Мазмұны
Кіріспе..................................................................................................................... .3
І тарау. Отбасы тәрбиесі және педагогикалық ұжым мен
1.1. Отбасы және мектеп тәрбиесінің бала дамуында
1.2. Отбасындағы қарым-қатынас және оның бала дамуына тигізетін
1.3. Отбасы мен мектеп – балаға тәрбие берудің
1.4.Педагогикалық ұжым мен отбасының бірлескен іс-әрекеті және оның
1.5. Оқу сапасын арттырудағы педагогикалық ұжым мен отбасының
ІІ тарау. Отбасылық қарым-қатынаста ата-ана ықпалын арттырудың педагогикалық
2.1. Педагогикалық ұжым мен отбасының бірлескен қызметі негізінде
2.2. Ата-аналардың педагогикалық білімін арттыру бойынша жүргізілген жұмыстар
Қорытынды........................................................................................................ ..
Әдебиеттер тізімі..................................................................................................
Қосымша...............................................................................................................
Кіріспе
Тақырыптың көкейкестілігі
Жалпы қоғамдағы тәрбие мазмұны - тұлғаның сенімі, дағды,
азамат, маман-қызметкер, отбасы иесін дайындау екені белгілі.
Тәрбие мазмұнының негізі-жалпы адамзаттық құндылықтар: Жер, Отан, отбасы,
Оқу – тәрбие ісі де отбасы
Бала - жанұяның айнасы; су тамшысындағы күннің бейнесі
балалар да әкесі мен шешесінің адамгершік тазалығының бейнесі,-деген
Отбасының негiзi баланы өмiрге келтiру ғана емес, оған
Отбасының негiзi баланы өмiрге келтiру ғана емес, оған
Үлкен ұрпақтың тәжiрибесi, өмiрдегi беделi, ақыл-кеңестерi, ата-ананың өз
Баланың ата – ана және құрбыларымен қарым –
Отбасы дамуы процесс барысында бірыңғай жүйе ретінде
Қазақстан Республикасы Ата Заңының 27-бап, 2-тармағында
Бұл мәселе ешқашан күн тәртібінен түспеген, сондықтан да
Кез келген баланы ата-ана, мұғалім, балалар ортасы тәрбиелейді.
Егер мектептің үйрететін шындығы отбасында үйретілген шындықпен үйлесіп
Мектептің ұйымдастырушы тәртіп орталығы ретіндегі қызметінің ең маңызды
Белгілі педагог В.А.Сухомлинскийдің еңбектерінде «мектептік – отбасылық тәрбие»
Зерттеу мақсаты:
Мектеп, отбасы мен жұртшылық іс-әрекетінің инновациялық бағыттарын зерттеу.
Зерттеу міндеттері:
- Тәрбие берудің негізгі ошағы – отбасы мен
-Мектептің ата-аналармен бірлескен жұмысының жолдарын айқындау.
-Мектептің отбасымен атқаратын жұмыс формаларын көрсету.
Зерттеу объектісі: Мектеп, отбасы мен жұртшылықтың бірлесе атқаратын
Зерттеу болжамы: Отбасы оқыту мен тәрбие жұмысындағы мектептің
Зерттеу әдістері: Ғылыми педагогикалық әдебиеттер, баспасөз материалдары, озат
Дипломдық жұмыс кіріспеден, ІІ бөлімнен, қорытындыдан,пайдаланылған әдебиеттер тізімінен
І тарау. Отбасы тәрбиесі және педагогикалық ұжым мен
1.1. Отбасы және мектеп тәрбиесінің бала дамуында
Кез келген баланы ата-ана, мұғалім, балалар ортасы тәрбиелейді.
Егер мектептің үйрететін шындығы отбасында үйретілген шындықпен үйлесіп
Қазіргі заманда отбасы тәрбиесінің жағдайына әлемдік деңгейде мән
Мектептің ұйымдастырушы тәртіп орталығы ретіндегі қызметінің ең маңызды
Қазіргі отбасының ерекшеліктері мен даму тенденцияларын түсіну, мұғалімнің,
2011 жылғы 25 тамыз айында өткен «
Біріншіден, отбасының бала тәрбиесіндегі рөлін арттыру. Білім
Жеке тұлға тәрбиесінде отбасының ролі зор. Отбасы тәрбиесі
Отбасы мәселелері ТМД елдерінің ғалымдары В. И. Зацепин,
Дүниежүзіндегі әрбір халықтың өзіне тән отбасы тарихы
Қандай да тұйық, жабық отбасы болғанымен ол қоғамсыз
Сонымен қатар отбасы қоғамдық қарым-қатынасқа оның барлық өмірінің
Отбасы мүшелелері бір-бірімен тығыз байланыста, ерекше жанашырлық, сүйіспеншілік
Отбасындағы ата мен баланың қарым-қатынасына ешкімнің күмәні жоқ.
Ғалым-педагогтар мен психологтардың ойынша балаға әке-шешесінің қарым-қатынасы мен
Сонымен отбасының өзіндік даму тарихы бар. Отбасы -
Отбасы туралы философ, педагог, психолог, әлеуметтанушы, мәдениеттанушы, т.б.
Отбасы – некеге және туыстық қатынастар негізінде бірлесе
репродуктивті (ұрпақ әкелу.)
экономикалық (ортақ шаруашылық, қаржының болуы, сол негізде еңбекке
тәрбиелік (әрбір мүшесінің тұлғасын қалыптасуға жағдай жасау);
қарым-қатынас орнату (отбасы мүшелерімен);
шаруашылық-, басқа адамдармен, отбасылармен, әлеуметтік топтармен байланысу);
рекративті (бос уақытты ұйымдастыру, отбасы мүшелерінің күш қуат,
«Ел боламын десең, бесігіңді түзе» деген ұлы ғұлама
отбасының тәрбиелік ықпалы шексіз, жас ұлғаюымен ықпал бәсеңдеуі
отбасының тәрбиелік ықпалы үздіксіз, тұрақты, жүйелі болады;
отбасы тәрбиесі туыстық сезімге, сүйіспеншілікке, сенімге және өзара
отбасы тәрбиесінде әр жастағы, әр түрлі ерекшеліктегі адамдардың
отбасы мүшелерінің әрқайсысының жеке қабілеттері, психологиялық жай-күйін есепке
отбасы тұлғаның әлеуметтенуін қамтамасыз етеді, қоғамның азаматы отбасында
кәсіп таңдауға да ықпалы зор;
Қоғаммен, бүкіл қоғамдық қатынастарының жүйесімен тығыз байланыста болғанымен,
Отбасы - өмірге адам әкелу, оның қажеттілігін өтеу,
Орыс тіліндегі «семья» сөзінің қазақша баламасы әлімсақтан отбасы
Қоғамның негізгі мақсаты – адамдарды бақытты ету, ал
Халық педагогикасы – адамның жан – дүниесін тәрбиелейтін
Ата-ананың, басқа да отбасы мүшелерінің өмір сүру тәжірибесі,
Қазақ «Ұлың өссе, ұлы жақсымен, қызың өссе, қызы
Балалардың үздіксіз дамуы, шығармашылық қабілетін іске асыруы отбасынан
Кейінгі кезде қалыптасқан «білім мектептен басталады» - деген
Бүгінгі танда шаңырақ көтеріп отбасын құруға дайындалу кезеңіндегі
Жастар өзі туған ата – анасы түгіл, бүкіл
Ал, осы мәселелердің қазіргі кездегі күйі қандай? Қазіргі
Күнделікті кездесетін бір мысалды ғана алатын болсақ, жастардың
Халқымыз өзі өмір сүрген ұзақ тарихында небір кезеңдерді
Өз еркіндіктері жоқ, басқа жұрттың боданы болып келген
Тағдыр тауқыметінің салдарынан ата – баба дәстүрінен адасып,
Ата дәстүрінің құндағында өспей, ана тілінің уызына қанбаған
Міне, осылайша шартты түрде себептен шыққан салдарды топтарға
Қазіргі замана өзгерістері өшкенімізді жандырып, өлгенімізді тірілтіп қана
Болашақ ұрпағымыздың тәрбиесін халық педагогикасының құндағымен өсіру үшін
Қазіргі кезде өркениетті елдерде мәдени тұтастанудың: «адам –
Қазақ отбасылары – Қазақстан Республикасының негізгі тұрғындары, әлемдегі
Халқымыздың этнопедагогикасының әдіснамалық негізін салушы педагогика ғылымдарының докторы,
1.Балаға жақсы ат қою;
2.Баланың тілін-ойын дамыту;
3.Денсаулықты сақтауға көңіл қою;
4.Отбасында балаға қатысты мерекелерді қалдырмай тойлау;
5.Отбасылық құндылықтарды бағалауға тәрбиелеу;
6.Баланың жынысына қарай тәрбиелеу;
7.Білім алуына мүмкіндік жасау;
8.Жауапкершілігін қалыптастыру;
9.Дүниетанымын қалыптастыруға үйрету;
10. Қабілетін шыңдап, дарындылығын дамыту;
11.Баламен оңаша болуды естен шығармау;
12.Келеңсіздікті балаға естіртпеу;
13.Басқаларды үлгі ету;
14.Туысқандық сыйластықты ұғындыру;
15.Көршімен тату болуға үйрету;
16. Баланың киіміне мән беру;
17. Айтқанды тыңдауға, бағыну заңына үйрету;
18.Үй шаруасының барлық түріне баулу;
19.Қонақ күту, қонаққа бару;
20. Отбасында ата-бабадан келе жатқан салт-дәстүрді
қалыптастыру.,т.б.
