Коммерциялық банктің капитал

Мазмұны
Кіріспе................................3
1 Коммерциялық банктердің
1.1 Коммерциялық банктердің жіктелуі...............5
1.2 Коммерциялық банкті басқару және оның функционалдық
1.3 Коммерциялық банктердің қызметтері мен
2 Коммерциялық банктің активі мен пассивін
2.1 Коммерциялық банктің активі мен пассивін басқару үдерісін
2.2. Коммерциялық банктің капитал
2.3. Екінші деңгейдегі банктердің ресурстарын активтерге орналастыру
3 Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің
3.1. Коммерциялық банктердің есепті ұйымдастырудың
3.2. Ресурстарды тартудың жаңарту жолдары..............41
Қорытынды.............................56
Пайдаланған әдебиеттер тізімі.....................59
Қосымшалар............................61-62
Кіріспе
Несиелік жүйенің төменгі буыны халық шаруашылығына тікелей қызмет
«Коммерциялық банк» термині банк ісінің ертеректегі даму кезеңінде,
Коммерциялық банктер өз клиенттерінің ақшаларын сақтауға қолайлы әр
Қазіргі коммерциялық банктер туралы сөз қозғағанда, несиелік жүйенің
Жалпы қазіргі кезеңдегі қазақстандық банктік тәжірибеде орын алған
Коммерциялық банктің есепті ұйымдастыру ерекшеліктеріне бағытталған ғылыми жұмыстарға
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Зерттеудің мақсаты ҚР-ның
Қойылған мақсатқа жету мынадай міндеттерді шешуді көздейді:
коммерциялық банктің жіктелуі, құрылымы мен басқару теориялардың
банктің активі мен пассивін кешенді басқару тетігінің және
депозиттік қоржынды басқарудың банктің тұрақты пассивін қалыптастырудағы маңызын
депозиттік емес ресурстарын қалыптасу көздерін талдау мен бағалаудың,
екінші деңгейдегі банктердің активтерінің құрылымы мен сапасын бағалай
банктердің несиелік саясатының шегінде жасалған көрсеткіштер көмегімен отандық
Диплом жұмысының құрылымы. Диплом жұмысы кіріспеден, 3 тараудан,
1 Коммерциялық банктердің
1.1 Коммерциялық
Қазіргі коммерциялық банктер – бұл тікелей кәсіпорындарға, ұйымдарға,
Коммерциялық банктер мынадай белгілеріне байланысты жіктеледі:
Жарғылық капиталдың қалыптасуына қарай:
мемлекеттік;
акционерлік;
жеке;
пай қосу арқылы (жауапкершілігі шектеулі серіктестік);
аралас (шетел капиталының қатысуымен).
Операцияларының түрлеріне қарай:
- әмбебап, яғни экономиканың
көлемді банктік қызмет көрсететін банктер;
- маманданған, яғни бір ғана салаға қызмет
3. Аумақтық белгісіне қарай:
- халықаралық;
- мемлекетаралық;
- ұлттық;
- аймақтық;
4. Салалық белгісіне
- өнеркәсіптік банктер;
- сауда банктері;
- ауыл шаруашылық банктері;
- құрылыс банктері;
5. Филиалдар санына
- филиалсыз;
- көп филиалды.
Акционерлік банктердің жарғылық капиталы шығаратын акцияларын сатудан түсетін
Жай акцияның иелеріне сол қоғамды басқару ісіне араласуына,
Егер де банк жауапкершілігі шектеулі қоғам түрінде құрылған
Коммерциялық банктер – нарық экономикасында қаржылық операциялар мен
Бүгінгі коммерциялық банктер өз клиенттеріне 200–ге жуық әр
Бір операциялардан болған зиян, екінші бір операциялардан түсетін
Депозиттік-қарыздық операцияларды жүзеге асыра отырып коммерциялық банктер қаржы
Коммерциялық банктер өз клиенттерінің ақшаларын сақтауға қолайлы әртүрлі
Банктік несие - ең қолайлы және көптеген жағдайда
Коммерциялық банктердің мынадай бастапқы қызметтері бар: депозиттер қабылдау,
Банк жүйесін ұйымдастыру белгілеріне қарай филиалсыз банктерге, бөлімшелері
Ұлттық банктің рұқсатымен банктер Қазақстан Республикасы аумағында және
Банк филиалы – бұл бас банктің берген құқықтары
Банк өкілдігі – депозит тартудан басқа бір банктік
Еншілес банк – жарғылық қордың 50% - нан
Қазақстан бұрынғы КСРО – ның монополиялық банктік жүйесін
Әлемдік банктік тәжірибеге қарағанда, бөлімшелері бар банктердің артықшылығы
Бірақ, жоғарыда аталған мамандандырылған банктердің күрделі иерархиялық құрылымы
Шетелде банк филиалдары заңды тұлға болуға және дербес
Қазақстандағы соңғы уақыттарда құрылған барлық коммерциялық банктер филиалсыз,
Банктің ұйымдастырылуы құрылымы және соған сәйкес операциялары орталықсыздандыру
Банктің ұйымдастырылуы құрылымы басты екі әдіспен анықталады –
Басқару органын тағайындаудың мақсаты – банктің негізгі қызметін
Банктің ұйымдастырылуына, ондағы жетекші мен бағыныштыларының қарым –
Банкті басқарудың құрылымын анықтау, басқару органдарын бөліп қарауды,
Коммерциялық банктің басқару құрылымына оның жарғылық қорының қалай
Қазіргі уақытта коммерциялық банктер көбіне акционерлік қоғам формасында
Басқарма (банк кеңесі) – банк иелерінің, оның акционерлерінің
Жетекші орынға адам таңдау. Осы заманғы банк –
Комитет құру. Ірі банктерде шешім қабылдау үшін мынадай
Қарыздық және инвестициялық операцияларға бақылау жасау. Басқарма заңды
Банк қызметінің мерзімді тексеру. Басқарма мүшелері банктің операцияларына
Кеңес коммерциялық банктегі акционерлер жиналысының нұсқауына сәйкес тәжірибелік
Директорлар кеңесі іс - тәжірибелік операцияларды жүзеге асыру
1. жоғарғы менеджерлер;
2. администраторлар;
3. қадағалау және ревизиялық функциялар берілген тұлғалар.
Жоғарғы менеджерлер - бөлімдер мен службалардың қызметтерін шоғырландырады,
Администраторлар - бөлімше жетекшілері. Олардың басты мақсаты -
Үшінші деңгейдегі қызметкерлерге – қадағалаушылар жатады. Бұл қатардағы
Бақылаушы – бухгалтерлік және статистикалық бөлімінің жұмысын басқарады,
Банктің құрылымы, бөлімдерінің саны, қызметтердің мамандануы, жетекшілердің құрамы,
Функционалдық ұйымдастырушылық құрылымы банк қызметінің жекелей бөліктерге бөлінуі,
Дивизионалдық ұйымдастырушылық құрылымы үнемі өзгеріп отыратын нарық жағдайында,
Банк өнімінің әр түрлі түрлерін көрсетуге бейімделген құрылымдар
Операциялардың нақты түрін көрсетуге маманданған бөлімшелердің жетекшілері жоғары
Тұтынушылардың әр түрлі топтарына бейімделген құрылым. Мұндай принциптер
Аймақтық ұйымдастырушылық құрылымы. Банктер үлкен географиялық ауданды қамтып
Қазіргі кезде республикада банк қызметтерінің сан алуан түрін
Банктің жалпы ұйымдастырушылық құрылымында бөлімдердің екі типін бөліп
Желілік бөлімдер тікелей операциондық жұмыспен айналысады: салымдық, несиелік,
Штабтық бөлімдер – желілік бөлімдерге қызмет көрсетумен айналысады.
