Мазмұны
Кіріспе .........................................................................................................3
І Заңды жауапкершіліктің негізі ретінде - құқық бұзушылық
1.1 Құқық бұзушылықтың түсінігі және белгілері
1.2 Құқық бұзушылықтың құрамындағы элементтер ................................10
ІІ Құқық бұзушылық нәтижесіндегі заңды жауапкершілік
2.1 Заңды жауапкершіліктің жалпы сипаттамасы ...................................13
2.3 Заңды жауапкершіліктен босатудың мән-жайлары ...........................20
Қорытынды ..............................................................................................27
Пайдаланылған әдебиеттер ...............................................................................29
Кіріспе
Қоғам әрқашан тәртіпке негізделіп, арқа сүйеп қалыптасып, тіршілік
Құқық бұзушылық – заңды, оның қағидаларын құқықтық нормалар
Курстық жұмыстың өзектілігі: Құқық бұзушылық құқықтық нормалар қорғайтын
Курстық жұмыстың мақсаты: Қоғамдағы құқықтық нормалардың бұзылуының ұйымдастырылуы
Курстық жұмыстың міндеттері:
Құқық бұзушылықтың негізгі түсінігі мен белгілерін анықтау;
Құқық бұзушылықтың құрамын белгілеу;
Заңды бұзушылық нәтижесінде туындайтын заңды жауапкершілікті қарастыру, талдау;
Заңды жауапкершілікке толық, жалпы сипаттама беру;
Заңды жуапкершіліктен босатудың мән-жайларын, мәселелерін көрсету.
Курстық жұмыстың әдістемелік негізіне: Қазақстанның және Ресей
І-тарау. Заңды жауапкершіліктің негізі ретінде - құқық бұзушылық
. Құқық бұзушылықтың түсінігі және белгілері
Заңды жауапкершіліктің негізі ретінде құқық бұзушылық – құқыққа
Заңды жауапкершіліктің негізі ретінде құқық бұзушылыққа мынадай белгілер
Заңды жауапкершіліктің негізі ретінде құқық бұзушылық – бұл
Заңды жауапкершіліктің негізі ретінде құқық бұзушылық – бұл
Құқықты бұзғанда белгілі адамдар, олардың ұйымдары жауапқа тартылады,
Заңды жауапкершіліктің негізі ретінде құқық бұзушылық – бұл
Заңды жауапкершіліктің негізі ретінде құқық бұзушылық – бұл
Сонымен, заңды жауапкершіліктің негізі ретінде құқық бұзушылық –
Әкімшілік құқық бұзушылықты екіге бөлуге болады:
а) әкімшілік құқықтан шығатын позитивті заңды міндеттерді орындамау;
б) кодекспен белгіленген әкімшілік құқық бұзушылықтағы әкімшілік-құқықтың тыйым
Олардың айырмашылығы сонда, біріншісі «таза» әкімшілік құқық бұзушылық,
Тәртіптік теріс қылық – дегеніміз, құқық бұзушының еңбек,
Азаматтық құқық бұзушылық (деликт) әдебиетте «құқыққа қарсы әрекеттермен
Құқық және мәжбүрлеу.
