Активті басқару


Мазмұны
Беттер
Кіріспе _ _ _ _ _ _ _ _
1. Банк менеджменті, оның мазмұны және ерекшеліктері
1.1. Банктік менеджменттің
бағыттары_ _ _ _ _ _ _ _ _
1.2. Банк қызметтерін тиімді ұйымдастыру – банк менеджментінің негізгі
1.3. Коммерциялық банктердегі қаржылық менеджмент _ _ _ _28-34
2. «Қазақстан Халық Банкі» АҚ мысалында банк менеджментін талдау
2.1. «Қазақстан Халық
сипаттау _ _ _ _ _ _ _ _
2.2. «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның менеджментін талдау_ 43-55
3. Банк менеджментін жетілдіру
3.1. Банк
тәжірибесі _ _ _ _ _ _ _ _
3.2. Стратегиялық банк менеджментін ұйымдастыру _ _ _ _
3.3. Банк менеджментін жетілдіру жолдары _ _ _
Қорытынды _ _ _ _ _ _ _ _
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі _ _ _ _ _ _
Қосымшалар _ _ _ _ _ _ _ _
Кіріспе
Нарықтық экономика жағдайында коммерциялық банктердің экономикаға тигізетін әсері зор.
Сондықтан коммерциялық банктердегі менеджмент бүкіл банктің дамуын, оның болашақтағы
Дамыған елдерде банктік менеджментті өндірістің тиімділігін көтерудегі маңызды факторларға
Шетел банктердің тәжірибесіне қарағанда, банк қызметінің алға басуын қамтамасыз
Қазақстан Республикасындағы банк секторының дамуы нарықтық механизмінің ең табысты
Банк менеджменті басқарудың ерекше ортасы ретінде тек дамыған нарықтық
1991 жылы Қазақстан халқының тарихи тағдырында өзгерістер болды. Ел
14 жыл ішінде егеменді Қазақстан терең экономикалық дағдарысты
«Бүгінгі таңда көптеген қиыншылықтар артта қалды» деп қанағатпен айтуға
Бұл жұмыстың мақсаты болып дамудың қазіргі кезеңінде банк менеджментінің
Бірінші бөлімде банк менджментінің мәні мен ерекшеліктері қарастырылады.
Екінші бөлімде «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның басқару жүйесі мен
Үшінші бөлімде банк менджментінің шетелдік тәжірибесі зерттеледі. Сонымен қатар
1. Банктік менеджмент, оның мазмұны және ерекшеліктері
1.1. Банктік менеджменттің мәні, түрлері және негізгі бағыттары
Қазақстанда 1996 жылдың аяғына қарай банк жүйесінің кризисі пайда
Дамыған елдерде банктік менеджментті өндірістің тиімділігін көтерудегі маңызды факторларға
Шетел банктердің тәжірибесіне қарағанда, банк қызметінің алға басуын қамтамасыз
Банк менеджментінің негізгі мақсаты басқарудың ең оңтайлы жүйесін қолданып,
Банктік менеджменттің басты бағыты - банктердің активтері мен пассивтерін,
Банк менеджментінің негізін қалаушы жағдай – ала қойған мақсатын
Банк менеджменті банктік сферадағы персоналды басқару мен банк ісін
Банк қызметі ойлаудың ерекшеліктері мен қызметкерлердің жүріс-тұрысын анықтайтын арнайы
Банк менеджментінің құрамы перспективті және ағымдық жоспарлаудан, талдау,
Кесте - 1. Банктік менеджмент мазмұны
Тапсырмалар Шешілетін есептер мазмұны
Банктік саясат 1.
2. Кешенді бағдарламасы және жобаны өңдеу, банктің негізгі
3. Банктік қызметті басқару әдістемесін өңдеу
4. Банктің ұйымдық құрылымын өңдеу банктік саясаттың дамуына
5. Банк персоналын басқару стратегиясы:
- персоналдың аймақты ұйымдастырылған жұмысы;
- персонал жұмысының тиімділігін анықтау аймағы;
- персоналдың мотивизация аймағы;
- персоналдың инновациялық жаңашыл потенциялы аймағы;
- персоналдың өсу аймағы.
Банктік маркетинг Банк қызметі потенциалдық рынокта қызмет етуін бекіту
2. Нақты рынокта таңдау және банк клиенттерінің
қажеттілігін айқындау
3. Ұзақ және қысқа мерзімді мақсаттарды даму
4. Тәжірибеге қызмет көрсетудің жаңа түрін енгізу және
Банктік өнімді құру 1.
2. Клиенттерді қамтамасыз етуде жаңа банктік технологияны енгізу
Банктің клиенттік базасын қалыптастыру, сату қызметінде клиенттерге қызмет көрсету
2. Жаңа рынокта банктік қызметтерді жеңіп алу
3. Бәсекеге қабілеттіліктің жоғарылауы, банктің ресурстық базасын дамыту,
4. Табысты алу
Экономика және қаржы 1.
2. Табыс пен ыдыратушылықты басқару
3. Басқару максимизациясын марапаттау
4. Банктің тұрақты дамуын қамтамасыз ету
5. Қаржылық шешімді тұрақтау
6. Банк қалдығын басқару
Ақпараттық – аналитикалық қамтамасыз ету
Әкімшілік 1. Банктің ұйымдық
Жоспарлау арқылы банктер перспективаға мақсат, сфера, масштаб және қызметтің
Жиынтық көрсеткіштердің көмегімен банк қызметінің барлық тараптары өзара байланысады,
Банктің барлық бөлімшелерін қамтитын және банктің дамуының жалпы және
Талдау банктің қызметтерін жалпы және жеке бағыттар бойынша бағалау
Белгілі ракурста өткізілген баланстың мәндерінің талдауы банктің жиынтық аналитикалық
Банк қызметтерінің көлемді көрсеткіштерінің динамикасын бағалау. Оған активтер, депозиттер,
Ресурстық базаны бағалау: көлемі, құрылымы және оның құрамды бөліктерінің
Банктің өтемпаздығын бағалау қаржылық коэффициенттерді есептеу негізінде, оларды динамикада
Банктің табыстылығын бағалау баланстың мағлұматтарын бағалау және пайда мен
Жиынтық аналитикалық көрсеткіштердің бағыттарымен қатар коммерциялық банктер жеке бағыттар
Банк менеджмент жүйесіндегі реттеу коммерциялық банктерді мемлекеттік қадағалаумен берілген
Осы байланыста өзін -өзі реттеу жүйесі, яғни банк ішіндегі
Банктің ұйымдастырушылық құрылымын жаңарту, яғни банктің болашақтағы дамуын қамтамасыз
Банктік қызметті басқару сапасын көтеретін шешім қабылдау процедурасын, нұсқаулық
Нақты қалыптасқан жағдайды еске ала отырып, бантік саясатты жүзеге
Қызметтің жеке бағыттары бойынша тәуекелдің көлемін шектеу бойынша немесе
Кадрлық саясатты, персоналды оқыту жүйесін, банкішіндегі бақылауды ұйымдастыруды жаңарту;
Банктік қызметті бақылау ішкі және сыртқы болып 2-ге бөлінеді:
Сыртқы бақылау Ұлттық Банкпен және сыртқы аудиторлармен жасалынады. Банк
Сыртқы және ішкі бақылаудың арақатынасы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің
Банк менеджментінің құрамы басқару сферасының жұмысында нақты көрініс табады.
Қаржылық менеджмент ақшалай өнімдердің қозғалысын басқарудан, нақты банктің мақсаттары
Банк қызметінің жеке сфералары бойынша нақты банктік саясатты жасау
Банктік маркетинг;
Активті басқару;
Пассивті басқару;
Өтемпаздықты басқару;
Табыстылықты басқару;
Меншікті капиталды басқару;
Несиелік портфелдерді басқару;
Банктік тәуекелді басқару.
Бірыңғай банктік жүйе шегінде банк процедурасын ұйымдастыру мен экономикалық
Банк менеджментінің екінші сферасы – персоналды басқару банк қызметкерлерінің
Шетел тәжірибесінде банкті басқару сапасына үлкен көңіл бөлінеді, себебі
Көп көңіл бұрыс менеджменттің факторларын табуға бөлінеді, оған басшылық
Банк менеджментінің құрамы сонымен бірге банктік ұйымдардың қағидаларын ашады.
Функцияналдық қағида банкті ұйымдастырудың басты қағидасы болып табылады. Банк
Банкті ұйымдастырудың келесі қағидасы - оның жеке бөлімшелерінің
Президенттік сарапшы кеңесі биліктің бірінші эшелонына жатады, бірақ ешқандай
Банктің бөлімшелерінің бағынышты жүйеде екінші эшелонға банктің клиентіне қызмет
Банктің жұмысын ұйымдастыру басқа қағидаларға да сәйкес келу керек
Басқарудың оңтайлы қағидасы банктің дамуын қамтамасыз етуін білдіреді. Мысалы,
Банкті ұйымдастыру жүйесі бақылауды ұйымдастыру қағидасына сәйкес келу керек.
Банк бөлімшелерінде ішкі бақылауды қамтамасыз ету қағидасы қызметкерлердің қызметтерін
Сонымен қатар банк несиелік мекемені және тұрақты қамтамасыз етуде
Дамыған мемлекеттерде менеджмент өндірістің тиімділігін көтеретін маңызды факторлардың біріне
Банктік менеджменттің белгілі-бір спецификасы бар. Банк қоғамның капиталын сақтайды
Жеке және коллективті мүдделерінің бірігуі банк менеджментінің құрамында көрінеді
ақша нарығының шарттарына жауап беретін банктті шаруашылық субьект ретінде
банктің балансының өтемпаздығын банктің сенімді кепілі ретінде қамтамасыз ету,
серіктестік байланыстың тұрақтылығы мен ұзақтылығын қамтамасыз ететін банктің клиенттерге
берілген коллективтің өнімдерін, коммерциялық және әлеуметтік проблемаларын табысты шешу;
мамандарды дайындау қайта дайындау және орындау жүйесінің тиімділігін жасау,
Көрсетілген мақсаттар банктік менеджментті сандық, сапалық және әлеуметтік көрсеткіштерді
Банктің қызметінің жалпы нәтижесін бағалау және талдау үшін сандық
Сапалық көрсеткіштерді бірнеше түрге бөлуге болады. Бірінші топ табыс
Әлеуметтік көрсеткіштер коллективтің мүшелерінің профессионалды дайындығының дамуынан, олардың еңбекке
Банк менеджментінің басқа ерекшелігі ақшалай қаражаттың иеленушінің мүддесін қорғау
Банк қызметі басқарушының ерекшелігі басқару сферасының кеңдігі, ақшалай операцияларды
Қазіргі замандағы шарттар тек қана өте жақсы экономикалық білімді
Банк менеджментінің құрамының белгілі ерекшеліктерінің болуы қызметкерлердің негізгі контингентін
1.2. Банк қызметтерін тиімді ұйымдастыру – банк менеджментінің негізгі
Банктің активтер мен пассивтер портфелі – жоғары пайда табу
Активтерді басқару – меншікті және тартылған қаражаттардың орналастыру тәртібі
Активтік операциялардың көмегімен банктер өз қарамағындағы ресурстарды пайда табу
Банктің жинақтаған ресурстарын табыс табу және өтімділігін қамтамасыз ету
Бұған жататындар:
Шаруашылық жүргізуші субьектілерге әр түрлі қажеттерін қанағаттандыру үшін қысқа,
Халыққа тұтынушылық несие беру (үй құрылысын жүргізу, пәтер, үй
Құнды қағаздар сатып алуға несие беру;
Лизингілік операцияларға несие беру;
Факторингілік операцияларға несие беру;
Басқа банктерге несие беру.
Көрсетілген активтік операциялардың ішіндегі ең бастысы қайтарымдылық, мерзімділік және
Актив операциялары негізінен 4 топқа бөлінеді:
Несие-есептеу операциясы, оның нәтижесінде банктің несиелік портфелі қалыптасады;
Инвестициялық операциясы, ол инвестициялық портфельдің негізін құрайды;
Кассалық және есептесу операциялары – банктің клиенттерге көрсететін қызметтерінің
Басқа операциялар.