Депозиттік операцияларды басқару банктің меншіктік капиталымен тартылған қаражаттарды
Несиелік басқарма қарыз алушыларды несиелендіру сұрақтарымен айналысады. Ол
Сонымен, банктің филиалдарын басқару филиалдардың қызметіне жетекшілік етумен,
Есеп-кассалық операциялар басқармасы – клиенттерге шот ашумен, кассалық
1.2 Коммерциялық банктерді
Коммерциялық банктердің ұйымдастырылу құрылымы банкті басқару құрылымына және
Банктің ұйымдастырылу құрылымы және соған сәйкес операциялары орталықсықдандыру
Банктің ұйымдастьрылу құрылымы басты екі әдіспен анықталады –
Басқару органын тағайындаудың мақсаты – банктің негізгі қызметін
Коммерциялық банктің басқару құрылымына оның жарғылық қорының қалай
Басқарманың негізгі қызметтері:
Банктің стратегиялық мақсатын анықтау және оның саясатын жасау.
банк ресурстары бірінші кезекте қызмет көрсететін клиенттер категорияларына
алдағы кезеңде дамуға мүмкіндік беретін операцияларды;
банктің филиалдары мен өкілеттігін ашу туралы сұрақтар;
маркетинг әдістері және жаңа банктік несие мен қызметтерді
өтімділікті қамтамасыз етудің озық әдістері;
банктің қызметкерлерінің мөлшері мен құрамы, олардың біліктілігін және
Жетекші орынға адам таңдау. Осы заманғы банк-күрделі және
Комитет құру. Ірі банктерде шешім қабылдау үшін мынадай
Қарыздық және инвестициялық операцияларға бақылау жасау. Басқарма заңды
Банк қызметің мерзімді тексеру. Басқарма мүшелері банктің операцияларына
Несиелік
комитет
Акционерлердің
жалпы
жиналысы
Ревизиялық
комиссия
Бақылау кеңесі
Басқарма
Басқарма
төрағасы
Төраға
орынбасарлары
Департаменттер,
бөлімдер
Басқару
бөлімдері
Қызметтер
Сурет 1. Коммерциялық банктің басқару құрылымы
Басқарма мүшелері өздерінің шешімдері, зияндары, қателіктері, банктер туралы
Сонымен, кеңес коммерциялық банктегі акционерлер жиналысының нұсқауына сәйкес
Кеңес тәжірибелік операцияларға жетекшілік жасау және жүзеге асыру
Басқару органы пайда алу мақсатында коммерциялық банктіңқызметіне тиімді
Ұсақ банктерде саясаттың мақсаты туралы жазбаша меморандум жасалмайды.
Акционерлік коммерциялық банктің ең жоғарғы органы акционерлердің жалпы
Акционерлердің жалпы жиналысы жылына
- банктің жарғысына өзгерістер енгізу;
- банктің жарғылық капиталын өзгерту;
- банктің Кеңесін сайлау;
- банктің жылдық есебін бекіту;
- банктің табысын бөлу;
- банктің құрылымдық немесе еншілес бөлімшелерін құру және
Екінші басқару органы банктің қадағалау кеңесі болып табылады.
нормативтік актілерді бекітеді;
Басқарма немесе Басқарма төрағасының шешімі бойынша жасалған мәмілелерді
Келесі басқару органы – атқарушы немесе өкілетті орган,
банктің стратегиялық мақсатын анықтау;
банктің саясаттарын анықтау;
жетекшілік қызметке кадрлар таңдау;
комитеттерді құру;
ссудалық жіне инвестициялық операцияларға бақылау жасау.
Басқарма төрағасы банктің бірінші жетекшісі болып табылады және
банктің қызметіне қатысты барлық мәселелер бойынша бұйрықтар шығару
барлық мемлекеттік және басқа да органдарда, басқа банктерде,
банктің мүлкіне жіне қаражаттарына ие болу;
банктің штаттық жұмысшыларының саны мен құрылымын бекіту;
еңбек келісімшарты бойынша банктің лауазымды тұлғаларымен келісімдер жасасу.
Ревизиялық комиссия банк қызметіне қаржылық есептің дұрыстығы жағынан
Несиелік комитет – бұл несиенің берілуіне байланысты қорытынды
несие алуға берген клиенттің өтінішін және несиелік қызметкердің
несие беру туралы шешім шығарады.
несие беру немесе одан бас тарту туралы шешім
несиелік тәуекелдерге байланысты несиелеу формаларын анықтайды.
несие сомасы мен мерзімін анықтап, пайыз мөлшерлемесін бекітеді.
несиені қайтаруды қамтамасыз ету тәсілдеріне талаптар белгілейді.
несиелеу шартын бекітеді (несиелік лимит, несиелік желі);
берілген несиелерге мониторинг жүргізу тәртібін бекітеді;
банктің несиелік стратегиясын жасайды;
несиелеу бойынша бөлімшелердің жұмысын талдайды;
несиелік комитеттің мәжілісінің хаттамаларына қол қояды және хаттамаларды
Қызмет бөліміне: кадр бөлімі, заң бөлімі, күзет бөлімі,
Коммерциялық банктердің екінші дәстүрлі-базалық қызметі-экономиканы және халықты несиелендіру.
Несиелік операциялар – бұл несие беруші мен қарыз
Коммерциялық банктің несиелік операцияларын әртүрлі белгілері бойынша жіктеуге
Сонымен, банктердің несиелік операциялары, банктердің және клиенттің өзара
1.3 Коммерциялық банктердің қызметтері
Қазіргі кезде негізгі дәстүрлі қызметтерге бұрынғыша салымдар тарту
Коммерциялық банктердің желісі ақша нарығының қалыптасуына ықпал етеді,
Коммерциялық банктер негізінен өз клиенттерінің шаршылық қызметтеріне қызмет
Ұлттық банкінің арнайы лицензиялары бар болса, банктер басқа
Осы операцияларды топтай отырып, олармен атқарылатын негізгі қызметтерді
уақытша бос ақшалай құражаттарды жинақтау (депозиттік операциялар);
экономиканы және халықты несиелендіру (активтік операциялар);
қолма-қолсыз есеп айырысуларды ұйымдастыру және жүргізу;
инвестициялық қызметті;
клиенттерге басқа да қаржылық қызметтерді көрсету.
