МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ...........................................................................3
1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА 12-ЖЫЛДЫҚ БІЛІМ БЕРУДІҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ...........................................6
1.1 Әлемдік және отандық тәжірибедегі 12 жылдық жалпы орта
көшудің негіздемесі...................................................6
1.2 Еліміздегі 12 жылдық жалпы орта білім берудің артықшылықтары
1.3 Мектептерде 12 жылдық жалпы орта білім берудің мазмұны........................25
2. ОН ЕКІ ЖЫЛДЫҚ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕ МЕКТЕП БИОЛОГИЯСЫН
2.1 Он екі жылдық білім берудегі биологияны оқытудың міндеттері.................36
2.2 Он екі жылдық мектептегі биология курсы мазмұнына қойылатын
2.3 Кәсіптік бағытта жаратылыстану-биологиялық білім беру............................49
3. ОН ЕКІ ЖЫЛДЫҚ МЕКТЕПТЕ ТЕРЕҢДЕТІЛГЕН БИОЛОГИЯ КУРСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ
1-сабақ жоспары............................................................64
2-сабақ жоспары............................................................67
3-сабақ жоспары............................................................71
4-сабақ жоспары............................................................74
ҚОРЫТЫНДЫ..............................................................78
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...................................81
КІРІСПЕ
Ел Президенті Н.Ә.Назарбаевтың "Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге
Тақырыптың өзектілігі: Әлемдік өркениетке қадам басқан тәуелсіз Қазақстанның қоғамдық-саяси,
Тәуелсіз елімізде оқушы-жастарды бүгінгі күн талабына сай тереңдетілген, кәсіптік
Қазақстан Республикасы жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында
Биологиялық білім беру - оқушылардың осы пән бойынша танымдық
Биологиялық білім беру - білім беру процесінің құрылымы, мазмұны
Зерттеу нысаны: 12- жылдық білім беру жүйесінде мектеп биологиясын
Зерттеу пәні: 12- жылдық білім беру жүйесіндегі мектеп биологиясы.
Диплом жұмысының мақсаты: 12-жылдық білім беретін мектептерде биологияны оқыту
Диплом жұмысы тақырыбының міндеттері:
12-жылдық білім беру жүйесіне шолу жасау;
Жоғарғы сыныптардың пән бағдарламаларында жаратылыстану пәндерінің оқытылу жайын
12- жылдық білім беру жүйесінде мектеп биологиясын оқытудың ерекшеліктері
Бүгінгі таңдағы әлеуметтік-экономикалық жағдайлардың күрделенуі, ақпараттар ағымының қарқындауы, бәсекелестіктің
Диплом жұмысының әдістері: педагогика, психологиялық, ғылыми-теориялық, ғылыми-әдістемелік еңбектерді талдау,
Тақырыптың ғылыми жаңалығы:
12-жылдық білім беретін орта мектептерде биология курсы негізінде кәсіптік
Жоғарғы сыныптарда жаратылыстану-биологиялық пәндер циклін кәсіптік білім беруге пайдалану
12-жылдық білім беру жүйесінде мектеп биологиясын оқытудың дидактикалық негңздері
Диплом жұмысының құрылымы: диплом жұмысы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан,
1. Қазақстан Республикасында 12 жылдық білім берудің әдістемелік негіздері
1.1 Әлемдік және отандық тәжірибедегі 12 жылдық жалпы орта
Білім беру жүйесіндегі өзгерістерге негізделген әлемдік дамудың негізгі үрдістері
қоғам дамуынын қарқындылығы;
постиндустриалдық, ақпараттық қоғамға көшу, мәдениаралық өзара қатынас ауқымының кеңеюі;
халықаралык ынтымақтастық нәтижесінде шешілуі мүмкін ғаламдық проблемалардың туындауы және
қоғамның демократиялануы;
экономиканың қарқынды дамуы, бәсекелестіктің өсуі;
адам капиталы мәнінің артуы.
Осыған сәйкес дамыған елдердің білім беру жүйесінде білім беру
Оқытудын дәстүрлі өнімсіз стилін ығыстыру және оқушылардың танымдық
Қазақстандық жалпы орта білім беретін мектеп соңғы жылдары өзінің
Бірақ қол жеткен жетістіктер адам капиталының дамуы мен орнықты
Орта білім беру жүйесінде диагностикалық мақсаттылықтың болмауы.
Білім берудің жеке тұлғаның дамуына емес, формальды нәтижелерге бағдарлануы.
Оқу жетістіктерін бағалауда оқушыны қызықтырмайтын, шынайылықты қамтамасыз етпейтін және
Жасөспірімдердің тұлғалық, азаматтық және адамгершілік касиеттерінің жеткілікті дамымауы, өзін-өзі
Қазақстан қоғамының қазіргі геосаяси, экономикалық және әлеуметтік жағдайы, әлемдік
Қазіргі кезеңде 12 жылдық мектепке есептелген белгілі бір халықаралық
Еуропа кеңесінің (1992 ж.) Декларациясына сәйкес 12 жылдық білім
Әлемнің ең қуатты елі Америка Құрама Штаттарының білім мекемелерінде
Қазіргі таңда көбіне тестердің дұрыс жауаптары көрсетілмейтін әдісті көп
Германияда басқа да еуропа елдері секілді бастауыш сыныпқа 6
Білім алу 3 баспалдақты құрылымда болып табылады: негізгі мектеп,
Германияда элитарлы орта мектептермен қатар училищелер жұмыс істейді. орта
Германияда оқушылардың біліміне, қабілетіне және талабына сай білім беруге
Франция мектепке дейінгі балалар тәрбиесімен айналысатын ең алдыңғы қатарлы
Бастауыш және орта мектеп деңгейінде оқушылардың білім, іскерлік, дағдысын
Англия және ағылшын тілдерді елдерде грамматикалық, техникалық, кешенді, қазіргі
Шетел мектептерінде жоғары мектепке оқушылар оқу үлгіріміне қарай және
Жапонияда мектептің жоғары сатысы (10-12 сыныптар) 5 түрлі техникалық,
Дүние жүзінде орта, жалпы білім беру келесідей бағыттарда жүзеге
1. Барлық балаларға, жастарға бірдей білім беру: білімнің ашықтығы,
2. Оқу бағдарламаларының оқушының жеке басының қызығушылығы мен талғамдарын
3. Оқушының отбасылық экономикалық-әлеуметтік жағдайына, жынысына, қоғамдық мәртебесіне, ұлтына,
4. Жастардың күнделікті қоғам өмірінде болып отыратын өзгерістерге тез
Жоғарыда аталған әлемдік әдіс-тәсілдерді қолдану арқылы 12 жылдық білім
1. Әлемдік деңгейге көтерілуге жағдай жасайды.
2. Оқу жүктемесінің бір жылға созылуы жеңіл болады.
3. Кәсіптік білім береді.
4. Жеке тұлғаны дамытуға ықпал етеді.
Қорыта келгенде, әр елдің білім беру мен тәрбие саласындағы
Қазақстанның 12 жылдық білім беруге көшуі білім берудің жаңа
Білім беру мазмұнын жанартудың негізгі бағыттары мыналар:
білім беру мазмұнын коғамның казіргі әлеуметтік-экономикалық сұранысына сәйкестендіру;
білім беру мазмұнын ізгілендіруді, онын вариативтілігін камтамасыз ету;
өз бетімен білім алуға, оны практикада колдана білуге және
танымдық уәждемелерін қалыптастыруға бағытталған білім беру мазмұнын іріктеу;
білім беру мазмұнын оқушының ғылыми тәсілмен тануына, өз бетімен
білім мазмүнын ұлттық мәдениетті құрметтеуге, өзге мәдени бастамаларға ашық
Отандық және халықаралык мектептердің орта білім беру мазмұнын үйымдасты-рудағы
Білім беру саласынын мазмүны Мемлекеттік базистік оқу жоспарында карастырылған
Білім мазмүнына инварианттық компонент (өзінің мазмүны мен жүйесі бойынша
Білім беру процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері. 12 жылдық мектептегі білім
12 жылдық мектепте окытуды ұйымдастыру жалпы дидактикалық ұстанымдармен бірге
жеке тұлғаның жас және психофизиологиялық даму ерекшелігінің ескерілуі;
күтілген нәтижеге жетуге бағдарлығы;
ашықтығы;
интерактивтігі.