Несие-есептеу операциялары – ол банктің несие ресурстарын орналастыру қызметіндегі
Есеп айырысу операциялары – қаржыны клиенттің есеп шотына есептеу
Бос қаржыны депозитке жұмылдырумен қатар несиелеу және есеп айырысу
Кассалық операциялар – қолма-қол ақша беру немесе оларды қабылдаумен
Инвестициялық, қорлық операциялар – банктің күрделі қаржысын құнды қағаздарға
Кепілді операциялар – кепілдеме беру, белгіленген жағдай болғанда, клиенттің
Коммерциялық банктердің активін 4 категорияға жіктеуге болады:
кассадағы қолма-қол ақша және оған жатқызылатын қаражаттар;
бағалы қағаздарға салынған инвестициялар;
ссудалар;
ғимараттар мен құрал-жабдықтар.
Активтердің құрылымы тек қана активтер көлемі мен сыртқы жағдайлармен
Брутто-активтерінің құрылымы:
Табыс әкелмейтін активтер – басқа біреудегі корреспонденттік шоттар, ақшалай
Табыс әкелетін активтер – клиенттердің, банктердің, халықтың ұзақ мерзімді,
Брутто-активтерінің барлығы – нетто балансының құрылымында активтер, реттеуші, жинақтаушы
Нетто-активтерінің құрылымы:
Табыс әкелмейтін активтер – басқа банктердегі корреспонденттік шоттар мен
Табыс әкелетін активтер – клиентке, банктерге және жеке тұлғаларға
Нетто-активтерінің брутто-активтеріне қатынасы бірінші орында активтер сапасына тәуелді рационалды
Коммерциялық банктердің клиенттеріне беретін қарызын біраз белгілерге байланысты топтастыруға
Борышқордың типіне байланысты – кәсіпорынға, үкіметке және жергілікті үкімет
Пайдаланылатын мерзіміне байланысты – қысқа мерзімді (1 жылға дейін),
Қызмет ету ортасына байланысты - өндіріс аясына берілген қарыз
Борышқордың қай салаға тиістілігіне қарай - өнеркәсіпке, саудаға, ауылшаруашылығына,
Қамтамасыз етілу бойынша – кепілді, қорғаулы, қауіпсіз және қамтамасыз
Өтеу тәсіліне қарай - бір уақытта және бөлшектеп өтелетін
Несиені банктер несиелеудің мына негізгі принциптері сақталғанда ғана береді:
Көптеген мемлекеттерде қарыз белгілі бір несиелік шектеумен (лимит) несие
Берілетін несиенің көлемі көптеген мемлекеттерде несие линиясының мөлшерін бекіту
Банктік несиелеуді ұйымдастырудың келесі бір түрі – несиелік шотты
Ағылшын және швейцария банктерінің тәжірибесінде банк топтарының көлемді сомма
Банктердің несие беру операциялары тобына факторинг және лизинг операциялары
Қарыз беру мәселесін шешерде банк жеткізушінің несие қабілеттілігін талдап,
Лизинг операциясы деген жалдаушы кәсіпорындардың ұзақ мерзімге машиналарды, жабдықтарды
Коммерциялық банктердің келесі маңызды операциясы бағалы қағаздармен жүргізіледі: банк
Банктердің бағалы қағаздарды инвестициялауының басты мақсаты – дивидент және
Сонымен коммерциялық банктердің активінің бұрыннан қалыптасып және қазіргі кезде
Активтерді орналастыру проблемасыны шешу жолы - жоғары табыс әкелетін
Банкті ақылды басқарушының шарты клиенттің талаптарын қанағаттандыра алатын қаражаттардың
Қаражаттарды орналастыруда банктің алдында өтемпаздық пен пайдалылық арасындағы конфликтіні
«Өтемпаздық-пайдалылық» дилеммасын шешу үшін активті басқарудың 3 тәсілі бар.
Ортақ қаражаттар қоры әдісінің негізінде барлық ресурстардың біріктіру қағидасы
Бұл әдіс менеджерлерден өтемпаздық пен пайдалылық қағидаларын орындауды талап
Банкирлер несиеге деген сұрауларды қанағаттандыруға және алынған салымдарды төлеуге
Екінші резервтерге қолма-қол ақшаға айналдыруға болатын жоғары өтемпазды табысты
Бірінші және екінші резервтердің көлемін анықтағаннан кейін банк клиенттерге
Активтерді бөлу әдісі банкке қажетті өтемпазды активтік көлемі қорлардың
Осы әдістің көмегімен міндетті резервтер нормасы мен олардың айналу
Бұл модель бойынша банктің ішінде банктер болады – талап
Екі әдіс те қолда бар қаражаттарды оларды пайда әкелетіндей
Схема - 1. Активтерді басқару тәсілі
Қаржаттардың құралу көздері
Схема - 2. Активтерді бөлу әдісі
Қаражаттардың құралу көздері
Ғылыми басқару әдісі банктің экономикалық қызметінің проблемасын шешуге күрделі
Пассив операциялары – олар өз қарауына әр түрлі салымдарды
Пассив операцияларына мыналар жатады:
Салым қабылдау (депозиттер);
Клиенттерге шоттар (оның ішінде корресподенттік банктерге) ашу және оларды
өзінің бағалы қағаздарын шығару (облигация, вексель, депозиттік және жинақ
банкаралық несие алу, оның ішінде орталықтанған несие ресурстарынан;
репо операциялары;
еуровалюталық несие алу.
Коммерциялық банктердің пассивті операцияларының 4 формасы бар:
жарғылық капиталдағы жарна (бірінші иеленушілерге пайлар мен акцияларды сату);
банктің пайдалылығынан қорларды қалымтастыру мен ұлғайтуға аударулар жасау;
депозиттік операциялар (клиенттен алынатын қаражаттар);
депозиттік емес операциялар;
Пассивті операциялардың алғашқы екеуімен қаржылық ресурстар құрылады. Қалған екеуімен
Банктің капиталы өз қаражаты, тартылған қаражат және эмиссияланған қаражаттардан
Банктің резерв капиталы ағымдағы пайдадан бөлінген соммадан тұрады. Ол
Бөлінбеген пайда шоты деген – ол арадағы транзит шоты.
Коммерциялық банктердің өзгешелігі – олардың өзгенің қаражатымен қызмет жасауы.
Коммерциялық банк кәсіпорындардың, ұйымдардың, мекемелердің, халықтың және басқа банктердің
Басқарылатын ресурстар банкке тартылған мерзімдік депозиттерді және банкаралық несиелерді
Ағымдағы пассивтер есептесу, ағымдағы және корреспонденттік шоттардағы қалдықтардан құрылады
Салым – ол белгілі бір шартпен иесінің банкке сақтауға
Ақша қаражаттарын салымға тарту депозиттік операциялар деп аталынады. Банктер
Салымдар әртүрлі белгілерге байланысты жіктеледі. Салушысына қарай депозиттер жеке
Пассивті несиелік бірінші кезекте депозит операциялар жатады.
Депозиттік операциялардың субьектісі ретінде қатысушылар:
мемлекттік кәсіпорындар мен ұйымдар;
мемлекеттік мекемелер;
кооперативтер;
акционерлік қоғамдар;
шетел компаниялары қатысқан аралас кәсіпорындар;
партиялық және отандық ұйымдар мен қорлар;
қаржылық және сақтандыру компаниялары;
инвестициялық және трасталық компаниялар мен қорлар;
жеке тұлғалар және оның бірігуі;
банктер және басқа да несиелік мекемелер.
Банктен алу мерзіміне қарай депозиттер бөлінеді:
талаппен алынатын депозиттер
мерзімді салымдар.
Талаппен алынатын депозиттерге қаражат толық немесе бөлік-бөлікпен салынып және
Мерзімді салымдар – ол салыну мерзімі және проценттік өсім
Банктің мерзімді депозиттері шартты (алдын-ала қаражаттарды алу мерзімі туралы
Меншікті мерзімді депозиттер сақтау мерзімі бойынша бөлінеді:
30 күнге дейін
31 күннен 90 күнге дейін
91 күннен 180 күнге дейін
181 күннен 1 жылға дейін
1 жылдан 3 жылға дейін
3 жылдан жоғары.
Мерзімді салымдардың 2 түрі бар: депозиттік және жинақтық сертификаттар.
Мерзімді салымның бір түрі – депозиттік сертификат. Бірінші рет
Жеке тұлғаларға банктегі салымдарын алу үшін жинақ сертификатын береді.
Сонымен депозиттер – коммерциялық банктер ресурстарының маңызды көзі. Банктегі
Коммерциялық банктердің пассив операцияларына олардың орталықтанған несие ресурстарынан несие
Коммерциялық банктердің қаражат тартуының келесі бір әдісі – кері
Соңғы жылдары коммерциялық банктердің пассив операцияларының бірі еуровалюталық несие
Еуровалюталық несие – ол шетел банктерінен еуровалютамен алынатын несие.
Банктің өтемпаздығы оның сенімділігін білдіретін маңызды мінездеменің бірі. Өтемпаздықты
Банктің активтері мен пассивтерін басқару, тиісті табыс табумен қатар,
Өтемпаздық дәрежесіне қарай банктің барлық активтерін 3 топқа бөлеміз:
дереу дайындылықтағы өтімді қаржы, немесе бірінші сыныпты өтімді қаржылар.
банктің қарауындағы оңай ақшаға айнала алатын өтімді қаржылар. Бұған
Өтімсіз активтер. Бұлар уақытында қайтарылмаған несиелер, үмітсіз қарыздар, банктің
Пассивті операцияларды басқару кең мағынада банктің салымшыларының және басқа
Пассивті басқаруда банктер тартылған қаражаттардың шығыстарын азайтатын көздерді қолдануға
Мемлекеттік деңгейде орталық банктер пассивтерді басқара отырып, несиелік экспансия
Несиелік ресурстар нарығында Ұлттық Банк ІІ деңгейлі банктерге және
Ұлттық банк ең жоғарғы өтемпазды мемлекеттік бағалы қағаздар портфелін
Ақшалай-несиелік реттеудің екінші құралы Ұлттық банктің ІІ деңгейлі банктердің
Ұлттық Банк нормативті азайта отырып, коммерциялық банктерге пассивті шоттарда
Актив пен пассивті басқарудың ортақ жоспарына банктің меншікті капиталын
Актив пен пассивті басқарудың 3 стратегиясы жасалынған, олардың әрқайсысы
Активтер мен пассивтер арасындағы нөлдік айырмашылық стратегиясы. Мұнда банк
Активтер мен пассивтер арасындағы оң айырмашылық стратегиясы. Банкирлер бұл
Актив пен пассиы арасындағы теріс айырмашылық стратегиясы.Мұнда қалқымалы мөлшерлемелі
Меншікті капитал – кез-келген кәсіпорынның қаржылық ресурстарының маңызды бөлігі.
Банк капиталына иелерімен енгізілген қаражаттар, ресурстар және бөлінбеген пайда
Акционерлік капиталдың рөлі банктің тұрақтылығын және оның жұмысының тиімділігін
Біріншіден, меншікті капитал бұл банкке жеткілікті депозиттерді тартқанға дейінгі
Екіншіден, капитал клиенттердің банкке сенімділігін ұстайды және кредиторлардың оның
Үшіншіден, капитал жаңа қызметтерді жасау, ұйымдастырушылық өсуді, программалар мен
Капиталдың төртінші функциясы – кепілді қорғаныстық. Ол банкте күтілмеген
Меншікті капиталды тиімді басқару банктің пайдалылығын жоғарлатуға және салымдардың
Салымдарды тарту мәселесін шешкеннен кейін менеджерлер тартылған қаражаттарды инвестициялаумен
Бірақ акцияларды шығару мен орналастыру жолымен ақша ресурстарын мобилизациялау
1.3. Коммерциялық банктердегі қаржылық менеджмент
Коммерциялық банктің қаржылық менеджмент қызметінің объектісі: - банктің қаржылық
Қаржылық менеджмент қызметі коммерциялық банкте - жүйелерді өңдеу
Қаржылық менеджменттің коммерциялық банктегі мақсаты рационалдық талаптармен, оптималды ұйымдық
Берілген параметр мысалы коммерциялық банктің тұрақты болуына өз әсерін
Кесте - 2. Коммерциялық банктің тұрақты болуына әсер етеін
Берілген параметрлер Қызмет тәртібі
Банк пайдасының максимизациясы Минималды жіберілген нормативті ыдырату
Банкті ыдырату максимизациясы Банктің қаржылық операциясын пайдасының мөлшерін қамтамасыз
Банктің пайдасын баланстау және ыдырату Нарықты қамтамасыз ететін пайда
Коммерциялық банктің қаржылық менеджменті әрбір басқару жүйесі сияқты екі
Басқару объектісі немесе басқару.
Басқару субъектісі немесе басқарушы.