Қоғам ауысқан сайын оның өзіне тән құндылықтары мен
Жас ұрпақ бойында адамдық құндылықты, отаншылдықты, ұлтжандылықты
Бүкіл ғасырлар Қазақ отбасы негізінен үш ұрпақтан
Аталар мен әжелер ауыл-аймақ, ағайын арасының берекесі, ақылшысы
Дәстүрлі қоғамда ата-әженің тәрбиесін көрмей өскен бала болмаған.
Әке үйі барлық балалары үшін үлкен үй, қара
Қазақ қоғамындағы әйелдердің орны жайлы әңгімелегенде, Орта Азияны
Қазақстан Республикасын мызғымас, біртұтас мемлекет ретінде көру мұратымыз
Олай болса, отбасындағы қыз бала тәрбиесі мен ер
Отбасы мүшелерінің жас шамасы әр түрлі болса да,
Отбасы – шағын мемлекет,
Мен – президент, сен – премьер, - дегені
1.2. Отбасындағы қарым-қатынас және оның бала дамуына тигізетін
Отбасындағы әлеуметтік рөлдер
Әке мен шешенің баласына қоятын ең бірінші басты
Қазақ отбасында өз баласын мейірімділікке, имандылыққа баулып өсірген.
Әке- шаңырақ иесі. Отбасы мүшелерінің жауапкершілігі толығымен ер
Отбасының ұйытқысы, берекесі, мейір-шапағат көзі - Ана. Әйелдің
Сайып келгенде, қоғамда әдеп-инабат өлшемдерінің терең тамырланып, кең
Ата- беделі жағынан әкеден жоғары, өмірлік тәжірибесі бай,
Ата мен әже педагогикасы арқылы отбасында тәлім алған,
Қыз бала табиғатынан-ақ отбасылық жұмыстардың атқаруға бейім болып
Отбасындағы келіннің рөлі өзінің келген ортасын сыйлау, құрметтеу
Қазақ отбасындағы күйеу баланың рөлін алып жүрудің
Өмір бойы адам баласы отбасы тәрбиесінің құралы
Отбасы белгілі дәстүрлердің, жағымды өнегелердің, мұралардың сақтаушысы. Онда
Отбасы оқыту мен тәрбие жұмысындағы мектептің одақтасы. Ол
Отбасы тәрбиесі – бұл қоғамдық тәрбиенің бір бөлігі,
Отбасындағы басты мәселелердің бірі – баланың тіршілік әрекетін
Бала өмірін және іс-әрекетін ұйымдастыруда негізгі жағдайлардың
Балалардың күн ырғағы И.П. Павловтың іліміне негізделеді ол
Күн ырғағы баланы жинақтылыққа, тіл алғыштыққа, дәлдікке, мұқияттылыққа
Сонымен, дұрыс ұйымдастырылған күн ырғағы белгілі дағдыға
Отбасы жағдайын және баланың жас ерекшелігін ескере отырып,
Балалардың бос уақыты – бұл шығармашылық елігу, қызығу
Отбасылық тәрбиенің басты жағдайларының бірі – бұл ерлі-зайыптының
Отбасында балалардың тәрбие процесіне табысты ықпал жасауда басқа
Отбасының этикалық құрамы және құрылымы: толық емес отбасы,
Тіршілік әрекетінің және ортаның жағдайлары: отбасы мүшелерінің білім
Отбасының мәдени потенциалы: күнделікті тұрмыстың жалпы мәдениеті, күн
Ішкі отбасылық қатынастар отбасы микроклиматының сипаттамасы, отбасында көзқарастың
Қоғамға көзқарасы: еңбек және қоғамдық міндеттерге, қоғамдық тәрбие
Отбасының тәрбиелік потенциалы: отбасы тәрбиесі, қолданылатын әдістер, ата-аналардың
Отбасының осы көрсетіліп отырған ерекше белгілерінің тәрбиелік ықпалы
Отбасы өзіне тән ерекше функциялары бар. Олар: халықтың
Отбасында болатын өктемдік баланы өзін-өзі билеушілігінен айырады, әрбір
Осымен бірге тәрбие процесінде жалған беделдер де
Отбасы тәрбиесінде халқымыздың ғасырлар бойы қалыптасқан тәжірибесін, ұлттық
Біздің халқымыздың отбасында жас-ұрпақ тәрбиесіндегі жетекші буын ата
Демек, күнделікті ертемен маңдайынан ата иіскемеген әже бауырының
1.3. Отбасы мен мектеп – балаға тәрбие берудің
Ата-ана, оқушы, мұғалім ынтымақтастығы мектептегі оқу-тәрбие жұмысының мазмұнын
Мектеп пен отбасы ынтымақтастығының бірнеше формалары бар. Мектеп
Мектеп пен отбасы ынтымақтастығының тағы бір формасы –
Қазіргі ата-аналар және қалың бұқара арасында психологиялық және
Мектептің ата-аналар комитеті мұғалімдерге, ата-аналарға көмектеседі, балалардың демалысын,
Мектептің, отбасының, бүкіл халықтың және мемлекеттің негізгі мақсаты
Міне, осы тұрғыдан тәрбие бүкіл жұртшылықтың ісі болып
Қазақ халқы «Қыз тағдыры – ұл тағдыры, ұл
Отбасы мен мектептің арасындағы бірлікті нығайту;
Ата-аналар ұжымының жұмысын ұлттық отбасы тәрбиесіне жанастыра жүргізу;
Бүкіл тәрбие жұмысын ұлттық отбасы тәрбиесіне жанастыра жүргізу;
Отбасы ғасырлар бойы өмір сүріп келе жатқан адам
Халықтың өз тәжірибесіне, сеніміне сүйенсек, әдет-ғұрыпты, дәстүрді және
Отбасы ең алғаш жастарды тәрбиелеу ұясы. Оның негізгі
Әрбір отбасы балаларды еңбек еңбексүйгіштікке тәрбиелеу, денесін шынықтыру,
Отбасындағы балалардың тәрбиесі олардың ата-аналарының күнделікті іс -әрекеттері
Ата-аналардың әржақты іс-әрекеттерінің түрлерін талдап жинақтасақ, үйілменде тәрбиенің
Ана мен әке тәрбиесі – бұл өзара ынтымақтастық,
Қатты тәртiп көрсе бала күнiнде,
Өнерiмен қуантады түбiнде.