Пассивтік операциялар негізінде банктің ресурстары жинақталады. Сондықтан
Банк ресурстары пассивтік операциялар нәтижесінде құрылатындықтан, оған анықтама
Ал соңғы оқулықтарға сүйенсек, пассивтік шоттағы немесе активті-пассивтік
Бұл анықтамалар бірін-бірі толықтырады десе болады, себебі біріншісі
коммерциялық банктердің бағалы қағаздарды алғашқы эмиссиялауы;
банк пайдасынан капиталдарды немесе қорларды ұлғайту және құру;
басқа да заңды тұлғалардан несиелер алу;
депозиттік операциялар.
Пассивтік операциялар айналыстағы ақшалай қаражаттарды банктерге тарту мүмкіндік
Сонымен банктің ресурстары екі топқа бөлінеді:
банктің меншікті қаражаттары;
банктің тартылған қаражаттарығ.
Банктің меншікті қаражаттары қатарына меншікті капиталы мен оған
Банктің меншікті қаражаттарының банктің үнемі тұрақтылығын ұстап тұруда
Банктің меншікті қаражаттары-банктің экономикалық дербестігін және қызмет ету
банктің жарғылық капиталы;
банктің резервтік капиталы;
қосымша капиталы және пайда есебінен құрылған басқа қорлары;
сақтандыру резервтері;
бөлінбеген пайдасы.
Банктің жарғылық капиталы – банктің заңды тұлға третінде
Бағалы қағаз шығару есебінен құрылған банктің жарғылық капиталын
Қазақстанда екінші деңгейлі банктер мынадай екі ұйымдық формаларда
пай қосу арқылы, яғни жауапкершілігі шектеулі серіктестік формасында;
акционерлік банк;
шетел капиталының қатысуымен.
Банктің меншікті қаражатының түріне резервтік қор жатады.
Резервтік қор – банк қызметінде пайда болуы мүмкін
Резевтік қордың шамасы заңды түрде жарғылық қормен теңескен
Қосымша капиталдар негізгі құралдардың тозуына байланысты аударылған аударымдар
Бөлінбеген пайда – акциялар бойынша дивидендті төлегеннен кейін
Банктің тартылған қаражаттары активтік операциялар, оның ішінде, несиелік
Банктердің ресурстарының жалпы сомасында тартылған қаражаттар үлесі олардың
Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты, сондай-ақ ескі банктік жүйе
Әлемдік банктің тәжірибеде барлық тартылатын қаражаттарды жинақтау тәсілдеріне
I топ – депозиттер;
II топ – депозиттік емес тартылған қаражаттар.
Тартылған қаражаттар ішінде ең көп бөлігіндепозиттер құрайды. Депозиттер
Депозит – бұл клиенттердің банктегі бір шотқа салған
Депозиттік емес тартылған қаражаттар – бұл банктің қарыз
Депозиттік емес банктің ресурс көздері мен депозиттер өзара
Депозиттік емес тартылған ресурстармен көбіне ірі коммерциялық банктер
Қазіргі банктік тәжірибеде салымдардың, депозиттердің және депозиттік емес
Экономикалық мазмұнына қарай депозиттерді мынадай топтарға бөледі:
талап етуіне дейінгі депозиттер;
мерзімді депозиттер;
жинақ салымдар;
бағалы қағаздар.
Талап етуіне дейінгі депозиттер – бұл салым иелерінің
Талап етуге дейінгі депозиттік шоттардың артықшылығы олардың иелері
Мерзімдік салым депозиті – белгілі мерзімі бар және
Салым иесі келісілген мерзімнен бұрын алған жағдайда банк
Тағы біркеңінен таралған салымның түрі – жинақ салымдары.
Отандық банктік тәжірибеде жеке тұлғаларға ашылатын жинақ
Мерзімді жинақ салымдарға тұрақты мерзімі белгіленетін және сол
Ағымдық жинақ салымдар, негізінен, жалақы, зейнетақы, үздіксіз төлемдерді
Мерзімді депозиттер мен жинақ салымдарының бір түріне депозиттік
Банкаралық несие – бұл коммерциялық банктердің бір-біріне беретін
Овернайт – банктердің Ұлттық банктегі корреспонденттік шотында дебеттік
Күндізгі заем – банктік жұмыс күні ішінде банктердің
Бұл аталған несиелер несиелер қысқа мерзімді. Ұлттық банк
Осындай жағдайда коммерциялық банктердің активтік операцияларын қаржыландырудың басты
депозиттік ресурстардың қаржыландыратын активтік операциялардың мерзімдері мен сомасына
депозиттік операциялар банк пайдасын ұлғайтуға немесе болашақта пайда
депозиттік операцияларды ұйымдастыру процесінде мерзімді депозиттер мен мерзімді
салым несиелерінің санын өсіру мақсатында, депозиттік операциялар түрлерін
2 Коммерциялық банктердің активі мен пассивін
2.1 Коммерциялық банктердің активі мен пассивін басқару үдерісін
Қазіргі кезде банк активтерін басқару үш әдістемелік бағытқа
Осы үш әдістемелік бағытқа активтерді басқарудың үш теориясы
«Коммерциялық ссудалар» теориясының негізінде банктердің өтімділігін басқару туралы
Ауысымдылық теорияның мәні банк өзінің қысқа мерзімді ресурстары
Жоғарыда аталған теориялардың негізінде активтерді және пассивтерді жеке-жеке
Сондықтан коммерциялық банктің активтері мен пассивтерін кешенді басқару
Банк активтері мен пассивтерін кешенді басқарудың құрылымының қазіргі
Сурет 2. Банктің активтері мен пассивтерін кешенді
қазіргі үлгісі
«Пассивті басқару» теориясы 60 жылдары АҚШ-та пайда болды.
Әдістемелік тұрғыдан алғанда банк активтері мен пассивтерін кешенді
Қазақстанның банктік секторының 2005-2011жж аралығындағы экономикадағы рөлін талдаудан
Кесте 1
Қазақстан банк секторының экономикадағы
Көрсеткіштер 2005ж. 2006ж. 2007ж. 2008ж. 2009ж. 2010ж. 2011ж.
ЖІӨ, млрд теңге 3 250,6 3 747,2 4
Активтердің ЖІӨ-ге қатынасы, % 25,1 30,6 36,3
Несиелік қоржынның ЖІӨ-ге қатынасы, % 15,9
19,1 23,6 30,9 41,1 59,1 66,6
Меншікті капиталдың ЖІӨ-ге қатынасы, % 3,8 4,3
Депозиттердің ЖІӨ қатынасы, % 15,0 18,6
Ескерту – [13] қайнар көзі
2005 жылдан бастап, экономикалық өсудің жыл сайын орта
Жасыратыны жоқ біздің отандық банктеріміздің капиталы өте
ЕДБ-дің меншікті капиталы мен активтердің соңғы 2003-2010 жж
Сурет 3. ЕДБ-дің меншікті капиталы
3-суреттен көріп отырғанымыздай, екінші деңгейдегі банктердің активтері 2003
ЕДБ-дің капиталдары 2003 жылы 97,6 млрд теңгені
Сонымен қатар, Қазақстандық банк жүйесіне қатысты халықтың сенімінің
Сурет 4. ЕДБ-дің депозиттер мен
Көптеген Қазақстандық банктердің қаржылық нәтижелері соңғы жылдары тұрақтылыққа
Кесте 2
ЕДБ-дің табыстары мен рентабельдігі
Көрсеткіштер 2003ж. 2004ж. 2005ж. 2006ж. 2007ж. 2008ж. 2009ж.