Басқарудың негізгі объектісі коммерциялық банктің қаржылық менеджментінде ақшалай шикізаттар
Басқарудың субъектісі қаржылық банкте жоғарғы басшы, басқару формасын қамтамасыз
Басқару объектісі – банктік клиентураның ақшалы шикізаты безендіру шарты
Бұл процестің жағы басқару субъектісі арқылы – коммерциялық банктің
Ақшалай шикізаттарды тарту процесі коммерциялық банктің қаржылық менеджмент жүйесінде
Кесте - 3. Коммерциялық банктің тұрақты блогы
Банктің қаржылық тұрақтылығы 1. Банктің қызмет нормативінің қаржылық –
2. Банк қызметінің мониторингі және талдау, дәстүрлі банктік қатердің
3. Экономикалық пайданың мерзімді бағасы, банктің операциялық бағалау анализі
Ұйымдасқан банк тұрақтылығы 4. Банк қызметін жоспарлау:
маркетингтік стратегия және бизнес – жоспар банк бөлігінде.
5. Банктің ұйымдық қалыптасуы (сызықтық дивизиалды, матрицалық құрылымды, клиентке
6. Адамдық қорды басқару:
мотивация, инновациялық потенциалды ашу.
Банктің функциялдық тұрақтылығы 7. Банктің мамандырылуы.
8. Әмбебап банк.
Банктің коммерциялық тұрақтылығы 9. Банктің өнімдік және банктің өнімдік
10. Банк клиентурасының қаржылық менеджменті және оның инновациялық бағытта
Бантік қордың тұрақтылығы 11. Банктің несиелік – инвестициялық саясаты.
12. Банктік қор саясаты мен эмиммионды – ұйымдастырушы.
Коммерциялық банктің қаржылық менеджменті ол – ақшалай ресурстарды пайдалану
Қаржылық менеджменттің үшжақты классификаторы коммерциялық банкте 3 іріленген басқару
Фронталды блок басқару жүйесінде кешендік бағдарлама мен банк қызметіне
Жоғарғы блок банктің операциялық функцияларын жинау, нақты банктің қызмет
консалтинг, технологиялық қорды қалыптастыру, банктік клиентураның әмбебап, проблемасы және
Коммерциялық банктің қаржылық менеджментінің тапсырмасы мен мақсаты рационалдық талаптарды
Қаржылық менеджмент мақсатын тарату үшін міндетті түрде коммерциялық банктің
Жоспарлау стратегиясы – қаржылық перспективалық тапсырмаларды шықтау және бағдарламаның
Модельдеу - әртүрлі әдістердің жиынтығын қолдану ақпараттарды дайындау және
Оперативті жоспарды рационалдық әдістермен анықтау банктің қаржылық мақсатына жетуіне
Мониторинг – ақпараттардың жиналуына объектіні басқару жағдайымен және қоршаған
Диагностика – мерзімді мән параметрін салыстырмалауы бағалау және объект
Басқару мақсаты – басқару обьектісінің сенімділігін қамтамасыз ету.
Мұнан үшінші ерекшелік шығады және екінші қаржылық менеджменттің коммерциялық
Банктік өнім – банк клиентіне көмек көрсету әдісі, (қарым
Банктік операция – кему мақсаты жүйесі бойынша
Банктік қызмет – қажеттіліктерді қанағаттандыру формасы (несие, есептеу –
Банктің өнімдік реті – банктік өнім жай өнім –
Күрделі өнім банктің бірнеше бөліктерін қарастырып таратады:
Клиент қызметтілігін тауып, жаңа банк қызметінде көрсетіледі;
Өнімді құруды және қоюды өңдеу, көрсетілген қызметтерді таратуды қамтамасыз
Қажетті қызметпен реглементті өңдеу;
Ақпараттық әдістерді қамтамасыз етуді қызмет көрсету процесі кезінде өңдеу;
Ұйымдық шешімдерді шешуде жұмысшы топтарын құру мен қызмет көрсету;
Көрсетілген қызметтер мәселесін шешу және бағалау;
Өнімдерді өңдейтін материалдық қызметпен байланысты шешімі;
Құжаттық шешімдерді өңдеу тапсырысымен келісімге отыру, көрсетілген қызметті регламенттеу;
Мақсатты тағайындау арқылы операцияның келесі сыныптарын айыру:
Пассивті операциялар ақша ресурстарын банк қызметіне арнау;
Активті операция өзіндік қорды пайдалану және мерзімдік болашақ табыстардың
Делдалдық операция – клиенттердегі комиссиондық сыйлар арқылы қызмет көрсету;
Пәндік аймақтық құрылымын бөлшек түрінде қарастырамыз, банктің делдалдық операциясы,
Өнім - регламент (ережелерді құжаттық безендіру) клиентке қызмет көрсету
Операция клиенттің тапсырыстық қажеттілігін қанағаттандыру.
Қызмет – клиентке қызмет көрсету нәтижесі (операцияның орындалуы).
Күрделі деңгей бойынша триадалық – үштіктің үш сыныбын бөліп
қарапайым
аралас
интегрирленген
«Банктік үштік» ұғымы туралы түсінігі оның мүмкіндіктерін анықтайды, оның
технология - (материал + құрал + қызмет ету жиылымы)
Банктік технология клиентке қызмет көрсету ═ (клиент қажеттілігі
Бекітілген банктік сәйкес келу банктік технологияда клиенттерді қамтамасыз етуде
қарапайым
аралас
интегрирленген
Реинжирингтік объект клиенттерді қамтамасыз ету процесі аралас және интегрирлеудің
Реинжирингтік процесті қамтамасыз етуде клиент жеке өңдеулер мен банктік
Клиентпен жұмыс істеу келесі реттілік фазасындағы қатынастармен сипатталады:
Банк қызмет ортасымен клиенттерді хабарбар ету;
Клиентті қызметті сатып алу жөніндегі келісім шартпен ақпарат беру;
Құжаттарды шешім қабылдауға дайындау банктің жоғарғы басшысы және банктік
Банктің жоғарғы басшысы регламент (технология) қамтамасыз етуде құжаттарды бекітіп
Клиентке қызмет көрсету және оның шешімін бақылау;
Келесі календарлы мерзімге құжат дайындау;
Қазіргі жағдайда клиенттермен жұмыс істеудің 2 жүйесі белгілі.
1. Еңбекті бөлу прнципін тарату және функцияны таңдау жүйесі.
2. Процеске сәйкес жүйе және операциялар принципін таратушы клиентке
Бірінші жүйе шағын және орта клиенттердің тиіміділігін қамтамасыз етеді,
Сонымен қаржылық менеджмент банктің өнімін құрауы тек қана коммерциялық
2. «Қазақстан Халық Банкі» АҚ мысалында банк менеджментін талдау
2.1. «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның басқару жүйесін сипаттау
2005 жылы Халық банкіне 82 жыл болады.
Қазақстанның Халық банкінің тарихы – бұл Қазақстан территориясындағы жинақтаушы
«Қазақстанның Халық банкі» Акционерлік қоғамы Қазақстан Республикасының Жинақ банкісінің
1923 жылы Ақтөбеде бірінші жинақ кассасы ашылған болатын.
Кеңестік қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық және қаржылық қатынастардың табиғаты әр кеңес
Жинақ кассаларына мемелекеттік займдардың облигацияларын және басқа да бағалы
1960 жылдың соңына қарай жинақ кассаларының салымшылар саны 1770
60-шы жылдардың басында жинақ кассалары халықтың пәтер үшін, коммуналдық
Жинақтаушы жүйенің дамуына ақша бірлігінің қатаюы әсер етті. 1961
1988 жылғы банк реформасы екі деңгейлі банктік жүйеге: орталық
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздікке және суверенитетке қол жеткізуі Халық
Қазақстан 1990 жылдың желтоқсанында тәуелсіздік алғаннан кейін нарық экономикасының
1992 жылы Қазақстан республикасының Жинақ банкісі құрылды. Халық банкі
1993 жылы Жинақ банкі Қазақстан Республикасы Үкіметінің иелігіндегі «Қазақстанның
1995 жылы Банк Жабық типтегі Акционерлік қоғамға өзгерді. Қайта
1995 жылдың соңына қарай Қазақстанның Халық банкі Республиканың ірі
2001 жылдың қарашасында Қазастан Республикасының Үкіметі өзінің басты 33,33%
Бүгінгі Қазақстанның Халық банкі – бұл Қазақстан Республикасының ірі
Халық банкінің тарихы – оның жекешелендіру және құрылымдық қайта
Қазақстанның Халық Банкі әртүрлі қаржылық және қоғамдық ұйымдармен іскерлік
Қазіргі таңда «НОСТРО» шоты бойынша 35 банкпен корреспонденттік қатынаста.
Халық Банкі Moody,s Standard Poor,s , Thomson Bankwatch Bree
Еншілес компанияларға жататындар: “Қазақстанның Халық Банкінің Жинақтаушы зейнетақы қоры”
«Қазақстан Халық банкінің Жинақтаушы зейнетақы қоры» АҚ 1998 жылдың
Салымшылар саны – 1,069 млн. адам;
Зейнетақы активтері – 89 млрд. теңге;
Инвестициялық табыс – 21 млрд. теңге;
Зейнетақы төлемдері – 4,5 млрд. теңге.
2004 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша Қор портфелінде 100
«Қазақшетсақтандыру» ЖАҚ шетелдік сақтандыру компаниясы 10 жылдық серпінді даму
«Қазақшетсақтандыру» компаниясы 1995 жылы шетелдік сақтандыру жөніндегі мемлекеттік компания
Бүгінгі күні «Қазақшетсақтандыру» ЖАҚ республикамыздың сақтандыру компаниялары арасында ең
«Қазақшетсақтандыру» компаниясы қызметінің 2004 жылғы 1 қаңтардағы негізгі көрсеткіштері:
Жиналған сақтандыру сыйлықтарының көлемі -5,751 млрд. теңге;
Активтер – 2,126 млрд. теңге;
Сақтандыру резервтері – 697,645 млн. теңге;
Меншікті капитал – 1,064 млрд. теңге.
«Қазақшетсақтандыру» ҚР «Сақтандыру қызметі туралы» заңында қарастырылғандай, жаңа үлгідегі
Компания корпоративтік сақтандыру секторында кеңінен танымал. EOS Risk, AON
«Халық Лизинг» ЖАҚ 2000 жылдың 1 қаңтарында құрылған және
Компания қызметінің 2004 жылғы 1 қаңтардағы негізгі көрсеткіштері:
Ағымдық активтер – 2,255.1 млрд. теңге;
Ұзақ мерзімді активтер – 1,494.6 млрд. теңге;
Ағымдағы міндеттемелер – 204,139.3 млн. теңге;
Ұзақ мерзімді міндеттемелер – 195,523.3 млн. теңге.
Лизингтік қызметтер рыногындағы жетекші компаниялардың бірі болып табылатын «Халық-Лизинг»
Халықаралық қаржы нарығында Халых Банкінің серіктестері болып Lehman Brothers,
Халық Банкінің серіктестері болып мынадай заңды компаниялар табылады: White
Қазақстандағы ірі серіктестері «Казпочта» болып табылады, оның 100% акциясы
Банк VIZA International және MasterCard International төлем жүйесі бойынша
2002 жылы Халық банкі жеке тұлғалардың мерзімдік салымдарының өсу
Халық Банкі үлкен мынадай банктік қызмет көрсетеді: есеп-кассалық қызсет
Банк Қазақстан Республикасында 624 құрылымды бөлімдері, Лондон, Пекин және
2002 жылдың желтоқсанында Халықаралық «Жыл таңдауы» фестиваль-байқауда Халық Банкі
Халық Банкінің филиалдық желісі 624 құрылымдық бөлумшелерден, оның ішінде
Төлем карточкаларына қызмет көрсету 365 банкоматтан, 1410 POS-терминалдардан және
“Банк-Клиент” жүйесі арқылы персоналдық компьютерлер мен модемді қолдана отырып,
2005 жылдың 23 ақпанында Қазақстанның Халық Банкі (100 млн.
2004 жылды Халық Банкі “Интернет-Банкинг” бойынша төлемдерді аударатын ұйымдардың
2004 жылдың сәуірінен бастап Халық Банкі өз клиенттеріне дискета
Сонымен қатар “Интернет-Банкинг” жүйесінің табыстары 2004 жылы алдыңғы жылмен
Соңғы көрсеткіштерге сүйенсек “Халық Банкі” Қазақстанның жеке тұлғалары бойынша
Халық Банкі келесідей қызмет көрсетеді:
Несиелеу:
24 айға дейінгі негізгі және айналым капиталды ұлғайтуға жұмсалатын
ссудалық, пре-экспорттық қаржыландыру (шетел агенттіктерінің және банктің несиелік сызығын
овердрафт ашу;
Халық Банкі консультациялық-қаржылық қызметтер сонымен бірге вексельдік операциялар жүргізеді.