Бала ненi бiлсе жастан, ұядан–
Өле-өлгенше соны таныр қиядан.
Өнер - бiлiм берем десең басынан,
Бер оқуға балаларды жасынан,
Ата - анадан өсiп ұрпақ тараған,
Жақсы-жаман болса, бала – солардан", деп, ХI ғасырда
Ата-ана бала тәрбиесiне ерекше мән беруi қажет. Ана–
Абай қазақ әйелiнiң, ананың отбасындағы орнын ерекше жырлайды.
Абай жетiншi қара сөзiнде былай дейдi: "Жас бала
Халқымыз ұл мен қыз тәрбиесiне ерекше мән берген.
Халқымыз еңбектің небір қиыншылығы мен бейнетін көріп, артынан
Қыз есейіп, бойжетісімен оның айналасы сырт көзге толады.
Сондықтан да, асулары көп алдағы уақытта тек елдігімізді
"Жерге себiлген дақылдың өсуi жердiң құнарлығына, ылғалдылық пен
«Бала тәрбиесi– бiр өнер, өнер болғанда ауыр өнер,
Отбасы – сыйластық, жарастық орнаған орта. Баланың тәрбиелi
Отбасының әрбiр мүшесi өзара сөйлесiп, не болмаса ата-ананың,
Ата мен ана – бала тәрбиесiнiң қамқоршысы, өнегесi.
Ата – асқар тау,
Ана – бауырындағы бұлақ,
Бала – жағасындағы құрақ, – деп, ата –
Халық педагогикасында отбасы тәрбиесінің екінші бір саласы –
Ұлы орыс педагогы К.Д. Ушинский аталар мен әжелерді
Қазақ және басқа Орта Азия халықтарының отбасында аталар
Ата мен әже отбасының ұйытқысы, отбасы, отбасы мүшелерінің
Ата мен әже тәрбиесі арқылы ұрпақ өзіің шыққан
Қазақ халқы «Отан отбасынан басталады» дейді. Олай болса
Ғасырлар бойы қазақ отбасы өз балаларын тәрбиелеуде көптеген
Ұрсу, сөгу, сабау сияқты тәсілдер педагогикалық этикаға жат-
Баланы жиі немесе орынсыз жазалауға болмайды, өйткені ол
Баланың болашақта қандай адам болып шығатынына жоғарыда айтылғандай
Отбасы тәрбиесінде ата-аналардың мінез-құлқы шешуші фактор.
Егер әке маскүнем болса, мектеп жасына дейінгі балалар
Тату отбасында ата-аналар балалардың күнделікті өмірі мен іс-әрекеттеріне
Отбасы бала үшін өмір мектебі, ондай мейірбандық, шындық,
Қазақ отбасында мінез-құлықты бала бойына дарыту негізінен әдептілікке
Қазір ғылым атаның қаны, ананың сүтінен даритын қасиеттерді
Ата-бабаларымыз «Әкеге қарап ұл өсер, шешеге қарап қыз
Қазақ отбасы тәрбиесінің мазмұны халқымыздың мақтанышы болған ұл-қыздарының
«Тәрбиедегі басты бағыт,- делінген тәлім-тәрбие тұжырымдамасында: “Әрбір адам
Қазіргі кезеңдегі саяси, экономикалық жағдайдың тұрақсыздығы, тұрмыстағы күйзеліс,
Көне заманнан келе жатқан таным-түсінік, әдеп-тағылымдарын ұғыну, білу
Ағайын – туыстың бір-біріне міндеті :
-Ағайындар бір-біріне сый құрмет көрсету.
-Ағасы інісін қорғап, мейірімді болу.
-Інісі ағасын құрметтеп, айтқанына бағыну.
-Атадан қалған байлық, мирас тәрізді дүние үшін ренжісудің
..Қуанышты күндерде бірге болып, қайғы-қасіретті де бірігіп шешу....
Баланың ата-анаға міндеті:
-Ата-анаға бағынып, сый құрмет көрсету.
-Әрқашан көмектесіп, жақсылық жасау.
-Олар үшін қызмет ету ең басты міндеті екенін
-Қызметтен, жолдан, сырттан келгенде оларды күту.
-Олардан рұқсат алмай, ешбір жерге бармау...
1.4.Педагогикалық ұжым мен отбасының бірлескен іс-әрекеті және оның
Мектеп басшылығымен жүргізілетін тәрбие жұмыстарының формалары көп. Олар:
Тәрбие жүйесінде, әсіресе, жеке адамның жоғары моральдық қасиеттерін
Отбасы тәрбиесі - бұл қоғамдық тәрбиенің бір бөлігі,
Балалардың күн тәртібі жұмыс қабілетін толық сақтау үшін
Күн тәртібін баланы жинақылыққа, тілалғыштыққа, дәлдікке мұқияттылыққа
Күн тәртібін жасауда ата-ана баланың жасын, үй жағдайын,
Отбасында күн тәртібінің негізгі қүрамды бөліктері - еңбек,
Мектеп оқу-тәрбие жұмысының мазмұнын жақсартуға қамқорлық жасап, ата-аналарды,
Мектеп - өзгеріп отыратын жағдайлар мен құбылыстарды ажырата
Бала тәрбиесіне байланысты ұсынылатын әдебиеттер тізімі ата-аналарға әрбір
Жанұя, мектеп, көше – бұл әр баланың қарым-қатынас
Мұғалімге әсіресе өз тәрбиеленушілерінің кейбіреулерінің жанұясындағы, достарымен,
Оқушы тәрбиесінің тиімділігін жоғарылату көп жағдайда жанұя және
1.5. Оқу сапасын арттырудағы педагогикалық ұжым мен отбасының
Бүгінгі күні біздің қоғамыздың алдында білім сапасын көтерудің
Отанымыз-Қазақстанның 2030 жылға дейінгі кезеңге арналған даму стратегиясын
Қазіргі кезде біздің облысымызда балалардың 15 пайызы табыс
Медициналық тексерудің мәліметтері бойынша 12 мен 18 жас
Балаларға берілетін тамақтың құнарлығы мен витаминдік сапасы нашар.
Кешенді тексерудің нәтижелері талапкерлердің білім деңгейінің жоғары еместігін
Біздің қоғамымызда мектеп білім мен тәрбие беру мәселесі
Балалардың үйге берілген оқу тапсырмасына ата- аналар ерекше
Социологиялық зеттеру мәліметтеріне қарағанда бірсыпыра ата- аналардың әлі
Әрбір отбасы баланың үйде сабаққа дайындалуына толық жағдай
Бала оқуының сапасы тек мұғалімдерге ғана емес, ата-анаға
Ата-ананың басшылығы баланың оқуына жағдай туғызумен ғана шектелмеуі
Балалар үй тапсырмасын орындағанда, қиыншылдықтарға кездесіп, кейбір сөздердің
Кейде көмектесу- үй тапсырмасының орындалуын тексеріп отыру түрінде
Кітапты орап тыстаймын,
Жыртылмасын,
Мұқабасы бүктеліп
Қырқылмасын.
Таза болсын беттері,
Кірлемесін,
Көрген кісі кітабы
Кір демесін.