Санкциялық қалай болса да әлеуметтік реттеуге тұтасымен тән
Мәжбүрлеу, құқықтың объективтік қасиеті ретінде құқықтың билік табиғатымен,
Мәжбүрлеу құқықтағы, құқықтық мәжбүрлеу ретінде көрініп сол қаситетімен
Біріншіден, бұл мемлекеттік мәжбүрлеу - мемлекеттің ұйымдастыру күшімен
Екіншіден, бұл мемлекеттік мәжбүрлеудің бір түрі, себебі мемлекеттік
Үшіншіден, құқықтық мәжбүрлеуді оның ерекше мақсаты айырып көрсетеді
Төртінші, құқықтық мәжбүрлеу – бұл сондай мәжбүрлеу, құқық
Бесінші, құқықтық мәжбүрлеуге белгілі процедуралық нысандар тән, сонда
Құқықтық мәжбүрлеу шарасын түрлерге бөлуге болады. Мұны былай
Превентивті мәжбүрлеудің заңды негізіне, жағдайлар қоғамға, орнына келтіруге
Превентивтік шараларды белгілеудің мақсат, болуы ықтимал (презюмируемые) негативтік
Қорғану шарасының негізіне объективті құқыққа қарсылық және зиян
Қорғану шарасының белгісі – бұрынғы дұрыс құқықтық ережені
Заңды жауапкершіліктің негізіне кінәлі құқыққа қарсы әрекет жатады
Жалпы бағытта айтуға болатыны, заңды жауапкершіліктің негізіне құқық
Егер заңды конструкцияны түсінуге тек терминологиялық, сөздік белгілеу
1.2. Құқық бұзушылықтың құрамындағы элементтер
Дәстүрлі тұрғыдан құқық бұзушылықтың құрамына оны элементтері ретінде
а) Құқық бұзудың субъектісі;
б) Құқық бұзудың объектісі;
в) Құқық бұзудың субъектік жағы;
г) Құқық бұзудың объективтік жағы;
Бұл құрамынан құқық бұзудың өзінің элементті ретінде тек
Құқық бұзудың құрамындағы элементтерінің бірі: «құқық бұзу субъектісінің»
Деликтоспособность – арнайы әрекеттілік: заңды жауапкершілікпен байланысты адамның
Құқық бұзудың объективтік жағы – егер құқық бұзушылық
а) құқыққа қарсы әрекет;
б) оның қоғамға зиянды нәтижелер;
в) әрекетпен болған нәтиженің арасындағы себепті байланыстылық.
Құқық бұзудың субъективтік жағына (себебі мен мақсаты мен
2. Объективті айыптауға, яғни кінәсіз зиян келтіргені үшін
3. Қасақана немесе абайсызда әрекет жасаған адам ғана
Кінә - құқық бұзушының өзінің қоғамға зиянды құқықа
Кінәсін белгілеу, заңды жауапкершіліктің негізін белгілеу арқылы мемлекет
Кінәлі есебінде мойындауға субъектінің ерекше жағдайдағы ой өрісі
Қасақаналық кінәлі нысаны сонда болады, егер субъект өзінің
Абайсыздық нысандағы кінәліліктің қасақаналықтан айырмашылығы сонда, құқық бұзушы
Егер адам өз іс әрекетінің қоғамға қауіпті тұғызуы
Субъект кінәсіз қоғамға қауіпті (зиянды) әрекеттер жасауы мүмкін,
Жеңуге болмайтын күш («форс мажор») – сол жағдайға
ІІ- тарау. Құқық бұзушылық нәтижесіндегі заңды жауапкершілік
2.1. Заңды жауапкершіліктің жалпы сипаттамасы
Жасалынған құқық бұзушылық міндетті түрде заңды жауапкершілікті тудырады.
Занды жауапкершіліктің негізі — құқық бұзушылықтың жасалуы және
Заңды жауапкершілік мемлекетпен құқық бузушылыққа барған жеке адамның
Заңды жауапкершілікті теориялық мағанада зерттеп қарағанда оның екі
1. Позитивтік заңды жауапкершілік — барлық құқық субъектілерінің
2. Ретроспективтік занды жауапкершілік — құқық бұзушының ондай
Заңды жауапкершілік өзінің функцияларына байланысты компенсациялық және жазалаушылық
Компенсациялық заңды жауапкершілік деп субъектінің құқыққа қарсы жасалған
Жазалаушылық занды жауапкершілік жариялылық құқықтық тәртіпті қорғау үшін
Құқық салалары бойынша конституциялық, қылмыстық, әкімшілік, азаматтық, тәртіптілік,
Конституциялык занды жауапкершілік Қазақстан Республикасының барлық азаматтарының, лауазымды
Қылмыстық құқықтық жауапкершілік субъекттердің жасаған қылмыстары үшін тек
Әкімшілік-құқықтық жауапкершілік-атқарушы-орындаушы органдардың басқару жүргізу барысында әкімшілік теріс
Азаматтық-құқықтық жауапкершілік-жеке тұлға мен заңды тұлғалардың шарт, келісім,
Тәртіптілік-құқықтық жауапкершілік-заңды тұлғалардың әкімшілігі тарапынан еңбек тәртібін бұзған
Материалдық жауапкершілік жұмысшының, қызметкердің жұмыс істейтін орнында өзінің
Занды жауапкершілік заң негізінде болғандықтан оның өзіне тән
1. Жауапкершіліктің мақсатқа сай болуы. Бұл қағиданың
2. Барлық адамдардың заң алдындағы теңдігі. Жауапқа тарту,
3. Әділеттілік. Жауапкершілік тиімді нәтиже береді, қоғамдық санада
4. Заңдылық. Заңды жауапкершілікке тарту тек заңдылық
5. Заңды жауапкершілікке тек қана кінәлі субъекттің тартылуы.