Қазіргі таңда Халық Банкімен келесі несиелеу бағдарламалары ұсынылған:
- Бизнес Lights;
- Кіші бизнесті ЕҚҚДБ несиелік сызығы бойынша несиелеу бағдарламаасы;
- Отандық тауар өндірушілер мен қызметкөрсетушілерге банктік займды ұсыну
- «Ауылшаруашылық өнімді қайта өндірумен айналысатын кәсіпорындарға айналым құралдарын
- Кәсіпорындарды овердрафт формасы бойынша қысқа мерзімді несиелеу бағдарламасы.
Бизнес Lights. Кіші бизнес субьектілерін несиелеуге бағытталған бағдарлама: заңды
Несиелеу мақсаты:
- айналым қаражаттарын толтыру;
- негізгі құралдарды алу;
Бағдарламаның негізгі артықшылығы несиені жылына 12% -бен 7 жылға
Кіші бизнесті ЕҚҚДБ несиелік сызығы бойынша несиелеу бағдарламасы. Бағдарламаның
Бұл бағдарлама бойынша кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалар, сонымен
Несиелер мына мақсатқа беріледі:
- тауар, шикізат және материалдар алуға;
- өндірісті ұлғайтуға немесе қызмет көрсетушілердің көлемін ұлғайтуға;
- құрал-жабдықтар және транспортты сатып алуға;
- жылжымайтын мүлікті коммерциялық қызмет көрсету мақсатында сатып алуға,
- басқа да капиталды салымдар үшін
ЕҚҚДБ-нің несиелеу бағдарламасының өзгешілігі бизнес-жоспардың болуы шартының жоқтығында. Бұл
Кепіл ретінде айналымдағы тауарлар, құрал-жабдықтар, автотранспорттар, кепілдіктер, жылжымайтын мүлік,
Несие қолма-қол және қолма-қолсыз түрде теңге немесе АҚШ долларында
ЕҚҚДБ несиелеу бағдарламасы несиенің 2 түрін ұсынады:
1. «Кәсіпкерлер» несиесі:
Несие соммасы: $200 000 дейін
Несие мерзімі: 3 айдан 4 жылға дейін
Сыйақы мерзімі: АҚШ долларында айына 1,25%-дан жоғары, теңгеде айына
Шешім қабылдау мерзімі: 2-5 күн
Несие соммасы қамсыздандырудың құнынан 80%-дан жоғары несиені қайтару кезінде
2. «Блиц» несиесі:
Несие соммасы:100-ден 5000$ дейін
Несие мерзімі: 3 айдан 12 айға дейін
Сыйақы мерзімі: АҚШ долларында айына 1,92%-дан жоғары, теңгеде 2,33%-дан
Шешім қабылдау мерзімі: 2 күнге дейін
Несие соммасы қамсыздандырудың құнынан 80%-дан жоғары несиені қайтару кезінде
Жылжымайтын мүлікті кепілге берудің қажеті жоқ
Құжаттардың аздығы
Отандық тауар өндірушілер мен қызметкөрсетушілерге банктік займды ұсыну бағдарпламасы.
Сыйақы мөлшері займдық қаражаттарды мақсатты қолдануына байланысты:
- айналым капиталын толтыру – жылына 10%
- негізгі капиталды ұлғайту – жылына 8%
Несие тек қана АҚШ долларында беріледі. Бір жобаны қаржыландырудың
- кіші және орта бизнес үшін – 100 000
- ірі кәсіпорындар үшін – 6 000 000 АҚШ
Қамсыздандыру ретінде жылжымалы және жылжымайтын мүлік алынады.
«Ауылшаруашылық өнімді қайта өндірумен айналысатын кәсіпорындарға айналым құралдарын толтыруға
Кәсіпорындарды овердрафт формасы бойынша қысқа мерзімді несиелеу бағдарламасы. Овердрафт
Несие бөлімінің қызметіне несиелік өтінішті экономикалық бағалау, несиені беру
Несиені берудің негізгі схемасы:
- Клиенттің өтінішін менеджердің талдауы;
- Керекті құжаттарды дайындау (несиелік өтініш, қарыз алушының сауалдамасы),
- Клиент берген құжаттарды Заң Службасы, Бағалау Службасы,
- Жоба бойынша несиелік пакетті банктің Несиелік комитетіне
- Несиелік құжатнама құру.
Несиелік құжатнама ҚР-ның Халық Банкінің Басқармасының 1999 жылғы 16
1. Құрылтайшылық және тіркеу құжаттары. Оған кәсіпорынды мемлекеттік тіркеу
2. Бухгалтерлік және қаржылық құжаттар. Бұл клиенттің бухгалтерлік
3. Кепіл құжаттары. Клиенттің кепілді қамтамасыз етуге беретін құжаттарының
4. Шығыс құжаттар. Оған жататындар: несиені беру туралы өтініш,
Несие бөлімі мынадай бөлімдермен байланысты:
- Несиелік әкімшілік Басқарма;
- Заң Департаменті;
- Бағалау Департаменті;
- Бухгалтерлік есеп және есеп беру Департаменті;
- Операциондық Басқарма;
- Қауіпсіздік Департаменті;
Несиелік әкімшілік Басқарма несиелік құжатнаманың құжаттарының түпнұсқасы сақталынады. НӘБ-ның
Заң Департаменті клиенттің статусының заңды талдауын жүзеге асырады, клиенттің
Бағалау Департаменті клиенттің кепілін бағалайды, клиентпен жалданған тәуелсіз бағалаушылардың
Бухгалтерлік есеп және есеп беру Департаменті берілген несиені, сыйақыларды,
Операциондық Басқарма кепілдіктер, келісім-шарттар және аккредетивтік қызмет көрсетудегі келісім-шарттарды
Қауіпсіздік Службасы клиенттің азаматтық жай-күйін тексереді.
2005 жылдың 2 желтоқсанында “Қазақстанның Халық Банкі” АҚ Басқарманың
Негізгі мақсаты – клиенттің мүддесіне бағытталған қаржылық топты құру.
Банк алдында келесідей мақсат қойылды: 2007 жылға дейін қаржылық
2.2. «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның менеджментін талдау
«Халық Банкі» АҚ-ның несие портфелі ең жоғарғы стандарттарды енгізуге
Банктің қаржылық жағдайын талдау. 2004 жылы Халық банкінің негізгі
Активтер. Банк активі 2004 жылы 398,2 млрд. теңгені ($3,1
Ақша және оның эквиваленттері алынған қаражаттардың әділ құны бойынша
График - 1. Банк активтерінің динамикасы
Бағалы қағаздар. Бағалы қағаздар 2003 жылы 39 914 328
Саудалық бағалы қағаздар келесілерден тұрады:
Саудалы бағалы қағаздар 2003 2002 2001
ҚРҰБ-нің ноталары 23.958.264 10.148.019 (
Қаржы Министрлігінің қазынашылық міндеттемелері 9.207.605 6.209.751
(
Қазақстан Республикасының мемлекттік облигациялары 4.085.513 4.549.879
(
Қазақстандық банктердің еурооблигациялары 2.493.542 2.129.283 (
«Қазақстанның Даму Банкінің»облигациялары 169.404 470.050 (
Саудалық бағалы қағаздар 39.914.328 23.506.982 (
Репо келісмінің шарттары бойынша 5.656.840 4.283.405 (
Осы бағалы қағаздардың сыйақы мөлшерлемесі мен өтеу мерзімі келесідей
Бағалы қағаздар 2003 2002 2001
% Өтеу мерзімі % Өтеу мерзімі % Өтеу мерзімі
ҚРҰБ-нің ноталары 4,7%-5,4% 2004 6% 2003 ( (
Қаржы Министрлігінің қазынашылық міндеттемелері 5,7%-16,9% 2004-2013 7-17% 2003-2006
Қазақстан Республикасының мемлекеттік облигациялары 11,1% 2007 11,1%
Қазақстандық банктердің еурооблигациялары 7,38%-8,6% 2007-2013 7,1%
«Қазақстанның Даму Банкінің»облигациялары 9,1-9,8% 2007 9,1% 2007-2013 ( (
2003 пен 2002 жылдардың 31 желтоқсанында екі банктің еурооблигациялары
График – 2. Бағалы қағаздардың динамикасы
Кесте – 4. Қазақстан банктерінің 2004 жылдың бірінші жарты
Орны Банктер Бағалы қағаздар портфелі (мың. теңге) Сатуға арналған
01.07.04 (мың. теңге) Активтердегі бағалы қағаздарға салынған салымдардың үлесі
01.07.2004 01.01.2004 Өзгерісі
(%)
1 Банк "ТуранАлем" 115 198 247 86 333 953
2 Казкоммерцбанк 80 069 364 73 175 690 9,4
3 Қазақстан Халық Банкі 52 492 196 48 658
4 АТФ- Банк 34 086 696 23 610 235
5 Евразийский банк 24 528 550 20 535 236
6 Банк "ЦентрКредит" 17 796 547 10 326 776
7 АльянсБанк 15 462 559 13 313 469 16,1
8 Банк "Каспийский" 11 474 905 8 270 702
9 АБН АМРО Банк Қазахстан 9 478 818 12
10 Нурбанк 8 363 139 10 822 389 -22,7
11 HSBC Банк Қазахстан 5 931 222 4 031
12 Валют-Транзит Банк 5 922 242 4 827 812
13 Цеснабанк 3 354 131 2 507 071 33,8
14 Темирбанк 3 351 339 2 675 885 25,2
15 Демир Қазахстан Банк 1 747 534 844 433
16 ДБ "Альфа- банк" 682 340 725 195 -5,9
17 ТАИБ Қазахский банк 342 720 0
18 Сеним- банк 266 823 70 186 280,2 0
19 Пакистан- банк 243 380 1 022 097 -76,2
20 Заман- банк 119 686 24 890 380,9 0
21 Эксимбанк Қазахстан 81 1 649 659 -100,0 0
22 СБ "ЛАРИБА- банк" 0 109 927 -100,0 0
23 Қазахстанның Индустриалдық Банкі 0 0 0
Негізгі құралдар. Негізгі құралдар 2004 жылдың 30 маусымында 7
График – 3. Негізгі құралдардың динамикасы
Несиелік мекемелердегі қаражаттар. Несиелік мекемелердегі қаражаттар 2003 жылдың 31
Несиелік мекемелердегі қаражаттарға кіреді:
2003 2002 2001
Мерзімді салымдар 7.306.271 ( 99.171
Жергілікті қаржылық ұйымдардың займдары 422 ( (
7.306.693 ( 99.171
Минус – Мүмкін шығыстар резерві (15.764) (
Несиелік мекемелердегі қаражаттар 7.290.929 ( 50.188
2003 жылдың 31 желтоқсанындағы банктің 2004 жылдың маусым мен
Несиелік портфель. Несиелік портфель 264,9 млрд. теңгені ($1,91 млрд)
Кесте – 5. 2005 жылдың жарты жылдығындағы қазақстандық банктердің
Орны Банктер Несиелік займдар (мың. теңге) Активтердегі клиенттердің займдарының
01.07.2005 01.01.2005 Өзгерісі (%)
1 Казкоммерцбанк 357 651 458 273 580 987 30,7
2 Банк "ТуранАлем" 297 086 259 239 170 101
3 Народный банк Казахстана 197 518 193 162 630
4 АТФ- Банк 80 104 766 60 487 547
5 Банк "ЦентрКредит" 75 053 626 52 068 761
6 Нурбанк 58 122 621 36 710 468 58,3
7 АльянсБанк 40 675 647 30 801 349 32,1
8 Банк "Каспийский" 36 261 724 35 524 054
9 Валют-Транзит Банк 23 096 689 18 907 341
10 Евразийский банк 22 490 997 15 468 757
11 Темирбанк 20 653 682 16 522 827 25
12 АБН АМРО Банк Казахстан 16 989 297 13
13 HSBC Банк Қазахстан 10 455 591 9 826
14 Цеснабанк 9 762 987 7 522 837 29,8
15 ДБ "Альфа- банк" 7 855 578 6 970
16 Қазахстанның Индустриалдық Банкі 1 873 265 1 497
17 Демир Қазахстан Банк 1 865 847 1 044
18 СБ "ЛАРИБА- банк" 1 815 977 1 185
19 ТАИБ Қазақстан банкі 1 116 489 987 240
20 Заман- банк 968 580 933 691 3,7 84,1
21 Сеним- банк 856 097 996 794 "14,1 64,6
22 Эксимбанк Казахстан 510 763 320 414 59,4 20,6
23 Пакистан- банк 0 0 0
Клиенттердің қаражаттары. Клиенттердің қаражаттары клиенттердің ағымдық шоттарындағы қалдықтардан және
Олар келесідей көрініс алады:
2003 2002 2001
Ағымдық шоттар:
Жеке тұлғалар 23.674.644 19.251.434 20.693.820
Коммерциялық кәсіпорындар 33.307.551 29.445.261 14.481.262
Мемлекеттік кәсіпорындар 1.505.820 5.395.910 3.831.583
Мерзімді салымдар:
Жеке тұлғалар 65.104.894 53.266.594 34.237.309
Коммерциялық кәсіпорындар 29.815.332 28.185.486 23.127.671
Мемлекеттік кәсіпорындар ( 163.455 3.777.381
Аккредетив бойынша қамтаммасыз ету үшін ұсталынатындар 1.437.457 1.209.862
232.277
154.845.698 136.918.002 100.381.303
2003 жылдың 31 желтоқсанында мерзімді салымдарға теңгеде жылына 5%-дан
Клиенттердің займдары. Клиенттердің займдары келесілерді қамтиды:
2003 2002 2001
Клиенттердің займдары 171.929.919 131.256.107 87.086.458
Жай вексельдер 1.067.525 868.318 (
Факторингтік операциялар 261.691 117.000 (
Овердрафт 729.363 957.120 169.500
Аванстар 429.345 428.498 145.037
174.417.843 133.627.043 87.400.995
Клиенттердің займдары 163.888.497 125.816.039 83.664.396
2003 жылдың 31 желтоқсанында Банк алатын жылдық сыйақы мөлшерлемесі
Банк міндеттемелері. Банк міндеттемелері 363,8 млрд. тг ($2,8 млрд)
Меншікті капитал. Банктің меншікті капиталы 2004 жылы 34,4 млрд.
