ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
Факультеті: ________________________________________
Кафедрасы: ________________________________________
КУРСТЫҚ ЖОБА (ЖҰМЫС)
Тақырыбы: __________________________________________________
Пәні:_______________________
Манадығы:_________________
Орындаған:_________________
Қабылдаған:_________________
Шымкент - 2010
Мазмұны
Кіріспе...................................................................................................................3
І. Дағдарыстың пайда болуы.
1.1. Дағдарыс түсінігі және оның экономикалық мәні......................................5
1.2. Дағдарыстың себептері..................................................................................7
ІІ. Дүниежүзілік дағдарыс және оның әсері.
2.1. Әлемдік дағдарыс және оның зардаптары..................................................11
2.2. Қазақстанның дағдарыс кезеңіндегі ахуалы...............................................13
2.3. Дағдарысқа қарсы басқарудағы мемлекеттің ролі......................................15
ІІІ. Дағдарыс кезеңі – дұрыс шешім қабылдау жолдары.
3.1. Дағдарыс кезіндегі сыртқы саясат және басқару тиімділігі.......................20
3.2. ҚР дағдарысқа қарсы стратегиялық жоспарлары........................................24
Қорытынды..........................................................................................................28
Пайдаланылған әдебиеттер...............................................................................30
Жоспар
Кіріспе
І. Дағдарыстың пайда болуы.
1.1. Дағдарыс түсінігі және оның экономикалық мәні.
1.2. Дағдарыстың себептері.
ІІ. Дүниежүзілік дағдарыс және оның әсері.
2.1. Әлемдік дағдарыс және оның зардаптары.
2.2. Қазақстанның дағдарыс кезеңіндегі ахуалы.
2.3. Дағдарысқа қарсы басқарудағы мемлекеттің ролі.
ІІІ. Дағдарыс кезеңі – дұрыс шешім қабылдау жолдары.
3.1. Дағдарыс кезіндегі сыртқы саясат және басқару тиімділігі.
3.2. ҚР дағдарысқа қарсы стратегиялық жоспарлары.
Кіріспе
Қазiр бүкiл әлем жұртшылығы экономикалық дағдарыстың қиындықтарын бастан
Дер кезiнде қабылданған дұрыс шешiм, ұтымды iс-қимылдың арқасында
Бiз осылайша сындарлы жылдар мен күрделi кезеңдерде лайықты
Әлеуметтiк кепiлдiктер толығымен сақталып отыр. Олай болса, бұл
Дағдарыстар өтедi, кетедi. Ал мемлекет тәуелсiздiгi, ұлт мұраты,
Дүние дамуымен есептегенде жиырма жыл деген көп те
3
тәуелсiздiк - ата-бабаларымыздың жүздеген жылдармен өлшенетiн арман-аңсарының жүзеге
Барша қазақстандықтардың жұмған жұдырықтай бiрлiгiнiң арқасында бiз алмайтын
Iс жүзiнде жиырма жыл бойы күннен-күнге бiз сiздермен
Ішкi және сыртқы конъюнктураны жiтi қадағалап, еш кiдiрiссiз
4
І. Дағдарыстың пайда болуы.
1.1. Дағдарыс түсінігі және оның экономикалық мәні.
Әлем рыногінде алтынның, мыстың бағасының өсуі – шикізат
Біз бүгінде дағдарыс деген атауды жиі қолданамыз және
5
аталғандықтан да шығар, расында да, қарқынды жүріп келген
Құлдырау өз шегіне жетіп барып, өсуге қарай бағытталып
сартудың және саясатты тұрақтандырудың мәні де елдегі тұрақтылықты
1990-жылдары экономикалық құлдыраудың көкесін бәріміз де көзбен көрдік.
ақы бере алмай қалды. Зейнеткерлер айлап, жылдап зейнетақыларын
6
жоқшылық пен кедейшілік жайлады. Дәл сондай дағдарыс әлемде
Расында, дәл қазіргі кезде еліміз үшін тұрғын үй
генді жақсы білеміз және көп айтамыз. Алайда, көзге
7
1.2. Дағдарыстың себептері.
Дағдарыс бiзге сырттан келдi. Оның көздерi елдiң iшiнде
Бiз әлемдiк қауымдастықтағы өз ұстанымымызды сақтаймыз.Ұлттық қорды құра
Жақсы уақытта осы қорды құра отырып, бiз дұрыс
Көптеген мемлекеттердiң пайда болған жаһандық дағдарысқа жауап берген
Қазiргi қиындықтар - бұл бiздiң үлесiмiзге тиген алғашқы
8
туындатқан екiншi әлемдiк дағдарысты бiз 90-шы жылдардың аяғында
Уақыт өтедi, содан кейiн бiз осы дағдарысты да
Дағдарыстар қайталанатын болады, ал бiздiң мақсат - оны
Бүгiнгi проблемалар және бiздiң оларды қалай шешiп жатқанымыз
9
Парламенттiң, мәслихаттардың, "Нұр Отан" партиясының депутаттарына сөз арнаймын.