Нәтижеге бағдарланған білім беру моделінде оқыту оқушы (үйрену) мен
Мұғалім кызметінің мақсаты (окыту):
білім беру саласының пәндік және негізгі (ключевых) максаттарын ескере
оқу процесін оқу материалдарын игеруді ұйымдастыру бойынша міндеттер кешенін
оқу материалдарын даярлау және оқу мақсаттарына сәйкес оқытуды ұйымдастыру;
оқу процесін жобалауға және іс жүзінде іске асыруда акпараттық
оқушының оқу материалын игеруінің тұлғалық-әрекеттік бағыттылығын реттеу;
оқушының озық дамуын ұйымдастыру үшін толыққанды жағдай жасау (дамудың
құзыреттілік түрінде жеке қол жеткізген нәтижелеріне жағымды эмоция туғызу,
қолдау көрсету және психологиялық жағымды орта күру;
оқушының өзінің алған білімін қолдана білудегі жеке тәжірибесі мен
ағымдағы нәтижелерді бағалау, қойылған мақсаттарға жетуге бағытталған оқытуды уакытында
Оқушы қызметінің мақсаты (үйрену):
жеке білім беру траекториясын қоя білуге берілген мүмкіндікті қолдану
әрекет ету әдістерін, тәсілдерін, біліктілігін оқу мен әлеуметтік кұзыреттіліктің
оқу жағдайларын шешуге немесе кұзыреттіліктің пайда болуына арналған жұмыстардың
жалпы орта білім беретін мектептегі білім беру мазмұнын игеруге
әдістемелік әдебиеттер, мультимедиялық бағдарламалар, қашықтан оқыту технологиялары, интернет желісі
Оқулықты әзірлеу және басып шығару - мемлекеттік басым
Сабақты конструкциялауда кезек оқушының өзін-өзі таныту мақсаттарына, оқу материалдарын
12 жылдық мектептегі оқыту мен тәрбиелеуде жеке тұлғаның қабілеттерін
Әрекеттік қатынас оқушының әлеуеттік мүмкіндігін дамытуға және есепке алуға
Құзыреттілік тәсіл 12 жылдық мектепте жаңа тәсіл болып табылады
Оқытудағы тұлғаның психологиялық және физиологиялық денсаулығын дамытудың міндеттерін білім
Дәстүрлі қатынастармен қатар білім беру процесін ұйымдастыруда оқыту процесінің
Осы ретте білім беру процесінде күтілетін нәтижеге сәйкес бакылау
Жаңа педагогикалық технологияларда педагогтың акпарат беруші қызметімен бірге үйлестіруші,
Нәтижеге бағдарланған білім беру моделінде негізгі қызметті оқушының оқыту
Тұлғалық-бағдарлық окытудың міңдеттерін табысты іске асыру үшін ұйымдар жұмыс
Білім беру моделіндегі нәтижеге бағдарланған оқу жетістіктерін бағалау жеке
Мектептегі оқытудың нәтижелері — әрбір оқушының оқудағы күтілетін нәтижеге
Күтілетін нәтижеге жетуді бағалау жүйесін жетілдіру бағалаудың екі жолын
білім берудің жалпыға міндетті стандартын игеру денгейі (сыртқы нәтижелер);
оқушының жеке тұлғалық жетістіктері (ішкі нәтижелер).
Оқытудан күтілетін нәтижелер, игерген дағдылар, қалыптаскан құзыреттер төмендегідей бағаланады:
жалпы білім беру дайындығы деңгейінін талаптарына сәйкес оқушының оқу
білім беру салалары бойынша жалпы орта білім берудің әрбір
мектептің әрбір сатысында аралық мемлекеттік бакылау жүргізумен;
оқытудын 10, 12 жылын аяктаған соң біртұтас ұлттық емтихан
ұлтгық масштабта мониторингті зерттеулер жүргізумен.
Әр оқушының мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының оқу нәтижелеріне жету
күтілетін оқыту нәтижелерін сипаттайтын өлшеуіштерді тандау;
оқушының әрекет нәтижелерін сандық және сапалық көрсеткіштерімен өлшеуге арналған
тестілік тапсырмалар, портфолио, бақылау жұмыстары, ауызша жауаптар, сондайақ оқушылармен
Оқушылардың нәтижелерін бағалау жетістіктері және рәсімдеріне бакылау жасау жүйесі
1.2 Еліміздегі 12 жылдық жалпы орта білім берудің құрылымы
XXI ғасырда адамзат қоғамының дамуы зор экономикалық-әлеуметтік ілгерілеулермен, өзгерістермен
Қазақстан Республикасы тәуелсіз мемлекеттер қатарына қосылғаннан бері қоғамды ақпараттандырудан
Білімгерлердің біліктілігін, дағдыларын қалыптастыру қажеттігі ғылым мен техниканың қарышты
Менің осы міндеттердің ішінде бөле-жара тоқталатыным – 12 жылдық
2004 жылы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Қазақстан Республикасында білім
Барлық дамыған елдердің 12 жылдық мектептері жоғарыда айтылғандай (5-6)+(4-3)+3
Жастарға саналы тәрбие мен сапалы беру мектеп моделіне тәуелді.
Қазіргі уақытта 12 жылдық мектеп талабына жауап беретін бірде-бір
Білім сапасын арттыру үшін оқулық сапасы қаншалықты маңызды рол
12 жылдық мектеп оқулықтарын сапалы дайындау үшін жұмыстар төрт
Қазақстандық 12 жылдық мектеп оқулығын дайындаудың негізін жасау;оқулық авторларын
Осындай жұмыстар атқарылған жағдайда сапалы оқу құралдары дайындалады.
2004 жылы қабылданған Мемлекеттік бағдарламада 2008 жылы 12 жылдық
Өйткені әр пән бойынша оқушылардың түйінді құзіреттіліктерін қалыптастырудың ғылыми
Жүргізілген көптеген педагогикалық зерттеулер аясында теориялық тұжырымдамалар (идея, гипотеза,
Қазақстанда мектептердің жартысынан көбі шағын кешенді мектептер. Екі -
Жас ұрпақ тәрбиесі – қашанда аса маңызды мемлекеттік проблема.
1. Ойлай біл, өз бетіңше шешім қабылда, проблемаларды шешудің
2. Әдемілікті түсін, өзіңде әдемілік сезімді тәрбиеле, жаның сұлу,
3. Денің сау, төзімді, күшті бол.
Тәрбие жүйесі, халықтың ғасырлық тарихымен дәстүрін ескере отырып жасалған
Қазақ халқының жас ұрпаққа тәрбие берудің ертеден қалыптасқан бай
Ата-баба өнегесі негізінде рухани адамгершілік тәрбие беру жүйесін
Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан-2030»мақсаты бағдарламасы, жыл сайын жалпыға жария
Бұл жоба жеке тұлғаны жан- жақты дамытуға, рухани және
Ұлттық доктриналар еліміздің білім беру жүйесін дамытудың негізгі ұлттық
«Қазақстан-2030 Білім жобасы» жасалып, еліміздің білім беру жүйесін дамытудың
Білім беру саласын дамытуға қажетті ғылыми – зерттеу жұмыстарын
Біз бағыт алып отырған бастапқы жалпы білім берудің 12
Халықаралық стандарт бойынша, жалпы орта білім беру 12 жылдыққа
12 жылдық білім жүйесі бойынша, бала мектепке 6 жасынан
Сөйтіп, біздің мектептер 2008 жылдан бастап 12 жылдық білім
Сондай-ақ, ресейлік мамандар 12 жылдық білім беру жүйесінің артықшылықтарын
1. Бұл — бала денсаулығына кері әсер етіп отырған
2. Білім беру мазмұнын жаңарту. Соңғы жылдардағы сараптау қорытындылары
3. Материалдық-техникалық базаны жаңарту. 12 жылдық білім беру жүйесіне
4. Жұмыссыздықты азайту және өмір сүруге қабілетсіз ұрпақтан құтылу.
12 жылдық білім беру жүйесіне көшу – әлемдік білім
Білім беру жүйесіндегі өзгерістерге негізделген әлемдік дамудың негізгі үрдістері:
қоғам дамуының қарқындылығы; ақпараттық қоғамға көшу;
мәдениаралық өзара қатынас ауқымының кеңеюі; халықаралық ынтымақтастық нәтижесінде шешілуі
қоғамның демократиялануы;
экономиканың қарқынды дамуы, бәсекелестіктің өсуі;
адам капиталы мәнінің артуы.
Осыған сәйкес дамыған елдердің білім беру жүйесінде төмендегідей тенденциялар
білім беру философиясы мен әдіснамасының жаңаруы;
білім беру мазмұнын құру әдістерінің өзгеруі;
білім беру жүйесінде жетілдірілген моделдердің жасалуы;
білім берудің басқарудың тиімді жолдарының қарастырылуы;
жаңа білім технологияларының енгізілуі;
оқытудың дәстүрлі өнімсіз стилін ығыстырып, оқушылардың танымдық белсенділігі мен
терең және белсенді кәсіби бағдар берудің ерте жастан басталуы;
оқушы жастарға азаматтық-патриоттық, рухани-адамгершілік, көпмәдениеттілік, денсаулық сақтау және экологиялық
білім ұйымдарының оқушыны әлеуметтендірудегі рөлінің артуы.
12 жылдық мектепке ауысуға байланысты туындаған бірқатар мәселелер:
Бұл өзгерістің экономикалық негізделуі;
Бағдарламалық-әдістемелік қамтамасыз етілуі (мемлекеттік стандарт, жаңа кітаптар);
Жаңа жүйеге лайық мұғалімдер даярлау, мұғалімдерді қайта даярлау;
Жалпы және орта білім беру мектебінде нормативті-құқықтық базаның жетілуі;
Санитарлық-гигиеналық норма және негізгі ережелеріне өзгерістер енгізу;
Мектепке дейінгі бастауыш, орта жалпы және жоғары бейіндік білім
12 жылдық білім беру кұрылымын жаңарту білім беру процесіне
Жеке тұлға мен қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін көпдеңгейлі білім
12 жылдық білім берудің құрылымдық-мазмұндық моделі төмендегі ұстанымдар негізінде
жеке тұлғаның жас кезендерінің ескерілуі;
күтілетін нәтижелердің жетістіктеріне бағыттылығы;
оқытудың сабақтастығы;
әрбір окыту сатысының даралығы.
12 жылдық білім беру жағдайында мектепке дейінгі тәрбие мен
1-саты:
Жалпы орта білім беру (1-4-сыныптар);
Оқуды бастау жасы - 6 жас;
Оқыту ұзақтыгы - 4 жыл.
1-сатыдағы негізгі бағдар — оқушының өзін-өзі таныту мүмкіндігі мен
Баланың тұлғалык қалыптасуын, оның қабілеттерінің тұтастай дамуын қамтамасыз ету.
2-саты:
Жалпы орта білім беру (5-10-сыныптар);
Оқыту ұзақтыгы - 6 жыл.
