ЖОСПАР
КІРІСПЕ......................................................................................................................3
I. АҚША ТҮСІНІГІ
1.1 Ақшаның жалпы эквивалент және экономикалық категория ретіндегі түсінігі.
1.2 Ақшаның қажеттілігі мен экономикалық мәні...................................................8
1.3 Несие ақшалар.......................................................................................................9
1.4 Ақша қызметтері және олардың қазіргі жағдайдағы дамуы...........................12
1.5 Ақша табиғатының ерекшеліктері.....................................................................17
1.6 Ақша айналысының заңы...................................................................................17
II. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АҚША ЖҮЙЕСІ
2.1 Қазақстан Республикасында ақша жүйесінің заңдылық негіздері.................19
2.2 Қазақстан Республикасында ақша жүйесінің қазіргі жағдайы және проблемалары............................................................................................................25
2.3 Қазақстан Республикасында ақша жүйесінің жетілдіру жолдары.................31
ҚОРТЫНДЫ............................................................................................................34
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР........................................................................37
Кіріспе
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің «Қазақстан–2030» атты халыққа жолдауында
Бұл курстық жұмыстың негізгі мақсаты ақшаның пайда болуына, құрылымына,
Менің ойымша, ақшаның экономикалық мәнін бағалау өте қиын. Оның
Ал енді, ақша дегеніміз не деген сұраққа келетін болсақ,
Ақшаның жалпыға бірдей эквивалент ретінде мынадай ерекшеліктері бар:
Ол нақты бір заттың, қоғамдық тұтыну құнының болатындығын;
Онда абстракты еңбек бейнелейтін құнның да болатындығын;
Тауар өндірушінің жеке еңбегі қоғамдық еңбектің бір бөлшегі болып
Тауар мен ақша арасындағы бірлік те, қарама-қарсылық қайшылық та
Ақшаның қызметі: құн өлшеуші; айналыс құралы; төлем құралы; қазына
Жоғарыда аталған көптеген мәселелердің шешу жолдарын табу үшін оған
Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және қолданылған
Мен, курстық жұмыстың бірінші бөлімінде – Ақшаның түсінігі, ақша
Екінші бөлім – Қазақстан Республикасының ақша жүйесі туралы. Толығырақ
I. АҚША ТҮСІНІГІ
1.1 Ақшаның жалпы эквивалент және экономикалық категория ретіндегі түсінігі.
Ақша ежелгі заманда пайда болды. Олар тауар өндірісінің дамуындағы
Әрбір ерекше тауар міндетті түрде тұтыну кұны ретінде көрінеді.
Тауар өндірісінің өсуіне байланысты неғұрлым жиі айырбасталатын тауар —
Тауар айналысының тарихи эволюциялық даму процесінде жалпы кұндық эквивалент
Бір халықтың өзінде әр түрлі уақыттарда және әр түрлі
Капитал сөзінің шығуы да малменен байланысты, өйткені ескі герман
Солтүстік халықтары ең
Әлемде әр түрлі экзотикалық ақшалар болған. Каролин аралдары тобына
Юлий Цезарь патшалығының тұсында ақша ретінде кұлдарды пайдаланды. Сонымен,
Өнер мен жер игерушілердің бөлінуімен эквиваленттің жетілуі жалғасты. Бөлінушілік,
Жалпы эквивалент ретінде металдар да пайдалана бастады. Ежелгі Спартта,