Балаларды сабақ соңынан қалдырып, осы өлеңді жаттатық. Жаттағанда
Мұндай жағдайда қиындықтан құтқару үшін, әуелі балаға тақпақтық
Төменгі сынып оқушыларының тапсырмасын тексеру үшін ата- ананың
Ал қазақ және орыс тілі сабақтарынан жаттығу жұмыстары
Мұнымен қатар ата-аналар оқушылардың табельдері мен күнделіктеріндегі алған
Ата- аналар үй тапсырмасымен бірге баланың сыныптан тыс
Баланы көркем әдеби кітаптарға үйір етіп, қызықтыру үшін,
Қазір оқушылар емтихан тапсырады. Сондықтан емтиханға әзірлік кезінде
Емтихан кезінде балалар өз біліміне сенбей: “Мен еш
Емтиханға билетпен ғана дайындалмай, жалпы материалды бір шолып
Кей балаларда, керісінше, өзіне- өзі шамадан тыс сенімділік
Педагогтың оқушы ата-анасымен қатынасуының өзіндік ерекшеліктері бар. Ата-ананың
Ата-ананың «мектепте ол не істеп қойды?»
Баланың жағымды және жағымсыз қиындықтары бірден талқыланбасын,
Егер ата-ана сізбен келіспесе, қарсы шықса оларға
Сіз ата-анамен олардың баласы жөнінде сөйлесуге келгеніңізді есте
ІІ тарау. Отбасылық қарым-қатынаста ата-ана ықпалын арттырудың педагогикалық
2.1. Педагогикалық ұжым мен отбасының бірлескен қызметі негізінде
Мектептің отбасыларымен жүргізетін барлық жұмыстары ұжымдық және дербес
Педагогикалық лекторийлер ата-аналардың назарын белсенді тәрбиелік мәселелерге аударуды
Сынып бойынша педагогикалық білім беру деп аталатын жұмыс
Мектептерде ата-аналардың тәрбие проблемаларына арналған жылдық қорытынды ғылыми-практикалық
Ашық есік күндері немесе ата-аналар күні үлкен дайындықты
Мәжіліс залында ата-аналар үшін 1-11 сынып оқушыларының концертін
Сыныптардағы кездесулер. Оқушылар бұл жайында ата-аналарына қалай оқып,
''үздік суреттер'', ''үздік қолөнер шебері'', ''Фото-мерген'', ''өнертапқыштар мен
Спорт зал, спорт алаңында ата-аналар комитетінің жүлдесіне жарыстар
Мәжіліс залында көркем фильмдер көруді ұйымдастыру. Ата-аналарға арналған
Мерекені ұйымдастырудың нұсқалары көп болуы мүмкін, ең бастысы
Сынып ата-аналарының жиналысы - дәстүрлі жұмыс формасы болғанымен
Ол сұрақтар мынадай болуы мүмкін:
-Сіздің мінезіңізді, ерік күшіңізді өміріңізде кездескен қандай қиындықтар
-Балаңыздың қиындыққа тап болған кездегі (сөз, іс-әрекет, сезім
-Сіздің балаңыз қиындықтардың қандайын жеңіп, қандайына шамасы жетпейді?
Осы мазмұндағы сұрақтар ата-ананың ойын жинақтап, тәрбие мәселесіне
Дербес жұмыс формалары ата-аналармен жұмыс жүргізуде маңызды рөл
Педагогикалық консультация - дербес жұмыстың кең тараған формасы,
Ата – аналар балаларды тәрбиелеу ісінде мектеппен қарым
Мектептің ата – аналармен жүргізетін жұмысының ерекшелігі осы
Дегенмен, мектеп оқушыларымен жұмыс істеу көп ізденуді, еңбек
Олай болса сынып жетекшісінің ата–аналармен жұмыс істеу қажеттіліг
- баланың өмірін ұйымдастыруда, оның тәрбиесіне қатысты мәселелелерді
- баланың әлеуметтік-педагогикалық және психологиялық даму жағдайын ескере
- баланың жан – жақты үйлесімді дамуы үшін
- балаға мектеп пен мектептен тыс тәрбие мекемелерінің,
- баланы әртүрлі ортада, әртүрлі жағдайда жан –
- балаға ықпал етудің жалпы тәсілімен техникасын ойластыруда,
- сынып жетекшісі, оқушылар және ата – аналардың
Осыдан барып мектеп пен отбасы тәрбиесінің жағымды факторларға
Ата – аналармен жүргізілетін жұмыстағы сынып жетекшісінің негізгі
1. Ата – аналармен тұрақты байланыс орнату.
Ондағы мақсат: отбасы, оның мүшелерінің өзара қарым -
2. Отбасы мен мектептің балаға қоятын талаптарының бірлігін
Ондағы мақсат: өмір сүріп отырған қоғамға белгілі бір
3. Ата – аналар ұйымын құру.
Бұл күрделі, әрі жауапкершілігі мол маңызды міндет. Бұл
4. Ата – аналардың педагогикалық білім дәрежесімен мәдениетін
Ол үшін ата – аналардың жаппай педагогикалық білім
Сынып жетекшісі жұмысының негізгі міндеттері:
1. Сыныптағы оқушылардың талап - тілектері мен мүдделерін
2. Сыныптағы оқушылардың не нәрсеге бейімділігін анықтап, оларды
3. Сыныптағы пән мұғалімдері мен мектеп әкімшілігінің және
4. Тәрбие үрдісінде мектептің, отбасы мен жұртшылықтың тығыз
5. Оқушылардың ата – аналармен үнемі байланыс жасап,
6. Оқущыларды тәрбиелеуде сыныптан және мектептен тыс түрлі
7. Тәрбие мен өзін - өзі тәрбиелеудің бірлігін
8. Тәрбие қызметінің тұтастығын, жүйелігін, тәрбиелік шаралардың бірлігін
9. Тәрбиенің негізгі бастауы – ұлттық тәлім –
Педагогикалық практикалар барысында зерттеп жүрген тақырыбым бойынша мен
Ата-аналар жиналысында слайдтар арқылы сауалнама жүргізілді.
Сіз қандай ата-анасыз?
1.Кез келген ісіңізді тастай салып баламен айналыса аласыз
2.Балаңыздың жасына қарамай,онымен ақылдаса аласыз ба?
3.Балаңызбен қарым-қатынас барысында жасаған қателеріңізді мойындайсыз ба?
4.Өзіңіздің қателігіңіз үшін балаңыздан кешірім сұрайсыз ба?
5.Балаңыз жасаған іс ашуландырған кезде өзіңізді ұстап, ашуды
6.Балаңыздың орнына өзіңізді қоя аласыз ба?
7.Бір сәтте сізге мейірімді адам деп сенуге бола
8.Өзіңіздің басыңыздан өткен балалық шағыңыздан ескерілетін жағдай айтасыз
9.Балаңыздың жүрегін жарақаттайтын сөздерді, сөйлем тіркестерін атамауға тырысасыз
10.Балаңызға уәде беріп, жақсы мінез-құлқын ескере отырып уәдеңізді
11.Балаға қалаған ісін жасауға, өзін ұстауға кедергі жасамай
12.Басқа бала сіздің балаңызға дөрекілік көрсетсе, себепсіз ренжітсе,
13.Балаңыздың көз жасы, дөрекі еркелеуі уақытша екенін білесіз,
Жауабы:
1.Әрқашан жасаймын, келісемін - 3 балл.
2.Кейде ғана келісемін - 2 балл
3.Келіспеймін - 1 балл.
Сауалнаманы бағалау өлшемдері:
0-16 балл. Бала тәрбиесі-сіз үшін үлкен проблема. Бала
16-30 Балаға қамқорлық жасау бірінші кезектегі маңызды іс.