Таза пайда, млрд теңге 7,1 7,4 20,6 30,1
ROA, % 1,3 0,9 1,8 1,8 1,2
ROE, % 7,3 6,1 12,8 13,5 9,2
Ескерту – [13] қайнар көзі
Кестеден көріп отырғанымыздай 2003 жылы таза пайданың көлемі
Банктік сектордың осал жақтарын айқындауда соңғы жылдарда өткен
Кесте 3
ЕДБ-дің қызметіне жасалған SWOT-талдауы
Күшті жақтары Мүмкіндіктері
Пәрменді несие, депозит және инвестициялық саясаты.
Активтері мен пассивтерінің мерзімдері бойынша салыстырмалы теңгерімділігі, тәуекелді
Жиынтық активтердің, несиенің, депозиттердің және табыстылық көрсеткіштерінің серпінмен
Банк қызметінің Халықаралық стандарттарға сай жұмыс жасауы.
Жаңа банктік өнімдерді пайдалану, олардың төменгі шығындар, желілік
Банк қызметтерінің тарифтерін қалыпты деңгейде ұстау, несиелер бойынша
Банктер арасында бәсекелестікті күшейту.
Менеджмент сапасын арттыру, активтер мен пассивтерді басқару және
Әлсіз жақтары Қатерлер
Банк секторының қаржылық тұрақтылығы мен өтімділік, капиталдану және
Ішкі ұзақ және орта мерзімді банктік ресурстардың шектеулігі.
Банктік тәуекелдердің жоғары деңгейде орын алуы;
Ішкі нарықтағы банктің инвестициялық операцияларды жүзеге асыру үшін
Жіктелген активтердің, оның ішінде несиелерінің жоғары деңгейі.
Банктік қызметтер нарығында банктер арасында бәсекелестік тепе-теңдіктіктің бұзылуы.
ДСҰ-на кіруге байланысты шетел капиталының қатысуымен банктердің көбеюі.
Ескерту – автормен құрастырылған.
Жоғарыдағы банктік сектордың 2003-2011 жж аралығындағы дамуына жасалған
Банктік сектордың капиталдану
деңгейін және құнын арттыру
Банк секторының өтімділігі мен қаржылық тұрақтылығын қолдау
Банктің қызметтері мен өнімдерінің
сапасын арттыру
Тәуекелдерді басқару жүйесін дамыту
Сурет 5. Қазақстанның банк секторының
Сонымен, бұл даму мақсаттары қазіргі банк жүйесінде орын
2.2 Коммерциялық банктердің капитал құрылымының қалыптасуы
Қазақстандық банктік сектордың бәсекелестігін тежейтін басты факторлардың бірі
Банктің капиталы деп бұл жерде оның ресурсы, соның
Қазіргі кезде банктеріміз өздерінің капиталдарын жеткілікті мөлшерде ұстап
2007-2011 жж банктік сектордың меншікті капиталының адекваттылығын 4-кестемен
Кесте 4
ЕДБ-дің меншікті капиталдарының адекваттылық көрсеткіштері
(мерзімнің басына)
Меншікті капиталдың адекваттылық көрсеткіштері 2007ж.
І деңгейлі капиталдың жиынтық активтерге қатынасы (к1) 0,09
Меншікті капиталдың тәуекел дәрежесіне қарай өлшенген активтер мен
Меншікті капиталдың ссудалық қоржынға қатынасы 0,22 0,19 0,19
Меншікті капиталдың құрылған провизияларға қатынасы 3,49 2,62
Меншікті капиталдың күмәнді несиелерге қатынасы 0,60 0,47 0,48
Меншікті капиталдың үмітсіз несиелерге қатынасы 10,38 6,65 8,54
Ескерту – [13] қайнар көзі
Меншікті капиталдарының адекваттылық көрсеткіштері І деңгейлі капиталдың жиынтық
Сонымен қатар, меншікті капиталдың күмәнді несиелерге қатынасы 2007
Коммерциялық банктер өз клиенттерінің ақшаларын сақтауға қолайлы әртүрлі
Банк операцияларының тиімді, икемді жүйесі кең ауқымды клиенттерімен
Қазіргі дамып жатқан ақпараттық технологиялар заманында өз шаруашылығын
Жаңа қызметтерге пластикалық карточкалар, банкаралық электрондық есеп-айырысулар, әлемдік
Біздің еліміздегі қазіргі банктік институттар аталған жаңа қызметтерді
Халыққа қызмет көрсетіп жүрген банктер ролін жандандырудың мәні
ЕДБ-дің топтастырылған түрлері талдаудан, олардың қандай жағдайда меншікті
Кесте 5
ЕДБ-дің меншікті капиталының серпіні, млрд теңге
Капиталы
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
А тобы
ҚКБ 11, 7 14, 6 21, 3 39,
ТӘБ 5, 0 8,9 14,8 19,7 51,
Халық Банкі 5, 6 8,1 8, 3 21,
Барлығы 22,3 31,6 50,9 80,4 134,1 226,2 504,3
БЖ үлесі, % 22,5 25,9 31,6 36,0 38,7
В тобы
АСҚ банкі 1, 5 1, 9 4 ,4
Центркредит Банкі 1, 4 2, 1 3,
Альянс Банкі 1,2 1,3 2,1 4, 1
Темірбанк 1,3 1,8 2,3 4,4 5,4 14,7 27,6
Каспий банкі 1,0 1,2 1,6 3,6 8,7 13,4
Нұрбанк - - 4,7 6,2 7,2 10,4 13,6
Еуразия банкі - 3,8 4,2 4,3 8,5 11,6
Барлығы 6,4 12,1 22,5 39,3 77,2 133 268,5
БЖ үлесі, % 6,5 9,9 13,9 17,6 22,3
С тобы
Өзге банктер 68,9 78,4 87,8 103,8 135,5 228,0
Барлық ЕДБ-дің капиталы 97,6 122,1 161,2 223,5 346,8
Ескерту – [17] қайнар көзі
Банк жүйесіндегі «А» тобындағы үш банктің капиталы жоғары
ЕДБ-дің депозиттік қоржындарының құрылымына жасалған талдаудан қай банктік
Кесте 6
2004-2011 жж ЕДБ-дің депозиттерінің серпіні, млрд теңге
(кезеңнің соңына)
Депозиттер 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
А тобы
ҚКБ 20,5 52,5 119,8 171,2 181,8
ТӘБ 24,2 46,9 131,9 187,2 375,5 624,5 1052,1
Халық Банкі 45,6 97,2 134,6 147,8 223,9 311,1
Барлығы 90,3 196,6 386,3 506,2 781,2 1207,4 2302,5
БЖ үлесі, % 31,0 44,2 63,3 69,0 61,5
В тобы
АСҚ Банкі 7,3 10,9 23,3 30,9 43,8 66,7
Центркредит Банкі 9,8 13,5 22,5 50,8 93,2
Альянс Банкі 3,9 6,1 16,4 36,8 66,2
Темірбанк 5,4 8,4 13,0 10,2 12,2 40,9 108,2
Каспий банкі 1,9 5,4 8,2 18,1 28,5 43,3
Нұрбанк - - 23,4 34,9 47,4 42,5 105,4
Еуразия банкі - 3,1 - 21,5 28,6 62,6
Барлығы 28,3 47,4 106,8 203,2 319,9 556,1 1434,5
БЖ үлесі, % 9,8 10,7 17,5 27,7 25,2
С тобы
Өзге банктер 172,0 200,8 116,9 23,8 169,7 719,1