XVII ғасыр Солтүстік Америкада ұсақ төлемдерге қорғасын дөңгелекшелер колданылды
Металл ақшаларының артықшылығы, олар — біркелкі, төзімді, ұсақталынады, және
Кейін келе металдардың арасында басты роль алтын мен күміске
Әрине, металдар бұған дейінгі ақша формаларын бірден ығыстырып шығарып
Монеталардың пайда болуы — ақшаның құрылуындағы соңғы кезең болып
Егер де монетаның номиналды құны, сол монетаның құрамындағы металдың
Монеталық ақша айналысының тарихында мынандай түсініктер қалыптасқан:
Биметаллизм – Жалпы эквивалент ролін екі металл, яғни, алтын
Монометаллизм – Жалпы эквивалент ролін ақша жүйесі ретінде бір
Ақшаның өмір сүруіндегі обьективті қажеттілік ол тауар өндірісі және
XIX ғасырда социал утопистері — Прудон, Оуэн, Грей және
Ақша тауардан дами отырып, тауар болып қала береді, бірақ
Ақша — жалпы бірдей эквивалент, ерекше тауар, онда барлық
Жалпыға бірдей эквивалент рөлі тарихи түрде алтынға бекітілген. Алтынның
Алтын жалпыға бірдей эквивалент рөлін орындау үшін ең бір
лайық тауар болып қалып отыр. Біріншіден, ол ерекше табиғи
Ресей XIX ғасырдың 20 -жылдарында алтын өндіруден бірінші орында
Қазақстанда 160 алтын кен орындары бар. Соның ішінде 60-сы
Алтын тек қана алтын валюта резервтерді ғана құрамайды, сонымен
Жасанды алтынды ойлап табу сұрақтары әр кез адамзатты толғандырды.
1.2 Ақшаның қажеттілігі мен экономикалық мәні
Ақша өндіру мен бөлу процестерінде адамдар арасындағы белгілі бір
Жалпыға тікелей айырбасталу;
Айырбас кұнының дербес формасы;
Оның сыртқы заттық өлшемі.
Жалпыға тікелей айырбасталу формасында ақшаны пайдалану, кез келген материалдық
Акшанын айырбас құнынын дербес формасы ретінде пайдалану тауарларды тікелей
Еңбектің сыртқы заттық өлшемі тауарды өндіруге жұмсалған еңбектің, олардың
Ғалым-экономистердің арасында алтынның акшалай тауар ретіндегі рөлі туралы әр
1.3 Несие ақшалар.
Қағаз ақшалар әрдайым көмекші сипатқа ие. Қағаз ақшалардың дербес
Несие ақшалар — бұл несие негізінде алтынның орнына келген
Несие ақшалардын негізгі турлеріне: вексель, банкнота, чек, несие карточкалары
Вексель — бұл мерзімі жеткен соң вексель иесіне (вексель
Вексель айналымының қасиетке ие болғандықтан, яғни қолма-қол ақшаның орнына
Вексель несиеге сату негізінде,
Жай вексельді (соловексель) қарыз алушы жазып береді. Бұл вексель
Сонымен вексель — несие және ақшалай есеп айырысу құралы
Несие ақшалардың бір түрі болып банкнота саналады. Ол XVII
Банкнота өзінің мәні жағынан — бұл банкирге арналған вексель
Вексельдің банкнотаға айналуы қарыз операциялары және эмиссиялар тәртібінде жүзеге
Банкноталарды тауар айналысын несиелеу тәртібімен вексельдер негізінде шығару банкнотаардың
Қазіргі кезде бүкіл
1993 жылы біздің республикамызда шығарылған теңге қағаз және несие
Банктік салымдар мен қолма-қолсыз есептеулер негізінде құрылатын депозитті акшалар
Чек — бұл шот иесі чек ұсынушының шотына чекте
Чектер негізінен ақшалай және есеп айырысу болып бөлінеді. Ақшалай
Клиент есеп айырысу чек кітапшасын алу үшін банкке өтініш
Өркендеген мемлекеттерде чек айналымынын
Несие карточкалары (электронды акциалар). Чектердің жаппай таралуы банктердің оларды
Әлемде пластикалық карточкалардың
Қазақстан Республикасында несие
Сонымен қоса ТұранӘлемБанк қызметкерлерінің, несие карточкалары бар.