30-39 Бала сіздің өміріңіз үшін ең құнды. Сіз
Сауалнама жүргізіліп болған соң ата – аналармен тренинг
«Мен сізге жазамын.....» ойыны /ата-
Қазір тапсырманың соңында әрқайсыларыңыз хат аласыздар, барлық ойыншылар
Ол адамға не айтқыңыз келеді, соның бәрін жазыңыз:
Талқылау:
1. Өзінің басқа адамдардың
2. Қазіргі көңіл -
Телімелі суретті тесті «Отбасының кинетикалық суреті»
Телімелі тест зерттеленетін баланың оқиғаны субъективті қабылдауы туралы
Бұл телімелі тесті қолданған кезде ескеру қажет: әр
Телімелі тест 2 бөліктен тұрады: отбасы суретін салу
Отбасы кинетикалық суретінің симптомокомплексы
Симптомокомплекс Симптом Бал
1. Қолайлы отбасылық жағдай 1. Отбасы мүшелерінің жалпы
2. Суретте балалардың көптігі
3. Отбасы мүшелерінің барлығының бейнеленуі
4. Бөлектенген отбасы мүшесінің болмауы
5. Штрихтардың болмауы
6. Сызықтың жақсы сапасы
7. Дұшпандылық көрсеткіштерінің болмауы
8. Парақта адамдардың теңбе-тең қойылуы
9. Басқа да мүмкін болатын белгілер 0,2
0,1
0,2
0,2
0,1
0,1
0,2
0,1
-
2. Үрей 1. Штрихтау
2. Негізгі сызық – еден
3. Сурет үстінде сызық болуы
4.Сызықтың қатты сызылуы
5. Өшірілуі
6. Бөлшектерге назардың көп бөлінуі
7. Заттардың көп болуы
8. Екулік және үзілмелі сызықтар
9. Бөлек заттардың астын сызуы
10. Басқа да мүмкін болатын белгілер 0,1; 2,3
0,1
0,1
0,1
0,1; 2
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
3. Жанжалдық 1. Тұлғалар арасындағы тосқауыл
2. Жеке тұлғаларды өшіру
3. Кейбір денелерде негізгі мүшелерінің болмауы
4. Жеке тұлғаларды бөлу
5. Жеке тұлғаларды оқшалау
6. Жеке тұлғалардың қолайсыз үлкендігі
7.Суреттік вербалды сейкессіз бейнесі
8. Заттардың көптігі
9. Отбасы мүшелерінің кейбіреулерінің жоқтығы
10. Арқасымен тұрған отбасы мүшесі
11. Басқа да мүмкін болатын белгілер 0,2
0,1; 2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,1
0,1
0,2
0,1
-
4. Өзін толықтырылмаған сезіну 1. Сурет авторы басқаларға
2. Денелердің парақтың төменгі жағында орналасуы
3. Сызық әлсіз, үзілмелі
4. Өзін басқалардан бөлек салу
5. Тұлғалардың кіші болғаны
6. Басқа тұлғаларға қарағанда өзін әрекетсіз етіп салу
7. Өзінің жоқтығы
8. Өзі артқа қарап отырғанын салу
9. Басқа да мүмкін болатын белгілер
0,2
0,2
0,1
0,1
0,1
0,1
0,2
0,1
-
5. Отбасылық жағдайда дұшпандылығы 1. Бір тұлға басқа
2. Тұлғаның басқыншылық қалыпы
3. Сызылып тасталынған тұлға
4. Түрі өзгерген тұлға
5. Теріс профилі
6. Қолдары екі жақта орналасқан
7. Саусақтары ұзын, сызылған
8. Басқа да мүмкін болатын белгілер
0,2
0,1
0,2
0,2
0,1
0,1
0,1
-
Зерттелушіге нұсқау: «Отбасыңның суретін сал, отбасыңның әрбір мүшесі
Сурет салу кезінде баланың айтқан әр бір сөзін
Сурет салынып біткеннен кейін, баламен келесі жүйе бойынша
Суретте кім салынған және отбасының әр мүшесі не
Отбасы мүшелері қай жерде оқиды немесе жұмыс істейді
Үйде тұрмыстық міндеттер қалай таратылады
Баланың отбасының әр мүшесімен қарым-қатынасы қандай
ЖКС интерпретациясы кезінде келесі көріністерге назар аударылуы керек:
отбасы суретінің құрылымын талдау;
отбасы мүшелерін жеке сурет ерекшелігін талдау;
сурет салу процесін талдау.
Отбасы суретінің интерпретациясының әрбір көрінісін толық талдайық.
Бала отбасы мүшелерін толығымен салмайды. Ол жанжалдық қатынаста
Отбасының суретін салған кезде, кейбір балалар өзін парақтың
Кейбір суреттерде адамдар емесе заттар, көп жағдайда жиһаз
Бала суретте ең алдымен өзі жақсы көретін отбасы
Егер бала қатынасы жанжал немесе үрейлі болатын болса,
Сурет салудың бірнеше түрін байқауға болады, ол жасы
Сурет салу процесін талдау баланың отбасылық қарым-қатынасы жөнінде
Көптеген сылтаулар, қолмен салған суретін жабу, бұл баланың
Бала өзі жақсы көретін отбасы мүшесін бірінші
ЖКС үшін сандық мағалар жүйесі құрастырылған. 5 симптомдар
1) қолайлы отбасылық жағдай; 2) үрейлік; 3) жанжалдық;
Балдар сомасы қаншалықты көп болса, соншалықты белгінің айқын
ІІ тарау. Отбасылық қарым-қатынаста ата-ана ықпалын арттырудың
2.1. Педагогикалық ұжым мен отбасының бірлескен қызметі негізінде
Қазіргі заман мектебі ата-аналарды да, балаларды да тәрбиелейтін,
Педагогикалық ұжымның оқушылардың ата-аналармен жүргізілген жұмыстарының негізгі түрлері
Бірінші ереже. Мектеп пен сынып жетекшісінің отбасымен
Ата-аналардың көпшілігі өз міндеттерін жақсы түсінеді, бірақ тәрбие
Екінші ереже. Ата-ананың тәрбиелік мүмкіндіктеріне сенім арту, олардың
Үшінші ереже. Отбасының өміріне орынсыз араласуға жол бермейтін
Төртінші ереже. Тәрбие мәселелерін шешуге өмірге құштар, көтеріңкі
Егер осының бәрі даму заңдылығы түрінде қабылданса онда
Ата-аналармен, оқушы отбасымен байланыс орнату мұғалімнің ең басты
Отбасында болу, шақыру арқылы іске асқан жөн. Статистикалық
Ата-аналармен сынып жетекшісінің байланыс жасауының бір түрі ата-аналардың
Тапсырманың бірінші түрі–белсенді тәрбиелік позиция, балалармен тікелей жұмыс
Тапсырманың келесі түрі - мұғалімге, тәрбиешіге, ұйымдастырушылыққа көмек
Отбасы ата-аналармен байланыс орнату отбасы тәрбиесін насихаттауға ықпал
Мектептің ата-аналармен жұмысын ұйымдастыру нысандары әр түрлі болуы
Ата-аналармен ынтымақтастыққа бағытталған әкімшілік-ұйымдастыру жұмыстары – мектептің және
Ата-аналар жиналысы – мектеп пен отбасының біріккен іс-қимылындағы
Г.Фигдордың «Психоаналитическая педагогика» кітабында ата-аналар жиналысының бейімделген нұсқасы
Сәлемдесу;
Балалардың осы білім мекемесіне беруді қалағаны үшін ата-аналарға
Педагогикалық мәселелерді еркін түрде атап көрсету («Барлық отбасыларда
Балалар сыныпта және мектепте үйіндегімен салыстырғанда, неғұрлым тәртіпті
Ең соңында, тәрбиелік қиындықтар әр ортада, әрқашан кездесетіндігін
Ата-аналар жиналысын серіктестердің кездесуі ретінде де өткізуге болады:
Психологиялық-педагогикалық кеңес беру жұмысы.
Педагог ата-аналардың психологиясын түсініп, ескеріп әрекет етуі қажет.
