Жоспар:
Жалпы бөлім
1.1. Еңбек құқығының пәні.........................................................................2-4
1.2. Еңбекті ұйымдастыру ұғымы............................................................5-10
Негізгі бөлім.
2.1. Еңбек құқығының рөлі, міндеттері және функциялары...................11-12
2.2. Еңбек құқығының сабақтас құқық салаларынан айырмашылығы..12-15
2.3.Eңбек құқықтарының құқықтық табиғаты .......................................16-19
2.4. Еңбек құқығы пәнін құрайтын барлық қатынастар.............................................20-24
Қорытынды бөлім................................................................................25-26
Қолданылған әдебиеттер.........................................................................27
Еңбек құқығының пәні.
Қазақстан Республикасының еңбек туралы заңдары Қазақстан Рспубликасының Конституциясына
Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттардың осы Заңның және
Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес адамның жіне азаматтың маңызды
Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес әркімнің еңбек ету
ҚР «Еңбек туралы» заңында осы заңның «Қазақстан Республикасындағы
Қазақстан Республикасындағы еңбек бостандығына қатысты конституциялық құқық, ең
ҚР Конституциясының және ҚР «Еңбек туралы» заңының
Еңбек құқығының оқу пәні және құқық саласы ретінде
Жалпы алғанда, құқық адамдардың әр түрлі қоғамдық қатынастардағы
Ал еңбек дегеніміз не?
Еңбек адамның табиғи қажеттігі болып табылады. «Маймылды адам
Өзінің саналы және тіпті санасыз ғұмырында адам әйтеуір
Еңбек – бұл еңбек өнімін алу үшін адамның
Еңбек жеке шаруашылықта, бау-бақшада, тіпті үйде және өзге
Сонда еңбектің қандай түрлері еңбек құқығымен реттеледі?
Көп жағдайда еңбек бірлескен немсе ұжымдық сипатты иеленеді.
Сонымен қатар, меншік иелері менменшік иесі емес тұлғалардың
Сонымен, еңбек құқығының пәні болып тек еңбек қана
1.2. Еңбекті қоғамдық ұйымдастыру ұғымы
Еңбек адамдардың өмір сүруінің маңызды шарты, олардың материалдық
Еңбекті қоғамдық ұйымдастыру ұғымын терең түсіну үшін кейбір
Еңбекті қоғамдық ұйымдастыру элементтері қатарына мыналар жатады: қоғамның
Қазақстан Республикасындағы экономикалық реформа мен нарықтық қатынастардың орнығуы
Ел Президентінің «Қазақстан - 2030» Қазақстан халқына Жолдауында
Еңбекті қоғамдық ұйымдастыруға, еңбек ресурстарын қайта бөлегу мемлекеттің
Қазақстан Республикасының экономикалық өсу стратегиясы бірқатар негізгі қағыдаттарға
Соңғы жылдары республикада жеке кәсіпкерлік, шағын бизнес, кәсіпкерлік
Сөз жоқ, материалдық игіліктерді тікелей өндірушілер ретінде жалдамалы
Нарықтық экономиканың Қазақстан Республикасында қалыптасуының қазіргі кезеңінде еңбекті
Еңбекті қоғамдық ұйымдастырудың еңбек құқығы жүйесін құруда объективтік
Еңбектің бөлінуіне және топтастырылуына еңбек құқығы нормаларының жіктелуі
Еңбек тәртібін қамтамасыз ету және бірлескен еңбек процесін
Еңбек өлшемін және өндірістің басқа да жақтарын белгілеу
Өндірілген өнімнің таратылу тәртібі және өндіруілердің өздерінің сол
Жұмысшы күшін, әсіресе босап қалған жұмыскерлер мен жұмыссыздарды
Еңбекті қоғамдық ұйымдастыруды дамытуға, сөзсіз, өндірістің техникалық жабдықталу
Ерікті еңбек құқығы Еңбек ету құқығы – жұмыс
1) дербес еңбек және жолдамалы еңбек
2) қызметкерлердің жұмысты үйінде, яғни үйге алып істейтін
Жас азаматтар таңдап алуға болатын мамандық түрлері көп.