График - 4. Банктің меншікті капиталының динамикасы
2004 жылы жарғылық капитал 16 млрд. теңгеге тең болды.
Тіркелген, төленген және айналымға шығарылған акциялардың қозғалалысы келесідей көрініс
Акциялардың саны Номиналдық құны Барлығы
Артықшылығы бар акциялар Жай акциялар Артықшылығы бар акциялар
2001 жылдың 31 желтоқсаны ( 54.226.000 ( 5.422.600
Капиталға аударымдар 22.611.500 20.000.000 2.261.150 2.000.000 4.261.150
2002 жылдың 31 желтоқсаны 22.611.500 74.226.000 2.261.150 7.422.600 9.683.750
Капиталға аударымдар 2.130.500 ( 213.050 ( 213.050
2003 жылдың 31 желтоқсаны 24.742.000 74.226.000 2.474.200 7.422.600 9.896.800
2002 жылы Банк 20.000.000 жай акция шығарды, олар 2002
2003 жылы Банк артықшылығы бар акциялар бойынша 354.936 мың
Нәтижелер. Таза пайда 8,1 млрд. теңгені немесе 62,2 млн.
График – 5. Таза пайданың динамикасы
Кесте – 6. 2005 жылдың жарты жылдығындағы қазақстандық банктердің
Орны Банктер Таза пайда (мың . теңге) Өзгерісі
2005 жылдың I жарты жылдығы 2004 жылдың I жарты
1 Қазақстан Халық банкі 6 680 987 3 050
2 Казкоммерцбанк 5 264 404 4 313 194 22,1
3 Банк ТуранАлем 4 032 217 1 666 242
4 АТФ- Банк 1 377 485 821 693 67,6
5 Банк «Каспийский» 1 115 446 367 908 203,2
6 Банк «ЦентрКредит» 994 213 м. ж. - 0,8
7 Нурбанк 889 528 м. ж. - 1,1 11,1
8 Евразийский банк 849 907 403 312 110,7 1,2
9 Эксимбанк Қазахстан 761 376 1 746 580 -56,4
10 АБН АМРО Банк Қазахстан 629 205 313 511
11 Валют-Транзит Банк 372 608 227 515 63,8 1
12 ДБ «Альфа- банк» 343 343 232 612 47,6
13 АльянсБанк 338 303 162 582 108,1 0,5 7,3
14 Цеснабанк 294 023 м. ж. - 1,9 17
15 HSBC Банк Қазахстан 267 050 м. ж. -
16 Темирбанк 145 904 101 465 43,8 0,5 3,1
17 СБ «ЛАРИБА- банк» 99 229 м. ж. -
18 Қазақстанның Индустриалдық Банкі 73 919 м. ж.
19 Демир Қазахстан Банк 48 253 19 927 -
20 Сеним- банк 38 017 м. ж. - 2,9
21 Заман- банк 32 921 68 958 -52,3 2,9
22 ТАИБ Казақстан банкі 11 682 18 257 -36,0
23 Пакистан- банк -22 251 м. ж. - -1,6
Сонымен банктің 2005 жылғы қорытындысы бойынша активтер 398,2 млрд.
Халық Банкіне берілген халықаралық рейтингтер оның рыноктағы мықты айқындамасын,
Кесте - 7. Халық Банкінің 2005 жылдың 17 қаңтары
Moody,s Investors Service
Ba1 Шетел валютасындағы ұзақ мерзімді депозиттер
Not prime Шетел валютасындағы қысқа мерзімді депозиттер
D-/ оң Қаржылық күшінің рейтингі
Оң Рейтинг болжамы
Standard and Poor,s
B+ Ұзақ мерзімді контрагенттік рейтинг
B Қысқа мерзімді контрагенттік рейтинг
оң Рейтинг болжамы
Fitch
BB Контрагенттің ұзақ мерзімді рейтингі
B Контрагенттің қысқа мерзімді рейтингі
D Жеке рейтинг
З Қолдау рейтингі
Тұрақты Ұзақ мерзімді рейтингке болжам
Банк-конкуренттер мен Халық Банкінің заңды тұлғаларға қойылатын тарифтерін салыстырайық
Кесте - 8. Басқа банктермен тарифтар бойынша айырмашылығы
№ Аты «ҚХБ» АҚ АОФ БТА ККБ БЦК АТФ
1 Шотты ашу 8200тг 9000тг 10 000тг тегін 5000тг
2 Шотты енгізу 290тг, валюталық тегін Барлық шоттар бойынша
3 Аударымдар үшін сыйақылар:
Теңгеде (банк ішіндегі аударымдар) 16:00 дейін –тегін; 16:00-18:00 -250тг
Теңгеде (басқа банктерге) 13:00 дейін – 0,2% min220, max450тг;
Шетел валютасында АҚШ долларында және еурода: BEN – 0,15%
4 Қолма-қол ақша беру:
Теңгеде Алатын күні клиенттің сұрауы бойынша – соммадан 0,3%;
0,30%
Шетел валютасында 1,2% min5$ 1.35% 1,4% 1,2% 1,5%
5 Қолма-қол ақшаны алу
теңгеде 16:00 дейін – соммадан 0,25%, 16:00-17:00 – соммадан
Шетел валютасында Соммадан 0,28%
0,3%, ТМД валютасында – 0,5%-3,5% немесе келісім бойынша
6 Инкассация
Құнды жүкті қорғау 0,3% min 8 200 тг
Банк клиенттерінің теңгелік ақшалай түсімдерін инкассациялау Аудандық филиалдар бойынша
7 Аккредетивтер
Алдын-ала авизиялау Экспорттық – 8200тг, импорттық -тегін тегін 7900тг
8 Аккредетив бойынша төлем Шетел валютасында – 0,15% min4100тг,
Аккредетивтің шарттарына өзгерістерді авизиялау 8200тг 7750тг Экспорттық – 6320тг,
9 Кепілдіктер
Жабық тендерлі гарантияны шығару 100 000тг дейін – 4900тг,
Шарттардың өзгеруі 8200тг 7750тг 7900тг 6500тг 7700тг
Клиенттерді тарту мақсатында келесідей шаралар ойлап тапты:
Тікелей маркетинг. Тікелей маркетингте несие менеджерлері нарыққа шығып несиелеу
Әкімшіліктің көмегімен жасалатын маркетинг. Әр аудандық әкімшілікте кіші және
Ассоциация көмегімен жасалатын маркетинг. Алматы қаласында 30 жуық ассоциациялар
Баспасөз көмегімен жасалатын маркетинг. Апта сайын ең танымал газеттерде
3. Банк менеджментін жетілдіру
3.1. Банк менеджментін ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесі
Банкті ұйымдастыру құрылымы істі стратегияны өңдеумен және баскару шешімін
Банктік құрылым негізгі логикалық басқару деңгейінің және функционалдық аймақтардын
Банк құрылымен жобалау, стратегиялық жоспарға негізделеді, яғни стратегия құрылымды
Батыс банктерінің ұйымдастырылған құрылымын талдау мынаны көрсетеді - банктің
Барлық әртүрлі үйымдастырылған
Банктің стратегиясын тарату үшін
Бірнешесіне жататындар мынадай функциялар: міндетті түрде банк алдына қойылған
Ұйымдастырылған банк құрылымында маңызды рольде банк қызметін басқарудың негізгі
Банк директоры акционерлердің жалпы жиналысында 1 жылға сайланады. Директорлар
Өздерінің міндеттерін салымшылар, акционерлер және банкті бақылау органдары алдында
тиімді басқаруды қамтамасыз ету;
сәйкес келетін жобаларды және саясатты іске асыруды қамтамасыз ету;
банктік операцияларды бақылау, ішкі бақылауды қамтамасыз ету және ережелер
қызметтер нәтижесін бақылау;
тұрғындарды несиелік қажеттіліктермен, банк қызметін қамтамасыз ету.
Директорлар кеңесінің мүшелері жұмыс процесі кезінде көптеген функцияларды қамтамасыз
Банк мақсатын анықтау және оның саясатын қалыптастыру. Банк саясаты
несиелік портфельді басқару саясаты;
несиелік саясат;
қорларды басқару саясаты /актив-пассив;
инвестициялық саясат;
трасты саясат;
көзкарастар кереғар саясаты.
Басшыларды таңдау.
Директорлар кеңесінің маңызды функциясы білікті баскарушы жұмыскерлерді тарту. Кеңес
Комитетті құру.
Банктік іске комитетті пайдалану бірнеше себептермен байланыстырылады. Банк директорлары
Әдетте, директорлар кеңесінде негізгі төрт тұрақты комитет келесі функциялар
Орындаушы комитет. Ол әкімшілік мәселелерімен айналысады, Директорлар кеңесінің мәселесіне
Есепті-саудалы комитет. Ол несиеге байланысты жағдайларда немесе несие жоғарғы
Трасты операция бойынша комитет.
Ревизиялы комитет. Уақыт өткен сайын банк қызметін бақылап отырады.
Сауда мен инвестицияға бақылау. Кеңес несиелік инвестициялық операциялар сенімді
Кеңес беру. Директорлар кенесі кеңес береді. Ол банк басшылары
Операция масштабын кеңейту.
Банктік операцияларды бакылау. Банктік операцияларды мерзімді түрде қарау бақылау
Банктің жоғарғы менеджерлері. Бұған жататын Директорлар кеңесінің Төрағасы, президент,
Ірі банктерде жоғарғы менеджерлер қатарына негізгі жоғарғы басшы қызметінен
Төраға ереже бойынша банктің орындаушы директоры, ол барлық уақытта
Вице-президент рангасындағы басшылар әдетте банктің алдыңғы бөлімдерін басқарады. Қазынашы
Сонымен қатар алдын-ала
комитетке қажетті мәліметтерді берумен айналысады.
Соңғы жылдарда банкте оперативті басшыларды қамтамасыз ету функционалдық мүмкіндіктерін
Функционалдық қызметтің өсу ролі несиелік операциялармен ғана шектелмейді, ол
Мұндай елдер қатарында Швейцария, Германия, Португалия жатады. Онда Директорлар
Банкті баскару жүйесі, әсіресе децентрализация дәрежесі көптеген факторларға байланысты,
Банк менеджменті күрделі жүйені кұрайды. Оның құрылымы басқару жүйесінің
- баскару шешімін дайындау функциясы;
- басқару шешімін кабылдау фуңкциясы;
- ұйымдастыруды орындау фуңкциясы;
- банк қызметін талдау және есептеу функциясы;
- басқару шешімін тарату және басқару функциясы;
- басқару шешімін орындау процесін оперативті реттеу функциясы.