Үкiметпен және жергiлiктi органдармен бiрлесiп адамдардың нақты проблемаларын
Қазақстан халқы Ассамблеясына, барлық саяси күштерге сөз арнаймын.
Планета тарихындағы аса қатал дағдарысты еңсеру жолында бiрiгудеміз.
Бүгiнде бүкiл дүние бiр-бiрiне қарап отыр. Дағдарыстың бетi
Қиындық атаулыны жеңетiн бiр-ақ күш бар, ол -
Ел басына күн туған нелер бiр қилы замандарда
10
"Мың өлiп, мың тiрiлген" қазақ халқы кеңес дәуiрiндегi
ІІ. Дүниежүзілік дағдарыс және оның әсері.
Әлемдік дағдарыс және оның зардаптары.
Бүгінгі бастан кешіп отырған дағдарысымыз бір-екі елді немесе
Обаманың жоспары бойынша, Құрама Штаттар сан миллиардтаған долларды
Әлем елдерінің көбісі дағдарысты еңсеру үшін
11
несиелердің өсімін төмендету, кәсіпорындарын жандандыру саясатын ұстанып отыр.
Қазіргі таңда арнайы қоры бар елдер ұлттық
АҚШ, Ресей елдері машина жасау өндірісін құлдыратып алмау
Экономикалық даму жағынан келгенде біз өзімізді өзге елдерден
Қазіргі жай-күйімізді асыра мақтауға да, тып-типыл етіп даттауға
12
емес. Халықтың сатып алу қабілеті төмендеп кетті. Бұрын
АҚШ-тан бастау алған осы дағдарыстың өзі тұрғын үй
2.2. Қазақстанның дағдарыс кезеңіндегі ахуалы.
Дағдарыс өз ауқымына дәйектiлiкпен Америка континентiн, Еуропа мен
13
Осынау жаһандық дағдарыстан кейiн әлемдiк қаржы жүйесi, бәлкiм,
Сондықтан да тереңде түбегейлi көзқарас әлемдiк қоғамдастықта әлемдiк
Бiр жылда мұнай бағасы 4 есе дерлiк, металл
Өкiнiшке орай, қиын сынақтар мен дағдарыс қысымының салмағы
2007 жылдың ортасынан бастап, Қазақстанның экономикалық тез өсуіне
14
тұрақтандыру және ауыл шаруашылығын, өндірісті және өнеркәсіптің инфрақұрылымын
Қазақстанның экономикасы, 2008 жылғы негізгі көрсеткіштер:
ЖІӨ* (1-12′2008) – 135 млрд.USD
Өнеркәсіп өндірісі – 84 млрд.USD (өсім 2,1 %)
Негізгі капиталға инвестициялар – 31,7 млрд.USD (өсім 4,6%)
Орташа жалақы – 59 722 теңге
Елдің халықаралық резервтері, Ұлттық қордың резервтері – 46,7
Қайта қаржыландыру мөлшерлемесі (%) -10.5 (2008 ж. жағдай
Тікелей шет елдік инвестициялар, 2008 –19.8 млрд. АҚШ
Сыртқы сауда айналымы, 2008 – 109,1 млрд.USD (өсім
283744 заңды тұлға тіркелді
2.3. Дағдарысқа қарсы басқарудағы мемлекеттің ролі.
Қазақстан экономикасы мен әлемде қалыптасқан жағдайды талдау еліміздің
Дағдарыс банкирлерге орнықты сценариймен даму қажеттігін аңғартты. Банктердің
15
басқаруға қатысты саясаты сараланған болуы тиіс. Соңғы үш
Сырттан келетін қаражат ағымы ылғи да игілік бола
Тағы бір қатер – банктердің сыртқы қарыздарына сүйенген,
Қаржы жүйесін валюталық бағам тұрақтылығының тұтқыны қылуға болмайды,
Төлемпаздығын қолдаудың үйреншікті жүйесі сипатындағы капиталдардың үнемі кері
16
реттеудің айқын стратегиялық бизнес-жоспарлары болғанда ғана мүмкін болмақ.