Табысты диалогтың келесі шарты – мұғалімнің де, ата-ананың
Сынып жетекшісі ата-аналарға ешқашан балалары үстінен шағымданбау, «тиісті
Педагогтің ата-аналарымен жұмыс істеуге дайындығын төмендегі фкторлар анықтайды:
Теориялық білімі;
Оқушылардың ата-аналарымен өзара қарым-қатынас тәжірибесі;
Педагогтың рефлексиясы, ата-аналарға ғана емес, өзіне де, ата-аналармен
Оқушылардың отбасыларымен байланыс орнату, оларды мектеппен тиімді іс-қимылға
Ізгілік және педагогикалық мәдениеті.
Ата-аналармен қарым-қатынаста психологтардың ақыл-кеңесі пайдалы. Мектептің психологиялық қызметі
Ақпараттық-әдістемелік жұмыс – педагогикалық ұжым мен отбасының ынтымақтастық
Ақпараттық жұмыстың шығармашылық және үйлестіруші орталығы – «Тәрбиенің
«Біздің жетістіктер», «Біздің сынып», «Ата-аналарға мектеп туралы», «Болашаққа
Ата-аналарды педагогикалық ағарту үрдісі ата-аналар университетінің дәрістері арқылы
Жалпы мектеп деңгейінде ата-аналар мен балалардың мәселелері талқыланатын
Диагностикалық-талдау жұмыстарын ата-аналармен өзара іс-әрекеттің ең қызықты әрі
Мұғалімнің мәртебесі мен кәсіби біліктілігі, іс-әрекетінің нәтижесі көп
Ата-аналардың білім мекемесінің іс-әрекетіне қанағаттануын зерттеу әдістемелері көп.
Бұқаралық-мәдени жұмыс ата-аналарды сыныптың және мектептің дәстүрлі мерекелері
Ата-аналар педагогтердың бөліп берген рөлдерін орындап ғана қоймай,
Өткізілген істің жүргізілуін және нәтижесін топтық рефлексиядан өткізді;
Болашақ қадамдарды жоспарлады.
Ата-аналар әдеттегідей «Білім күніне» немесе «Соңғы қоңырауға» ғана
2.2. Ата-аналардың педагогикалық білімін арттыру бойынша жүргізілген
Отбасы тәрбиесіне қатысты ғылыми-теориялык әдебиеттерді талдау, ата-аналар арасында
Бірінші, ата-ана отбасы тәрбиесіндегі алға қоятын мақсатын анықтап
Екінші, тәрбиенің мақсатын айқындап алған соң, енді осы
Үшінші, арнайы педагогикалық білімі жоқ адамдар, ата-аналар аздап
Төртінші, ата-ана беделін орынды пайдалану. Осыған
– аулақтық бедел, өзімшіл, менмендік, өсиетшіл, қазымыр, тақуагершіл,
Бесінші, отбасында орнаған тәртіп пен әдептілік салт-дәстүрі. Жалпы
Алтыншы шарт - отбасы мүшелерінің бақытты болуына тура
3-кесте. Ата-ананың тәрбиелік ықпалын арттыру шарттары
№ Шарттары Мазмұны
1
1 Отбасы тәрбиесінің мақсаттылығы 1. Бала болашағын болжауы
2. Баланың дұрыс тәрбиелеуге ынтасы
3. Адамгершілік бағытты ұстануы
2
2 Жақсы үлгі өнеге көрсету мүмкіндігі 4. Ата-ананың
5.Әке мен шешенің өзара сыйластық қарым-қатынасы
6. Балаларының арасында сыйластық, достық қарым-қатынас орната білуі
7.Басқалармен сыйластық қарым-қатынаста болуы
3
3 Ата-ананың педагогикалық білімі 8.Балалардың жас ерекшелігі педагогикасы
9.Тәрбиелеу ұстанымдарын (принциптерін) меңгеруі
10. Болжампаздығы мен пед.тұтқиыл жағдайларды шеше білуі
4
4 Ата-ана беделін дұрыс пайдалана білуі 11. Балаға
12. Баланы соңынан ерте білуі
13. Баланы жақсыға еліктете алуы
14. Балаға жақыны, сырласы, ақылшысы бола білуі
5
5 Отбасы тәртібі туралы білімі, іскерлігі /білігі/ 15.
16. Отбасы тәртібін балаға мойындатуы 17. Тәртіп туралы
18. Өзі тәртіп үлгісі болуы
6
6 Отбасында пед.жағымдықты орнатуы 19. Баланың өзіне сенімін
20. Күнделікті өмірден қуанышты сәттер
21. Баланың жақсылығын арттырып, жаманын жасыра білуі
22. Баламен бірлескен ic-әрекетте қуаныш сезімін туғыза білуі
Бұл педагогикалық шарттардың әрқайсысының өзі көптеген ереже, қағидаларды
Отбасы қарым-қатынасының педагогикалық, психологиялык сипаты, қағидалары, әдістері-тәсілдері, мазмұны,
Отбасы қарым-қатынасының бала тәрбиесіне ықпалын ата-аналардың ұғынып, түciнy
Отбасындағы бала тәрбиесіне ықпал ететін педагогикалық шарттар туралы
Эксперимент жұмысымыздың моделін түзуде осы еңбегіміздің біpiншi тарауындағы
Көрсетілген өлшемдер төңірегінде 1-кезеңде, тексеру экперименті өткізілді. Оған
Эксперименттен соң ата-аналардан жоғарыда берілген педагогикалық шарттарды тексеруге
4-кесте. Ата-аналардың тәжірибелік-эксперимент жауаптарының
көрсеткіші (%-есебімен)
Р/с Тест сұрақтары Экспериментке дейін Эксперименттен кейін
- + - +
1 Шарт түзу деген сөз нені білдіреді? 92
2 Педагогикалық шарт түзу деген не? 89 11
3 Отбасында педагогикалық шарт түзу дегеніміз не? 87
4 Ата-ананың балаға ықпалын арттыру шарттарының негізі 74
5 Ата-ананың тәрбиелік ықпалы деген не? 76 24
Ескерту: «-» - қате жауап, «+» -
Сурет 1. Ата-аналардың педагогикалық білім деңгейінің экспериментке
дейінгі және эксперименттен кейінгі өсу динамикасы
Біз өз тәжірибелік-эксперименттік жұмыстарымыздың барысында ата-аналардың жалпы педагогикалық
«Отбасындағы балалардың арасындағы бәсекелестік деңгейін анықтау шкаласы»
әдістемесінің мақсаты – отбасындағы балалардың өзінің кіші бауырына
А нұсқауы: «Төменде келтірілген сұрақтарға «иә» немесе
№ 1 Сұрақнама бланкісі
Егер саған байланысты болса, онда сен.........
Әрдайым кіші бауырыңмен (қарындасы,сіңлісі) бірге ойнар едің -
Өзіңнің жақсы көретін ойыншықтарыңды берер едің – иә,
Оны өзіңмен бірге серунге алып шығар едің –
Оны басқалардан қорғап жүрер едің – иә, жоқ
Оны қарайтын едің – иә, жоқ
Оны анаң мен әкеңе мақтайтын едің – иә,жоқ
Оның бар болғанына қуанар едің – иә, жоқ
Ол үйде жалғыз қалмасын деп, жанында отырар едің
Ертегі оқып берер едің - иә, жоқ
Оны бала бақшаға немесе мектепке алып барар едің
Нәтижелерді өңдеу және талдау. Барлық сұрақтарға жауап берілгеннен
Үлкенбауырларына қызғаныш сезімі мен балалар арасындағы бәсекелетік деңгейінің
Нұсқау Б сұрақнаманың әр пунктіне бала нақты
№ 2 сұрақнама бланкісі
Егер саған байланысты болса, онда сен....
