Мазмұны :
Кіріспе-------------------------------------------------------------------------------------- 3-4
I Шағын кәсіпкерліктің белгілері және
Шағын бизнесті кәсіпорынның артықшылығы және рөлі-------------------5-6
Шағын кәсіпкерлікті құру----------------------------------------------------------7-9
II Шағын кәсіпорындардың қоғамның экономикалық дамуындағы қаржыландыру көзі
2.1 Шағын кәсіпкерлікте табыстарды есептеу және анықтау---------------10-16
2.2 Шығынның жұмсалуы және шығысты анықтау---------------------------17-19
III Қазіргі қоғамның экономикалық даму
3.1 Кәсіпорын қаржысын ұйымдастыруды жетілдіру және салық
Пайдаланылған әдебиеттер--------------------------------------------------------------35
Кіріспе
Шағын бизнес нарықтық экономикада өте кең мағыналы. Шағын
Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорынның
Кәсіпорынның қаржы жағдайы
Нарық жағдайында ол ең бірінші
Экономикалық қызығушылыққа толы , күш-қуатты және ойлап тапқыш
Әлемде шағын бизнесті қолдаудың әртүрлі жолдары бар: сақтандыру
Біздің елде шағын бизнеске көңіл бөлу тек соңғы
I Шағын кәсіпкерліктің белгілері және түсінігі
1.1 Шағын бизнесті кәсіпорынның артықшылығы және рөлі
Шағын бизнес туралы мынадай қате пікір қалыптасқан; шағын
Ал шынында шағын бизнес термині , түсінігі –
“Шағын бизнес” туралы заңда шағын бизнестің екі белгісі
Шағын кәсіпкерлікті дұрыс басшылыққа алу үшін – жұмыс
Нарықтық экономикаға өту жағдайында елдің бүкіл экономикалық инфрақұрылымына
Әлемде шағын кәсіпкерлік пен фирмалар өте көп, оның
Шағын және ірі кәсіпорындар, сонымен қатар фирмалар арасындағы
Шағын кәсіпкерлік қызмет ете отырып амортизациялық төлемдер бойынша
Шағын кәсіпкерлікті құру және жою
Шағын кәіспкерліктің қызметінің жүзеге асырылуы мен жойылуы “Шағын,
Кәсіпорын қызметі тек мүлік иесі немесе уәкілетті органның
Кәсіпорындардың мемлекеттік тіркеуден өтуі.
Кәсіпорындардың мемлекеттік тіркеуден өтуі, оның ұйымдастырушылық құхықтық құрамына
Мемлекеттік тіркеуден өтпеген кәсіпорындар өз қызметін ары қарай
Кәсіпорындардың мемлекеттік тіркеуден өтуі үшін келесідей құжаттар ұсынылуы
- құрылтайшының арызы
- шағын кәсіпкерліктің жарғысы
- кәсіпорынның құрылуы туралы шешім немесе құрылтайшылардың келісім
- мемлекеттік баж салығын төлегені туралы куәлік
Кәсіпорынның тіркелгендігі немесе тіркеуден бас тартылғандығы құрылтайшылардың арызы,
Мемлекеттік тікеуден кәсіпорынның өтпейтіндігі туралы шешім тек қана
Кәсіпорынға мемлекеттік тіркеуден өте алмайтындығы туралы шешім берілген
Кәсіпорынның қызметінің тоқтатылуы тек кәсіпорын қызметі заңсыз деп
Кәсіпорынды тарату немесе кәсіпорын қызметін тоқтату туралы шешім
- кәсіпорын банкрот болған жағдайда
- Қазақстан Республикасының заңымен негізделген міндеттерді орындамағаны үшін
- Кәсіпорынды құру және құру туралы құжаттардың сот
- Қазақстан Республикасының басқа да заңмен негізделген себептері
Кәсіпорындарды тарату құрылтайшылар шешімімен және тарату комиссиясының бұйрығымен
Кәсіпорын банкротқа ұшыраған жағдайда кәсіпорынды тарту тек Қазақстан
II Шағын кәсіпорындардың қоғамның экономикалық дамуындағы қаржыландыру
2.1 Шағын кәсіпкерлікте табыстарды есептеу және анықтау
Кәсіпорын өз қызметін өзі жоспарлайды және даму қағидалары
Шағын кәсіпкерлік базар қатынастарын ұдайы іске қосып отыратын
Бірақ мәселе тек мұнда ғана емес. Шағын кәсіпкерлік
Дамыған елдердің тәжірибесі шағын кәсіпкерлік экономиканың даму қарқынын
Қазақстанда шағын кәсіпорындар жүйесін қалыптасру әлі жүріп жатыр.