Қазақстан Ұлттық банкінің бұл жердегі рөлі карточкалардың ұлттық масштабта
Қазақстанда жұмыс жасап жатқан пластикалық карточкаларды айырбастау жұмыстары жүргізілуде,
Несиелік карточкаларын пайдалану ақша айналасы шығындарын үнемдей отырып, ақша
Банктік автоматтар (БА) — ол клиентке банк кызметкерлерінсіз банктік
Терминалдар — сауда орындарында, ресторандарда және
Үйде банктік қызмет көрсету — ол электронды есептегіш техниканы
Қорыта айтқанда, электрон төлем жүйесін қолдану ақша айналымын жеделдетуге,
1.4 Ақша қызметтері және олардың қазіргі жағдайдағы дамуы.
Ақша ерекше тауар,
Ақшаның тағы да бір ерекше қасиеті құнның сақталуын қамтамасыз
Ақшаның мәнін көрсетуші оның атқарымы болып есептеледі. Экономиканың кез
Ақша кұнды өлшеуші ретінде.
Ақша, айналым кұралы ретінде.
Ақша төлем құралы ретінде.
Ақша корлану кұралы ретінде.
Дүниежүзілік ақша атқарымы ретінде.
Ақша құн өлшемі ретінде:
Ақшаның бұл атқарымы оның көлемі мен тауардың өзіндік құны
Тауар өндіруші осы тауарды шығару үшін 10 сағат уақыт
Ақша айналыс құралы ретінде:
Ақша айналыс кұралы кызметінде тауарларды өткізудегі делдал болып
Тауарлар бір қолдан екінші колға ауыса отырып, өзінің тұтынушысын
Тауар айналысы кезінде, акша делдал ролін атқарады, ал бұл
Өзінің құнын өткізгеннен кейін, айналыстан кететін тауарларға қарағанда, акшалар
Біздерге ақша айналыс кұралы крызметін негізінен мемлекеттік, оперативтік, коммерциялық
Айналыс құралы ретінде ақша қызметтерінің ерекшеліктері мыналар:
Тауар мен ақшаның қарама-қарсы қозғалысы;
Оны идеалды ақшалар емес, накты ақшалар орындайды;
Ақшаның бұл қызметінде тауарларды айырбастау өте тез орындалатын болғандықтан,
Ақша айналыс құралы кызметін атқаратын болғандықтан, айналыс қажеттілігі олардың
Егер акцианың айналыстағы
Ақша төлем құралы ретінде:
Тауар айналысы ақша қозғалысымен байланысты. Бірақ ақша қозғалысы міндетті
Егер тауар мен ақшның қарама-қарсы қозғалысы болмаса,
Ақшалар төлем құралы ретінде тек қана тауар айналысына ғана
Тауарларды және
Чек ақы төлеуге байланысты міндеттемелер;
Мемлекетке қатысты қаржылық міндеттемелер;
Банктік қарыз, мемлекеттік
Сақтандыру міндеттемелер;
Әкімшілік-сот сипатындағы міндеттемелер және басқалары.
Ақша төлем
Төлем құралы ретіндегі ақшаның қызметі оның бұдан бұрын қарастырылған
Ақшаның төлем құралы кызметін атқаруына байланысты ақша айналысы заирі
Ақша — қорлану және қазына жинау құралы ретінде:
Ақшаның төлем және айналыс құралы қызметтері ақшалай
Капиталистік қоғамдық формацияға дейінгілер үшін байлықты — таза қазына-
Әрбір тауар тек қана жекелеген қажеттілікті анықтайды және олар
Металл ақшалар айналысы тұсында ақша жинау кызметі айналыстағы ақша
Несиелік және қағаз ақшалар қазына жинау құралы кызметін атқара
Тауар өндіріс жағдайында қорлану екі формада жүреді:
Кәсіпорындар мен ұйымдардың есеп айырысу және депозиттік шоттарындағы ақшалай
Банктердегі салымдар, мемлекеттік облигациялар.