2-сатының негізгі бағдары — негізгі жалпы білім алуға жағдай
Негізгі мектеп оқытуды бейіндік мектепте немесе кәсіптік бастауыш және
Бұл сатының ерекшелігі оқушының мектептегі үшінші сатыдағы бейіндік оқытуға
3-саты
Жалпы орта білім беру (11-12-сыныптар);
Оқыту узақтыгы - 2 жыл.
Үшінші сатының бағдары — жалпы орта білім берудің сонғы
Бейіндік оқыту жаратылыстану-математикалық, әлеуметтік-гуманитарлық және технологиялық бағыттар бойынша жүзеге
Бейіндеу (профилизация) нысандары мектептің педагогикалық әлеуетін, білімдік инфрақұрылымының мүмкіндігін,
Бейіндік оқытуды іске асыру жалпы білім беретін мектептерде, гимназияларда,
Материалдык-техникалық жағдайын, кадрлық әлеуеті мен оқу-әдістемелік камтамасыз етуді ескере
Бір бейінді мектеп —бір бейінді оқытуды іске асыру.
Көп бейінді мектеп — бірнеше бейінді оқытуды ұйымдастыру.
Жалпы білім беретін мектептердегі, гимназиялардағы, лицейлердегі, дарынды балаларға арналған
Өңірлік ресурстық орталық — материалдық және кадрлық әлеуеті жеткілікті,
Сырттай оқытатын және кешкі мектептер еліміздің ЖОО, облыстык БАИ
Ауылдық жер жағдайында шалғай ауылдан келетін оқушылардың тұруына мынадай
ауыл оқушыларына арналған бейіндік оқытудың барлық түрі ұсынылған мектеп-интернат;
интернат типіндегі пансионат — шағын комплектілі ауыл мектептерінен келген
12 жылдық білім берудің мақсаты. Әлемде болып жатқан білім
Кәсіби педагогтың қалыптасуының шарттары.
Әдіс-тәсілдері, техникалық құрылымдарының пайда болуы.
Өзінің жеке интеллектуалдық кәсіби іс-әрекеттің ресурстарын түсінуі.
Жалпы жеке өмір тәжірибесі
Проблемалық ситуациялық жағдайда өз тәжірибес мен кәсіби әдістері
Кәсіби ойлаудың әдістемелік нормалар
Кәсіби құзіреттілікті қалыптастыру
Өзіндік педагогикалық талдау жүргізуге алуы
Теориялық білімін тәжірибе жүзінде пайдалана алуы.
Қазақстан Республикасындағы 12 жылдық жалпы орта білім беру тұжырымдамасы.
Бұл Тұжырымдама Қазақстан Республикасының "Білім туралы" Заңына; "Казақстан Республикасын
Тұжырымдаманың мақсаты — 12 жылдық мектеп жағдайында Қазақстан Республикасының
Жоғары динамикалы, жаһандану дәуірінде өмір сүру үрдісін, ойлау мен
Қазақстан қоғамындағы мұндай жағдайда өзекті мәселелердің бірі — өзгермелі
Қазақстандық жалпы орта білім мазмұны оқушының өмірдегі құзыреттілігі үшін
Мектеп бітірушінің әлеуметтік және қоғамдық өмірдегі тұрақты өзгерістерді ескере
Тұжырымдама төмендегі бөлімдерден тұрады:
Әлемдік үрдістер мен отандык тәжірибеге сүйене отырып, 12 жылдық
12 жылдық жалпы орта білім берудің мақсаты мен күтілетін
Жалпы орта білім беру құрылымы.
Білім беру мазмұнын жаңартудың негізгі бағыттары.
Білім беру процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері.
Педагогикалық кадрлар.
Білім берудің күтілетін нәтижелерін бағалау жүйесі.
Жалпы орта білім беру жүйесін басқару.
12 жылдық жалпы білім беру тұжырымдамасын іске асыру жағдайлары.
Тұжырымдаманың міңдеттері:
12 жылдық мектептегі білім беру максатын, міндеттерін, құрылымын, мазмұнын
12 жылдық білім беруге көшудің қаржылык-экономикалық негіздемесін дайындау;
осы Тұжырымдаманың күтілетін нәтижелерін анықтау.
12 жылдық білім беру негізі жеке адамның жеке тұлғалық
1-4 сыныптар оқушыларының базалық білімін анықтап, ғылыми әдістерді түсіндіруге
5-10 сыныптар.
11-12 сыныптар болашақ мамандық таңдауды негізге алады.
12 жылдық білім берудің басты максаты: Өзінің және қоғамның
Білім берудің күтілетін нәтижелері белгіленген мақсатқа сәйкес мектеп түлегінің
Құндылықты-бағдарлы құзыреттілік — оқушының қоршаған ортаны бірдей қабылдайтын кабілеті,
Мәдениеттанымдық құзыреттілік — жалпы адамзаттық мәдениет жетістіктері негізіндегі іс-әреқет
Оку-танымдык құзыреттілік — окушының зерттеу әрекеті мен өзіндік оқу-танымдық
Коммуникативті құзыреттілік - адамдармен өзара әрекет пен қарым-қатынас тәсілдерін
Ақпараттык-технологиялык құзыреттілік — бағдарлай білу, өз бетінше іздей білу,
Әлеуметтік-еңбек құзыреттілік отбасылық, еңбек, экономикалық, саяси, қоғамдық қатынастар саласындағы
Тұлғалық өзін-өзі дамыту құзыреттілігі. Бұл құзырет отбасылық, енбек, экономикалық
1.3 Мектептерде 12 жылдық жалпы орта білім берудің мазмұны
12 жылдық білім беруге көшу – бұл барлық ұлттық
Бүгінгі білім жүйесінде Д.Дьюи атап өткендей, «үлкен өзгерістер басталуда.
Білім беру – шын мәнінде, баланың өзінің дербес мүмкіндіктерін
өз тәжірибесін пайдалана отырып жаңа білім арқылы дүниеге өзіндік
өзге адамдардың ұсынатын идеяларына конструктивтік көзқараспен қарай алу;
өзіне қарама-қарсы идеяларды жоққа шығаруға емес, түсінуге ұмтылу, одан
өз біліміндегі олқылықтарын көре білу және оны жоюдың жолдарын
Баланың өз білімі мен тәжірибесін, қоршаған ортаны «зерттеу» әрекеттері
бала өзінің онтогенезінде адамзаттың танымдық жолын қайталайды;
білімді игеру ерік пен жігерге негізделегн спонтандық процесте де,
бала жаңа материалды тек жай ғана тыңдау, көру, сезіну
Оқытуды өзектілендірудің әдістемелік тәсілдері:
мұғалім оқушыны өз тақырыбы бойынша қайшылыққа әкеліп, оны шешудің
қайшылықты практикалық іс-әрекетте көрсете білу;
бір сұрақты жан-жақты қамтитын бірнеше жауаптар ұсына алуы;
құбылысты әртүрлі позициядан қарастыруды тапсыруы;
мұғалім оқушыға ұқсастықтар мен қайшылықтарды өз беттерімен салыстыруға, қорытуға,
нақты сұрақтар қояды;
тапсырмаларды бірігіп орындайды.
Оқушы тұлғасын басты орынға қоя оқыту педагогикалық үрдіс субъектілерінің
Бұл жағдайда «оқушы дайын білімді игеруші» түсінігі орнына «адам
Сөйтіп:
оқушы тұлғасына шоғырланған білім беру – адамның қалыптасуы, оның
оқушы тұлғасына шоғырланған білім беру сырттан келген тәрбиелеу емес,
оқушы тұлғасына шоғырланған білім беру - адамның дене және
оқушы тұлғасына шоғырланған білім беру адамның қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталады,
Сөйтіп, оқушы тұлғасына шоғырланған білім беру гуманистік және демократиялық
Жеке тұлғаны дамытудың және оның базалық мәдениетін қалыптастырудың негізгі
Оқушы тұлғасына бағытталған білім беру адамның белсенділігін, шығармашылық қабілетін,
Тұлғаның өзіндік дамуы өз білімі үшін өз жауапкершілігін көтеру
Оның мәні – тұлғаның өзінің әрекеттеріне талдау жасауға, өзі
Бірлескен жұмыста нәтижені орындаудың барысы, жолдары мен тәсілдері талданып,
Рефлекциялық әрекеттер барысында оқытудың жолдары талданады, өзіндік шешім қабылдауға
Интерактивтік, диалогтік, рефлексиялық тәсілдердің қолданылуы сабақ үрдісіне қатысушылардың белсенділігін,
Кері байланыс нәтижессінде тұлғаның танымдық қызығушылығы, күрделі ойлау қабілеті,
Тәжірибе жүзінде меңгерген ұжымдық ойлау мен жұмыс істеу, қарым-қатынас
12 жылдық мектептегі оқыту үрдісін тұлғалық бағдарлы мазмұнда жүргізудің
білім беру үрдісі ізгіліктік және демократиялық заңдылықтарға негізделді;
барлық деңгейдегі педагогикалық әрекеттер оқушылардың шаршатуын болдырмауды көздейді;
педагогикалық қызметтің тиімділігі қажетті құрал-жабдықтарды жаңартудан емес, субъектаралық қатынастардың
білім берудің тұлғалық бағдарлы мазмұны оқыту үрдісіндегі тұлғалардың –
мұғалім өз әрекетінде қандай өзгерістердің қажет екенін сезіне алады,
тұлғалық бағдарлы білім беру бағытында жаңалықтар ендіруге ұмтылу, авторлық,
Оқушы тұлғасына шоғырланған білім беру мұғалім тарапынан әр оқушының
Білім берудің тұлғалық бағдарлы мазмұны, білім беру жүйесінде болып
Бұл жерде білім берудің мазмұны адам жинақтаған әлеуметтік тәжірибенің
Кеңестік дидактиканың классиктері И.Я. Лернер мен М.Н. Скаткин былай
В.С. Леднев білім мазмұнын тұтас жүйе ретінде талдау қажеттігін
В.С. Леднев білім берудің құрылымдық компоненттерінің жиынына және олардың
Ғаламдық деңгейдегі факторлар, бұлардың негізінде білім беру негізгі салаларға
Жалпы, политехникалық және әлеуметтік білім берудің теориялары және практикалық
Жалпы мектептегі білім беру мазмұнының факторлары;
Арнайы оқу орындарында – кәсіптік –техникалық училищелерде, орта және
Жекелеген оқу курстарын, практикалар мен оқу жобаларының жекелеген түрлерінің
Білім мазмұны деп дәстүрлі түрде оқушылардың меңгеруі үшін адамзаттың
Отандық тұжырымдамаларда білім мазмұны былайша түсіндіріледі:
Педагогика бейімдендірілген ғылым негіздер;
Білім, біліктер және дағдылар жүйесі, сондай-ақ шығармашылық қызмет пен
Адамзат мәдениетінің құрылымына ұқсас педагогикалық бейімдендірілген әлеуметтік тәжірибесі;
Тұлғаның жеке қасиеттері мен сапаларының прогрестік өзгерістері процесінің мазмұны
Білім беру ортасы [35].