Қаржылық «өнертабыстарға» қатысты сабырлы болған ләзім. Тіпті мемлекеттік
Банктерге өздерінің тәуекелді басқару жүйелерін ағымдағы жағдайға сәйкестендіру
Бiздiң алдымызда дағдарыс салдарын еңсеру және келесi экономикалық
17
Иә, жаңа қаражат қажет. Осы мақсатта дәстүрлi түрде
Бұл - уақытша, бiрақ та қажеттi шара. Бұл
Қаражаттың басқа бiр көзi - бұл бюджеттiң барлық
Қауырт өсу кезеңiнде үйреншiктi болып кеткен ысырапқорлық ойлы
Қаржы тәртiбiн бұзушыларға дағдарыс уақытының заңы бойынша қатал
Босаған қаражат бiзге, ең алдымен, қазақстандықтардың еңбекпен қамтылу
18
Жұмыс орындарының жеткiлiктiлiгi Үкiмет мүшелерi мен әрбiр әкiмнiң
Әрбiр әкiм, әр министр апта iшiнде қанша жұмыс
Өңiрлiк жұмыспен қамтылуды және кадрлардың қайта даярлануын қамтамасыз
Жергiлiктi бюджеттерден де жұмыспен қамту стратегиясын бiрлесе қаржыландыруға
Жұмысынан айырылғандар үшiн жаңа жұмыс орындарын құратын боламыз.
Бiзде еңбек рыногын дамыту үшiн мүмкiндiктер бар, оларды
Бiрiншiден, бұл коммуналдық желiлердi қайта жарақтандыру және жаңғырту.
Үкiметке әкiмдермен бiрлесiп осы мақсатқа кететiн қажеттi шығындарды
Бұл көзге көрiнбейтiн жұмыс, бiрақ та бiзге оны
Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты әлдеқашан-ақ ретке келтiру
19
керек едi. Келiңiздер, қазiр осымен айналысайық.
Екiншiден, бұл жергiлiктi мәндегi автомобиль жолдарын салу, қайта
Бұл ендi ӘКК-лердiң мiндетi, олар халықтың барынша жұмыспен
Құрылысы басталған мектептер мен ауруханаларды салып бiтiрілуде. Жағдай
Сондай-ақ, бiз салуды белгiлеген магистралдық автомобиль және темiр
Үшiншiден, әрбiр нақты елдi мекендегi жергiлiктi мәндегi нысандар.
Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары ретiнде аудандық мәслихаттарға қаражат
Бұл жұмыстың тиiмдiлiгi үшiн дербес жауапкершiлiктi тұтастай әкiмдерге
Аталған барлық жобаларды iске асыру үшiн бiз жергiлiктi
20
ІІІ. Дағдарыс кезеңі – дұрыс шешім қабылдау жолдары.
3.1. Дағдарыс кезіндегі сыртқы саясат және басқару тиімділігі.
Қазақстанның сыртқы саяси бағыты Сыртқы саясат тұжырымдамасына негізделетін
Қазақстан барлық қазіргі бар ұжымдық қауіпсіздік жүйелері арасындағы
Сондықтан әлемнің жетекші елдерінің көшбасшылары мен беделді халықаралық
Біз мұны мақтаныш етуге тиіс. Қазақстанның жоғары халықаралық
Бұл – ЕҚЫҰ-ға адамзаттың жаңа тарихындағы аса күрделі
ЕҚЫҰ оған қатысушылардың бірегей географиялық құрамымен – ал
21
Біз ЕҚЫҰ-ға төрағалыққа қатысты өзіміздің ұстанымдарымызды белгілеп алдық.
Қауіпсіздік жөніндегі аса ықпалды ұйымға қазақстандық төрағалық мынадай
Біз көптеген көкейкесті мәселелерді шешу жолдарын бірлесе іздеп,
Қауіпсіздіктің негіз қалаушы мәселелері бойынша, сондай-ақ Ұйымның өзін
ЕҚЫҰ ХХІ ғасырдағы әлемнің көпқырлылығын танитын құрылым болуы
Саммитте ЕҚЫҰ-ның жауапкершілігі аймағында қауіпсіздіктің көкейкесті проблемаларын, Ауғанстандағы
ЕҚЫҰ-дағы төрағалығымыз бүкіл әлем халықтарының қауіпсіздігін дамыту мен
22
кезеңі артта қалды. Өткен жылдағыдай, форс-мажорлық жағдайлар біздің
Әркім сапалы медициналық қызметке қолжетімділік алады.
Балалар бақшасынан бастап университетке дейінгі сапалы білім бүкіл
еліміз бойынша әр отбасына қолжетімді болады.
Елімізде тұрғын үй-коммуналдық қызмет көрсетудің сапасы айтарлықтай жақсарады.