Несиелік механизмнің арқасында кәсіпорындар
Дүниежүзілік ақша қызметі:
Тауар шаруашылығының кеңеюі, шаруашылық байланыстардың интернационалдануы, дүниежүзілік нарықтың пайда
Бұл кызметті бастапқыда толық бағалы ақшалар (алтын), ал кейіннен
Егер де елдің ішінде ақша ұлттық ақша бірліктері формасында
Бірақ алтын айналасы тұсында да ағымдық халықаралық есеп айырысуларға
Бреттон-Вудстағы (1944 жылы) мемлекетаралық келісімге келу, доллар мен фунт
Демек, дүниежүзілік ақшалардың дамуы ұлттық ақшалардың металл ақшадан несиелік
Қазіргі уақытта дүниежүзілік несиелік ақшалардың жобалары жасалуда, бірақ одан
1.5 Ақша табиғатының ерекшеліктері.
XX ғасырда ақша қызметтері және ақшаның жалпыға ортақ эквивалент
Батыстың экономикалық теориясында бұл сұрақ бойынша пікір талас жүріп
1.6 Ақша айналысының заңы.
Қайта құру кезеңіне дейін "ақша айналымы" мен "ақша айналысы"
Ақша айналысы деп - қолма-қол ақшаның қозғалысы танылды. Ал
Тауар айналысы процесіндегі қолма-қол ақша қозғалысы және төлемақыны жүзеге
Ақша айналасының объективті негізі — тауар өндірісі мен тауар
Бірақ ақша айналысы тауар айналысын қайталап қоймайды. Бұл екі
Айналыста жүре отырып
Жалпы акша айналысының көлемі тауар бағаларының соммасынан әрдайым артық
Ақша айналысын реттеудің маңызды элементі — қолма-қол ақшаның қолдану
Банк жүйесін реформалау және ақшаа банкнотасын өндіруге байланысты өзінің
Дамыған елдерге бұл процесс кеңінен дами түсуде: оларда қолма-қолсыз
Өмірлік тәжірибе көрсеткендей, ақша айналысын ақша айналымын бөлуге болмайды.
Бұл екеуі өзара тығыз байланысты, сондықтан оларды бөлу қажет
Сонымен бүкіл ақша
өнімді өндіру және сату процесін, яғни тауарлы сипаттағы есеп
айырысулармен байланысты ақша айналымы;
тауарлы емес сипаттағы есеп айырысулармен байланысты ақша
айналымы;
ақша айналысы бірнеше тарихи кезеңдерден өтті және металл,
қағаз несие ақшалар көмегімен жүзеге асырылды [9,61-65б].
II. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АҚША ЖҮЙЕСІ
2.1 Қазақстан Республикасында ақша жүйесінің заңдылық негіздері
1993 жылдың қарашасында теңгенің айналысқа шығарылуы біздің жас тәуелсіз
Өзіміздің ақша бірлігімізді енгізу қазіргі кездегі қол жеткен экономикалық
Ақша мен экономиканың өзара байланысы өте тығыз, олар экономикалық
Елдің экономикалық жағдайы, сол елдің экономикалық кеңістіктегі интеграциясы мемлекеттің
1991 жылы Қазақстан нарықтық қайта құруды жүзеге асыра бастады.
1993 жылы 3 қарашада Президенттің Жарлығымен құрылған Ұлттық валютаны
Тарихи күн қарсаңында Қазақстан Республикасының Президенті теледидар арқылы халыққа
Теңге ресми түрде 1993 жылы 15 қарашада енгізілді. Ең
Реформаның құқықтық қамтамасыз етілуі және банктік жүйенің қызмет етуі
1997 ж. 6 наурызда "Заң күші бар, Қазақстан Республикасы
Ұлттық валюта енгізілгеннен кейінгі алғашқы екі жыл біздің еліміз
Ең әуелі теңгеге байланысты бүкіл инфрақұрылымды қайтадан құруға тура
Теңгенің экономикалық өсімге тікелей қызмет жасауын қамтамасыз ету қажет
Бұдан кейінгі жылдары теңгенің АҚШ долларына қатынасы бойынша құнсыздану
Ұлттық валютаның тұрақтылығы белгілі бір мерзімдегі оның құндылығымен анықталады.