Сырттай қарағанда білім мазмұнының мынадай деңгейлері байқалады: Тұтастай алғанда
Білім мазмұнының ішкі көрінісінің мынадай деңгейлері бар.
А.В. Хуторской білім мазмұнын қалыптастырудың мынадай жалпы принциптерін көрсетеді.
Әлеуметтік жағдайлар мен қоғамның қажеттіліктерін есепке алу принципі. Мысалы,
Мазмұнының таңдаған білім моделіне сйкестік принципі. Білім берудің әрбір
Білім мазмұнының әр түрлі ортақ деңгейлердегі және пән аралық
Оқытудың мазмұндық және процессуалдық – іс әрекеттік жақтары бірлігінің
Білім мазмұнының қол жетімділік және табиғилық принципі. Бұл оқу
Үздіксіз білім берудің мазмұнын таңдаған кезде тұжырымдамада дидактикада
Білім мазмұнының жеке басқа бағдарлануы, бұл оқушылардың шығармашылық қабілеттерін
Ізгілендіру және гуманитарландыру, мәдениеттілік, бұл оқытудың әрбір кезеңінде оқушылардың
Білім мазмұнының іргерлігі, оның әдістемелік құрамдас бөліктерін күшейту, бұл
Оқушылардың денсаулығын сақтау басымдығы. Оқу материалының жүгін жеңілдету, оны
Жалпы орта білім берудің практикалық бағдарын оқушылардың өнімді
Білім мазмұнының іскерлік компонентін күшейту, бұған зерттелетін білім салаланымен,
Зерттелетін мәселелерге және оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес білім берудің
Білім мазмұнын ықпалдастыру арқылы оқушылардың әлем туралы түсініктерінің тұтастығын
Оқушылардың білім беру бағдарламаларын оқытудың деңгейі мен бағытын таңдауының
Жалпы орта білім берудің мазмұнын жетілдіру осы уақытқа дейін
Бұл сабақ бepуге, мұғалімнің және осы іс-әрекеттің объектісі болып
Қазір әлемнің барлық дамыған елдері өздерінің мектепте білім беру
Білімді, білік және дағдыларды меңгеруге ғана күш салу –
Жалпы орта білім берудің ұсынылып отырған жаңа 12 жылдық
Сонымен бірге жалпы білім берудің мазмұны қоғам өміріндегі өзгерістерге
Міндетті базалық оқу пәндерінің екеуінің немесе бірнешеуінің мазмұнын бір
Міндетті барлық оқу пәндерінің санын қысқарту оқу жүктемесін азайту
Бастауыш және негізгі (10-сыныпқа дейін) мектептің сатыларында білім беруді
9-сыныптан бастап оқушыларды бейін бойынша оқыту енгізіледі. Оларға әр
Білім салаларының және оқу пәндерінің мазмұнын жаңарту принциптеріне сәйкес
Айналадағы өмірдің өзгерістеріне және базалық ғылымдардың жетістіктеріне сәйкес оқу
Екінші дәрежелі немесе ескірген материалдың есебінен оқу жүктемесін бір
12 жылдық мектептің тұжырымдамасына сәйкес негізгі және жоғарғы
Жалпы білім беру процесінде оқушының жеке білім мазмұнының оқушының
Білім мазмұнының іскерлік компонентін әзірлеу, яғни білім мазмұнының міндетті
Жеке тұлғаға бағдарланған, бейіндік, біріктірілген, т.б. жаңа үлгідегі оқулықтар
Білім берудің мазмұны мен құрылымы тұжырымдамасының негізінде 12 жылдық
Білім беру мазмұнын қалыптастырудың негізгі үш деңгейін бөліп айтуға
Жалпы теориялық түсінік деңгейінде жалпы орта білім мазмұнының мемлекеттік
Базистік оқу жоспары – бұл негізгі мемлекеттік нормативтік құжат,
Типтік оқу жоспары ұсынымдық сипатқа ие. Олар мемлекеттік базистік
Жалпы білім беретін орта мектептің оқу жоспары базистік оқу
Мектептің өз оқу жоспары, ол мемлекеттік базистік оқу жоспарының
Ең көп оқу жүктемесі, факультативтік сабақтар, мектептен тыс жұмыс,
Біздің еліміздегі және басқа да көптеген елдердегі дәстүрлі жалпы
Жалпы білім беретін орта мектептің әрбір сатысының ортақ міндеттерді
Жалпы білім беретін орта мектептің базистік оқу жопарының негізі
2. Он екі жылдық білім беру жүйесінде мектеп биологиясын
2.1 Он екі жылдық білім берудегі биологияны оқытудың міндеттері
Қазіргі таңда адамзат қоғамының дамуы зор экономикалық-әлеуметтік ілгерілеулермен, өзгерістермен
Қазақстан Республикасы тәуелсіз мемлекеттер қатарына қосылғаннан бері қоғамды ақпараттандырудан
Білімгерлердің біліктілігін, дағдыларын қалыптастыру қажеттігі ғылым мен техниканың қарышты
Біздің осы міндеттердің ішінде бөле-жара тоқталатынымыз – 12 жылдық
Жеке тұлға мен қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін көпдеңгейлі білім
«ХХІ ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелері анық»,
Жеке оқу пәндерінің мақсаты мектептің алдына қойған қоғамның әлеуметтік
Он екі жылдық білім беру жүйесіне көшу барысында оқушыларды
Бұл мақсаттар биологияны оқыту барысында одан әрі салаланып жүзеге
Биология ғылымының негізін оқушыларға игерту арқылы үздіксіз білім алуға,
Биология зертханасында, өндірісте, табиғатта және күнделікті өмірде байқалатын сапалық,
Биологиядан алған білімді басқа пәндерден алған біліммен байланыстырып, табиғат
Заттармен, құралдармен, көрнекі құралдармен жұмыс істей білудің біліктері мен
Білім, білік және дағдыны оқу барасында, өмірде, қоғамға пайдалы
Оқушылардың білім мен білік алудағы бастамасын, дербестігін және табандылығын
Оқушылардың биологияға құштарлығын және қабілетін дамыту, кәсіптік бағдар беру
Биология пәнінің мақсаттары әр сыныптың биология курсында, олардың жеке
Биология бойынша мектепке арналған әдебиеттерге талдау жасай отырып, он
Оқытудың мақсаты дегеніміз – жорамал нәтижесі, ол оқытудың
Әр түрлі күрделену сатысындағы заттарды, олардан түзілетін табиғи және
Он екі жылдық мектепте биологиялық орта білім берудің екінші
Биологиялық он екі жылдық білім берудің үшінші міндеті –
Биологиядан орта білім берудің төртінші міндеті – орта мектептегі
Биологиядан орта білім берудің бесінші міндеті – биология курсын
Заттар мен ұғымдар теориялық көзқарастар тұрғысынан іріктеп алынады. Олардың
Биологиядан орта білім берудің алтыншы міндеті – орта
Биологиядан орта білім берудің жетінші міндеті – орта мектептегі
Биологиядан орта білім берудегі сегізінші міндеті – табиғатты аялай
Биологиядан орта білім берудің тоғызыншы міндеті – оқушылардың таным
Биологиядан орта білім берудің оныншы міндеті – оқушыларға биологияның
Білім және тәрбие берумен бірге биологияны оқытудың тағы бір
Әр білімгердің қабілеті мен жеке ерекшелігін ескере отырып, сапалы
Білім беру – шын мәнінде, баланың өзінің дербес мүмкіндіктерін
Баланың өз білімі мен тәжірибесін қоршаған ортаны «зерттеу» әрекеттері
Мектеп оқушыларының шығармашылық қабілетінің дамуы - болашақ мұғалімдердің кәсіби
Педагогикалық теориялардың тұрғысынан қарағанда, дамыту, оқыту деңгейінің және қарқынының
Психологиялық жағынан алғанда дамыту білімді игеру мен жаңғырту, таныс
Әдістемелік әдебиеттерде оқушылардың дамуы биологиялық білімнің мазмұнына байланысты биологиялық
Жаратылыстану пәндерінің бірі ретінде биологияның міндеті оқушыларда қоғам,
Ғылыми көзқарас жеке пәндерден алған білімінің қорытылуынан туады. Дуниеге
Биология ағзалардың нақтылы бір түрін, сапалық және сандық өзгерістерін
Ғылыми білімді сатылап қорытындылаудың нәтижесінде оқушыларда ғылыми көзқарас идеяларының
Оқушылардың жас ерекшеліктеріне, өтілетін материалдың мазмұны мен теориялық деңгейіне,
Бірінші кезеңде, жалпы биология курсын өткенде, ағзалармен және биологиялық
Екінші кезең жалпы биологияны өтуге байланысты. Бұл кезеңде оқушылар
Үшінші кезеңде осыған дейінгі биология пәндерінен алынған оқушылардың білімі
Төртінші кезеңде жалпы биологиядан алған білімді қортындылағанда әрбір
Ғылым айналамыздағы ақиқат дүниені түсіндіріп қана қоймайды, оны адамның
2.2 Он екі жылдық мектептегі биология курсы мазмұнына қойылатын
Ертеңгі күннің бүгінгі күннен асып түсуіне ықпал етіп, адамзат
ХХІ ғасыр мектебінің маңызды бір мақсаты – білім беру
«Бәсекеге қабілетті ұрпақ» тәрбиелеу – бүгінгі күніміздің талабы. Осыған
Оқушыларды өзгермелі өмірде қорықпай, еркін өмір сүруге бағыттау;
Білімі мен білігіне сай келетін бағдар таңдап алатындай дәрежеде
Өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру;
Анатикалық ойлау қабілетін дамыту.
