кең тараған құралдары болып:
Өртті сөндіру тәжірибесінде әртүрлі сулағыштар, көбіктер,
Сулағыштар жанатын нәрселердің (резеңке, көмір шаңы,
Көбік – жылуды аз өткізетін, қозғалмалы,
Көбіктер – химиялық, ауа-механикалық және жоғары
Химиялық көбікті өрттің шығу көзіне жіберу
Ауа-механикалық көбіктерді ауа-көбікті оқпанның көмегімен, суды
Жоғары еселі көбіктерді, қысылған ауа мен
Инертті газдар (азот, аргон, гелий, түтіндік
Механикалық құралдар (брезент, киіз, құм, топырақ)
Өртті химиялық құралдармен сөндіру үшін әртүрлі
Қолмен сөндіруге арналған өрт сөндіргіштер
Жанудың бастапқы кезеңінде өртті сөндіруге арналған
ОХП-10 типті химиялық көбікті өрт сөндіргіштер
ОХП-10 өртсөндіргіші (1-сурет) ішінде стақан орнатылған
1-Сурет. ОХП-10 типті химиялық көбікті өртсөндіргіш.
Корпус мия экстракты бар екікөміртекті натрий
Fe2(SO4)3+6NaHCO3 = 2Fe(OH)3+3Na2SO4+6CO2
Өрт сөндіргіштің корпусы бір жылдан кейін
ОХП-10 өрт сөндіргіші оңай жанғыш, жанатын
ОВП-5 және ОВП-10 типті (2-сурет) қолмен
2-сурет. ОВП-10 типті қолмен сөндіруге арналған
Балонның (2) қысу тұтқасын (3) бұрған
Өрт сөндіргіштің заряды химиялық бейтарап.
Кішігірім өрттердің барлық түрін сөндіруде қолданылатын,
3-сурет. ОУ-2 қолмен сөндіретін көмірқышқыл өрт
Көмірқышқыл өрт сөндіргіштерді таразыға тарту арқылы
Көмірқышқыл материалдарды бүлдірмейтіндіктен, оларды құнды заттарды
ОУБ-3а, ОУБ-7а (4-сурет) көмірқышқыл-бромэтил өрт сөндіргіштері,
.4-сурет. ОУБ-7 көмір қышқыл – бромэтил
Түйіршікті ОПС-10 (5-сурет) өрт сөндіргіші кальциланған
5-сурет. Түйіршікті ОПС-10 өрт сөндіргіші
Корпусқа 15 МПа қысымдағы инертті газ
Вентилді ашу кезінде газ күшімен түйіршік
Түйіршікті өрт сөндіргіштер кішігірім жану аймағына:
Өндіріс ғимараттарының әртүрлі жүйелерінде қолданылатын
N0= M0* S,
мұнда, S – ғимараттың ауданы, м2;
1-кесте. Қолмен сөндіруге арналған өрт сөндіргіштердің
Ғимараттардың, имараттардың және қондырғылардың атаулары Өлшем
ОХП-10 ОВП-10 Көмірқыш-қылды
Механанико-жинау, металдарды өңдеу цехтары 600 I
Қатты отын және газбен жұмыс істейтін
Сұйық отынмен жұмыс істейтін ұсталық және
Гараждар. 100 - I -
Пісіруші және электр пісіруші цехтар 200
Қатты отынды қолданатын пеші бар термиялық
I - -
Сұйық отында қолданатын пеші бар термиялық
Сырлау, лактау, т.с.с. цехтар 100 -
Ағаш өңдеуші, модельді, столярлы цехтар
Мотор зауыттарындағы жинаушы, реттеуші цехтар 100
Ацетиленді қосалқы станциялар 100 - I
Трансформаторлы қосалқы станциялар 100 - I
Өрт сөндірудің қондырғылары
Өрт сөндірудің қондырғылары өрттің алғашқы сатысында,
Өрт сөндірудің қондырғылары стационарлы, жартылай стационарлы
Жоғары еселі ауа-механикалық көбік түзу үшін
6-сурет. ГВП-600 көбік генераторы
1) тозаңдатқыш; 2) сырты; 3) тор
Жұмыс қысымы үлестірілу алдында 0,5 МПа,
Қазіргі кезде автоматты ауа-көбікті өрт сөндіргіштер
Стационарлы ауа-көбікті ОВПС-250а өрт сөндіргіші (7-сурет)
7-сурет. Стационарлы ауа-көбікті ОВПС-250а өрт сөндіргіші
1) ыдыс; 2) кронштейн; 3) катушка;
Ол көбік түзуші қоспамен толтырылған корпустан
Газды өрт сөндіру құралдарына УП-2м типті
8-сурет. УП-2М қозғалмалы көмірқышқылды
өрт сөндіргіш
Жұмысты бастау үшін маховикпен алдымен бірінші
Бір баллон 3-3,5 м ағын ұзындығымен
ЛВЖ қабаттарында түйіршіктерден көбік түзетін ПГ-50
9-сурет. СЖБ-50 стационарлы қозғалғыш өрт сөндіргіш.