Басқару шешімін дайындау функциясы стратегиялық жоба ңұсқасы түрінде және
Басқару шешімін қабылдау функциясын тарату банк басшысының жоғарғы буыны
Ұйымдастыру функциясы мынадай түрде көрсетіледі:
ұйымдастыру схемасы;
кұжат айналым схемасын дайындау;
персоналмен жұмыс жағдайы туралы нұскау;
маркетингтік және әлеуметтік зерттеулерді ұйымдастыру; шет ел және отандық
Мұндай функциялар банк бөлімдерімен кызметтерінде таратылады, орта және төменгі
Бақылау функциясы барлық банк басшылары жоғары және төменгі деңгейдегі
Сыртқы бақылау мемлекеттік бақылау бойынша атқарылатын занды және нормативті
Ішкі бақылау банк қызметкерлерімен іске асырылады. Оперативті реттеу функциясы
Менеджмент әлемдік тарихи экономикалык жетілу тәжірибесі көрсеткендей теориялык және
Банктік қызметтің өркендеу тарихы 3 кезеңді бөліп қарастыруға мүмкімдік
Бірінші кезең - тұру мерзімін қамтиды, қапиталдық қатынастардың дамуын
Банктер – салымшылар мен уақытша еркін ақша иегерлері арасындағы
Екінші кезең - XIX ғасырдың 70-80 жылдары XX ғасырдың
Банктік капитал концентрациясы, банктік монополияның құрылуы банкте жаңа рольді
Банктік монополияның құрылуымен банк роль мен мәні өзгереді. Олар
Банк менедментіне келесі сатыларды бөліп қарастырамыз:
парадигмадан өту банктің депозиті - монополистік капитализмнің негізі болып,
банктік маркетинг парадигмасына өту; банктік табыс жоғары тұрақты мөлшерде
"Депозитті-саудалы" парадигма менеджменті "Инвестициялық қызмет" парадигма мемеджментімен ауыстырылады.
Банктер инвесторлар және бағалы қағаз эмитеті болып, акционерлік қоғамның
Жаңа парадигма ескіні жоя алмайды, бірак оны өзіне бағындырады.
Үшінші кезең - жаңашыл 60 жылдар XX жүз жылдығы
Депозитті және инвестициялық қызмет парадигмасы жаңа идеяға бағынышты -
Акпараттың ерекше орнын есепке ала отырып менеджменттің барлық жүйесінде,
3.2. Стратегиялық банк менеджментін ұйымдастыру
Банк кызметінін стратегиялық менеджмент процесінде кұрамдас бөлігінің мәні стратегиялық
Өз-өзінен стратегиялык жобалау банктің сәтті болуын қамтамасыз етпейді. Типті
Жобалау көп жағдайда басшылардың қабылдаған шешіміне хабардың сенімді болмағандығына
Ереже бойынша банктік стратегиялық жоспарда көрсетіледі:
бастапқы шарт және қоршаған орта бағасы банкке әрекет етуді
нарықтык приоритет, сол арқылы шикізаттарды бөлу;
банктіңк күшті және әлсіз жағының бағасы, мүмкіндіктер мен қатерлер;
стратегияны түзету нарықтық мүмкіндіктер мақсатында;
стратегиялык іс әрекеттерде уақытты тандау;
күтілген жоспарға қойылатып талаптардың көптеп болуы.
Стратегиялык жоспардың принциптік талабы - банкпен оның мақсаты тура
Жоспар мүмкіндіктер мен ресурстармен бірлесіп сәйкестелуі қажет, дұрыс бағаланбаса
Схема - 3. Стратегиялық жоспарға койылатын талап
Стратегиялық банктік жоспардың маңызды талабы болып оның құрылымдық жоспар
Объективті бағасыз жоспардың стратегиялық жағдайы дезориентирлі болады, яғни мүмкіндіктерімен
Стратегиялық жоспарда қарастырылатын іс шаралар олардын іске асуы мерзімі
Стратегиялық жоспардың компоненттері болып мыналар табылады: тапсырма,
Банк тапсырмасы бірінші кезенде анықталып маркетингтік іс-шаралармен қамтамасыз етіледі.
Нарықтық жағдай диагнозы. Ол банк кызметінің тұтастай және жеке
Реттеу факторындағы стратегиялық өзгерістер. Нарық талаптары өте жиі ауысып
Қаржы нәтижесінің бағасы. Бұл банк
корпоративті деңгей.
- бөлікке бөлу деңгейі
- нарыктық агмент деңгейі.
Стратегиялы жоспардың жіберу нүктесі болып нарықтық агмент ерекшіліктері қызмет
Бірінші және нақты шешім болып - оның қызмет ету
Мақсаттар нақты және өлшеуге болатындай болу керек. Өз мақсатьн
Стратегиялық жоспарды өндеудің келесі стадиясы стратегиялық дамуды өңдеу болып
Әрбір ұйымды жоспарлар элементтері қатыстырылады. Ол тек мерзімде емес,
Барлық өзгеріс факторы 4 топқа бөлінеді:
- өнім
- баға
- тарату әдістері
- өрге болу кешені
Әр топка арнапып стратегиялар жасалынып өнделеді. Маркетинг комплексін өңдеу
Банк стратегиясының өнімін өндеу екі кезеңге бөлінеді.
Біріншісінде банктік барлық қызметтер бағаланады. Екіншісінде құрылымды өзгерту шешімдері
Схема - 4. Маркетинг кешенін өндеу
Маркетинг концепциясы
Маркетинг кешенін өңдеу
Өнімдік стратегиясы
Бағалау стратегиясы
Жеткізу жүйесі аймағының стратегиясы
Тарату әдістері
Коммуникация стратегиясы
Стимулдау жүйесі
Жаңашыл банк нарығы - бұл жерде банкіге түсетін банк
Жаңашыл бәсекелес жағдайы көпжақты клиенттерді қамтамасыз етеді, клиенттер сенімінің
Бүгінде маркетинг туралы түсінік банк ауқымында нарық потенциалдары қызметімен
Банктік маркетинг спецификасы банк өнімі ерекшеліктерімен алықталынады. Банктік өнімдер
Қазіргі уакытта несиелік мекемелер дамыған нарықтық экономика елдерінде занды
- олар абстракт негізінде, материалдық субстанциясы жоқ;
- ақшаны әртүрлі форма мен сапада пайдаланудағы
- абстрактылы банктік
- сату-сатып алу банктік қызметі уақыттармен сипатталады.
Нарықтық экономикада коммерциялық банк оның қызметіне сұраныс болған жағдайда
Банк үшін бизнес практикасында жаңа өнімдерлі енгізу жаңа нарықка
Бірақ та аз уақыт ішінде әсіресе Қазақстандық жағдайда "үлкен
Коммерциялык банк клиенттеріне қызметтің көптеген түрін рентабельді түрде ұсынуға
Құру, енгізу процесінде және банктік қызметтерді жүргізу көптеген кезеңдерден
- ізденістік зерттеулер, жаңа идеяны және жаңашыл
- түпнұсқалы идеяларды таңдау;
- маркетингтік зерттеулер;
- жаңа немесе жаңашыл өнімдерді өндеу;
- нарық жағдайында өнімдерді санау және нәтижелерді
- нарыкқа өнімдеін шығару;
- өнімдерді модернизациялау, жаңалау немесе нарықтан оны
Жоғарыда көрсетілген кезендердің мәні және орындалуын қарастырамыз.
Банктік қызметті өндеу процесі идеяларды ұсынумен басталады. Жаңашыл ииновациялық
Келесі кезең маркетингтік зерттеу кезеңі мұнда құру, енгізу және
Негізгі ақпарат көзі болып маркетингтік зерттеулерді нарықта жүргізуі былай
Маркетингтік зерттеудің маңызды құралы болып: нарықтық талдау, нарықты бақылау,
Егер барлық коммерциялык банкте клиенттік базаны өсіру, өз қызметтерін
Маркетингтік зерттеу - зерттеу объектісін таңдауда нақты рынок немесе
Нарықтық зерттеуде мұндай әдістер "сегментация" болып аталады, Мұнда бір
Сегментация негізінде әртүрлі белгілер жатуы мүмкін, олар: құқыктық, экономикалық,
Европалык банк тәжірибесінде мынадай мақсатты топтар көптеп тараған: кәсіпорын,
Әр тандалған сегмент әдісі рынокта өндірістік сипатпен анықталынады, осы
- нарықтық мінездеме
- қызмет көрсеткіштері
- бәсекелестік көрсеткіштер
- ортаның мінездемесі.
Нарық сипатқа жататындар: нарықтық сегменттің жалпы өлшемі, күтілетін өсу
Клиенттерге қызмет көрсетудің негізгі параметрі банктік қызмет туралы және
Бәсекелестік көрсеткішке нарыктық сегментте банктік қызметтерді қарастырамыз: бәсекелестер саны,
Ортаның мінездемесіне экономикалық саяси, демографиялық тенденциялар жатқызылады, сонымен қатар
Нарықтык сегменттің санды параметріне сегмент арқылы жатқызылады. Сегмент аукымын
Көрсетілген параметрлер бойынша мынаны табады: тәжірибелік-сынақтық алаңдар, сегментке қатысты
Банктік өкім маркетингі заңды тұлға компания, фирма т.б. несиелік
Егер нарықты талдау өз кезегінде сурет болса, онда оны
Біздің банктік тәжірибе үйшаруашылық секторы қаржы шығыны
секторына және капиталды салымға сұраныс қызметтерін көрсету болып табылады.
Кәсіпкерлік сектор керісінше қаржылық дефицит проблемасымен ретті
айналысуы және несиелік қызмет көрсету болып келеді. Нәтижесінде банк
Тағы да бір маңызды кұрал ретінде маркетингтік зерттеуде банктік
нарықты болжау яғни болашақта нарықтық жағдайдың салыстырмалы түрде
өзгеруін болжайды. Оның тапсырмасы сол банктің тұтынушылары,
бәсекелестері тұтынуға болжауы, банк іс-шараларды қалыптастыру және
конъюнктураның өзгеруін бағалау. Мұнда дәстүрлі математикалық әдістер
негізінде құралдармен болжанады.
Банктік өнімді нарықта зерттеу талдау жасауға итермелейді: потенциалды тұтынушылардың
Банктік қызмет формасында маңызды рольді шешім кабылдап, осы енгізуде
Келесі кезең маркетингтік зерттеу жиналған мәліметтерді талдау. Алынған мәліметтерді
Экономиканың нактылығын объективті көрсететсін бұл ақпарат детолизацияның денгейіне сай
Банктің қызмет көрсету саласына деген сұранысына болжам жасау негізінен
Банк қызметіне тікелей тәуелді болатын ішкі жағдайлары мыналар жатады:
Сыртқы жағдайға мыналарды жатқызамыз: банк қызметіне деген клиенттің кажеттілігі
Банктің потенциалды клиенттерінің іс-әрекетінін әуенің және қажеттілігінің зерттеу барысында
банк қызметі туралы қандай ақпарат көзінен білгенін анықтау;
қандай мақсатпен, нендей
банктің көрсетілетін қызметінің қай түрі жоғары сұраныска ие;
қандай жаңа қызметтің болғанын калайды;
банкте көрсетілетің жаңа қызмет түріне олардың көз қарасы;
банктің қызмет көрсету саласына клиенттердің көңілі тұра ма және
банктің жарнамасы жайлы клиент не дейді және рыноктағы жағдайына
Банк қызмет көрсету аясында клиентті шақыра білудің әдістемесін зерттеу
Банк ұсынып отырған жаңа өнімнің таратылу аясында кеңеюіне негізінен
Банктің жаңа өнімін рынокқа ендіру үшін клиенттердің симпатиясын талдап,
Клиенттердің қажеттілігін орындауда ең алдымен банктің сенімді болғаны жөн,
Жаңа өнімнің болжамды рыноктың позициясын бағалаған банк оның бағасын
Коммерциялық банктің баға саясаты түрлі банк өнімдері мен олардың
Маркетинг процесіндегі алғашқы қадам клиенттерді анықтау, олардың сұранысын талдау
Осының нәтижесінде маркетингтік зерттеулер белгілі өнімнің маркетингтік бағдарламасын жасаумен
Маркетингтік зерттеулердің жүргізілуі бұл әр қашанда жасалатын процесс, арнайы
Банк өнімдерінің маркетингі саласында қазақстандық тәжірибеде келесі тенденциялар қалыптасқан:
ірі, орташа жэне кішігірім банктердің көпшілігі рынокты, соның ішінде
бұл салада банктің приоритеті нақты клиентураның сұранысына, олардың түрлі
банктер клиенттерінің сұранысын белсенді түрде анықтаумен қатар жедел түрде
қазіргі заман маркетингінің талабын орындайтын банктер негізінен рыноктағы кедергілерді
банктердің негізгі қызметтерінің және бөлімшелерінің құзырына уақтылы және сапалы
банктің маркетингтік бағдарламасының жасалуы мен тәжірибеде қолданылудың салдарынан мерзімді
банктің ұйымдастыру құрылымына осы саладағы барлық қызметті бақылайтын арнайы
Банктің бар өнімін дамыту, жаңа өнімді жасау мен оны
банктің рынокқа ұсынатын өнімдерінің қалыптасуы мен олардың имиджінің нығаюына
бәсекелестердің қызметіне деген бақылау өсе түседі, өйткені олардың рыноктағы
маркетинг саласында, банктің ұсынатын қызметтерінің жаңа түрлерін енгізу кезінде
маркетингтік зерттеулердің көп жоспарлы әр түрлі саладағы жүргізілуі банктің
банктің рыноктағы қызметінің қанат жаюы бір ғана концепция негізінде
Соның салдарынан рынокты болжау, банктің бәсекелестік позициясының анықтаулы мен
маркетинг банк қызметінің бәсекеге жарамды кызметтеріне бағытталады.