«Еліміздің ертеңі бүгінгі жас ұрпақтың қолында, ал жас ұрпақтың
Осыған орай мектеп өміріндегі өзекті мәселелердің бірі – сабақтың
Сабақ – оқыту мен тәрбиелеу үрдісінің негізгі формасы. Мынадай
Теориялық білімнің жоғары дәрежеде болуы;
Сабаққа мақсатты айқын қою;
Оқытудың таңдаған әдісін жетік білу;
Жаңа білімнің өткенмен байланысы;
Оқушының жас ерекшелігі мен қабілетін ескеру;
Сабақтың тәрбиелік мақсатына үнемі көңіл бөлу.
Кейбір сабақтарда оқыту әдісінің индуктивтік әдісін алсақ. Индуктивтік
Әрбір ғылым танымдық білім нәтижесін өзіне түсінікті дидактикалық материалдар
Тәуелсіздік алуымызға байланысты өз ұлтымыздың кәсіби шебер, ұлттық мамандарын
Бағдарламаның негізгі мақсаттарының бірі - 12 жылдық мектепте интеллектуалдықты,
Қазіргі ғылым мен техниканың қарыштап өсуі мен ел экономикасының
Білім беру жүйесі- әр елдің даму болашағын айқындайтын, әлемдік
12 жылдық білім беру жүйесіне көшу- әлемдік білім кеңістігіне
Бүгінгі күні қарқынды даму үстіндегі бірқатар елде 12
12 жылдық білім беруге біртіндеп көшуді жүзеге асыру- оның
Уақыт өткен сайын адамның жалпы орта білімі мен кәсіби
Еліміздегі жаңа білім беру реформасы 12 жылдық білім
12 жылдық білім мазмұнының негізгі мақсаты қарқынды дамып келе
Біздің елімдегі қалыптасқан білім жүйесі академиялы, түбегейлі деп бағаланатынын
Осыған орай қазіргі білім беру тәжірбиесінде білім көлемін жинақтай
Бүгінгі біз өмір сүріп отырған уақыт кезеңі өткен ұрпақтың
Осыған байланысты мұндай тұлғаға қойылатын бірінші кезектегі нақты талаптар:
12 жылдық мектептің басты ерекшелігі- баланың жан-жақты дамуына, өз
Қазақстан Респуликасындағы білім беруді дамытудың 2011 – 2020 жылдарға
12 жылдық мектепте интеллектуалдықты, Қазақстан Республикасының рухани және дене
12-жылдық білім беру жүйесінде биология курсының мазмұны биология ғылымының
Ғылымилығы. Орта мектептегі биологияның негізіне ғылымда толық шешімін тапқан
Жүйелілігі. Оқу материалы ғылымның логикасына сәйкес бірінен бірі туындайтын
Түсініктілігі. Бұл ғылыми негізде –кереғар, жүйелікке тура қатысты болады.
Оқушылар биологиялық құбылыс және ағза ұғымдарымен нақтылы мысалдар арқылы
Саналылық және белсенділік негізі- оқ ыту барысында мұғалім
Ғылымның тілін меңгерумен байланысты саналылық негізінің маңызы арта түседі
Көрнекілік принципі – дидактиканың ертеден қалыптасқан түпкілікті негіздерінің
Теорияның сарамандыққа байланыстылығы. Бұл – оқушылардың ғылым негіздерінен алған
Сөз болып отырған принципті жүзеге асыру үшін оқушылар
Биологияны оқыту методикасының негіздерінде оқу материалының көлемін және қиындығын
Бұлар оқу пәндерінің бәріне тиесілі жалпы талаптар. Мектептегі биология
Оқу материалының қазіргі ғылым деңгейіне сәйкес келуі. Қазіргі
Биология курсының мазмұнын таңдағанда және толықтырғанда білімнің жүйелі түрде
12-жылдық мектепте оқушылардың биологиялық білімдерін дамытуды қамтамасыз етуде теориялар
Оқушылардың ақыл- ойы білім мен білікті игеру барысында дамиды.
Оқушылардың 12 жыл бойы ой өрісі алған білімнің мазмұны
Білімді алу мен қолдану процесінде жүзеге асатын ойлау тәсілдері:
Оқушылардың ақыл-ой әрекетін қалыптастыру биологияның алғашқы сабақтарынан басталып,
Биология пәнін оқып үйрену барысында оқушылар дүниенің үш құрамдас
Биология пәніне қызығатын,талабы жоғары жас жеткіншектерді тыңдап алу үшін
оқушылардың табиғи дарыны мен қабілетін дамыту;
ғылым,білімге тұрақты ізденіс қалыптастыру;
өздігінен білім ала білуге үйрету;
ғылыми жұмыспен айналысудың тәсілін үйрету [14].
Демек, теория мен деректі тәжірибелік білімінің ара қатынасын тиімді
Қорыта айтқанда 12 жылдық білім беруге көшу еліміздің білім
2.3 Кәсіптік бағытта жаратылыстану-биологиялық білім беру
Әлемдік білім беру кеңістігінде бәсекеге қабілетті және экономиканы индустриялық-инновациялық
Сапалы білім беру - қай кезде де болмасын қоғамның
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында «Білім беру жүйесінің басты
Сонымен бірге Қазақстан Республикасының Конститутциясында еліміздің әрбір азаматына еңбек
Бұл құқық толығымен жүзеге асырылуы үшін еңбек, бүгінгі Егемен
Ол қаулысында: «...жалпы білім беретін мектеп оқушыларын еңбекке тәрбиелеуді,
Үкіметтің арнаулы қаулысында Кеңестік Одақтас Республикаларында орналасқан барлық мектеп
Кеңестік дәуір идеологиясындағы халыққа білім беру ісін түбегейлі өзгерту
Сол кездегі Кеңестік Одақтың барлық жалпы білім беретін орта
Жалпы білімнің басты үш міндеті бар, олар: баланың өзіндік
Осы кездері педагогика ғылымының өкілдері кәсіптік бағдар беруді қоғамның
Демек, осыдан 20-30 жыл бұрынғы қоғам дамуындағы техникалық прогрестің
Жалпы білім беретін мектептердегі кәсіптік бағдар беру жүйесінде кәсіптік
12-жылдық мектеп – оқушыларға кәсіптік бағдар беру жұмысын ұйымдастырушы
Мұғалім оқушыларға терең білімді береді, оны кәсіптік бағдар беру
Ал еңбек пәнінің оқытушысы – еңбек тәрбиесі арқылы білім
Демек, еңбек тәрбиесі адам дамуында шешуші рөл атқарады. Еңбек
Білім беру жүйесі бұдан әрі де адал, жоғары өнімділік
XXІ ғасырдың табалдырығын білім мен ғылым дамуын саралаумен аттауымыз
Ел Президентінің «Қазақстан-2030» стратегиясының бағдарламасында барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі
Қазақстан Республикасы Білім беру стандартында қоғамның қазіргі даму кезеңінен
Алайда, ғылыми зерттеулер және біздің тәжірибеміз көрсеткендей баланы тұлға
Қоғамдағы қазіргі кездегі қайта құрулар, экономиканы дамытудағы жаңа стратегиялық
Оқушылардың түйінді құзыреттерін қалыптастырудағы жаратылыстану білім саласы пәндерінің мүмкіндіктері
Құзыреттілік тұрғыдан қарау аясында жаратылыстану пәндері проблемалардың шешімін табу
Біріншіден, жаратылыстану пәндері өздерінің арсеналында дүниені танып-білудің ғылыми таным
Екіншіден, жаратылыстану пәндері териялық және практикалық мәселелерді шешу арқылы
Үшіншіден, жаратылыстану пәндері оқушыларды эксперименттік зерттеу жүргізуге және шығармашылық
Жаратылыстану пәндері ақпараттық құзыреттерді қалыптастыруға ықпал етеді. Бұл ғылым
Құзыреттілік деп, көбінесе, тұлғаның қызметке өзбетімен әрі үздік араласуға
12 жылдық білім беру жүйесінде білім беруді ұйымдастыруға жеке
«Құзыреттілік» – сәйкес құзыретке ие болу негізінде іс-әрекетті жүзеге
Оқушылардың негізгі құзыреттілігі ретінде: құндылық-бағдарлық, жалпы мәдени, оқу-танымдық,
Жаратылыстану – биология пәндерінің берілуі оқушылардың құзыреттілігін арттырады.