Қазақстанда бүгінгі күні шағын және орта кәсіпкерлік бастан
2000-2005 жылдар ішінде ҚР-да істеген шағын кәсіпорындар саны
( мың есебі )
2000жыл 2001 жыл 2002 жыл 2003 жыл 2004
146,0 139,7 142,8 151,3 210,4 247,1
Шағын кәсіпорындардың соңғы жылдары күрт ұлғаюы жаңа нарықтық
Жұмыспен қамтудың салалық құрылымын қарастырсақ, шағын бизнеспен айналысатын
Жұмыс істеп тұрған шағын кәсіпорындар өндірген өнім көлемінің
Шағын кәсіпорындар материял және қаржы ресустарын ұтымды пайдаланып,
Нарықтық экономикаға өтуге орай көптеген жаңа шаруашылық түрлері
Батыста ірі және ұсақ өндіріс орындарының мәселелері кәсіпорын
Шағын кәсіпкерлік тек бәсекелестің ғана емес, сонымен бірге
Жабдықтаушылар мен тұтынушылар
Осылайша қаржылық жағдай кәсіпорынның
Құрылтайшылар немесе шағын кәсіпорын директоры шешімімен заңда
Кәсіпорын заңдағы талаптарға сәйкес әлеуметтік медициналық және басқа
Салықтарды және басқа төлемдерді бюджетке төлегеннен артылған сомма
Таза табыстың бір бөлігі коллектив мүшелеріне беріледі. Бұл
Бұл жұмысшылар ұйымына берілген қаражаттар әр жұмыскер қызметінің
Егер қызметкерлер салымдарын тоқтатса, онда аяқталған жыл мерзімінде
2.2 Шығынның жұмсалуы және шығысты анықтау
Шығындардың құрамы тауарларды өндіріу және кәсіпкерлік шығындармен, өнімнің
Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалардың бухгалтерлік есеп және
Шығындар мыныдай элементтермен топталады:
- заттық шығындар
- тауардың тозуы шығындар
- материалдық емес активтердің тозуы
- еңбек ақы төлеудегі шығындар
- басқа да шығындар
Бекітілген тәртіпке байланысты тауарды өндіру және ұсыну шығындары,
Кәсіпорынның өнімді жинау басқа да салықтар бойынша
- Транспорттық құралдардың иелеріне салық
- Автокөліктердің құралдарына есептелінетін салық
- Кеден заңдарымен сәйкес кеден тарифтерін төлеу бойынша
- Жалға алу төлемдері, жер салығы ретінде: егер
- Сауда орталығының Қазақстан Республикасының құқықтық нормативтік актілеріне
- 5 % көлемді қамтитын жарнама шығындары
Транспорттық салық көрсетілген қызметі үшін белгіленген тәртіп бойынша
Жеке тұлғалар бұл салық түрін көрсетілген мерзімде банкке
Заңды тұлға ретінде жоғары білімі жоқ кәсіпкерлік қызметпен
Транспорт құралдарына болашақта сатылатыны көрсетілсе салық есептелінбейді.Транспорт құралдарына
Шығыстармен қоса есептелінген шығындарға мыналар жатады:
- автокөліктерді қабылдау бойынша салықтар
- мемлекеттік бюджеттік емес қорларға салымдар,Қазақстан Республикасының заңында
- сақтандыру төлемдері бойынша көрсетілген тарифтерді төлеу шығындары.