Зейнеткерлер, мүгедектер мен аз қамтамасыз етілген отбасылар сенімді
Жастар – біздің болашағымыздың негізі – өз болашағын
2030 жылға дейінгі Даму стратегиясында айқындалған біздің стратегиялық
Бүкіл қоғамды, партияның барлық мүшелерін алдағы онжылдық міндеттерін
ҚР президенті Н.Ә.Назарбаев жолдауында: біз бірлесіп Қазақстанды табысқа
Қымбатты менің отандастарым! Халқымызда “Ынтымақты елде бақ тұрар”
23
Бұл бағдарламаның түпкі мақсаты – еліміздің тәуелсіздігін баянды
Мен осы күндері Қазақстанның бүкіл аумақтарынан мыңдаған хаттар
Бұл жақта еліміз – аман, жұртымыз – тыныш,
Еліміздің оңтүстігі мен солтүстігінен, батысы мен шығысынан келіп
Сондықтан дәл осындай санамен, біліммен және табандылықпен осы
24
Біз болашағымыздың жарқын болғанын көргіміз келеді. Олай болса,
3.2. ҚР дағдарысқа қарсы стратегиялық жоспарлары.
2020 Стратегиялық жоспарын іске асырудың базалық шарттары
Экономиканы жаһандық қалпына келтіруге дайындау және оның сыртқы
Үкіметке 2011 жылы бизнесті тіркеуге және бизнесті жүргізуге
Қаржы жүйесінің тұрақтылығы мен орнықтылығын қамтамасыз етудің маңызы
Отандық қаржы жүйесіндегі реттеулер дағдарыстан кейінгі әлемнің сынақтары
Қаржылық реттеуші банк секторының сыртқы міндеттемелері үлесінің оның
Бұл ретте сыртқы займдардың басым бөлігі тиімді де
25
қызметімен айналысуын және олардың қызметінің барынша мөлдір болуын
Дағдарыс жағдайында Ұлттық қор біз үшін өзіндік бір
Үстіміздегі жылдан бастап республикалық бюджетке кепілді трансферт абсолюттік
Бұл трансферт ең алдымен индустрияландыруды жүзеге асыру мақсаттарына
Бюджетке Ұлттық қордан ешқандай займдар, өзге де ешқандай
Үкіметке үстіміздегі жылдың бірінші тоқсанында Ұлттық қорды қалыптастыру
Тұтастай алғанда 2020 жылға қарай біз экономиканы жеделдете
ІЖӨ-дегі өңдеу өнеркәсібінің үлесі 13%-дан кем емес мөлшерін
26
керек. 2015 жылдың өзінде-ақ аграрлық саланың экспорттық әлеуеті
Үкіметтің, барлық деңгейлердегі әкімдердің алдында тұрған нақты міндеттер
Бес жылда Үкімет металлургия өнімдерінің өндірісі мен экспортының
27
Қорытынды
Қорыта айтқанда қазір бүкіл әлем жұртшылығы экономикалық дағдарыстың
Тәуелсіздік шежіресін парақтасақ, күйреген кеңестер империясының орнына жаңа
Өткен ғасырдың соңында Шығыс Азияда басталған кезекті дағдарыс
Біз осылайша сындарлы жылдар мен күрделі кезеңдерде лайықты
Дағдарыстар өтеді, кетеді. Ал мемлекет тәуелсіздігі, ұлт мұраты,
28
күтіп тұр. Ол – Қазақстан тәуелсіздігінің жиырма жылдығы.
Олай болатыны, тәуелсіздік – ата-бабаларымыздың жүздеген жылдармен өлшенетін
Халқымыздың басына түскен қандай да бір сынаққа қарамастан
Іс жүзінде жиырма жыл бойы күннен-күнге біз сіздермен
Ондаған жылдар оза қабылдаған Қазақстанның даму стратегиясы, оны
Біз ішкі және сыртқы конъюнктураны жіті қадағалап, еш
29
Пайдаланылған әдебиетер тізімі:
1. Егемен Қазақстан газеті. «ҚР президентінің халыққа Жолдауы»,
2. «Дағдарыстан шығу кілті», Е.Баймырзаев Егемен Қазақстан газеті.
3. Булатов А. С. Экономика. М., 1999, 786
4. Дискин И. Е. Өтпелі экономиканың әлеуметтік құрылымы
5. Иохин В. Я. Экономикалық теория: нарық және
6. Котлер Ф. Маркетинга негіздері. М., Прогресс 1990,
7. Макконнелл К. Р., Брю С. Л. Экономикс:
8. Мамедов О. Ю. Қазіргі таңдағы экономика. Ростов
9. Микульский К. И. Әлеуметтік-бағдарланған нарықтық экономика. //
10. Николаева И. П. Экономикалық теория. – М.:
11. Раицкий К. А. Кәсіпорын экономикасы: Оқу құрылы.
12. Райзберг Б. А. Экономика курсы. – М.:
13. Самуэльсон П. Экономикалық ғылымдар. – М 1990,
14. Самуэльсон П., Нордхаус В. Экономикс. М., Республика.
15. Сажина М. А., Чибриков Г. Г. Экономикалық
16. Смит А. Халықтардың байлығының табиғаты және себептері
17. Фишер С., Дорнбуш Р., Шмалензи Р. Экономика.
30