Тәуелсіз егемен мемлекеттің міндетті рәміздерінің бірі оның ұлттық валютасы
Алғашқы кезде теңгенің бірінші шығарылған қатары (1 теңге =
1, 3, 5, 10, 20, 50 және 100 теңгелік
1, 3, 5, 10, 20 теңгелік монеталар;
1, 3, 5, 10, 20 және 50 тиындық монеталар
Кейіннен айналысқа :
1994 жылы 1993 жылғы үлгідегі номиналы 200 теңгелік және
1995 жылы 1994 жылғы үлгідегі номиналы 1000 теңгелік банкноттар
1996 жылы 1996 жылғы үлгідегі номиналы 2000 теңгелік банкноттар
1997 жылы номиналы 1, 5, 10, 20, 50 теңгелік
1999 жылы 1998 жылғы үлгідегі номиналы 5000 теңгелік банкноттар;
2000 жылы 1999 жылғы үлгідегі номиналы 200 және 500
2001 жылы :
2000 жылғы үлгідегі номиналы 1000 және 2000 теңгелік банкноттар
2001 жылғы үлгідегі номиналы 100 теңгелік банкноттар ( дизайны
2001 жылғы үлгідегі 5000 теңгелік банкноттар ( дизайны ішінара
Қазақстан Республикасы тәуелсіздігінің 10 жылдығына арналған 2001 жылғы үлгідегі
2002 жылы :
2003 жылғы үлгідегі номиналы 100 теңгелік банкноттар;
1999 жылғы үлгідегі номиналы 200 және 500 теңгелік банкноттар
2003 жылы :
2003 жылғы үлгідегі номиналы 10 000 теңгелік банкноттар.
Республикада ақша айналысындағы монетамен қатар мерейтойлық және ескерткіш монеталар
Қазақстан Республикасының банкноттары:
2006 жылғы үлгідегі банкноталар бірыңғай стильде орындалған, суреттер бет
Банкноталардың бет жағында орталық бөлігінде "Астана-Бәйтерек" монументі - қазіргі
Номиналы 200 және 500 теңге банкноталарда номиналдың мемлекеттік тілдегі
Сериялық нөмірлері бет жағына жазылған және банкноталардың қарама-қарсы екі
Банкноталардың сырт жағында ландшафтардың және елдің аумағындағы қазіргі заманғы
Банкноталарды қорғау тұрғысынан алғанда жаңа дизайн түпнұсқалылықты қарапайым және
Банкноталарда мынадай қорғаныш элементтері пайдаланылған:
Сутамғы белгілер: Сутамғы белгілерінің бейнесі банкнотаны жарыққа тосып қарағанда
Қорғаныш жіп: Бір қорғаныш жіп қағаздың құрылымына енгізілген және
Мөлдір орын: Банкнота жарыққа тосып қарағанда жақсы көрінетін ашық
Қосарланған бейнелер: Банкнотаның беткі және сыртқы жақтарында басылған бейнелердің
Алтын интаглио: Тығыз жоғары рельефті қабатты алтын түстес металл
Көзі нашар көретін адамдарға арналған белгі: Банкнотаның бет жағында
Бояудың оптикалық өзгеріп тұратын түсі: Банкнотаның көлбеу бұрышы өзгерген
Микроқаріптер: Микромәтіндер, бірнеше есе ұлғайтқан кезде оқуға болатын қайталанатын
Көшіруге қарсы элемент (тартан, пирамида): Көшірген кезде түрлі бағытта
Сериялық нөмір: Магниттік сериялық нөмір құрамында магнит бар қара
Иридесцентті жолақ: Алтын түстес жылтырағы бар арнайы бояумен басылған
Жасырын бейне (лифт): Купюраны көз деңгейінде қисайта ұстап тұрған