БЖ үлесі, % 59,2 45,1 19,2 3,3 13,4
Барлық ЕДБ-дің депозиттері 290,6 444,8 610,0 733,2 1270,8
Ескерту – [17] қайнар көзі
Кестеден көріп отырғанымыздай банк жүйесіндегі «А» тобындағы үш
Кестедегі талдаудан, «А» тобынша жататын үлкен үштіктің депозиттік
ЕДБ-дің тартылған қаражаттарының өсуіне депозиттермен қатар, депозиттік емес
Кесте 7
ЕДБ-дің депозиттік емес ресурстарының серпіні мен құрылымы
Банктердің депозиттік
емес ресурстарының
құрылымы, млрд теңге 2007 2008 2009
Банкаралық депозиттері 69,0 79,4 185,1 257,6 319,9
үлесі, ( 4,6 3,3 4,5 3,2 3,1
Басқа банктер мен банктің жекелеген операцияларын жүзеге асыратын
үлесі, ( 14,6 14,2 14,2 17,7 17,5
ҚР Үкіметінен алған займдары 7,5 5,4 3,1 2,2
үлесі, ( 0,5 0,2 0,1 0,0 0,1
Халықаралық қаржы ұйымдарынан алған займдары 17,7 19,2 26,5
үлесі, ( 1,2 0,8 0,6 0,3 0,8
Бағалы қағаздармен жасалатын «РЕПО» операциялары 76,9 72,2 163,5
үлесі, ( 5,2 3,0 4,0 6,6 2,4
Айналысқа шығарған бағалы қағаздары 27,8 102,1 273 421,6
үлесі, ( 1,9 4,2 6,7 5,3 4,6
Өзге де міндеттемелері 80,2 150,5 256,3 628,8 908,9
үлесі, ( 5,3 6,2 6,3 7,8 8,9
Барлық міндеттемелері 1491,3 2418,6 4 073,9 8 001,6
Ескерту – [17] қайнар көзі
Талданған жылдар ішінде банктің депозиттік емес ресурстарының
Банктердің сыртқы міндеттемелердің құрылымында резидент еместерден (банктердің сыртқы
Банктер қаралып отырған кезеңде де АМК заемдары мен
Қазақстандық банктердің негізгі резидент емес кредиторлары мынадай қаржы
Тұтастай алғанда, банктер үшін негізгі кредитор елдер үлестеріне
Сурет 6. Банктердің кредитор елдері
30.06.2011 ж., %-бен
Банктер секторы бойынша сыртқы борыштың ең көп үлесін
2.3 Екінші деңгейдегі банктердің ресурстарын активтерге орналастыру
Капиталдың құрылымын талдау нәтижесінде белгілі болғандай ҚР екінші
Сурет 7. ЕДБ активтері мен
Көріп отырғанымыздай банктердің активтері мен шартты міндеттемелерінің сапасына
Банк активтерінің сапасы несиелік қоржынның сапасына байланысты. Қаншалықты
Сурет 8. ЕДБ-дің несиелік қоржынының
Несиелік қоржынның сапасы 2007 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда біршама
Біріншіден, несиелік қоржынның сапасының нашарлауына 2003 жылдан бастап,
Несиелік тәуекелді бағалау сапалық және сандық талдаулар тұрғысынан
Сапалық талдау әсіресе банктің несиелік қоржынының сапасын талдау
Коммерциялық банктердегі операциондық тәуекелдің пайда болу себептерінің бәрі
Сапалық бағалау тәсілі операциондық тәуекелді анықтауды, оның ерекшеліктерін
Операциондық тәуекелдің деңгейін анықтау үшін мынадай әдістер қолданылады:
-операциондық тәуекелдерінің көздері мен нақты зияндарын статистикалық талдау;
-балдық әдіс.
Операциондық тәуекелдерінің көздері мен нақты зияндарын статистикалық талдауға
Балдық әдістерге сәйкес сараптамалық бағлау негізінде банктің қызметінің
Операциондық тәуекелдерінің көздеріне талдау жүргізуде балдық әдісті статистикалық
Әрбір ақпараттың деңгейін бағалау бес балдық шкаламен бейнеленеді:
«1» - операциондық тәуекелдің қауіпті деңгейі;
«2» - операциондық тәуекелдің қанағаттанарлықсыз деңгейі;
«3» -операциондық тәуекелдің орташа деңгейі;
«4» - операциондық тәуекелдің қанағаттанарлық деңгейі;
«5» - операциондық тәуекелдің төменгі деңгейі.
Жаңа Базель келісімінде операциондық тәуекелге аударылған капиталдың мөлшерінің
Операциондық тәуекелді есептеуге қосымша Базель келісімінің ұсыныстарына сәйкес,
-базалық көрсеткіштерге негізделген жеңілдетілген тәсіл;
-стандарттық тәсіл;
-жетілдірілген тәсіл.
Базалық көрсеткіштерге негізделген жеңілдетілген есептеу тәсіл бойынша операциондық
Базалық әдісті қолданатын банктер операциондық тәуекелге қатысты соңғы
КБК = ЖТ х α,
мұндағы,
КБК - базалық көрсеткіштері бойынша операциондық
ЖТ -
α = 15% - тұрақты пайыз.
Стандарттық тәсіл операциондық тәуекелдерге қатысты аударылатын резвертің сомасын
Жалпы аударылатын резервтік капиталдың сомасы әрбір өндірістің
КСТ = ∑ (ЖТ 1-8 х β1-8),
мұндағы,
КСТ -
ЖТ 1-8 - әрбір өндірістің
β1-8 – Базел комитетінің бекіткен тұрақты пайызы, ол
Базель келісіміне сәйкес операциондық тәуекелдерге қатысты талап етілетін
Кесте 8
Резервтік капитал көлемінің негізгі өндірістік желі бойынша түсетін
Өндірістік желілер
β – коэффициенті, %-бен
Копоративтік тұлғаларды қаржыландыру 18
Сауда операциялары 18
Жеке тұлғалармен банктік операциялар 12
Коммерциялық (заңды тұлғалармен) банктік операциялар 15
Төлемдер мен есеп айырысулар 18
Агенттік (делдалдық) қызметтер, 15
Активтерді басқару қызметтері 12
Брокерлік қызмет көрсетулер 12
Ескерту – Операциондық тәуекелге қатысты резерв мөлшерін есептеуге
Мұндай жіктелімді стандартты тәсілді пайдаланушы барлық коммерциялық банктер
Жетілдірілген тәсілдер қарастырылған тәсілдердің кемшіліктерін қалпына келтіру мақсатында
Активтер мен пассивтерді басқаруда банктің нарықтық тәуекелдерін басқару
валюталық тәуекелдер, яғни валюталық бағамдардың өзгерістеріне туындайтын зияндар;
пайыздық тәуекелдер, яғни пайыздық мөлшерлемелердің қолайсыз өзгерісінен туындайтын
баға тәуекелі, яғни нарықтағы корпоративтік бағалы қағаздардың бағамдарының
орналастырған жағдайда туындайды.