коммуникациялык саясат рөлі өседі, ол банктік тұтынушылармен арадағы бір
3.3. Банк менеджментін жетілдіру жолдары
Банк менеджментінің кемелденуі әлемдік тәжірибені оқып үйренуден, маркетингтік зерттеулерді
¥зақ мерзім бойы бантың көлемі ешқандай роль атқармады. 80-жылдардың
Үнемнің үлкен масштабта болуы банк индустриясында үлкен рөл атқарса
Қазіргі кезде көптеген еуропалық елдерде банк секторындағы бір жерге
- әлемдік рыноктың қалыптасуы, яғни оған банктың ғаламдык көлемдегі
- өндірістердің мөлшерінің өсуі - ғаламдану салдарынан банк клиенттерінің
- жаңа ақпараттық-коммуникациялық технология мен делдалдардың рөлін өзгертетін, "жаңа
Банктің шоғырлану процессі соншалықты оңай емес. Оған кедергі келтіретін
Қазіргі бәсекелестік белең алған заманда шағын банктердың дамуы төменде
Банк масштабты үнем салаларында жұмыс істемеу керек. Банк шағын
Банк кәсіпқой болуы шарт. Бірде бір банк, көлемі қанша
Банк иілімді болуы керек. Көптеген уақыт бойы банктер өз
ең алдымен адамдық капитал, өйткені банк ісі тек еңбек
бір уақыттағы шоғырлану мен децентрализация, иілімді және иілмейтін жағдайларға
Банк өз мойнына аса үлкен қауіпті алмау керек. Бүгінде
Банк қарым-қатынасын дамыту керек. Аз ғана уақыт бұрын көптеген
Банк ешуақытта маржасын құрбан етпеу керек. Шағын банк тіршілігін
Ғаламдану мен технологиялық революция кезінде кез келген банктің жемісті
- күштің бір немесе
- диверсификация процесінің аса сақ жүргізілуі;
- түрлі кесте мен
Кәсіпқойлық өскен сайын жоғарыда келтірілген процестер сәтті түрде дами
Кадрлық менеджментте қолданылатын мынадай шаралар бар:
І. Корпоративті мәдениет пен корпоративті рухты құрау және қолдау.
Тәжірибе көрсеткендей корпоративтік мәдениетпен бірге ерекшеленетін фирмалар адам ресурстары
Кадрлық менеджмент концепциясында келесі іс-әрекеттерді өткізуді қарастыру қажет:
банктің негізгі құндылықтары – оның қызметкерлері. Осы қызметкерлерге байланысты
банктің ішінде қызметкерлер арасында, сонымен қатар клиенттермен араласудың бірегей
инновацияға дайын екенін және икемін көрсету.
топта жұмыс істей алу және ортақ нәтижеге бағытталуды үйрену.
карьера бойынша өсудің барлық қызметкерлері үшін бірдей мүмкіншіліктерін қалыптастыру.
ІІ. Материалды ынталандыру жүйесі. Банкте қызметкерлерді материалдарды жоғарлату жүйесі
ІІІ. Моральды ынталандыру жүйесі. Бұл жүйе қызметкерді банктің дамуына
IV. Әлеуметтік пакет. Банктің қызметкерлері үшін әлеуметтік жеңілдіктер болуы
банкте жұмыс істеген стажына байланысты;
лауазымдар номенклатурасына байланысты;
аралас тип, бірінші мен екінші белгіден тұрады.
V. Өндірістік пакет. Кез-келген банктің қызметін 3 сферағы бөлуге
VI. Қабілеттіліктің дамуы және персоналды бағалау жүйесі. Персоналды бағалау
Жеке қабілетін бағалаудың негізгі идеясы:
қабілеттерді дамыту үшін
кадрларды дұрыс бөлу үшін
дұрыс шараны қабылдау үшін
2. Қызметкердің оның ережесіне сәйкес қабілеттерді талап ету образын
3. Қабілеттілігін бағалау және нәтижелерін бағалау. Қабілеттер жұмыс процесі
VII. Персоналды оқыту және дамыту. Қазіргі заманғы банк қызметтері
- жұмысқа жалданған қызметкерлер үшін – еңбек жалдануды сақтау;
- банктің штаттағы квалификацияларын көтеріп жатқан қызметкерлер үшін лауазымдық
Банк қызметкерлерін оқыту жыл сайын өзгеруде. Алғашқы жылдары банк
Қазіргі кезде нарықта білім беру қызметі көрсеткіштерінің
дәстүрлі жоғары білім (экономикалық жоғарғы оқу орны, экономистерді, басқарушыларды,
банк білімі профилі жоқ қызметкерлердің екінші жоғарғы білімі.
арнайы білімі бар және жұмыс тәжірибесі бар қызметкерлердің квалификациясын
VIII. Персоналды жоспарлау және таңдау. Персоналды жоспарлау және таңдау
Кадрларды іздеу және таңдау персоналды басқару сферасындағы мынадай бағыттармен
IX. Кадрлық тәуекелді минимизациялау. Кадрлық тәуекелді банктің меншікті персоналымен
Кадрлық тәуекелді сандық бағалағанда келесі көрсеткіштер қолдануы мүмкін:
абсолюттік (банк табысының өнімі мен қызметтерін өткізу көлемінің азаюы
қатысты (рентабельділік, қаржылық тұтқа және т.б.).
статистикалық (дисперсия, вариация коэффициенттері және т.б.).
Банкте тәуекелді басқарудың сандық негізгі әдісі жоспарлау болып табылады.
Жоғарыда келтірілген ережелерді бұлжытпай орындау, әрі стратегиялық принциптерге жүгіну
Қорытынды
Бұл дипломдық жұмыстың мақсаты болып қазіргі даму этапта банк
Банк менеджментінің негізін қалаушы жағдай – ала қойған мақсатын
Банктік менеджменттің мазмұны: жоспарлау, талдау реттеу және бағалау.
Банктік менеджментті ұйымдастырудың қағидалары – фукционалдық, билікті өкілеттіктер иерархиясы,
Банк менеджментінің атқаратын қызметтері – активтік операцияларды басқару, пассивтік
Банк активтер мен пассивтерді басқару және тиісті табыс табумен
Активтік операциялардың көмегімен банктер өз қарамағындағы ресурстарды пайда табу
Пассивті операцияларды басқару кең мағынада банктің салымшыларының және басқа
Банк менеджментінің негізгі құраушысы болып қаржы менеджменті табылады. Ол
Банк менеджменті - нарықтық экономика жағдайында банкті басқару -келесі
Әр банкінің нарықтық қажеттіліктер мен сұранысына, банкке пайда әкелетін
Оптималды нәтижелерге жету мен шығындарды азайту мақсатында банк қызметінің
Нарық жағдайына байланысты банк программаларын, мақсаттарын және тапсырмаларына корректировка
Нарықтағы қызмет процесінде банктің және оның филиалдарының жұмыстың соңғы
Оптималды шешімдерді қабылдау
Персоналды рационалды алу және оның тиімді пайдалану.
Банктегі кадрларды басқарудың негізгі мәселелерінің бірі - банктік операциялар
Кадрларды басқарумен банктің және де оның қызметкерлерінің мақсатына жету
Менеджменттің басты фигурасы басқарушы-профессионал. Ол істің даму перспективасын көре
Коллективті басқарудың басты міндеті - менеджер үшін қызметкерлермен араласа
Диплом жұмысында «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның менеджменті де қарастырылған.
Нарықтық экономика қаржы нарығындағы несиелік мекемелердің нақты бәсекелестігіне, инфляцияға
Қазақстандық банкілік сектор ТМД-да менеджменттің дұрыс ұйымдастырылу себебімен ең
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Банковское дело. Под ред. О.И.Лаврушина. Издание второе, переработанное и
Банковское дело/ Под ред. д-ра экон.наук Г.С. Сейткасымова. –
Банковское дело: Стратегическое руководство. – Под ред. В. Платонова,
Банковская система за десять лет независимости. Авторский коллектив под
Волынский В.С. Кредит в условиях современного капитализма. – М.:
Голубович А.Д., Ситник А.В., Хенкин Б.Л. Управление банком. –
Долан Э.Д; Колин Д и Розмари Дж.Кэмпбеллы. Деньги, банковское
Капиталистическая система управления банком: сокращение издержек, минимизация риска, система
Колесников А.И. Банковское дело. 1993, СПб
Көшенова Б.А. Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары. Оқу құралы/
Менеджмент банков: Организация, стратегия, планирование М: 1997.
Миловидов В.Д. Современное банковское дело (Опыт США). – М.:
Мотовилов О.В. Банковское
Некоторые аспекты современного кадрового менеджмента в банке// Лисак Б.И.//
Некоторые аспекты упраыления персоналом и банковское образование// Захаров В.С.
Роджер Лерой Миллер, Дэвид Д. Ван-Хуз. Современные деньги и
Риск-менеджмент и управление ресурсами коммерческого банка //Смирнов А.В. //Банки
Саниев М.С. Ақша, Несие, Банктер. Оқу құралы – Алматы:
Сарчев А.М. Ведущие коммерческие банки в мировой экономике. –
Современный маркетинг. Под ред. В.Е. Хруцкого. – М.: Финансы
Взгляд с Севера // Четвериков В.//Эксперт-Казахстан №5 (31) от
www.halykbank.kz.
Қосымшалар
Қосымша 1.
Бухгалтерлік балансы (мың тг)
№ Аты 30 маусым
2004 жыл 2003 жыл 2002 жыл
1 Активтер
Ақша қаражаттары және оның эквиваленттері 19.568.695 13.415.347 17.687.828 12.407.453
Міндетті резервтер 5.470.635 5.212.050 4.525.381 4.662.961
Бағалы қағаздар 33.829.091 39.914.328 23.506.982 -
Несиелік мекемелердегі қаражаттар 1.822.120 7.290.929 - 50.188
Инвестициялық бағалы қағаздар:
- сауда үшін жарамды 3.105.224 3.231.735 5.783.439 14.751.211
- қайтарғанға дейін ұсталынатын 16.174.567 6.443.297 2.982.832 -
Клиенттердің займдары 197.749.564. 163.888.497 125.816.039 83.664.396
Ағымдағы салықтық активтер 85.924 199.373 - -
Негізгі құралдар 7.176.874 7.322.490 7.045.844 6.817.228
Басқа да активтер 3.700.147 2.605.196 1.933.832 1.972.013
Барлығы активтер 288.682.841 249.523.242 189.282.177 124.325.450
2 Міндеттемелер
Үкіметтің және КРҰБ-нің қаражаттары 796.335 528.514 449.025 102.223
Несиелік мекемелердің қаражаттары 64.360.182 61.876.550 32.106.910 13.711.797
Клиенттің қаражаттары 186.737.744 154.845.698 136.918.002 100.381.303
Дивидент бойынша қарыздар 174.904 366.253 394.459 2.731
Салықтық міндеттемелер 259.361 182.686 - 9.243
Резервтер 1.160.214 920.576 59.563 98.066
Басқа да міндеттемелер 1.575.822 778.847 698.386 751.929
Қарыз субардинациялық бағалы қағаздар 8.376.744 8.582.604 4.468.713 2.364.919
Барлық міндеттемелер 263.441.306 228.081.728 175.095.058 117.422.211
3 Азшылық үлесі 178.192 203.256 - 216
4 Меншікті капитал
Жарғылық капитал
-жай акциялар 7.422.628 7.422.600 7.422.600 5.422.600
-артықшылығы бар акциялар 2.474.200 2.474.200 2.261.150 -
Қосымша төленген капитал 2.191.180 2.191.180 2.085.600 956.415
Меншікті акциялар (16.521) (15.739) (14.043) -
Резервтер 336.062 367.951 763.824 366.115
Бөлінбеген табыс 12.655.794 8.797.374 1.667.988 157.893
Барлық меншікті капитал 25.063.343 21.238.258 14.187.119 6.903.023
Барлық міндеттемелер, меншікті капитал және азшылық үлесі 288.682.841 249.523.242
Қосымша 2.