Зандылық ұғымы.
Зандылық туралы заң ғылымында құнды зерттеулер мен монографиялар
Адамзат тарихында қабылданған тарихи-құқықтық ескерткіштерге назар аударсақ, зандылық
Әрине, заң шығарылған соң да үстем тап өкілдері
Ежелгі Рим заңгерлері заңның қаталдығына қарамастан оны орындау
Заңдылық деп мемлекеттік билік жургізудің ең негізгі қағидасы
Заңдылықтың мәні және негізгі қағидалары.
Зандылық мемлекеттік билік жүргізудің негізгі қағидасы ретінде өзіне
Біріншіден, зандылық барлық мемлекеттік ұйымдардың, қоғамдық ұстанымдардың, азаматтардың
Екіншіден, заңдылық іс жүзіне асу үшін ғылыми негізде,
а) Парламент шығарған зандардың орындалуын, іс жүзіне
ә) Атқарушы органдардың заңға сәйкес қабылданатын нормативтік құқықтык
б) Зандылықтың дағдарысқа ұшырауының себебі заңды бұрмалаған, орындамаған
в) Зандылықтың бұрмалануына Парламент шығарған зандар мәтінінің «каучук
г) Зандардың орындалуы үшін мынандай мәселелерді шешу қажет:
Біріншіден, бізде әлеуметтік тәжірибені объективтік түрде талдау жасау
Екіншіден, әрқашан заң шығаруда ғылымның ұсыныстарын міңдетті түрде
Үшіншіден, сапалы, орындалатын заң шығару үшін кәсіби парламент
Төртіншіден, заңның орындалмауының себебі, қоғамда кең қанатын жайған
д) Зандылық демократияның ең негізгі және маңызды ажырамас
ж) Зандылық жалпы мемлекеттік тәртіптің негізі болып табылады.
Зандылық мынандай қағидаларға ие:
1. Заңның ерекше мұрсаттылығы. Мемлекетте Парламент қабылдаған
2. Заңды қолданудағы бірлік және бірыңғайлық. Зандылық
3. Заңдарды жаппай сақтау және орыңдау. Бұл қағида—Конституциялық
4. Зандылық пен мәдениеттіліктің тығыз байланыстылығы. Зандылықты нығайту
5. Адам құқықтары мен бостандықтарының кепілдігі. Зандылық арқылы
бостандықтары тиімді қорғалады және қамтамасыз етілді.
2.2. Заңды жауапкершіліктен босатудың мән-жайлары
Қазақстан Республикасының құқықтық жүйесі субъектілерді заңды жауапкершіліктен босатудың
Қажетті қорғану. Құқық бұзушылықпен күресу мемлекеттік органдардың ғана
Қажетті қорғану қылмыстық және әкімшілік құкық бұзушылық туралы
Аса қажеттілік — жағдайында жасалған әрекеттер де қылмыс,
Мұндай норма Қазақстан Республикасының Қылмыстык кодексінің 34-бабында да
Қол сұғушылық жасаған адамды ұстау кезінде зиян келтіру
Егер аталған мақсатқа тәуекелмен байланыссыз іс-әрекетпен (әрекетсіздікпен) қол
Егер тәуекел ету адамдардың өміріне немесе денсаулығына көрінеу
Күштеу немесе психикалық мәжбүрлеу — егер күштеп мәжбүрлеудің
Бұйрықты немесе өкімді орындамауда өзі үшін міндетті бұйрықты
Құқыққа сай мінез-құлық.
Қоғамдық қатынастар құқық нормаларымен реттелетін құқықтық қатынастарды қалыптастырады.