Вербальды-коммуникативтік құзыреттілік: ғылыми-түсінікті аппараты, биологиялық тілді, әдістерді меңгеру, оларға
Логикалық-алгоритмдік құзыреттілік:
негізгі логикалық операторлармен ақыл-ой операцияларын ұғыну (салыстыру, абстракция, жалпылау,
Графикалық-кеңестіктік құзыреттілік: объектілердің түрлеріне байланысты жазықтық пен кеңестікте ажырата
Ақпаратық-технологиялық құзыреттілік: биологиялық білімді игеруде ақпараттық технологияның негізгі мүмкіндіктерін
Жалпы білім мазмұны жеке тұлға санасын қалыптастыруға, оның ойын
Оқытудың қазіргі заманғы тенденциялары жаңартылған сапалы өзгерістерін талап етеді.
Қазіргі уақытта білім берудің мазмұны қайта құрылды, оқытудың әдістемесі
Тәрбие үшін білім беру мазмұнының, оқыту әдістемесінің, өзінің көзқарасын,
Тәрбие ісі екі жақты үрдіс болып саналады. Ол, бір
Әр түрлі жастағы оқушылардың танымдық қызығуының өзіндік мазмұны, ерекшеліктері
Қызығу өте ерте жастан қалыптасады және танымдық даму оның
Педагогикалық үрдісте кәсіптік білім негіздерімен оқыту, тәрбие жұмыстарының құралы
Егер де адам бойында белгілі бір іске деген қабілеті
Атақты кеңес педагогы А.С.Макаренко кәсіптік білім негіздерімен оқыту, тәрбие
Биология – адамдардың өзі туралы және айналадағы қоршаған ортаны
Он екі жылдық білім беру үрдісінде биология курсы әр
Биология мұғалімдерінің педагогикалық жұмысына қойылатын талаптарының баска пәндер мұғалімінің
Дидактикалық материалдар биология оқулығының негізінде алынған өзіндік, бақылау және
Дидактикалық материалдар сыныпта жүргізілетін жұмыстардың ең қызықтысы. Қызықты мәліметтің
Қорыта айтқанда, сабақтың қызықты да түсінікті болуы мұғалімнің шеберлігі
3. Он екі жылдық мектепте тереңдетілген биология курсын ұйымдастырудың
Елбасымыз Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына арнаған жолдауында барлық қазақстандықтардың өсіп
Қазақстан Республикасы мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарының Негізгі
Бағдарлы оқыту – бұл жалпы білім беретін мектептің жоғарғы
Бағдарлы оқытудың икемді жүйесін қамтамасыз ететін оқу пәндерінің ішінде
Тереңдетілген курстардың бағдарламасын жасау әр мұғалімге жоғары жауапкершілік жүктейді
«Биология» пәні стандарт талаптарында көрсетілгендей өсімдіктану, жануартану және тәнтану
Қазіргі кезеңде оқушыларды биологиялық әзірлеудің жоғары деңгейіне қол жеткізу
минималдандыру, инвариантты бөлігін анықтай отырып, сызбаландыру, қызметін анықтай отырып,
кіріктірілген үдерістерді күшейту, жүйелілік, оқушылардың жұмыстарын шағын топтарда ұйымдастыру;
өз бетінше жұмыс істеуді көбейту, оқу жұмысының зерттеушілік сипатын
биологиялық білім берудің мазмұнын экологияландыру, басқа жаратылыстану ғылымдарымен кіріктіру;
оқыту мазмұнының практикамен, адамның күнделікті тіршілігімен, техникамен, экономикамен байланысын
математикалық аппараттың, компьютерлендірудің, сандық биологиялық эксперименттің (компьютерге сүйеніп енгізілген),
оқу пәндерін негізгі (міндетті) және таңдауы бойынша (міндетті және
Мектепте биологиялық білім беруді дамытудың болашағы биология ғылымының және
Білім беруді қазіргі кезеңге сәйкес өзгерту әрбір оқушыға белгілі
«Биология» пәні мынадай дүниетанушылық идеяларды түсінуге негіз болады:
әлемнің материалдық бірлігі;
табиғат құбылыстарының оның компоненттеріне байланыстылығы;
әлемді, оның ішінде биологиялық әлемді тану.
Қазіргі кезде білім беру жүйесінде әлемдік білім беру кеңістігіне
Қазіргі таңдағы оқушыларды бейімдеп оқытудың жағдайын талдай отырып, олардың
Қазіргі таңда білім беру кеңістігіндегі инновациялық үрдістердің бағыттарының бірі
Бейінді оқытудың негізгі идеясы – оқушыларға таңдау мүмкіндігін беру
Бейіналды даярлықтың мақсаты «Оқушыларды бейіналды даярлау және жоғары сыныптағыларды
Бірінші ұстаным бойынша бейіналды дайындықты психологиялық-педагогикалық тұрғыдан қамтамасыз ету
Екінші ұстанымда бейіналды оқытудың теориялық-әдіснамалық негіздеріне сүйенудің қажеттігі көрсетіледі.
Үшінші ұстанымда бейіналды дайындықты ғылыми-әдістемелік тұрғыдан қамтамасыз ету көзделеді.
Төртінші ұстаным бойынша бейіналды дайындықтың құқықтық-нормативтік жағынан қамтамасыз етілуі
Оқушылардың бейіналды даярлығының негізгі формасы ретінде таңдау бойынша курстары
Қазіргі кезде бейіналды курстардың нақты белгіленген типологиялары жоқ, көбінесе
Пән бойынша, мұндай элективті курстарын іске асыру барысында келесі
пәндік сынақтарды өткізу; оқушының бұл бағдарға қатысты мүмкіндіктеріне баға
бағдар іс-әрекетттерінің құрам бөліктерімен танысу;
базалық пәндік білімді кеңейтіп, толықтыру, таңдау бойынша емтиханға дайындалуына
оқушыларды берілген бағдарға сәйкес келетін іс-әрекет түрлерімен таныстыру.
Жоғарыда аталған курстарға қойылатын негізгі талаптардың бірі – олардың
Пәнаралық элективті курстар дәстүрлі оқу пәндерінің бір-бірімен байланысын қамтамасыз
оқушылардың білімін жаратылыстану математикалық бағытта жалғастыруына бейімдеу;
оқушылардың икемдерін, қабілеттері мен қызығушылықтарын дамыту;
әлемнің интегративті бейнесін қалыптастыру.
Бейімдеуші элективті курстар – оқу бағдарын таңдауға және оқушылардың
оқушылардың қазіргі заман мамандықтар әлеміне бейімделуі үшін негіз
типтік іс-әрекет түрлерімен іс-жүзінде танысу;
кәсіби сынақтарды ұйымдастыру [35].
Бұл курстар таныстырушы сипатқа ие болғандықтан, қысқа уақытта өткізіледі
Бейіналды дайындық мақсаттарына, бейіналды элективті курстардың міндеттері мен атқаратын
Білім беру жүйесінде Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрлігі
Тереңдетілген биология курсы барысындағы оқу үрдісін тиімді ұйымдастыруға қажетті
Тереңдетілген биология курсының мәні психологиялық-педагогикалық диагностиканы іске асырып, ақпарат
Тереңдетілген биология курсы бойынша биология сабақтарын ұйымдастыру кезінде оқытудың
Тереңдетілген биология курсы әдістемесін жасау кезінде, оқушылардың қабілеттері мен
Оқушылардың оқуға деген жағымды мотивациясын тудыру үшін терең ой
Кез келген басқа жалпы білім беретін курстар сияқты Тереңдетілген
Тереңдетілген биология курсы мазмұнын таңдау кезінде міндетті түрде бейіналды
Мысалы, «Өсімдіктертану» атты биология курсы - бұл
Аталған курс оқыту бағдарламасы ретінде қарастырылып, оқыту тәсілінің мағынасы
Курста оқыту материалының мазмұнына қарай дидактикалық мақсаты анықталады. Әрбір
Бірінші сабақта оқушының білім деңгейін тексеру мақсатында диагностикалық
Оқытудың бір формасы - лекция болып табылады.
¥сынылып отырған биологияны оқыту бойынша курста бағдарламада көрсетілген
Әрбір сабақта тапсырманың орындалуы мен ұғынуы
Әрбір сабақтан соң, оқушыларға (көбінесе 5 сұрақтан)
Сабақ жүргізу барысында орта мектепке арналған
1-сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: Жапырақ
Сабақтың мақсаты:
Білімділігі: Оқушыларды өсімдіктің өсімді мүшесі жапырақтың құрылысы, түрлері,
Дамытушылық: Жай және күрделі жапырақтардың
қандай өсімдіктерде болатынын түрлі өсімдік
жапырақтарын көрсете отырып, дамытушылығын ояту
Тәрбиелік: Өсімдіктерді қорғауға және
Көрнекілігі: интерактивті тақта, слайдтар (призентация)
бөлме өсімдіктері, суреттер, кестелер.
Пәнаралық байланыс: биология, математика, химия
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: ұжымдық ойлау, тірек-сызба нұсқалары,
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі:
Оқушылармен амандасу
Оқушылардың тізімін тексеру
Оқушылардың оқу құралдарын тексеру
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру
2. Өткен тақырыпты сұрау
Интерактивті тақтадан кілтті сөздер бойынша сұралады
№1 тапсырма тақтада өсімдік суреті көрсетіледі
Өсімдік мүшелері
өсімді
2 тапсырма
Тамыр – топырақтағы су мен минералды тұздарды сабаққа өткізіп,
№3 тапсырма.
Сабақ – өсімдіктің жер асты және жер үсті мүшелерін
Жаңа сабақты игеру:
Жаңа сабақ жоспары:
1.Жапырақ – өсімдіктің маңызды өсу мүшесі
2.Сыртқы құрылысы
3.Жапырақтың сабақта орналасуы
Жапырақтың сыртқы құрылысы
Жапырақ тақтасы
Жапырақ тақтасының пішіні
бүйрек
Жапырақ
Сағақты Жай
Жапырақтың жүйкеленуі дегеніміз – өткізгіш шоқтардың жапырақ тақтасына орналасуы.
