ЖОСПАР
КІРІСПЕ--------------------------------------------------------------------------------------3
І БӨЛІМ. ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУДАҒЫ БАНКРОТТЫҢ
I.I Банкроттық туралы жалпы түсініктеме------------------------------------5
I.II Банкроттық: заң және оның құқық қолдану тәжірибесі-----------------7
I.III Банкротқа ұшырау жолдары------------------------------------------------ 10
ІІ БӨЛІМ КӘСІПОРЫНДАҒЫ БАНКРОТ ЖӘНЕ ОНЫ БОЛДЫРМАУ
II.I Кәсіпорындағы банкроттың пайда болу себептері------------------------15
II.II Кәсіпорынның банкрот болу мүмкіндігі------------------------------------19
II. III Төлем қабілеттілігінің көрсеткіштерін болжау--------------------------22
ІІІ. БӨЛІМ БАНКРОТТЫҚ ЖАҒДАЙДЫ БОЛДЫРМАУДА ҚАРЖЫЛЫҚ АҒЫМДАРДЫ
III.I Банкроттық жағдайдың пайда болу мүмкіндігін және оны
III.II Банкроттықтың алдын алып,кәсіпорынның төлем қабілетін қалпына келтіру
ҚОРЫТЫНДЫ-----------------------------------------------------------------------------27
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР------------------------------------------------------29
КІРІСПЕ
Банкроттық— қарызын қайтаруға ақша қаражатының жоқтығынан борышқордың міндеттемелерін
"Мемлекеттік және мемлекет кепілдендірген қарыз алу мен борыш
Қазақстан Республикасында мемлекеттік қарыз алуды оның үкіметі, Ұлттық
Үкіметтің қарыз алуы республикалық бюджеттің тапшылығын қаржыландыру мақсатында,
Қарыз туралы келіссөздер жүргізу, шарттарға (келісімдерге) қол қою
Банкроттық – кәсіпорындардың төлем қабілетсіздігі салдарынан өз жұмысын
Қазіргі уақыттағы заң, алдымен борышкер кәсіпорынды мүмкіндігінше сақтап
І БӨЛІМ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУДАҒЫ БАНКРОТТЫҢ РӨЛІ
I.I Банкрот туралы жалпы түсініктеме
Қазақстан Республикасында қолданыста жүрген банкроттық туралы соңғы заңның
Банкроттық институты ең алғаш орта ғасырларда сауда құқығы
Дәрменсіздік (банкроттық) мәселелерін реттейтін алғашқы заңдардың шығу тарихы
Бірте-бірте азаматтық-құкьқтық сипаттағы нормалардың саны ұлғайып, дәрменсіздікке байланысты
ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы банкроттық туралы заңнамалар-банкротқа ұшырағаңдардың
Сонда қарап отырсақ, заң - ол әрқашан да,
Отандық құқықтық жүйеде банкроттық институтының пайда болуын ел
- біріншіден нарықтық қатынас жағдайында банкроттықты - экономиканы
- екіншіден банкроттық нарықтық экономикаға тән объективті экономикалық
- үшіншіден өтпелі кезең тұсында банкроттық көптеген мәселелердің
Кеңестік дәуір тұсында оның құрамында болған одақтық мемлекеттердің
I.II Банкроттық: заң және оның құқық
Сондай-ақ басқа да шетелдік елдер (Италия, АҚШ, Англия,
Бұл механизмге қоғамның ғасырлар бойы ерекше қызығушылық тудыруы,
Банкроттық заңнамаларының ерекшелігі сол, егер оларды дұрыс, әрі
"Банкроттық туралы" заң бәсекелестік пен нарықтың қатаң талаптары
Біздің заңнамамызға банкроттық институты азды - көпті әзірленген
1995 жылғы 7 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан
Әзірше бұл заң республикамызда банкроттық мәселелерін құқықтық реттеуді
Банкроттық рәсімдері ерікті және мәжбүрлі түрде жүргізіледі. Заң
Кез келген, соның ішінде "Банкроттық туралы" заңды алсақ,
Жалпы алғанда, банкроттық мәселелерін қарастырғанда анықтауға жататын ең
Г. Шершеневич банкроттық деп меншік иесінің барлық қарыздарын
Сондай-ақ Т. Мухамбетов пен А. Нукушевтің көзқарастары бойынша
Бүгінде көбіне сол құқықтық бағытты көп кездестіреміз. Оның
I.III Банкротқа ұшырау жолдары
Ал экономикалық бағыттың өзі: макроэкономикалық және микроэкономикалық құбылыстар
Ал ресейлік экономистер банкроттықты анықтау үшін, алдымен оған
Банкроттық ұғымын "етеу қабілетсіздігі" және "төлемсіздік" өлшемдері арқылы
Бірінші жағдайда, яғни "өтеу қабілетсіздігі" өлшемі бойынша борышкердің
Бірақ қазақстандық заңнама бойынша банкроттықтың негізгі өлшемі (критерийі)-
Қазақстан Республикасының заңнамасында банкроттық ұғымының анықтамасы "Банкроттық туралы