Мұндағы банктердің активі мен пассивін теңгерімді басқаруда ең
Spread – бұл банктің активтері мен пассивтері пайыздық
Spread = iа - іп ,
мұндағы, iа – табыс әкелетін активтер бойынша
іп - банктің міндеттемелері бойынша төленетін
Сонымен қатар, спред арқылы бас банктен қарыз алған
Пайыздық тәуекелді бағалаудың келесі тәсіліне GAP талдауы жатады.
GAP – үлгісінің формуласы төмендегідей:
GAP = RSA – RSL
мұндағы: GAP - Пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне
RSA - Пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне сезімтал банк
RSL - Пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне сезімтал банк
Пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне сезімтал банк активтеріне мыналар жатады:
Пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне сезімтал банк пассивтерге мыналар жатады:
Пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне сезімтал банк активтер мен пассивтерді
Коммерциялық банктер негізінен өз клиенттерінің шауашылық қызметтеріне қызмет
«Қазақстан Республикасындағы банктер мен банктік қызметтер туралы» Заңға
- ақылы негізде депозиттерді тарату;
- клиенттер мен банк корреспонденттердің шоттарын жүргізу және
- қайтарымдылық, мерзімдік және төлемділік шарттарымен заңды және
- инвестицияланатын қаражаттар иелерінің немесе иемденушілердің тапсырмалары бойынша
- заңда көрсетілген тәртіппен өз бағалы қағаздарын шығару
- төлем құжаттарын сатып алу, сату және сақтандыру,
- банктік операциялар бойынша брокерлік қызметтерді көрсету, клиенттердің
- клиенттердің тапсырмалары бойынша сенімдік операцияларды (қаражаттарды қарау
- банктік қызметпен байланысты кеңес беру қызметін көрсету;
- лизинтік операцияларды жүзеге асыру.
Сонымен, Ұлттық банктің арнайы лицензиялары бар болса, коммерциялық
3 Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің қызметтерін жетілдіру
3.1. Коммерциялық банктердің есепті ұйымдастырудың
Қазіргі тұрақтандырылған экономиканың жетілдіруі үшін коммерциялық банктер халыққа
Кесте 9
Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің сандық
кезеңнің басына
Банк түрлері
01.
2004
01.
2005
01.
2006
01.
2007
01.
2008
01.
2009
01.
2010
01.
2011
Екінші деңгейдегі банктер барлығы:
оның ішінде:
130
101
82
71
55
47
44
38
Мемлекеттік 4 4 6 1 1 1 2
Мемлекетаралық 1 1 1 1 1 1 1
Шетел капиталының қатысуымен
8
9
22
23
22
16
16
17
Еншілес банктер 5 5 7 11 12
Ескерту – [16] қайнар көзі
Коммерциялық банктер қарыз капиталы нарығының
Олар үкіметтің, іскерлер мен
Коммерциялық банктер қаржы нарығында ең
«Коммерциялық банк» термині банк
Коммерциялық банктер - банк жүйесінің екінші деңгейіндегі банк,
Коммерциялық банктер жеке және заңды тұлғалар үшін бүкіл
Бүгінгі коммерциялық банктер өз
Бір операциялардан болған зиян,
Соңғы кездері екінші деңгейлі банктер мен басқа несие
Қазіргі коммерциялық банктер активті және пассивті операцияларын орындайды.
Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы банктер және банктік қызмет
Аталған заңға сәйкес коммерциялық банктер келесі операцияларды орындауға
заңды және жеке тұлғалардың ақылы негізде депозиттерін қабылдау,
банктердің және банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыратын
заңды және жеке тұлғалардың металдық шоттарын ашу және
кассалық операциялар: банкнота мен монетаны қабылдау, беру, қайта
банкнота мен монеталарды және бағалы қағаздарды инкассациялау және
аударым операциялары: заңды және жеке тұлғалардың ақшаны аударымен
есепке алу операциялары: заңды және жеке тұлғалардың вексельдерін
қарыздық операциялар: ақы төлеу, мерзімін белгілеу және қайтару
заңды және жеке тұлғалардың, оның ішінде корреспондент-банктердің тапсырмаларына
клирингтік операциялар: төлемдерді жинау, тексеру және растау, сондай-ақ
ломбардтық операциялар: тез іске асатын бағалы қағаздар мен
коммерциялық мәмілелерді қаржыландыру, сондай-ақ сату құқынсыз (форфейтинг);
заңда көрсетілген тәртіппен өз бағалы қағаздарын шығару (чектерді,
төлем карточкаларын шығару;
төлем құжаттарын сатып алу, сату және сақтандыру, олармен
ақшалай нысанда орындауды қарастыратын үшінші тұлғалар үшін кепілдеме
инвестицияланатын қаражаттар иелерінің немесе оларды иемденушілердің тапсырмалары бойынша
Сонымен қатар бағалы қағаздар нарығында басқа да кәсіби
Осыған орай, банктік заңдарына сәйкес, банк – уақытша
Екінші деңгейлі банктер заңнаманың барлық құқықтық жағынан қамтылған
қызмет көрсету арқылы клиенттердің уақытша бос ақша қаражаттарын
қызмет көрсетулерсіз клиенттердің ақша қаражаттарын тарту;
басқа көздерден ақша қаражаттарын тарту.
Пассивті операциялар (тартылған қаражаттар)
Активті операциялар (қаражаттарды орналастыру)
банктердің өз шотына және пайдасына жүргізілетін операциялар;
клиенттердің шоттарына және олардың қажеттіліктері бойынша жүргізілетін операциялар.
Активті-пассивті операциялар (комиссиялық делдал)
клиенттердің қажеттіліктері бойынша және комиссиялық бастама негізінде (таза
Сурет 9. Коммерциялық банк операцияларының негізгі құрылымы
Коммерциялық банктің кіріс алу және өтімділікті қамтамасыз ету
Шынында да, банктер мұндай
Жалпы қоғамға көмек, олар
Осы уақытқа дейін Қазақстанда несиелер үкіметтің қажеттілігіне
Коммерциялық банктер өз клиенттерінің сақтауға қолайлы
Коммерциялық банктердің мынадай бастапқы қызметтері бар: депозиттер қабылдау,
Коммерциялық банктердің басқа қаржы институттарынан айырмашылығы және ерекше
Отандық банк жүйесін қолдау қажеттілігі оның елдің экономикалық
Отандық банктерге қолдау жасай отырып, мемлекет олардың ішкі
Мемлекеттің мақсаты - жалпы жүйе тұрақтылығын қолдау және
Мемлекет банктің борыштары бойынша ешқандай міндеттемелер алмайтыны сияқты
Қаржы секторын тұрақтандыру үшін мынадай шаралар қабылданатын болады:
Біріншіден, ол қарапайым және ерекше артықшылығы бар акцияларды
Қазіргі таңда банктер берген қарыздардың 35.6%-ы құны айтарлықтай
Банктерді қосымша капиталдандырудың жалпы сомасы кемінде 4 млрд.