Жүйкелердің қызметі
Су мен минералды
тұздарды,органикалық
заттарды қозғалысқа келтіреді.
Жүйкелену түрлері
Тор
Сабақта орналасуы
Қарама-қарсы кезектес
Жаңа сабақты бекіту:
Үйге тапсырма: 55бет. Жапырақ. А.В.С. сұрақтарына дайындалып келу
2-сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы Онтогенездің негізгі кезеңдері
Мақсаты: Адам анатомиясы туралы білімдерін кеңейте отырып, оқушыларда медициналық
Технология: Дамыта оқыту.
Көрнекілігі: Таблица, тригерлі суреттер.
Әдісі: Өз бетінше ізденетіндей ой тудыра отырып,баяндау.
I. "Тез, шапшаң" Ой шақыру:
1. Аталық безден бөлінетін жасуша
2. Аналық безден бөлінетін жасуша
3. Аналық безден бөлінетін гормон
4. Аталық безден бөлінетін гормон
5. Ұрықтану жүретін аналық мүше
6. Ұрық дамитын мүше
7. Сперматазоид пен жұмыртқа жасушасының қосылуы
8. Дене жасушасындағы хромосома саны
9. Жыныс жасушасындағы хромосома саны
10.Анасы мен ұрықты байланыстыратын арнайы мүше
11.Ұрықтың дамуын зерттейтін ғылым
12.Жүктілік мерзімі
13.Көбеюдің түрлері
2 бет
I. "Ер дәулеті- еңбек" Білім мен білік
II. Тригерлі суреттер ( ат қою, мақсатын ашу, мазмұнын
III. Рольдік ойын
Кең дүние төсіңді аш мен келемін,
Алынбаған еншім көп сен де менің
3 бет
I. "Білгенге маржан" адам өмірінің негізгі кезеңдері
№ Кезеңдері Жасы
1 Шарана 1-10 күн арасы
Уызына жарыған, ұлылыққа ұмтылар
2 Емізулі нәресте 11 күннен - 1 жас
Бесік жырын естімегеннен адамгершілік күтпе
3 Алғашқы балалық (сәби) 1 - 3 жас
Бала тілі - бал
4 Жеткіншек 4 - 7 жас
Жетіге келгенше жерден таяқ жер
5 Ұлан 8 - 11 жас қыз
8 - 12 жас ұл Қолқанат
6 Жасөспірім 12-15 жас қыз
13-16 жас ұл
Он үште отау иесі
7 Жастық 16-20 жас қыз
17-21 жас ұл
Жастық шақ алдаспанның жүзі емес пе, Қайрап ап қалың
8 Кемелденген 21-55 жас әйелдер
22-60 жас ерлер
Орда бұзар отыз, Қамал алар қырық, Ердің жасы елу,
9 Мосқал тартқан 56-74 жас әйелдер
61-74 жас ерлер
Қартың болса үйіңде жазулы тұрған хатпен тең
10 Қарттық(кәрілік) 75-90жас(әйелдер және ерлер)
Қартайғанда бір бала
11 Ұзақ жасаушылар 90 жастан жоғары қарай
ІІ. Ғасырдан ұзақ ғұмыр(өзің іздеп өзің тап)
Кітаптағы материалмен танысу
Жүргізуші: Ұрықтан жұмыртқа жасуша тез екіге бөлінеді, 10 сағаттан
1-оқушы. Ана құрсағында дамудың 1-айы.Бір аптадан кейін мен, балаға
2-оқушы. Дамудың 2-айы. Мен қоршаған дүниені көрген жоқпын. Бірақ
Жүргізуші: ғалымдардың айтуы бойынша ақыл-ой қабілеті тұқым қуалаушылықпен беріледі
3-оқушы. Дамудың 3 айы. Бойым 5-6 см, мұрыным, көзім,
4-оқушы. Дамудың 4 айы. Бойым 10-16 см, салмағым 40-50
5-оқушы. Дамудың 5 айы. Сыртқы дүниенің қатты дыбыстарын сезе
Жүргізуші: Нашақор мен маскүнем ата - аналардан туған балалар
6-оқушы. Дамудың 6 айы. Бұл айды қозғалу айы деп
7-оқушы. Дамудың 7 айы. Көзімді аштым, құрсақтың іші қараңғы
8-оқушы. Дамудың 8 айы. Мен кішкентай адаммын, барлық мүшелерім
9-оқушы. Анамның "тар құрсағын кеңітіп, омырауын иітіп,
мен өмірге келдім".
І. Бәрін білгім келеді(ситуациялық сұрақтар)
ІІ. Мақалдардың мәнін аш
1. Уызына жарыған,
Ұлылыққа ұмтылар.
Азамат боп өседі ізгілікке құнты бар.
2. Балаңды 5 жасқа дейін патшаңдай күт,
15-ке дейін құлыңдай жұмса,
15-тен соң досыңдай сана.
3. Бала тілі - бал.
4. Өсер елдің баласы 15-інде баспын дер,
Өспес елдің баласы 30-ында жаспын дер.
5. Отызда орда бұзбаған
Қырықта қамал алмас.
ІІІ. Өзіңе өзің баға бер "Мен қандаймын?"
бозбала бойжеткен
IV. Венн диаграммасы.
V. Кубтың алты қыры
А. Қозы жасы
С. Патша жасы
VI.Нені білдім?
А) 1. Өсу мен даму кезінде қандай өзгерістер жүреді?
2. Ағзаның ұрықтық даму кезеңіне сипаттама беріңдер?
3. Ағзаның нәрестелік дамуының ерекшелігі неде?
В) 1. Ағзаның жекелей дамуы дегенді қалай түсінесіңдер?
2. Ағзаның дамуының бірінші балалық кезеңі несімен ерекшелінеді?
3. Акселерацияға қандай жағдайлар әсер етеді?
С) 1. Жасөспірімдік кезеңінің ерекшелігін түсіндіріңдер?
2. Адам өмірінің даму кезеңдерін ретімен атаңдар?
3. Адамның дамуындағы анатомиялық өзгерістерге нелер жатады?
VII. Зерделеу.
Кеше бала ең, келдің ғой талай жасқа,
Көз жетті бір қалыпты тұра алмасқа
Адамды сүй, алланың хакіметін сез,
Не қызық бар өмірде мұнан басқа.
(Абай)
VIII. Бейнет түбі зейнет(бағалау)
IX. Міндет ал да, парызыңды өте.(үйге тапсырма)
3-сабақ жоспары
Сабақтың тақырыбы: Жүйке жүйесі: құрылымы мен қызметі
Мақсаты: жүйке жүйесінің, жүйке ұлпасының, нейрондардың құрылысы мен қызметтері
Міндеті: жүйке жүйесінің құрылысы мен қызметтері туралы білімді қалыптастыру;
Оқушылардың ақыл-ой еңбегіне үйрену дағдыларын дамытуды жалғастыру: салыстыру, талдау,
Құрал – жабдықтар: жүйке жасушалары мен ұлпалары, жүйке жүйесінің
Сабақ типі: Жаңа білімді хабарлау.
Әдістемелік шешім: оқулықтағы суреттерді, кестелерді пайдалана отырып баяндау-сұхбаттасу, жұмыс
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.1..Мүше дегеніміз не?
2.Мүшелер жүйелері дегеніміз не?
3.Нейрон қандай жүйенің жасушасы?
4.Жүйке жүйесінің организдегі ролі қандай?
5.Неліктен организм біртұтас болып қызмет атқарады?
ІІІ. “Жүйке жүйесінің құрылысы мен қызметтері” атты жаңы материалды
Жүйке ұлпасының негізін жүйке жасушалары-нейрондар түзеді. Олар ақпаратты қабылдау,беру
-Дендрит дегеніміз не?
-Аксон дегеніміз не?
Синапс. Синапстың түрлері,медиатор туралы түсінік беру.
Тірек сызбанұсқаларын дәптерге құру.
1- сызбанұсқа
2- сызбанұсқа
2. Жүйке жүйесінің құрылысы мен маңызы.
3- сызбанұсқа
4- сызбанұсқа
2-зертханалық жұмыс
“Тізе рефлексін зерттеу және тәжірибе жүзінде тізе рефлексін бақылау”
Жүйке жүйесі қызметінің рефлекстік принципі.
Рефлекс, рефлекстің түрлері, инстинктер.
Рефлекс доғасы (рефлекс доғасының тірек сызбанұсқасын жазу).
2. Жүйке жүйесінің қызметідегі тура және кері байланыс принципі.
3. Адамның жүйке жүйесніңі эволюциясы. Жануарлардың жүйке жүйесімен салыстыру.
4. Рефлекстер туралы ілімнің дамуындағы И.П. Павлов пен И.М.
ІV. Тақырып бойынша білімді қорыту және жүйелеу.
І.Сызбалар арқылы жұмыстану.
Жүйке ұлпасының негізін ата?
Мидың сұр және ақ заты неден құралған?
3. Нейрондардың құрылысы,түрлері.қызметі?
4. Синапс дегеніміз не?
5.Рефлекс дегеніміз не?
6.Рефлекс доғасы дегеніміз не?
ІІ. Биологиялық диктант.
Жүйке жасушалары ..….. ,…….және …… ……. тұрады.Организмнің тітіркендіргіштерге жауап
ІІІ. Кітаптағы(47 бет) сәйкестік тестісімен жұмыс.
V. Үй тапсырмасы.
14 параграф мәтінін оқып-білу, сұрақтарға жауап беріп, тест
ҮІ. Оқушыларды бағалау.
4-сабақ жоспары
Тақырыбы: Адамның антропологиялық дамуы.