Өзіңнен үлкен бауырыңның бар болғанына мақтанасың-иә, жоқ
Одан үлгі алып жүруге ынталысың- иә, жоқ
Онымен жақсы дос болар едің- иә, жоқ
Үлкен ағаң бар екені жайлы барлығына айтар едің-
Оны анаң мен әкеңе мақтар едің- иә, жоқ
Сабағын дайындауға кедергі келтірмейтін едің- иә, жоқ
Ата-анаңа ол жайлы шағымдар айтпайтын едің- иә,
Үйде барлық шаруаларды орындауға көмектесер едің-иә, жоқ
Онымен барлық тәттіні бөлісер едің- иә, жоқ
Барлық жақсыны соған берер едің- иә, жоқ
Нәтижелерді өңдеу және талдау: Барлық сұрақтарға жауап берілгеннен
Тұлғаның агрессивтілік деңгейін анықтау.
Отбасында зорлықтын бар болуы агрессивті мінез -құлықтың қалыптасуына
Агрессивті мінез- құлықтың нақты көріністерінің пайда болуын
Бейімдеу іс-әрекеті бұл адамның от басы мүшесі мен
Агрессивті мінез – құлықтың төмендегі типтерін бөліп көрсетуге
1.3. Қосымшасында Басса-Дарк сауалнамасы берілген оның негізгі
Қорытынды
Отанымыздың игілігі үшін әрқашанда еңбек етіп, қоғам дамуының
Елбасы және үкіметіміз қоғам өмірінің барлық салаларын жаңарту
Балаларды тәрбиелеуді ойдағыдай жүзеге асыруда мектеп ұжымдары, ата-
Қазақстанда мектептер мен жұртшылықтың белсенді қатысуымен ата- аналардың
Зерттеу жұмысының нәтижелері мынадай қорытындылар жасауға мүмкіндік
Отбасы тәрбиесінде ата-аналарды арнайы даярлаудың
Ата-аналарға педагогикалық білім жетілдіру жұмыстарын ұйымдастырудың, әдістері, жолдарының
Отбасында балаға ата-ананың ықпалын арттырудың педагогикалық шарттары негізінде
Зерттеу жұмысының нәтижелеріне
әзірленді:
бүгінгі жастар, болашақ ата-аналар болғандықтан, оларды отбасында бала
отбасы педагогикасын барлық жоғары, орта арнайы оқу орындарына
біздің зерттеу жұмысымыз отбасы тәрбиесіне байланысты барлық мәселелерді
Әдебиеттер
Қазақстан Республикасы Ата Заңы
"Қазақстан –2030" бағдарламасы,«Баланың құқығы туралы Конвенция»
Азаров Ю.П. Отбасы педагогикасы. М. 1985.
Алтынсарин Ы. Таңдамалы шығармалар. А.,1988.
Байтұрсынов А. Ақ жол. Алматы, 1991.
Болдыров Н.И. Сынып жетекшісі. Алматы, 1980.
Дубровиной И.В. "Возвратные особенности психологического развития детей." М.,
Жарықбаев К. Қалиев С. Қазақтың тәлім тәрбиесі.Алматы. 995.
Жұмабаев М.Педагогика. Алматы,1992.
Ильина А.Т. Педагогика. Алматы, 1977.
Қоянбаев Ж.Б, Коянбаев P.M. Педагогика. Алматы, 2000.
Құрманалина Ш.Х., Мұқанова Р.Ж., Ғалымова А.У., Ильясова Р.К.
Қоянбаев Ж.Б . Педагогика. Алматы, 2000.
Макаренко А.С. Работа воспитателей. Сочинения, 5 том, 88-бет.
Оразбекова К. Отбасы психологиясы. Алматы. 2000.
Пинт А.О. Ата-аналар, сіздер үшін. Алматы, 1972.
Сухомлинский В.А. Ата-ана педагогикасы. Алматы,1983.
Сухомлинский В.А. Балаға жүрек жылуы. Алматы. 1976.
Қоянбаев Ж. Семья және балалар мен жетекшілер тәрбиесі.
Қожахметова К.Этнопедагогика:теория и методология.Алм.2001
Жарықбаев Қ, Қалиев С. Қазақ тәлім - тәрбиесі.
Попов В.С. "Пробуждение души" М.: Знание, 1990г.
Петровского А. В "Возвратная и педагогическая психология".
Ремшмидт X. "Подростковый и юношеский возраст". Мир
Рогов Е.И. "Настольная книга практического психолога в образовании"
Романова Е.С., Потемкина О.Ф. "Графические методы в психологической
Сатир В. "Как строить себя и свою семью."
Соколова В.И., Юзефович Г.Я. "Отцы и дети
Спиваковская А.С. "Как быть родителями: (о психологии родительскойлюбви)"
Спок Б. "Разговор с матерью" СПб: Лениздат, 1992.
Степанов С.С. "Диагностика интеллекта методом рисуночного теста." М.:
"Методы семейной диагностики и психотерапии." Москва & Санкт-Петербург:
Эйдемиллер Э.Г., Юстицкий В.В. - "Семейная психотерапия" Л.:
Фромм Э. "Азбука для родителей" Л.,
Г.Фигдордың «Психоаналитическая педагогика»Л.:1991
Хоментскаус Г.Т. "Семья глазами ребенка". 1990.
"Учителям и родителям о психологии подростка" ' Под
Әбенбаев С.Ш. Сынып жетекшісі. Алматы,2004.
Берікбаев С. Баланың бас ұстазы –ата-анасы. Тәрбие құралы
Галиев Е. Мектептің отбасымен байланысы. Тәрбие құралы. №6,
Қожахметова Қ.Ж. Сынып жетекшісі. Алматы, 2000.
Мұсырманов А. Ата-ана және мектеп ынтымақтастығы. Қазақстан мектебі.
Тәлім –тәрбие тұжырымдамасы.Қазақ мектебі. 5ақпан 1993
Сұлтанова Ғ. Мектеп психологының жұмыс кітабы.-А.2008
Сагындыкұлы Е. Педагогика. Алматы
Қосымша
АТА-АНАЛАРҒА КЕҢЕС
баяндамалар мен жаттығулар [44]
Өз балаңызға жақсы денсаулық тiлесеңiз, отбасында өмiр сүруде
А) еңбек етудiң, демалудың, тамақтанудың белгiлi бiр
Б) Таңертең күнiңiздi дене шынықтыру гимнастикадан бастап (30
В) Темекiнi тастаңыз. Балаларыңызға темекi шегу – өзiн-өзi
Г) Үйге кiрген соң үкiметке, бағаларға, келеңсiздiктерге деген
Д) Телевизордың құлы болып кетуден қашыңыз. Одан да
Е) Бос уақытыңызды балалармен бiрге спорттың бiр түрiмен
Ж) Сiздiң барлық әдетiңiз баланың үйреншікті ісіне айналатынын
Егер балаңыздың еңбекқор, еңбексүйгiш болғанын қаласаңыз (ал бұл
А) Балаларыңыздың отбасылық жұмыстардың қандай да бiр түрiнен
Б) Отбасы мүшесiнiң iс-әрекетiне ешқашан жаман баға
В) Үйдегi болған келеңсiздiктi ешкiмге айтып жаймаңыз,
Г) Еңбектiң түрiн “әйелдiкi”, “ердiкi” деп ешқашан бөлмеңiз.
Егер балаңыздың болашақта бақытты отбасы басшысы, жақсы әке-шеше
А) отбасында ашық-жарқын, парасатты қалыпта болыңыз, ұстамды, байсалды
Б) балаларға неғұрлым көп уақытыңызды арнаңыз, олардың немен
В) ерiңiзге (әйелiңiзге) сыйлы қарым-қатынасыңыз өте жоғары, айқын
Егер балаңызды орта адамы, мәдениеттi адам ретiнде көргiңiз
А) Балаңыздың мектептегi жетiстiгiне қуана бiлiп, қолдау көрсетiңiз.
Б) Балалармен бiрге мәдениеттi демалуға қаражат, уақытыңызды аямаңыз.