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде де банкроттық қатынастарын реттеуге
Осы кодекстің 52-бабында: "Борышкердің дәрменсіздігі деп - жеке
Сотта банкроттық бойынша істі қозғаудың маңызы, борышкердің дәрменсіздігінің
Мәселен заң соттық кредиторлардың банкроттық түралы істерді қозғау
Заң шығарушымен банкроттық туралы істі қозғаудың мұндай жетілдірілген
Бұл тұрғыда алдымен, сотта борышкерді дәрменсіз деп табу
Борышкердің әрменсіз деп тану туралы сотқа берілген арызға
Сонымен қатар тәжірибеде көп кездесетін кезектен тыс өтелетін
Кезектен тыс төлемдерінен бері салық және бюджетке төленетін
Заң талаптарына сәйкес кредитордың борышкерге талаптары борышкерді банкрот
Қазіргі таңда оңалтуды және конкурсты басқарушы арнайы лицензиясы
Бір жағынан, конкурстық басқарушылар қызметіне сот бақылау функциясын
Сондай-ақ қазіргі таңда банкроттық заңын ең алдымен іс-жүргізу
Әрине бұл мақала көлемінде банкроттық заңында кездесетін барлық
ІІ БӨЛІМ КӘСІПОРЫНДАҒЫ БАНКРОТ ЖӘНЕ ОНЫ
II.I Кәсіпорындағы банкроттың пайда болу себептері
Банкроттық нарық шаруашылығының бір категориясы болып табылады. Ол
Баланстың қанағаттанғысыз құрылым борышкердің мүлкі мен міндеттемелерінің өтімділік
Банкроттық кәсіпорынның ұдайы өндіріс капиталының шаруашылық механизімінің балансының
Банкроттықтың пайда болуының негізгі
1. Шаруашылық жүргізу жағдайын жасаудың объективті себептері:
- экономиканы реформалаудың нормативті және заң шығаратын
- инфляцияның аса жоғары деңгейі;
- фирманың құнды қағаздарының нарықтық құнының
- бәсекелестің жоғары деңгейі және соның нәтижесінде пайда
2. Шаруашылық жүргізуге тікелей қатысты субъективті себептер:
- банкроттықты уақытында болжап және келешекте
- жарнама, өтімділік жүйесінің болмауы, сұранысты дұрыс
- өндіріс көлемінің төмендеуі;
- ұқсас, бірақ сапасы жоғары өнімдердің
- ақталмаған жоғары шығындар;
- өнімнің төменгі рентабельділігі;
- өндіріс циклінің өте көлемді болуы;
- үлкен қарыздар мен өзара төлей
- ескі басқарма басшьшарының
Кәсіпорындардың жаппай банкроттыққа
Осы механизмнің негізгі элементтері мыналар:
- банкроттықты құқықтық реттеу;
- кәсіпорынның банкроттығы
- перспективалы тауар өндірушілерді
- қайта құру және жою шараларын
- банкроттық процедураға қатысушыларға экономикалық көмек
- кең ауқымды
Қазақстан Республикасы жағдайында банкроттық механизмінің нормативті-құқықтық базасы ретінде
Қазақстан Республикасының «Банкроттық жайында» Заңына сәйкес, кәсіпорынның банкроттығы
Банкроттық жайында кредитордың өтінішпен сотқа баруына негіз болып
Кредитордың борышкерге
Банкроттықтың ықтималдылығын бағалауды қаржылық талдау арқылы жүргізуге болады,
Кәсіпорынның банкроттылығын болжау бойынша құралдарды кең пайдалана отырып,
Қаржылық жағдайдың динамикасының негізгі тенденциялары мен қызмет нәтижелерін
Қаржылық жағдайды болжау - перспективалық талдаудың негізгі міндеті.
Талдаудың бастапқы пункті, қаржылық шаруашылық қызметтің көрсеткіштерінің өзгеруі
Ұзақ мерзімді болжауды құруды негізі күрделі мәселе деп
II.II Кәсіпорынның банкрот болу мүмкіндігі
Кәсіпорынның банкрот болу мүмкіндігінің тұрғысынан қаржылық жағдайды болжаудың
а) несие беру қабілеттілігі индексінің есебі;
ә) формаланған және
б) төлем қабілеттілігі көрсеткіштерін болжау;
в) қаржылық ағымның құйылуын талдау.
Формалаиған жэне формаланбаған белгілердің жүйесін қолдану.
Жоғарыда көрсетілген көп факторлы модельдер, қор биржасында өздерінің
Бірінші топқа динамикасының өзгеруі немесе жағымсыз ағымдағы мәндері
• негізгі өндіріс қызметіндегі қайталанатын
• ұзақ мерзімді
• мерзімі
• өтімділік коэффициентінің
• айналым қаражаттарының аса тапшылығы;
қаражаттар көзінің жалпы сомасындағы қарыздар үлесінің қауіпті шектеріне
• дұрыс емес қайта инвестициялау саясаты;
• инвесторлар, кредиторлар
• дебиторлық борыштың жоғары үлес
• нормадан тыс,
• банктік
• тиімсіз шарт бойынша жаңа қаржылық
• пайдалану
• ұзақ мерзімді келісімдерді потенциалды
• тапсырыстар портфеліндегі жағымсыз өзгерулер.