Табыстар мен шығыстарға есеп беру (мың тг)
№ Аты 30 маусым 2005 жыл 31 желтоқсан
2004 жыл 2003 жыл 2002 жыл
1 Сыйақы алумен байланысты табыстар
Займдар 12.168.628 21.593.736 13.088.226 9.353.582
Бағалы қағаздар 1.438.569 2.354.414 1.860.556 1.477.996
Басқа банктердегі депозиттер 481.308 248.360 454.887 153.042
14.088.505 24.196.510 15.323.669 10.984.620
2 Сыйақы төлеумен байланысты шығытар
Клиенттредің салымдары 3.775.072 (6.629.319) (6.189.032) (4.170.781)
Басқа да несиелік мекемелердің салымдары мен займдары 1.393.581 (1.895.535)
Қарыз бағалы қағаздар 415.377 (658.616) (406.961) (288.472)
5.584.030 (9.183.470) (7.516.931) (5.120.510)
3 Мүмкін залалдар резервіне аударылғанға дейінгі сыйақы алумен байланысты
Мүмкін залалдар резерві (2.948.982) (4.136.538) (6.649.796) (4.072.260)
4 Сыйақы алумен байланысты таза табыс 5.555.493 10.876.502 1.156.942
Комиссия мен алымдар түріндегі табыс 4.069.497 7.558.880 5.316.807
Комиссия мен алымдар түріндегі шығыс 361.663 (995.099) (1.132.756) (1.400.772)
Комиссия мен алымдар 3.707.834 6.563.781 4.184.051 3.106.650
Бағалы қағаздар бойынша шығысты алып тастағандағы қалған табыс 16.930
Жарамды бағалы қағаздарды бойынша шығысты алып тастағандағы қалған табыс
Шетел валютасы операциялары бойынша шығысты алып тастағандағы қалған табыс:
- дилинг 529.611 1.223.983 1.176.115 1.305.633
- бағамдық өзгеріс 329.874 (112.622) 62.106 (112.475)
Дилингтік операциялар бойынша шығыстарды алып тастағандағы қалған табыс 1.886
Қозғалмаған шоттарды есептен шығару
- 3.698.298 -
Басқа да табыстар
399.967 430.510 608.092 845.539
5 Сыйақы алумен байланысты емес табыстар
1.323.395 2.818.562 5.831.643 2.354.923
Қызметкерлердің жалақысы мен шығыстары 3.116.238 (5.285.192) (3.726.007) (2.795.796)
Ғимаратқа кететін шығыстар мен амортизация 515.191 (1.007.296) (1.207.001) (973.237)
Табысқа салынатын салықтан тыс салықтар 389.072 (735.339) (875.218) (935.398)
Әкімшілік және операциондық шығыстар 1.730.186 (3.574.698) (3.229.505) (2.475.688)
Басқа да резервтер 217.911 (1.384.671) 38.503 -
6 Сыйақы төлеумен байланысты емес шығыстар 5.968.598 (11.987.196) (8.999.228)
7 Табысқа салынатын салық және азшылық үлес шығысын есептемегендегі
Табысқа салынатын салыққа кететін шығыстар 627.283 (773.465) (302.245) (42.232)
8 Табысқа салынатын салықты алып тастағаннан кейінгі таза табыс
Таза табыстағы азшылық үлесі 41.275 (37.906) - (10)
9 Таза табыс 4.032.116 7.460.278 1.871.163 31.062
10 Акцияға келетін негізгі пайда 52 96.00 27.22 0.57
Қосымша 3
31 желтоқсан
Қаржы көрсеркіштері 2002ж 2003ж 2004ж 2005ж
Активтер 124 325 450 189 282 177 249 523
Меншікті капитал 6 903 023 14 187 119 21
Таза пайда 31 062 1 871 163 7 460
Қосымша 4
31 желтоқсан 30 маусым 2005 жыл
Қаржы көрсеркіштері 2002ж 2003ж 2004ж
Бағалы қағаздар - 23 506 982 39 914 328
Негізгі құралдар 6 817 228 7 045 844 7
«Қазақстан Халық банкі» АҚ-ның ұйымдық құрылымы келесідей:
- басты орган – Акционерлердің жалпы жиналысы;
- басқару органы – Директорлар Кеңесі;
- орындаушы орган – Басқарма, оны Төраға басқарады,
- Ішкі аудит Службасы;
- ішкі несиелік саясатты қалыптастыратын орган – Несиелік комитет
Сонымен бірге ҚР-ның заңына сәйкес келетін басқа да органдар
Акционерлердің жалпы жиналысы. Акцинерлердің жалпы жиналысы басты орган ретінде
1. «Қазақстан Халық банкі» АҚ-ның Жарғысына өзгертулер мен толықтырулар
2. Банкті ерікті түрде тарату немесе қайта құру;
3. Банктің жарияланған акцияларының санын өзгерту туралы шешім қабылдау;
4. Есеп комиссиясының құрамының санын және серзімін анықтау;
5. Директорлар Кеңесінің құрамын және олардың мүшелерінің сыйақыларының көлемін
6. Банктің аудитін жүзеге асыратын аудиторлық қоғамды анықтау;
7. Жылдық қаржылық есепті бекіту;
8. Таза табысты бөлуді, жай және артықшылығы бар акциялар
9. Банктің ірі мәмілелерінің жүзеге асырылуы туралы шешім бекіту;
10. Банктің міндеттемелерінің өсуін шешу;
11. Акциялардың құнын анықтайтын әдістемені қабылдау;
12. Банктің корпорациялық басқару Кодексін және т.б. бекіту.
Директорлар Кеңесі. Диреторлар Кеңесі Банктің қызметін басқарады. Диреторлар Кеңесінің
Банктің даму стратегиясын бекіту;
Акционерлердің жалпы жиналысын жылдық жиналысқа шақыру;
Банктің акцияларын орналастыру туралы және олардың бағасын бекіту туралы
Орналастырылған акцияларды қайта сатып алу туралы шешім қабылдау;
Жылдық қаржылық есеп беруді алдын-ала бекіту;
Жай акциялар бойынша дивиденттерді төлеу туралы шешім қабылдау;
Банктің бағалы қағаздар және облигацияларды шығару шарттарын анықтау;
Басқарманың мүшелері мен Төрағасын сайлау;
Ішкі аудит Службасының қызметін анықтау;
Банктің резервті капиталын пайдалану ретін анықтау;
Банк жүзеге асыратын операциялардың шарттары туралы шешім қабылдау;
Ішкі несиелік саясат туралы ережелерді бекіту;
Бухгалтерлік есеп берудің саясатын бекіту;
Банктің филиалдарын ашу және жабу туралы шешім қабылдау;
Банктің ішкі қызметін реттейтін құжаттарды бекіту;
Банктік және коммерциялық құпия болып табылатын информацияны анықтау;
Несиелік мәміле туралы шешім қабылдау және т.б.
Басқарма. Басқарма банк мүддесін қорғайтын және оның атынан мәмілелерді
Басқарма қызметіне жатады:
Банктің даму стратегиясын дайындау және оны талдауға енгізу;
Банк қызметінің орындалуына керек ішкі құжаттарды бекіту;
Басқарма мүшелерінің міндеттерін, жауапкершілігін бөлу;
Банктің бизнес-жоспарын, капиталды салымдар жоспарын және бюджеттерін бекіту;
ЕКБ-ді ашу және жабу туралы шешім қабылдау;
Жылжымайтын мүлікпен байланысты мәмілелер туралы шешім қабылдау;
Директорлар Кеңесі мен Акционерлердің Жалпы жиналысына қаржылық есеп беруді
Займдардың шегін анықтау;
Банктің өкілдерінің бірінші басқарушыларын анықтау;
Банктің құрылымын және штатын бекіту;
Коллективті келісім-шарттарды қабылдау туралы шешім қабылдау және т.б;
Басқарма Төрағасы Директорлар Кеңесімен сайланады және келесі функцияларды атқарады:
Ішкі аудит Службасы. Ішкі аудит службасы банктің қаржылық-шаруашылық қызметтерін
Несиелік комитет. Несиелік комитет ішкі несиелік саясатты жүргізетін орган
Саниев М.С. Ақша, Несие, Банктер. Оқу құралы – Алматы:
Банковское дело/ Под ред. д-ра экон.наук Г.С. Сейткасымова. –
Банковское дело/ Под ред. д-ра экон.наук Г.С. Сейткасымова. –
Саниев М.С. Ақша, Несие, Банктер. Оқу құралы – Алматы:
Көшенова Б.А. Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары. Оқу құралы/
2 Саниев М.С. Ақша, Несие, Банктер. Оқу құралы
Банковское дело. Под ред. О.И.Лаврушина. Издание второе, переработанное и
Көшенова Б.А. Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары. Оқу құралы/
, 2 Общая теория денег и кредита: Учебник
Общая теория денег и кредита: Учебник для вузов/ Под
Көшенова Б.А. Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары. Оқу құралы/
Банковское дело. Под ред. О.И.Лаврушина. Издание второе, переработанное и
Көшенова Б.А. Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары. Оқу құралы/
Банковское дело. Под ред. О.И.Лаврушина. Издание второе, переработанное и
Көшенова Б.А. Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары. Оқу құралы/
Банковское дело. Под ред. О.И.Лаврушина. Издание второе, переработанное и
Көшенова Б.А. Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары. Оқу құралы/
Риск-менеджмент и управление ресурсами коммерческого банка //Смирнов А.В. //Банки
Роджер Лерой Миллер, Дэвид Д. Ван-Хуз. Современные деньги и
Колесников А.И. Банковское дело. 1993, СПб.
Сарчев А.М. Ведущие коммерческие банки в мировой экономике. –
Сарчев А.М. Ведущие коммерческие банки в мировой экономике. –
www.halykbank.kz.
Взгляд с Севера // Четвериков В.//Эксперт-Казахстан №5 (31) от
Взгляд с Севера // Четвериков В.//Эксперт-Казахстан №5 (31) от
Взгляд с Севера // Четвериков В.//Эксперт-Казахстан №5 (31) от
www.halykbank.kz.
www.halykbank.kz.
Менеджмент банков: Организация, стратегия, планирование М: 1997
Банковское дело. Под ред. О.И.Лаврушина. -.М.: Банковский и биржевой
Мотовилов О.В. Банковское
Мотовилов О.В. Банковское
Мотовилов О.В. Банковское
Некоторые аспекты современного кадрового менеджмента в банке// Лисак Б.И.//
Некоторые аспекты управления персоналом и банковское образование// Захаров В.С.
Некоторые аспекты современного кадрового менеджмента в банке// Лисак Б.И.//
62
84
Талап етілгенге дейінгі салымдар
Жинақ салымдары
Мерзімдік салымдар
Акционерлік капитал және резервтер
Қаражаттардың ортақ қоры
Бірінші резервтер
Екінші резервтер
Ссудалар
Бағалы қағазадар
Ғимараттар және құрал-жабдықтар
Ғимараттар және құрал-жабдықтар
Басқа да бағалы қағазадар
Ссудалар
Екінші резервтер
Бірінші резервтер
Акционерлік капитал және резервтер
Мерзімдік салымдар
Жинақ салымдары
Талап етілгенге дейінгі салымдар
Көптеген фактілі материалдардың
болуы
Күтілетін себеп-салдарды сипаттау
Стратегиялық
жоспардың
Шынайы баға
Стратегиялық
жоспарға қойылатын
талаптар
Кажетті жағдайдың
объективті бағасы
Жоспардың
ішкі
сәйкестенуі
Банк баскару стиліне жоспарлың сәйкес келуі
Жоспардың мүмкіндіктер және ресурстармен байланысуы
Шаралар мерзімі және оларды іске асыру сипаты