Құқыққа сай мінез-құлық деп жеке адамның ішкі сезімінің
Е.К.Нұрпейісов өзінің зерттеулерінде құқыққа сай мінез-құлықты әлеуметтік бағыттағы
Мемлекет және құқық теориясында құқыққа сай мінез-құлықтың мынандай
1. Әлеуметтік-белсенді мінез-құлық-жеке адамның қоғамдық қатынастар қалыптастырған барлық
Біріншіден, жеке адам өмірден алған тәжірибесіне, біліміне, өзінің
Екіншіден, пассивтік мінез-құлық таныта отырып, құқық нормалары бекіткен
2. Маригиналдық құқыққа сай мінез-құлық танытқан субъект қоғамның
Бірақ, аумалы-төкпелі сәт, уақыт бола қалған жағдайда құқық
Жеке адамның мінез-құлықтың қалыптасуына көптеген объективтік және субъективтік
Жеке адамның санасына, оның мінез-құлқына қандай факторлардың әсер
Ораза, намаз, зекет, хаж - талассыз іс, Жақсы
Имандар ғибадаттан сөз қозғаған, Хуснизәнмен иманды білді ойлаған.
Абайдың ойынша имандылыққа сендіру арқылы қылмыстық әрекеттердің тамырына
Құқықтық тәртіп.
Құқықтық деп заңдылық қағидаларын іс жузіне асыруда қоғамдық
Құқықтық тәртіп зандылықтың ажырамас бөлігі болып табылады. Құқықтық
Құқықтық тәртіпті нығайту негізінде мемлекеттің құқық қорғау функциялары
Құқықтық тәртіпті нығайтуда азаматтық қоғамның үлесі зор. Бұл
Құқықтық мемлекеттің басты мақсаттарының бірі құқықтық тәртіпті сақтауды
Ол үшін қоғамдық сана деңгейі моральдық құңдылықтарды, діни
Қорытынды
Құқық бұзушылықты болдырмаудың бірден-бір шарты – құқықтық және
Жеке адамның құқығы, бостандығы толық түрде қорғалғанда.
Қоғамдағы тәртіптің жағдайы жақсарады, нығаяды.
Қоғамның саяси, әлеуметтік, экономикалық, мәдени-идеологиялық негізі дамып нығая
Демократия дамып, құқықтық мемлекет, азаматтық қоғам құруға мүмкіндік
Ендеше, қоғамдық тәртіп орнатудың басты жолы – түрлі
Әлеуметтік нормалардың маңызды түрі – әдептік нормалар. Ол
Қоғамдық ұйымдардағы тәртіп те қоғам бірлестіктерінің нормаларымен қамтамасыз
Пайдаланылған әдебиеттер
Қазақстан Республкасының Конститутциясы. Алматы, 2007 ж.
Қазақстан Республкасының Қылмыстық Кодексі. Алматы, 2009 ж.
Қазақстан Республкасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекс. Алматы,
Сапарғалиев Ғ., ИбраеваА. Мемлекет жөне құкықтеориясы. Алматы, 2003.
. Ағдарбеков Т. Мемлекет және құқық теориясының проблемалары
Жоламан Қ.Д., Мухтарова А.Қ., Тәуекелов А.Н. Мемлекет және
Проблемы теории государства и права. Москва, 2000
Зиманов С.З. Общая теория права и ее место
Матюшин Г.Н. У истоков человечества. М., 1982.
Алексеев В.П., Першиц А.И. История первобытного общества. М.,
Гумпеловт Л. Общее учение о государстве.
Каутский К. Материалистеческое понимание истории. М-Л., 1931. 2-том.
Өзбекұлы С., Қопабаев Ө. Мемлекет және құқық теориясы.
Рыскулов Т. Революция и коренное население Туркистана. Ташкент,
Тәтімов М., Әлиев Ж. Дербестігіміз — демографияда. Алматы,
Тоинби А. Постижение истории. М., 1990. 43-бет. Карл
Нерсесянц В.С. Общая теория права и государства. М.,
Ағдарбеков Т. Құқық және мемлекет теориясы. Қарағанды, 2002.
Құдайбергенов УД. Теория государства и права. Алматы, 1999.
Шоқан Уәлиханов. Таңдамалы. Алматы, 1985.