Иристік басу: Бір бояудан басқасына өтуі кезінде түстің біртіндеп
Ультракүлгін қорғаныш: Ультракүлгін сәулелердің негізгі көздері болып табылатын құралдардың
Қағазға ендірілген талшық: Банкноталардың жоғары номиналдарына қызғылт талшық қағазға
Ескі үлгідегі банкноталардың ауыстыруы ескі және жаңа дизайндағы банкноталардың
Қазақстанда, егемендік алғаннан кейін 1993 жылдың 15-қазанында шығарылған ақша
— Ақша белгілерін қамтамасыз етудің тәртібі. Қазақстанда жоғарыда айтылған
— Эмиссия тетігі. Ақшаны айналымға шығару және оны айналымнан
а) қолма-қол емес ақшаның айналымға шығару және оны айналымнан
б) қолма-қол ақшаны айналымға шығару және оны айналымнан шығарып
— Айналымдағы ақша жинағының құрылысы. Бұл ұғым екі түсініктен
— Ақша мен несиені реттеу тетігі. Бұл ақша-несие мәселелерін
— Ақшаның құнын белгілеу тәртібі. Бұл, осы елдің ақшасының,
Қазақстан Республикасында ақша жүйесінің қазіргі жағдайы және проблемалары
2009 жылғы республикалық бюджетті нақтылаудың негізгі мақсаты -Елбасының ағымдағы
Тұтыну нарығындағы бағаны тұрақтандыру жөнінде жүргізілген кешенді шаралар нәтижесінде
Өткен 2007 жыл экономиканың барлық салалары үшін оңай болған
"Үкіметтің экономикалық блогін қайта үйлестіру" мәселесіне қатысты, егер бұл
Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының тұрақтылығын қамтамасыз ету жөніндегі бірінші
Инфляция жөніндегі мәселеге келетін болсақ, осының алдындағы жауапта инфляцияға
Осылайша, инфляция деңгейін төмендету жөнінде мемлекет тарапынан қолданылып отырған
«Ұлттық банк елімізде ешқандай деноминация немесе ақша реформасы болмайтынын,
Оның айтуынша, экономикада айналыста жүрген номиналды банкноттарды бір жылдан
Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінің бағалауы бойынша
Өнеркәсіп өнімін өндіру. 2008 жылғы қаңтар – маусымда өндірілген
Сусындарды қоса алғанда тамақ өнімдері 316,6 млрд. теңгеге өндірілді,
Ағымдағы жылғы қаңтар – маусым кезеңінде кокс, мұнай өнімдері
Металлургия өнеркәсібінде 2008 жылғы қаңтар-маусымда 2007 жылғы қаңтар-маусым деңгейіне
Электр энергиясын, газ бен су өндіру және бөлуде 2008
Ауыл шаруашылығы. Ауыл шаруашылығы жалпы өнімдерінің көлемі 2008 жылғы
Құрылыс. 2008 жылғы қаңтар-маусымда құрылыс жұмыстарының (қызметтерінің) көлемі, бағалауды
Негізгі капиталға салынған инвестицияның жалпы көлемінде тұрғын үй құрылысында
Көлік. 2008 жылғы қаңтар-маусымда республикадағы жүк айналымы 176,4 млрд.
Жолаушылар айналымы 2008 жылғы қаңтар-маусымда 2007 жылғы қаңтар-маусыммен салыстырғанда
Инфляция. Статистика агенттігінің деректері бойынша 2008 жылдың қаңтар -
Сыртқы сауда айналымы 2008 жылғы қаңтар-маусым айларында 52,1 млрд.