Жеке еңбек шартын жасау мерзімдері:
1) белгісіз мерзімге уақыты көрсетілмейді
2) белгілі бір мерзімге 1 жылдан аспайтын
3) істелетін жұмыстың аз уақытта атқарылатына байланысты
4) жеке еңбек шарты 16 жасқа толған соң
5) жұмысқа олар кезде сынақ мерзімін белгілеу мүмкіндігі
2.1. Еңбек құқығының рөлі, міндеттері және функциялары
Еңбек құқығының рөлі, міндеттері және функциялары өзара тығыз
Қызметкер мен жұмыс беруші еңбек шартынжасасқан жағдайда еңбек
Сөйтіп, еңбек құқығы толығымен еңбек қатынастарының салыстырмалы түрде
Сонымен қатар, еңбек құқығының рөлі өндірістің тиімділігіне және
Еңбек құқығының міндеттері, ең алдымен, еңбекті құқықтық реттеудің
Еңбек құқығының функциялары – бұл еңбек құқығы
Еңбек құқығының құрылымы – деп, құқық элементтерін, қоғамдық
Ерекше бөлімге жұмыс уақыты, демалыс уақытын белгілеу, жалақы
Әлеуметтік функция халықты жұмыспен қамтуды қамтамасыз етеді, еңбекке,
Қорғау функциясы еңбек жағдайының жоғары деңгейін, нңбек заңдарының
Шаруашылық - өндірістік функция өндірістің тиімділігін, еңбектің өнімділігін
Тәрбиелеу функциясы еңбек тәртібін сақтауды талап етуден, материалдық
2.2. Еңбек құқығының сабақтас құқық салаларынан айырмашылығы
Қазақстан Республикасындағы еңбек құқығына қатысты сабақтас құқықтар болып
Еңбекті қолдануға, оның жағдайларына және ұйымдастырылуына қатысты дау
Еңбек заңдары азаматтық заңдармен өте тығыз байланысты. Азаматтық
Бұл қандай айырмашылықтар?
Біріншіден, еңбек қатынастарының пәні және негізгі мазмұны болып
Ал азаматтық қатынастарды аталған талаптарды орындау міндетті емес.
Бұдан шығатын қорытынды, еңбек қатынастары мен азаматтық-құқықтық қатынастарды
Сонымен, азаматтық заңдар қоғамдық еңбекке қатысты мүліктік қатынастарды
Жер құқығы мен аграрлық құқықтың да еңбек құқығына
Еңбек құқығына қатысты сабақтас құқық салаларының қатарынан әкімшілік
Соған қарамастан, еңбек және әкімшілік құқықтарының өздеріне тән
Енді еңбек құқығының әлеуметтік қамтамасыз ету құқығымен ара-қатынасын
Егер еңбек құқығының басты пәні болып қызметкер мен
Сонымен қатар бірқатар айырмашылықтар да бар. Оларды мынадан
Еңбек құқығының саласының жүйесі. Әрбір құқық саласының, соның
Еңбек құқығы қатынастары – бұл еңбек құқығының нормаларымен
Еңбек құқығы саласының жүйесі екң бөлімнен тұрады: жалпы
Жалпы бөлімге еңбекті қоғамдық ұйымдастыру элементтеріне жататын, қызметкерлердің
Еңбек құқығы саласының ерекше өлімі институттарға,яғни, еңбек құқығы
Сала ретіндегі еңбек құқығының жүйесінен еңбек заңдарының жүйесін
2.3.Eңбек құқықтарының құқықтық табиғаты
Біздің елде алғаш рет Конституциямен адамның негізгі құқықтары
Адам мен азаматқа кепілденген конституциялық құқықтар мен
Азаматтардың құқықтарының шынайылығы негізінде олардың кепілденгендігі жатады. Тұлға
Еңбекке құқықты жүзеге асыру белгілі бір жұмысты атқарумен
- азаматтардың жұмысты, кәсіпті таңдау және еңбек қатынастарына
- саны мен сапасына сай мемлекетпен белгіленген
- заңсыз жұмыстан босатудан азаматтардың еңбекке құқықтарының кепілдіктер.