Екінші топқа жағымсыз мәндері ағымдағы
• басқару аппараттарының
• мәжбүрлі тежеулер,
• кәсіпорынның
• жаңа
• кәсіпорынның немен
- тиімді контрагенттерді жоғалту;
• кәсіпорынды
• тиімсіз ұзақ мерзімді келісімдер;
• кәсіпорынмен тікелей немесе оның
Осы ұсыныстардың құндылыңтарына жүйелілікті мүмкін болатын банкроттық тұрғысынан
II.III Төлем қабілеттілігінің көрсеткіштерін болжау
Кәсіпорынның банкроттығы жайында шешімдер қабылдау үшін негіз ретінде
Осы Ережесіне сәйкес Қазақстан Республикасының Мемлекеттік мүлік
1. Ағымдағы өтімділік коэффициенті (жалпы жабу), ағымдағы
2. Меншікті қаражаттармен қамтамасыз етілу
ІІІ БӨЛІМ БАНКРОТТЫҚ ЖАҒДАЙДЫ БОЛДЫРМАУДА
ІІІ.І Банкроттық жағдайдың пайда болу мүмкіндігін және оны
Банкроттық жағдайдың пайда болу мүмкіндігін алдын ала көрсетіп
Қаржы қаражаттарының қозғалысын немесе кар
- кірістер;
- шығындар (немесе «төлемдер»);
- олардың айырмасы («сальдо», «баланс»);
- нақты бар болуы («өспелі нәтижелі сальдо», топтастырылған
Егер болашақта 4-көрсеткіш («еспелі нәтижелі сальдо») теріс болса,
Банкроттықтың келесі белгісі сыпайылау, ол тіпті өркендеген кәсіпорынның
Банкроттықтың ықтималдығын бағалаудың бұл әдісі елдерде кеңінен
Төлем қабілетсіздік қаупі, қарыздарды төлеу уақыты кез-келген
Төлем қабілетсіздік қаупі болашаққа бағытталған, сондықтан белгісіздік
ІІІ.ІІ Банкроттықтың алдын алып, кәсіпорынның төлем қабілетін
Қаржылық ағымдарды талдау әдісінің артықшылығы есептеудің қарапайымдылығы, алынған
Түсуі мен шығуы жоспарланған, өтімді қаражаттардың барлығы кірістірілген
а) қозғалмайтын мүліктің бір бөлігін сату;
ә) басы артық тауарлы-материалдық қорлардан құтылу;
б) жарғылық капиталды өсіру;
в) айналым қаражаттарын толтыру үшін
г) шығындарды қысқарту бағдарламасын жасау және жүзеге
ғ) активтерді басқаруды жақсарту;
д) қайтарылмайтын немесе
Банкроттықты болдырмауға бағытталған жұмыстың басқа жайы маркетингтік саясатты
Үшінші бағыт - капиталдың тез айналымын қамтамасыз ету.
Бұл ұсыныстар банкроттықты болдырмайтын жұмыстарға жалпы бағыт береді.
ҚОРЫТЫНДЫ
Мемлекет пен муниципалдық құрылымдардың (жергілікті атқарушы органдардың) қарамағына
Мемлекеттік кредит – жалпымемлекеттік қаржының басты буындарының бірі
Мемлекеттік кредиттің ерекшелігі қарызға берілген қаражаттардың қайтарымдылығында, мезгілігінде
Шартты мемлекеттік кредит отандыцқ қарызгерлер: кәсіорындар, ұйымдар, фирмалар,
Мемлекеттік емес қарыз алуды Қазақстан Республикасының резиденттері Қазақстан
Мемлекеттік мекемелердің мемлекеттік емес қарыз алуды жүзеге асыруға
Мемлекеттік емес қарыздарды Қазақстан Республикасының мемлекеттік кепілдіктерімен заңды
Қарыздар бойынша Қазақстан Республикасының атынан кепілдіктер беруге Үкіметтің
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің, жергілікті атқарушы органдарының қарыздар
Қолданылған әдебиеттер
Мемлекеттік және мемлекет кепілдендірген қарыз алу мен борыш
Бердалиева К.Б. «Қазақстан экономикасын басқару негіздері».
Алматы -2001 ж., 126 бет
Ермаков В.А. «Қазақстан қазіргі дүние әлемінде», Алматы –
Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. «Қаржы». Алматы 2003 ж.,
Мамыров Н.К. «Халықаралық экономикалық қатынастар», 172 бет
Набиев Е.Н. «Халықаралық экономикалық қатынастар», Алматы – 2001,
Шеденов Ө.Қ. «Жалпы экономикалық теория», Алматы –
385 бет
«Экономикалық саясат», Экономика –Алматы, 2002 ж, 168 бет
Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы.- А.,2001
Оксибаев О.Бюджет и межбюджетные отношения: учет интересов экономической
Омирбаев C. Финансы.- Астана: 2003
Банроттық туралы заңдар, Заң - 2005
6