Ағымдағы жыдың алты айы ішінде 30,7 млн. тонна мұнай
Негізігі капиталға салынған инвестициялар. Едәуір белсенді инвесторлар жеке меншік
Инвестицияның технологиялық құрылымында 55,8%-ды ғимараттар мен үйлердің құрылысы мен
Өнеркәсіп салалары инвестициялық салымдар үшін тартымды болып отыр -
2007 жылғы қаңтар-маусыммен салыстырғанда электр энергиясын, газ бен суды
Елдің халықаралық резервтері. 2008 жылғы бірінші жартыжылдықта Ұлттық Банктің
Жүргізілген операциялардың және алтынның әлемдік нарықтағы бағасының 12,6% өсуі
Елдің халықаралық резервтері тұтастай алғанда, Ұлттық қордың ақшасын қоса
Ұлттық Банктің таза сыртқы активтерінің ұлғаюы 2008 жылғы І
2008 жылғы қаңтар-мамырда ақша массасы банк жүйесінің таза сыртқы
2008 жылғы қаңтар-мамырда айналымдағы қолма-қол ақша аз ғана, 741,5
Валюта нарығы. 2008 жылғы І жартыжылдықта теңгенің орташа алынған
Депозит нарығы. Резиденттердің депозит ұйымдарындағы депозиттерінің жалпы көлемі 2008
2008 жылғы қаңтар-мамырда ұлттық валютадағы депозиттер 2842,6 млрд. теңгеге
Халықтың (резидент еместерді қоса алғанда) банктердегі салымдары 2008 жылғы
Кредит нарығы. Банктердің экономикаға кредиттері бойынша негізгі борыштың жалпы
Ұлттық валютадағы кредиттер 2008 жылғы 5 айда 0,2% төмендеді
Банктердің шағын кәсіпкерлік субъектілеріне кредиттері 2008 жылғы қаңтар-мамырда 1494,2
Салалар бойынша алғанда экономиканың сауда (21,9%), құрылыс (17,9%), өнеркәсіп
Банктік емес заңды тұлғаларға ұлттық валютамен кредиттер бойынша орташа
Еңбек нарығы және еңбек қатынастары. Ағымдағы жылдың екінші тоқсанында
Ағымдағы жылдың қаңтар – мамырында республика бойынша 132,3 мың
Еңбекақы төлеу. 2008 жылғы қаңтар - мамырда бір қызметкердің
2.3 Қазақстан Республикасында ақша жүйесінің жетілдіру жолдары
Ұлттық валютаның ішкі тұрақтылығы инфляция қарқынының төмен болуының сақталуымен,
Экономикда ақша ұсынысының сұраныстан едәуір артуы бағалардың өсуіне, яғни
Ақша-кредит саясатының негізгі құралдары ашық рынок операциялары – бағалы
Банк жүйесінің өтімділікті реттеудің қосымша құралы тікелей және кері
«Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы» Заңға енгізілген 1 қаңтардан
Теңгенің айырбас бағамының өзгеру қарқыны төмен және тұрақты болуы
Ұлттық банк сыртқы рынокта қазақстандық тауарлардың баға бәсекелестігі қабілетін
Соңғы жылдары экономиканы комплексті реформалау арқасында Қазақстанның қаржы секторы
Орталық Банктің негізгі мақсаты баға тұрақтылығын қамтамасыз ету.Оған жету
Орталық Банктің негізгі мақсатарының ішінде ақша-несие саясатын халықаралық стандартарға
Келер жылдары экономика қызып кету қаупі , мемлекеттік бюджет
Ақша-несие саясатының бсқа негізгі мақсаты капитал қозғалысымен бацланысты тәуекелді
Валюталық режимін либерализациясын реттеудің негізгі мақсаты 2007ж бастап валюталық
Орталық Банк “қалқып жүретін айырбас бағамы’’ саясатын жалғастырады.Валюта бағамының
Орталық Банк интегралды қоғамдастықтар шегінде, ЕврАзЭС пен ТМД сияқты,
Қорытынды
Қорыта келгенде, ақшалар ертеден адамзаттың пайда болуымен қатар өмір
Ақшаның пайда болуымен байланысты бір тауардың екінші бір
Экономикалық категория ретінде ақшалар өндіріс және бөлу процесінде адамдар
Ақшаның өзінде, сондай-ақ олардың қызметтерінде жылдар бойы өзгерістер болды.