Азаматтардың еңбекке құқығы қамтамасыз ететін кепілдіктер ұлттық заңнамада
Соңғы кезеңде азаматтардың еңбек құқықтарының бұзылуы жөнінде
Еңбек туралы заңдарды бұзғандық үшін материалдық, әкімшілік жауапкершілікпен
Еңбекке құқықтың құқықтық табиғаты туралы заң ғылымдарында
Еңбекке құқықты субъективтік құқық ретінде қарастыра отырып, бір
С.Н. Братусь кеңестік әдебиетте алғаш субъективтік құқықты
Еңбекке құқық келесі құқықтарды қамтиды:
Қоғам мен тұлға мүдделерін үйлестіре отырып, өз мүмкіндіктері
Мемлекеттік органдардан, кәсіпорындардан, мемлекеттік емес ұйымдардан таңдалған кәсібі,
әркімнің еңбекке қабілетін қолдануды қамтамасыз ету үшін қоғамда
ҚР 1995 жылғы Конституциясы еңбекке құқық орнына, еңбек
Біз еңбекке құқық мазмұны Конституцияда тек
Конституциялық еңбекке құқықтың нормативтік мазмұны 24-баптың 1-3 бөліктерінің
Қазақстанда еңбекке құқық алғаш рет 1937 жылғы Қазақ
Кеңес дәуіріндегі еңбекке құқық мазмұны теріс түсіндірілді. Ол
Еңбек туралы заңдарды бұзғандық үшін материалдық жауапкершілікке жұмыс
Әкімшілік құқықбұзушылық туралы ҚР кодексінің 87- бабы бойынша
ҚР Қылмыстық Кодексінің 148 бабының 1 бөлігі
2.4. Еңбек құқығы пәнін құрайтын барлық қатынастар
Жұмыс беруші мен қызметкердің арасындағы еңбек қатынастары нормативтік
Еңбек құқығының пәнін құрайтын барлық қатынастарды қарастырып өтелік:
Негізгі қатынастар – жұмыс берушінің, қызметкердің еңбекке қабілетн
Еңбек қатынастары келесі ерекше белгілермен сипатталады:
а) еңбек үрдісінде туындайды және дамиды. Қызметкер өзіне
ә) еңбек қатынастары – бұл нәтижесінде жұмыс беруші
б) еңбек қатынастары ерік білдірудің елгісі болып табылады,
в) қызметкердің еңбек тəртібіне
г) еңбек қатынастары ерекше
д) мамандығына, біліктілігіне, лауазымына қарай жұмысқа тікелей
е) жұмысқа іс жүзінде қабылданған кезден басталады. Еңбек
ж) қызметкерге оны жұмыстан
1. еңбек ұжымының жұмыс
2. кəсіподақ органының қызметкерлердің мүдделерін
3. азаматтарды жұмысқа орналастыруға жəне жұмыс іздеп жүрген
құқығын жүзеге асыруға жағдай
4. қадағалау жəне бақылау органдарының жұмыс берушімен еңбек
5. өндірісте кадрларды дайындау
мамандыққа жəне біліктілікке оқыту құрайды. Олардың
6. жеке немесе ұжымдық келіспеушіліктерден
2) еңбек қатынастарымен тығыз
туындайтын өзге де қатынастар.
Еңбек құқығының рөлі, міндеттері
Қорытындылай келе, еңбек адамның табиғи қажеттігі болып табылады.
Еңбек құқығының міндеттері, ең алдымен, еңбекті құқықтық реттеудің
Еңбек құқығының функциялары – бұл еңбек құқығы
Еңбек құқығының құрылымы – деп, құқық элементтерін, қоғамдық
Қазақстан Республикасындағы еңбек құқығына қатысты сабақтас құқықтар болып
Еңбекті қолдануға, оның жағдайларына және ұйымдастырылуына қатысты дау
Еңбек құқығының саласының жүйесі. Әрбір құқық саласының, соның
Еңбек құқығы қатынастары – бұл еңбек құқығының нормаларымен
Еңбек заңдары азаматтық заңдармен өте тығыз байланысты. Азаматтық
Қолданылған әдебиеттер:
Қазақстан Республикасының еңбек құқығы, оқу құралы, О.Қағазов, Алматы
ҚР еңбек құқығы, оқулық, В.Н.Уваров,Алматы 2002жыл
Еңбек құқығы, оқулық, Ахметов А., Ахметова Г.,Алматы 2006
Ажинурина, Д. Еңбек ету
Мыңбаев, М.А. Еріксіз еңбекті
Трудовые отношения в Республике Казахстан [Текст] / под
Айымханова, Н. Қазақстан Республикасының
Глушко, И.Ю. Право социального
Хамзин, А.Ш. Трудовое право
Абузярова, Н.А. Трудовое право
Комментарий к Конституции РФ// Под общей редакцией Ю.В.
Н. Абузярова. Трудовое право РК, А, 2003
Строгович М.С. Основные вопросы советской социалистической
Братусь С.Н. Субъекты гражданского права. М,1950, с.7
ҚР Конституциясы. 30 тамыз 1995 жыл
«Қазақстан Республикасындағы еңбек туралы » ҚР Заңы, 10
Әкімшілік құқықбұзушылық туралы ҚР кодексі, 30 қаңтар 2001жыл
ҚР қылмыстық кодексі, 16 шілде 1997 жыл
Строгович М.С. Избранные труды. М, Наука,1990,Т.1,с. 205
Морозов П.Е Сравнительный анализ правового регулирования проблем занятости
Щебетина М.В. Нарушение законодательства о труде: уголовно-правовое и
27