1 млрд. АҚШ доллары (120млрд. теңге) төрт жүйе
3 млрд. АҚШ доллары (385 млрд. теңге) реттелген
Берілген қаражатты банктер резервтердің барабар деңгейін қалыптастыруға және
Мемлекет банктер капиталындағы бақылау пакетін сатып алмайды. Құны
Мемлекет капиталданған банктердің ұзақ мерзімді қатысушысы болып қалмайды.
Екіншіден, Стресті активтер қоры құрылды. Оның қызметі қазақстандық
Банктерден мұндай қарыздарды сатып алу банктердің балансын өтімділігі
2010 жылы республикалық бюджеттен Стресті активтер қорын капиталдандыруға
Үшіншіден, банктердің міндеттемелеріне уақтылы қызмет көрсетуді қамтамасыз ету
Төртіншіден, қаржы секторында мемлекеттік реттеу жетілдірелетін болады. Қаржы
Таңдаулы халықаралық практика негізінде банктердің капиталдандыру есебінің
Тәуекелді басқару жүйесіне және банктердегі ішкі бақылауға
Бесіншіден, жинақтаушы зейнетақы жүйесінің жаңа жағдайлардағы жұмыс істеу
Халықтың зейнетақы қорларына барлық салымдарын мемлекет зейнетақы жинақтарын
Жетілдірілген тәсілдер жоғарыда қарастырылған тәсілдердің кемшіліктерін қалыпқа келтіру
3.2. Ресурстарды тартудың
Азаматтардың тұрғын үй проблемаларын шешу және Астана мен
Екінші деңгейдегі банктер мен тұрғын үйді әділ бағасы
Жылжымайтын мүлік рыногындағы ахуалды тұрақтандыру жөніндегі бағдарламаның
1) «Самұрық – Қазына» қоры екінші деңгейдегі банктерде
2) Қаражаттың бір бөлігі жаңа қарыз алушылар үшін
3) Екінші деңгейдегі банктер бұған дейінгі кезеңдерде алаңы
4) Өз кезегінде мемлекет ұлттық компаниялардың және мемлекет
Үкімет, сондай ақ тұрғын үйге қолжетімділікті қамтамассыз
Әкімдіктерге жеке құрылыс салушылардан пәтерлерді құрылыс аяқталған және
Азаматтарды тұрғын үймен қамтамасыз етуді ұлғайту мақсатында арендалық
Мемлекеттік бағдарлама шеңберінде салынған барлық обектілер тұрғын үй
Үлескерлердің құқықтарын қорғауды арттыру мақсатында Үкімет үлестік құрылыс
Экономиканы отандық қаржы институттары тарапынан қаржыландырудың қысқаруы жағдайында
Біріншіден, осы мақсаттарға «Самұрық – Қазына» қоры 2011
Екінші деңгейдегі банктер шағын және орта бизнеске кредит
Үкімет «Самұрық – Қазына» қорымен бірлесіп шағын және
«Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры шағын және орта бизнеске
Екіншіден, «Самұрық – Қазына» қоры ауылдық жерде шағын
Үшіншіден, шағын және орта бизнес субъектілерін тұрақты тапсырыстармен
Жер қойнауын пайдаланумен және сервистік компаниялармен қазақстандық қатысуды
Төртіншіден, Үкімет кәсіпкерлікті дамыту үшін әкімшілік кедергілерді төмендету
Агроөнеркәсіптік кешенді дамуға ерекше назар аударылатын болды.Агроөнеркәсіп секторын
1. Агроөнеркәсіптік кешен жұмыспен халықтың жалпы санының ын
2. Ауыл шаруашылығы өнімдеріне сұраныс жағымсыз экономикалық үрдістің
3. Агроөнеркәсіптік кешен елдің азық түлік қауіпсіздігін қамтамасыз
Республикалық бюджеттен агроөнеркәсіп кешенін дамытуға бөлінетін шығыстар 2009-2011
Инвестициялар, ең алдымен, астық секторы, ет және сүт
Банктік тәжірибеде банктің активі және пассивін басқару бірқатар
Келесісі «конверсиондық әдіс» бұл бос ақша қаражаттарын тарту
«Қорды басқарудың теңгерімділік» әдісінің алдыңғы «қаражаттардың ортақ қоры»
Бұл әдістің басты артықшылығы, сондай-ақ банк табыстылығына қол
Біздің ойымызша, тек активтер немесе пассивтер есебінен өтімділікті
Таза өтімді активтер
Сурет 10. Банк балансының өтімділігінің
Бұл әдіс бойынша баланстың өтімділігін талдауда барлық активтерді
Сонымен қатар, біздің ойымызша бұл ұсынылып отырған «таза
Жалпы бүгінгі қазақстандық банктердің өтімділік мәселесі біздің ойымызша
«Проблемалық активтерді басқару бөлімшесі» (ПАБК) бұл кез келген
бөлімшенің қарауында болатын проблемалық активтер бойынша қарыздарды қайтару
өзге бөлімшелермен бірлесе отырып, проблемалық қарыздарды қайтаруға байланысты
активтердің проблемалық топқа ауысу кезеңінен бастап, олардан нақты
проблемалық активтермен жұмыс жасауға қатыстырылатын банктің құрылымдық бөлімшелерінің
бөлімшенің қарауында есепке алынатын қарыздарды қайтаруға байланысты туындайтын
Банктерде ПАББ жұмысының сызбасын әр түрлі жасауға болатыны
Оның болуы мүмкін құрамын қарастырамыз.
1. Бөлімшенің жетекшісі – банктің жұмысында тәжірибесі
2. Экономикалық білімі бар маман проблемалық активтерді есепке
3. Бухгалтерлік білімі бар маман банктің бухгалтерлік есебін
4. Несие бойынша маман несиелеу тәжірибесін жетік білуге,
Банк басқармасы
Сурет 11. Проблемалық активтерді басқару
5. Салық саласының маман тек қана банктік емес
6. Арбитраждық білімі бар заңгер банктің атынан арбитраждық
7. Қауіпсіздік мәселелері бойынша маман банктің қауіпсіздік қызметі
8. Филиалдар бойынша маман банктің құрылымдық бөлімшелерінің экономикалық-қаржылық
9. Техника саласының маманы есептеуіш техника, бағдарламалау және
Қорыта айтқанда, кейбір банктер бастапқыда мұндай жаңа бөлімшенің
Қорытынды
Қазақстанның банктік нарығы жетілмеген бәсеке нарығы болып табылады.