Әсіресе халықаралық еңбек бөлінісінің тереңдеуі мен экономикалық қатынастар
Өмірлік тәжірибе көрсеткендей, ақша айналысын ақша айналымын бөлуге болмайды.
Егер де сіздер «экономиканың» не екенін және онда болып
Ал Қазақстанға келетін болсақ, ұлттық валюта – теңгенің он
Ақша реформасы – ұлттық ақша бірлігін
Жалпы, ақша реформалары мынадай әдістер
жаңалау, яғни құнсызданған ақша бірлігін жою туралы және
қалыпқа келтіру,яғни ақшаның бұрынғы алтындық құрамын немесе валюталық бағамын
деноминация, яғни "нольдерді қысқарту" әдісімен ақшаның номиналдық құнын ірілендіру.
Қазақстанда 1922-1924 ж.ж.,1947 жылы ақша реформалары ,1961 жылы баға
Ұлттық валюта тәуелсіз егемен мемлекттің міндетті рәміздерінің бірі болып
Қазақстанда, егемендік алғаннан кейін 1993 жылдың 15-қазанында шығарылған ақша
1997 ж. 6 наурызда "Заң күші бар, Қазақстан Республикасы
Қазақстан Республикасында инфляциялық үдерістерді реттеу жөніндегі 2008-2009 жылдарға арналған
Статистика агенттігінің деректері бойынша 2008 жылдың қаңтар - маусымындағы
Ұлттық банктің ақша-несие саясаты инфляция деңгейінің төмен қарқының
Орталық Банк “қалқып жүретін айырбас бағамы’’ саясатын жалғастырады.Валюта бағамының
Орталық Банк интегралды қоғамдастықтар шегінде, ЕврАзЭС пен ТМД сияқты,
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
ҚР Президентінің ұлттық валютаның 10 жылдығына
Сейтқасымов Ғ.С. Ақша, несие, банктер. Оқулық. Алматы «Экономика»,
Әубәкіров Я., Нәрібаев К., Есқалиев М., Жатқанбаев Е.,
М.С. Саниев “Ақша, Несие, Банктер”, Алматы-2001ж
“Қазақстан Респудликасының Банк құқығы” Алматы, “Жеты Жаргы”, 2000ж
“Ақша, Несие, Банктер”, Г.С.Сейтқасымов, Алматы 1996ж
Блеутаева К.Б. Ақша және банктер. Оқу құралы.
Сейітқасымов Ғ.С. «Ақша. Несие. Банктер», Алматы – 2001
Сейтқасымов Ғ.С. Ақша, несие, банктер. Оқулық. Алматы «Экономика»,
Ғабжалелов Хайролла. Теңге. Алматы,2003
Мақыш С.Б. «Валюталық операциялар және валюталық мәмілелер», Хабаршы –
Найманбаева С. «Валюталық құқықтың жүйесі», Заң және заман, N
Парламент Мәжілісінің жалпы отырысында палата депутаттары «2009-2011 жылдарға арналған
ҚазАқпарат // www.govervment.kz
Қаржы министрі Болат Жәмішовтің "Айқын" газетіне берген сұхбаты//«Айқын» 06.05.2008
«ҚР Парламенті Сенатының жалпы отырысында ҚР Ұлттық банк төрағасының
Қазақстан Республикасының 2008 жылғы бірінші жартыжылдықтағы әлеуметтік – экономикалық
Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары. «Елорда»