Өртті сумен сөндіру
Судың өртті сөндіру қасиеті
Су – өрт сөндірудің кең тараған,
Өртті сөндіру кезінде су кешенді ағын
Кешенделген су ағыны жалынды азайтып, жанып
Бірақ, судың электр өткізу қабілеті жоғары
Жабық бөлмелерде жануды тоқтату үшін, ауадағы
Сумен қатты суланбайтын заттарды сөндіру кезінде
Өртке қарсы су құралы
Өртке қарсы шаруашылық су жабдығы шаруашылық
Өртке қарсы су жабдығының көзі жасанды
Жоғары қысымды су құбырында ағын стационарлы
Өртке қарсы су құбырының жүйелері негізінде
Өртке қарсы су құбыры өзара жалғасқан
, м.
мұнда, Q – бір өртті өшіруге
Түтік қабырғасы қалыңдығы мына өрнекпен анықталады:
, мм
мұнда, D – түтіктің сыртқы диаметрі,
Магистральды құбырларға қабырға қабаты өсуі, коррозияға
Өрт сөндірудің өнеркәсіптік объектідегі есептелген ұзақтығы
Гидранттар жолдарда бір-бірінен 100 м ара
Өрт бағанашығы өрттің жолын және жер
Өртке қарсы сорғыш шлангтар су көздерінен
Қазіргі уақытта өнеркәсіпте капронды және резеңкелі
Біріктіруші сомындар, өзгерткіштер, судың сорғыштарынан оқпанға
Ең көп таралған тез жалғанатын өрт
Біріктірілген немесе бөлшектенген су ағынын түзіп,
СА-2,5 қол өрт оқпаны жанып жатқан
2-кесте. Өрт сөндіруге қажетті су шығыны
Ғимараттың өртке төзімді дәрежесі Өндірістік жарылыс
санаты Ғимараттың сыртқы ауданын сөндіруге
кететін су көлемі, мың. м3
3
дейін 3-5 5-20 20-50 50-200 200-400
I және II
I жәнеII
III
III
IV-V
IV-V Г.Д.Е.
А.Б.В.
Г.Д.
В
Г.Д.
В 10
10
10
10
10
15 10
15
10
15
15
20 10
15
15
20
20
25 10
20
25
30
30
40 15
30
-
-
-
- 20
35
-
-
-
- 25
40
-
-
-
- 5
5
5
5
5
5
Өртті сөндіруге арналған шашыратқыш – РС-2
Дисперсті су газында өрт температурасын түсіріп,
10-сурет. ВВР-1 су шашқышы
Ішкі өртке қарсы су құбыры өрттің
Өртке қарсы көтергіштер жылу берілетін бөлмелерде
Өртке қарсы құбырлар болмаса, өртті үш
Өртті сумен сөндірудің механикалық және автоматтық
Қолданылатын өрт құралдары қолдық, автоматтық және
Мотопомпаның негізгі құрам бөліктері – бір
Қазіргі кезде қозғалмалы мотопомпалар М-600, МП-800
Өрт сөндіру үшін керек болатын жабдықтар
Өрт автомобильдер арасында сыйымдылығы 2,1-5 м3
Автоматты құрал қатарларына шашыраған суы бар
11-сурет. МП-1600 тіркеуіші
12-сурет. Металл құлыпты мотопомпа спринклері
Спринклердің бастарында оңай балқитын металл немесе
Қолдану практикасы спринклерлерді пайдаланғанда 90 %
Топталып жұмыс істейтін дренчерлі құрылғыларды спинклерлі
Топталып істейтін дренчерлі құрылғыда қолмен және
Өрт байланысы және дабыл беру
Дабыл беру және өрт байланысы өртті
Оған телефон, радиобайланыс, автоматты және қолмен
Өртке қауіпті объектілерде өрт хабарлаушы датчиктер
Өртке қарсы дабыл беру құрылғылары өртке
Негізгі өрт элементтері мен өрт бақылаушы
Сигналды өрт жылу құрылғысы СТПУ-1 СТ-5
Дабылды түтінді өрт СДПУ-1 құрылғысы өртті
Құрылғы 220 В кернеулі айналмалы токтың
Кешенді СКПУ-1 дабыл беру құрылғы түтін,
Қорытынды
Еліміздегі халық шаруашылығының белсенді дамуы, өнеркәсіптің
Соңғы жылдары өрт қауіпсіздігі саласы жаңа,
Қазiргi заманғы құрылысты көптеп салу жүйесi
Баспана үшiн әрi зардабы зор ең
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Ж.Жатқанбаев. Экология негіздері. Оқулық – Алматы:
Өмір-тіршілік қауіпсіздігі: Оқулық /құрастырушы С.
Дүкенбаев К.Д. Өмір өзегі. – Алматы,
Құсайнов А., Нұржанов Б., Шотанов Ж.,
Жеңісбек Тұрғанов. Оңтүстік Қазақстан облысының орман
1