Бұндай жағдайларда банктер жарнаманың әр түрлі әдістері арқылы
Олар біздің республикамызға өтіп жатқан әр түрлі маңызды
Банктік қызметтерді талдау оның табыстылығын банктер басшылығымен берілген
Қазіргі заманға сай банктердің есепті ұйымдастыру ерекшеліктеріне, активі
Банктің активтері мен пассивтерін басқару ұғымын анықтау барысында
Бәсекелестігіне және нарықтағы ұстанымдарына қарай топтастырылған екінші деңгейдегі
Бүгінгі күні қазақстандық банктердің депозиттік қоржындарын басқару жүйесі
Екінші деңгейдегі банктердің пассивтеріне жасалған талдау барысында депозиттік
Екінші деңгейдегі банктердің активтерінің ағымдағы жағдайы мен үрдісіне
Екінші деңгейдегі банктердің өтімділік тәуекелін бағалау негізінде өтімділікті
Дипломдық жұмыстағы осындай ғылыми тұрғыдан негізделген тұжырымдар мен
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1 «Қазақстан Республикасындағы банктер және банктік
2 «Қазақстан Республикасының коммерциялық банкі туралы»
3 Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциялары. / Оқу
4 Банковское дело Под ред.
5 Көшенова Б. «Ақша, Несие, Банктер, Валюта
6 Н. Назарбаев Қазақстан-2030: Ел Президенттінің
7 Сейтқасымов Ғ.С. «Ақша,
8 Шеденов Ө.Қ. «Жалпы
9 Кушербаев Б.П. «Банктер және
10 Банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге
11 Банки Казахстана. №12, 1. -20010 Банки
12 Банки Казахстан №8, 2010ж. «Қаржы
13 Қазақстан Республикасы Қаржы
14 Сейітқасымов Ғ.С. «Ақша, Несие, Банктер»
15 Балабанов И.Т. Банки
16 Қазақстан Республикасы Статистика Агентігінің
17 «Қазақстан қор биржасы» АҚ-ның сайтындағы
18 Колесников В.И. Банковское дело: Учебник.
19 Колпакова Г.М. Финансы. Денежное обращение. Кредит:
20 Лаврушин О.И. Банковское дело: Учебник
21 Лаврушин О.И. Деньги. Кредит. Банки.–
22 Романовский М.В., Врублевкая О.В. Финансы,
23 Сенчагов В.К., Архипова А.И. Финансы,
24 Сурен Л. Валютные операции:
25 Четыркин Е.М. Финансовая математика:
Қосымша А
Кесте 1
ЕДБ-дің (екінші деңгейдегі банк) инвестициялық қоржындарының құрылымы
Бағалы қағаздар 01.01.2009ж 01.01.2010ж 01.01.2011ж
млн.
теңге үлесі, % млн.
теңге үлесі
% млн.
теңге үлесі, %
ҚР мемлекеттің бағалы қағаздары, оның ішінде: 217 198
ҚР еурооблигациялар 39 583 6,12 40 705 3,28
Қаржы Министрлігінің бағалы қағаздары 91 509 14,14 97
ҚҰБ-нің ноталары 83 511 12,90 338 211 27,28
Жергілікті атқарушы ұйымдардың бағалы қағаздары 2 594 0,40
Халықарлық қаржы ұйымдарының бағалы қағаздары 139 800 20,05
Шетелдік эмитенттердің мемлекеттік бағалы қағаздары 147 799 22,84
ҚР эмитентерінің мемлекеттік емес бағалы қағаздары, оның ішінде:
акциялар 3 712 0,57 32 363 2,61 39
облигациялар 81 661 12,62 180 329 14,54 139
Шетелдік эмитенттің мемлекеттік емес бағалы қағаздары, оның ішінде:
акциялар 0 0,00 0 0,00 1 043 0,14
облигациялар 67 075 10,36 239 394 19,31 138
Барлығы 647 245 100,0 1 239 924 100,0
Қосымша Б
Сурет 1. Қарыз алушының несиелік
3
Активтер мен пассивтерді басқару
Пассивтердің
қоржынын басқару
Несиелік
қоржынды
басқару
Капиталды басқару
Активтердің
қоржынын басқару
Қаржылық
тәуекелдерді басқару
Банктің
қаржылық менеджменті
Инвестициялық қоржынды
басқару
Табыстылықты / өтімділікті басқару
Депозиттік қоржынды
басқару
Депозиттік емес ресурстар қоржынын
басқару
Несиелік тәуекелді басқару
Операциондық
тәуекелді басқару
Өтімділік тәуекелін басқару
Нарықтық (валюта, пайыздық, баға)
тәуекелдерін
басқару
1144,9
1677,9
2687,5
11 683,4
4515,1
8872
527,9
816,6
97,6
122,1
161,2
223,5
346,8
587,2
1168,6
1 782
0
5000
10000
15000
2003ж
2004ж
2005ж
2006ж
2007ж
2008ж
2009ж
2010ж
ЕДБ-дің активтері
ЕДБ-дің меншікті капиталы
290,6
444,8
610
733,2
1270,8
1653,5
3076,7
6423,9
1 144,9
4 515,1
8 872
11 683,4
2 687,5
1 677,9
527,9
816,6
0
5000
10000
15000
2003ж
2004ж
2005ж
2006ж
2007ж
2008ж
2009ж
2010ж
ЕДБ-дің активтері
ЕДБ-дің депозиттері
69
71,3
60,8
56,2
59,1
58,7
2
55,2
39,8
52,7
39
28,9
26,7
37,1
40,9
39,6
45,7
2,3
2,9
5,8
2,1
2,1
1,5
1,6
0
10
20
30
40
50
60
70
80
2004ж
2005ж
2006ж
2007ж
2008ж
2009ж
2010ж
2011ж
Стандартты
Күмәнді
Үмітсіз
74,6
24,2
1,2
72,4
25,9
1,7
73,2
25,5
1,3
72,2
26,9
0,9
57,5
41,5
1
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2007ж
2008ж
2009ж
2010ж
2011ж
Стандартты
Күмәнді.
Үмітсіз
Тұрақсыз
пассивтер
Тұрақты пассивтер
Өтімді активтер
Өтімсіз активтер
Басқарма Төрағасы
Жектекшілік жасайтын -Басқарма төрағасының орынбасары
Несиелік комитет
Проблемалық активтер комитеті
Талдау бөлімшесі
Проблемалық активтер бойынша үнемі болатын жиналыстар
Несиелік бөлімше
Экономикалық бөлім
Проблемалық активтер бөлімшесінің жетекшісі
Жобалық қаржыландыру бөлімшесі
Ішкі аудит бөлімшесі
Бухгалтерлік есеп бөлімшесі
Банктің филиалдары
Тәуекелдер бөлімшесі
Заң бөлімшесі
Қауіпсіздік бөлімшесі
Қазынашылық
Қарыз алушының несиелік тәуекелін басқару әдістері
Мүдделердің қақтығысын жоққа шығару
Қарызды синдинцирлеу
Қарыз алушының тәуекелін сақтандыру
Міндеттемені қамтамасыз ету
Мәмілені құрылымдау және қаржыландыру шартын анықтау
Бір қарыз алушыға шектеу қою