В) Кiтап оқуға (бiрге және өзiңiз де) уақыт
Г) Баланың мәдени хоббиiн, құштарлығын қолдаңыз. Әсемдiкке талпынысын,
Егер балаңызды қатал, еш нәрсеге қызықпайтын “жүрегi жоқ
А) Өзгелерге, өзiне жақсы қарым-қатынасқа тәрбиелеңiз. Өзгелер туралы
Балаңыз мейiрiмдi, сенiмдi, сiздiң қарттығыңызды сыйлайтын тірек болсын
А) Өзiңiз ата-анаңызға, үлкендерге, ағайынға мейiрiмдi, қайырымды болыңыз.
Осыдан түйiн: Бүкiл тәрбие екi ғана қағидаға негiзделген:
1. Сiздiң жеке бас үлгi-өнегеңiз;
2. Баланың дамуына қолайлы жағдай жасау.
Бала тәрбиелеудің он ережесі.
Орысшаға румын тілінен аударылып, мың тоғыз жүз сексен
Халықаралық балалар жылында қабылданған. Песталоццидің, Фребельдің, Черньнің педагогикалық
1) Балаңды сүй. Яғни, оның қасыңда барына қуан,
2) Балаңды қорға. Яғни, оны жаны мен тәніне
3) Балаңа жақсы үлгі бол. Оның бойына дәстүрлі
4) Балаңмен ойна! Яғни, балаңа қажет уақыт тап,
5) Балаңмен бірге еңбектен! Балаң жұмысқа қатысқысы келгенде,
6) Баланың оңай болмаса да өз бетімен өмірлік
7) Балаға адамдық бостандықтың мүмкіндіктері мен шектерін көрсет!
8) Баланы тіл алғыш етіп үйрет! Ата-анасы баланың
9) Баладан пісіп-жетілу сатысына және өзіндік тәжірибесіне сәйкес
10) Балаға еске түсіруге болатын құндылыққа ие әсерлерді
Баламен сөйлесудің 9 ережесі.
1.Үйге ашығып келмеңіз. Ашыққан адам шыдамсыз, мазасыз болады.
2.Өте шаршап қажымаңыз. Шамадан тыс физикалық, ақыл-ой жүктемелер
3.Қызметіңіз туралы айтқанда бала қызметтің одан маңызды екенің
4.Баламен сөйлесу бәрінен де маңызды. Ас дайындауда немесе
5.Бала көмекші, әрі отбасының тең құқылы мүшесі. Ыдыс
6.Бала арқылы мен білемге салмаңыз. Сіз ересексіз, сондықтан
7.Жұмыс - бұл жанұяны қамтамасыз ететін құрал. Егер
8.Тыңдай біліңіз. Көпшілігіміз баланың ісі шала, сөзі маңызды
9.Баламен кеңесіңіз. Өз ойларыңызбен уайыммен бөлісіңіз. Ақыл-кеңес сұраңыз
-Сіз балаңызбен ішімдік пен есірткі заттар туралы әңгімелесіңіз.
-Шын мәнісінде сізбалаңызды тыңдауға үйреніңіз.
-Балаңызға өзіңізге қатысты жақсы нәрсені қабылдауға көмектесіңіз.
-Балаңыздың санасына қымбат құндылықтарды қалыптастыруға тырысыңыз.
-Балаңызға керемет үлгі болыңыз.
-Балаңыздың өз құрдастарының ықпалына қарсы тұра алуына
-Отбасылық ережелерді жасаңыз.
-Салауатты өмір салтын ұсынуды, шығармашылық белсенділікті көтермелеңіз.
-Өзге ата-аналармен бірігіңіз.
-Егер сізді проблема деген күдік туса, не істейтінізді
В.А. Сухомлинскийдің отбасылық тәрбиеге байланысты айтқан өсиеттері:
- намысына тиме,
- қорқытпа,
- уәде беруге талап етпе;
- шектен тыс көп ақыл айтпа;
- өз қатенді мойындауға қорықпа,
- тәрбиені өзіңнен баста;
- өз балаңа сен,
- балаға өзіне сенуге көмектес!
Балаңызға айналайын деп айтудың 77 мүмкіндігі
Балаға деген сүйіспеншілігіміз бен махаббатымызды білдіру арқылы
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
бақыттымын!
66.
маңызды!
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
« Біз біргеміз!» жаттығулар
Мақсаты: Отбасындағы қарым –қатынасты нығайтуға өзара түсінушілікте ата-аналар
«Қолынан танып біл!»
Көздері байлаулы әкелері балаларын тауып алулары керек.
Талдау:
1.Сізге балаңызды табуға не көмектесті?
2.Балаңыздың қолынан ұстағанда не сезіндіңіз?
«Біз бақытты жанұямыз!»
Алдын-ала салынған суреттер арқылы өз балаларыңыздың салған суреттерін
Талдау:
1. Өз отбасыңыздың суретін қалай таптыңыз?
2. Өз отбасыңызды табу қиын болды ма?
3.Суреттерден отбасыңыздың суретін тапқаннан кейін қандай сезімде болдыңыз?
«Аралда»
Қажетті құралдар: қиынды газеттерді еденге жайып үстінде
Қатты теңіз толқуынан кейін кеме суға кетіп, кеменің
«Үшеуіміздің суретіміз!»
Суретті бір-бірімен ақылдаспай асалады. Баласы суретті бастайды, әкесі
Талдау:
1. Сіздің бастаған суретіңіз ойыңыздан шықты ма?
2. Алға қойған мақсатқа жету үшін кедергі болды
3.Бір-біріңізді қалай түсіндіңіз?
4.Өзіңіз суретке қанағаттанасыз ба? Жоқ болса неге?
Әр отбасының салған суреттерін талқылауға уақыт беріледі.
«Өтінемін» ойыны.
Мақсаты: Ата-ана мен балалар арасындағы қарым-қатынасты жақсарту, бір-біріне
Қатысушылар ортаға жартылау шеңбер жасап тұрады.
-Құрметті ата-аналар, балалар! Сіздер қандай «сиқырлы» күші бар
-Рахмет, өтінемін, т,б
-Мен әр түрлі өтініштер жасаймын, егер мен «өтінемін»
-секіріңдер
-оң аяқтарын көтеріңдер
-өтінемін, алақанмен қол шапалақтаңдар
-өтінемін, бір-біріңді құшақтаңдар.
- оң қолдарыңмен сол құлақтарыңды уқалаңдар
«Сиқырлы таяқша» жаттығуы
Сиқырлы таяқшаны бір-біріңе ұсына отырып, адам бойындағы жағымды
Жағымды Жағымсыз
Мейірімділік өтірік айту
Жан ашу өшпенділік
Сыпайылық Кек сақтау
даналық Тіл алмау
Әр жағымсыз қасиеттің өзінің жақсы жағы болады. Мысалы:
«Тілек шамы».
Мақсаты: тренинг туралы пікірлерін ортаға салу.
-Құрметті ата-аналар, балалар. Біз сіздермен жанұядағы ата-ана мен
Оқып, талдап, ғибрат қыл...
Ертеде бір кісі баласы тұрмай жүріп көрген баласын
Әкесі әбден ойланып, мынадай айла жасайды. Баласын шақырып
Адамның жаман қасиеттері және 9 жауы:
Басты жауың - жалқаулық, сорлататын жаныңды,
Осалдығың - аңқаулық , соқтыратын саныңды.
Жасқыншақ болсаң, ұры алар қоралап қойған малыңды,
Жалатқызбас жасықтық, аузыңдағы балыңды.
Өтірік айтсаң өңмеңдеп, жоғалтасың арыңды,
Өсек терсең телмеңдеп, кетірер суға салыңды.
Көпірме босқа мақтан қып, түкке тұрмас барыңды,
Көрінгенге жалтақтап, бола алмайсың жағымды,
Біреуді алдап-арбаумен, аша алмайсың барыңды.
47
57
0
10
20
30
40
50
60
70
1
2
3
4
5
6
экперименттен
кейін
экспериментке
дейін