Мақсаты: Адамның шығу тегі мен арғы тектерін білуге ұмтылдыру
Міндеттері:
Оқыту: 1.Адамныңарғы тегін және олардың мекен ету
ортасы мен тіршілігін білу
2.Тарихи дамуда адамның арғы тегінің мінез-
қылығы мен құрылысындағы күрделілену
үдерісін білу.
3.Адамның дамуындағы негізгі кезеңдерді білу.
Дамыту:1.Әртүрлі білім көздерін қолдана білу.\мәтін,сурет,
жинақтамалар,слайджә және эл.оқулықтар.
2.Ойларын салыстыруға,анализдеуге,жалпылауға ж\е
қорытындылауға үйрету.
3.Кезеңдердің сызба нұсқасын құруға үйрету.
Тәрбиелік: 1. Топпен жұмыс кезінде , олардың жаңа
2. Бір –бірімен ұйымшылдықты және сыйласымдықты ояту.
Жұмыс түрлері:
Жеке және топтық
Өздік жұмыс
Оқулықпен жұмыс.
Көрнекіліктер: Электронды оқулық, « Адам эволюциясы », Антропосоциогенез.
Сабақтың құрлысы:
Ұйымдастыру кезеңі.
Жаңа сабақты меңгеруге дайындық. ( өткен сабақты пысықтау)
А) Жер шарында қашан тіршілік пайда болды?
Б) Адам баласы жер бетінде қашан және қалай пайда
Білгім келеді. Білдім
Ендеше Антропосциогенез дегнеіміз не?
« Антропос » - адам
« генезис » - шығу тегі
« социум »- қоғам.
Топпен жұмыс
1 топ- Дриопитек
2 топ- Австролопитек ( епті адам)
3 топ - Өте ертедегі адам
4 топ- ертедегі адам. Неондерталдықтар
5 топ- Кроманьондықтар ( саналы адам)
Топтарға ортақ сұрақ.
Қашан өмір сүрді?
Қайда өмір сүрді? ( дүниежүзілік географиялық карта қолданылады)
Тіршілігі қандай? Қандай ерекшеліктері бар?
Қандай өрлеу белгілері бар?
Қандай еңбек құралдары болды?
Элоктрондық оқулық қосылады. ( интернеттен алынған жаңалық )
Шағын дебат сайысы:
Екі түрлі көзқарас.
1.Діни
2. Ғылыми
Екі оқушы дәлелдейді.
Қосымша хабарлама.
Кезеңдері Мидың көлемі
Австролопитек
Неандерталдықтар
Кроманьондықтар 650 см3
1300-1400см3
1500-1800см3
Осындай күрделі даму сатыларынан өткеннен кейін барып, «саналы адам»
Ассоциалық ұғым бойынша
Саналы адамға тән белгілер
-Ұрықтың жатырда дамуы
-Сөйлеу қабілеті бар
-Қолдары аяқтарынан қысқа
-Шығармашылық еңбекке бейім
-Тік жүреді
-Омыртқа жотасы S тәрізді
-Миының көлемі 1800см3
-Зат алмасу жоғарғы сатыда жүреді.
-Табандары ойыс
-Дене температурасы тұрақты.
Бекіту:
Саналы адам 40 мың ж.б
Деңгейлік тапсырмалар:
1. Деңгей
Биологиялық диктант
1. Адамның миының көлемі орта есеппен................см3 ( 1600-1800)
2. Адам эволюциясының маңызды факторының бірі...........( еңбек)
3. Анторопосоциогенез
4. кромоньондықтардың негізгі кәсібі
5. Епті ( іскер) адам кімдер?
6. Макроэволюцияның дәлелдемелері
2.деңгей.
Алғашқы адамдардың тұрғылықты жері ( үңгір)
« Саналы адам » ертедегі адамдардан қалай ажыратылады? (
Алғашқы адамдар Үңгір қабырғаларына нені бейнеледі? ( аңшылар, жануарлар,
Батыс Азияда жер иелену қай кезде пайда болды? (
Алғашқы үй жануары? ( ит)
Алғашқы адамдардың алғашқы киімдері неден жасалы? ( аң терісі)
Алғашқы адамдар қоректерін қалай тапқан? ( тотасып аң
«Homo sapiens» ұғымы қалай аударылады? ( саналы адам)
Кезеңдерге бөлінбейтін заман ( архей)
Терісі жүнсіз, өте көп мөлшерде тер бөлетін ертедегі адамдар
( австорлопитектер)
3.деңгей
Ұрықтың жатырда дамуы
Сөйлеу қабілеті бар
Қолдары аяқтарына қарағанда әлсіз
Шығармашылық еңбекке бейім
Тілдің бұлшықеті жақсы дамыған
Тұрақты дене температурасы бар
Зат алмасу жоғары сатыда өтеді
Тік жүреді
Табаны ойыс
Ми көлемі 1800 см3
Омыртқа жотасы S- тәрізді
Сойдақ тістері азу тістерінен ірі
Қолдары аяқтарынан ұзын
Рефлексия – нені білдік? Кестенің екінші бағанын толтырамыз.
Үй тапсырмасы: §35-36.
Антропогенездің сызба нұсқасы
ҚОРЫТЫНДЫ
Жалпы білімнің жүйесі – қоғам дамуымен бірге дамып, әрдайым
Қазіргі таңда Қазақстан бүкіл әлемдік білім кеңестігіне ену табалдырығында.
Елбасы Н.Ә.Назарбаев білім мен ғылым қызметкерлерінің екінші съезінде «Болашақта
12 жылдық білім берудің негізігі мақсаты еліміздегі білім беру
Бүгінгі күнде жалпы орта білім беретін мектеп – жаңа
Бүгінгі күнде мектептің жаңа реформалық жүйесі 12 жылдық білім
12 жылдық білім жүйесіне көшуде мектеп алдында негізігі үш
Биология пәнінің мақсаттары әр сыныптың биология курсында, олардың жеке
Білім және тәрбие берумен бірге биологияны оқытудың тағы бір
Ғылым айналамыздағы ақиқат дүниені түсіндіріп қана қоймайды, оны адамның
12-жылдық мектептерге арналған жаратылыстану пәндерінің бағдарламасын қайта жасақтау бүгінгі
Оқушыларға жаратылыстану бағытында кәсіби білім беру;
Білімі мен білігіне сай келетін бағдар таңдап алатындай дәрежеде
Биологиядан өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру;
Анатикалық ойлау қабілетін дамыту.
Жалпы білім беретін және мамандандырылған мектептерде реформаға, оның оқу
Соңғы жылдардағы биологиядан білім беру проблемалары: білімнің сапасын арттыру,
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
Абылкасымова А.Е. Развитие системы общего среднего образования в современном
Аквилева Г.Н. «Методика преподавания естествознания в средней школе» –
Әділшынова З. Кәсіби құндылық бағдарды қалыптастыру. // Қазақстан мектебі.
Биология, химия, география №2, 1998; №4, 6 1999; №2,5
Богоявленская А.Е. Активные формы и методы обучения биологии. –
Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии. 4-е
Грин Н., Стаут У. Биология в 3-хтомах. - М.,1990.
Дружинский А.Н. международный опыт 12-летнего среднего образования // Научное
Иванова Н. Теоретико-методолгические основы содержания образования в 12- летней
Иманғалиева, Г. Қ. Кәсіптік бағдар беру-оқушы құзыреттілігін дамытудың алғы
Кусаинова А.К. 12-летнее образование: мировой опыт //вестник АПНк. -
Құсайынов А.К. Білім реформасы дамыған елдер тәжірибесі // Білім
Калинова Г.С. Методика обучения биологии (6 – 7 кл.)
Қасымбекова Т. Тіршіліктану. - Алматы, 1993.
Қуанышова. С.Е. Биологияны оқыту әдістемесі. - ОҚМУ, 2003.
Мүсілімов Ә, Сиымова А. Кәсіптік бағдар берудегі мектептен тыс
Козина Е.Ф.«Методика преподавания естествознания». – Москва. 2003 г.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңнамасы, 2007ж.
Қалмақбаева, Б. С. XXI ғасырдағы қосымша білімнің жаңа көкжиегі
Морозоев С.С. Оригинальные способы активизации знаний учащихся на уроках
Обаев С.Н. Биологияны оқыту әдістемесі (жалпы бөлім)
Пономарева И.Н. Общая методика обучения биологии / И.Н.Пономарева. –
Пономарева И.Н. Общая методика обучения биологии: учебно-методическое пособие для
Полат Е.С. «Новые педагогические и информационные технологии в системе
Розенштейн А.М. Самостоятельные работы учащихся по биологии. – М.:Просвещение,
Садыков Т.с., Абылкасымова А.е. метология 12 летнего образования. –
Селевко Г.К. Педагогические технологии на основе дидактического и методического
Смирнов В.А., Соломин В.П. Новые технологии на уроках биологии.
Степанян Е.Н. «Методика преподавания естествознания». – Москва, 2007
Строганов В.И. «Природа. Введение в биологию и экологию. Методика
Сухова Т. С. «Технологии развивающего обучения на уроке
Сухова Т.С. «Урок биологии. Библиотека учителя.» Москва, «Вентана
Журнал «Биология в школе» № 3, 2005 г.
Қазақстан Республикасыны жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті
«ҚР білім беруді дамытудың 2011 – 2020 жылдарға арналған
«Мектеп директоры» Республикалық әдістемелік журнал 2010ж. №3, №5, №14.
«12 жылдық білім» Республикалық ғылыми - әдістемелік және ақпараттық
Проблемы обучения предметам естественнонаучного цикла: По материалам конференции "ФОБИО–97".
2
Саналы адам
Рамопитек
16-12 млн ж.б