Кәсіпкерлік қызметпен дербес кәсіпорын ретінде қызмет көрсететін ұйымдарға
- Штамптарды дайындау шығындары
- Есеп-қисап құжаттарын тапсыру бойынша қажетті кеңсе
-Чек кітапшаларында көрсетілген сомманы банкке төлеу үшін шығындар
- Банктен несие алғаны үшін төленетін пайыздық төлемдер
-Негізгі құралдарға жөндеу үшін жұмсалатын шығындар
- Кәсіпкерлік қызметтің маңыздылығы үшін қолданылған телеграф шығындары
-Әдеби кітаптар, газет журналдар үшін төленетін шығындар
-Жалға алынған офис үшін мекемелер, транспорттық құрал жабдықтар
- Кәсіпкерлік қызметтің даму мақсатында жүргізілген жарнама қызметтері
III Қазіргі қоғамның экономикалық даму жағдайдағы
Кәсіпорын қаржысын ұйымдастыруды жетілдіру және салық салу жолдарын
Біздің шағын және орта кәсәпкерлікті дамытудың түбірінен жаңа
Қазақстандықтардың бастамашылығына кең өріс ашу үшін жағдай жасалды,
“Салық салу және салық салу тәртібі” туралы заңға
Кіріс салық мүшелері есеп – қысапты анықтау үшін
- Жалпы табыс
- Табыс алумен байланысты шағындар
- Тұтас жылдық таза табыс
- Шегерулердің соммалары мен жеңілдіктер
- Тұтас жылдық салық салынатын табыс
Жалпылама табыс – жеке тұлғалардан алынған табыстардың соммасы
- Тұтынушының жеке мұқтаждық және оның жанұйалық себептеріне
- Салық төлеумен, лицензиялық басқа да жиналымдармен тауардың
- Басқа да шеккен зияндар
-Пайыздық ақы төлеумен мерзімі өткен және мерзімі ұзартылған
- Сот және төрелік шығындармен
- Заңгерлік және жеке тұлғалардың арызымен
Құжатталған және құжатталмаған бағалы қағаздармен қызметпен байланысты
Талдау қорытындысы бойынша барлық
Ал салық салудың салалары, құрылымы өте күрделі
Салық салу – бұл табысты және қайнар көздерді,
Бірінің мәні мынада: салық, салық төлеушіге мемлекет тарапынан
Қазіргі заманғы салық жүйесі бірнеше қағиданы қолданады: жалпылай,
Салық қандай болу керек ( жоғары немесе төмен)
Кейінстен кейінгі оқымыстылар пікірі “сұраныс экономикасын” қалыптастыруға бағытталған.
“ Ұсыныс экономикасын” жақтаушылар керісінше пікірде: салықтың жоғары
Бұл сұрақтың бір мағыналы жауабын экономикалық ғылым әлі
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік бюджетіне түсетін салық төлемдері
кесте–1.2.1.
2000 2001 2002 2003 2004
Салық түсімдері одан: 330267 524026 635792 752785
Заңды тұлғалардан алынатын табыс салығы 54759 163529 169048
Қосылған құнға салынатын салық 89030 115159 159913 175936
Акциздер 18956 19285 21830 25443 26986
Жеке тұлғалардан алынатын табыс 35329 51016 68574 77381
Меншік салығы одан: 24537 26693 33472 34528 38458
Мүлік салығы 15210 14763 20944 24459 27189
Жер салығы 4644 5506 5454 5387 5497
Әлеуметтік салық 70463 99082 124284 133852 157676
Қазақстан Республикасының территориясында мынадай салық төлемдері алынады:
Кәсіпорынның және ұйымның табысы бойынша салықтар. Жалпы табыс
Кәсіпорын мүлкіне төленетін салық.
Шетел банктерінің қатысуымен , коммерциялық банктер және басқа
Сақтандыру қызметтері бойынша алынатын салық
Өзіндік құнға қосылған табысқа алынатын салық
Белгілі бір және жекелеген тауарларға акциздің есептелінуі
Жер салығы. Бұл жер иеленушілерге, жерді жалға ұзақ
Бағалы қағаздармен жүргізілген қызметтер үшін салық.. Бағалы қағаздарды
Табиғи байлықтар мен ресурстарды пайдаланғаны үшін төленетін салықтар.
Ормандық және су ресурстарын пайдаланғаны үшін міндетті түрде
Жеке тұлғалардан табыстан алынатын салық
Жеке тұлғалардың мүлкі үшін алынатын салық ( көлік
Бір күндік талон үшін саудамен айналасу үшін алынатын
Мұраға қалдырылған немесе қайтарымсыз берілген мүліктерге салық
Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын тұлғалардың тіркеудеу өтуі үшін төлемдер.
Мемлекеттік міндетті алым. Жеке тұлғалардан, кәсіпкерлік қызметпен айналысатын
Шекаралық төлемдер, экспорт және импорт операциялары кезінде төленетін
“ Қазақстан Республикасының салық салу тәртібі” туралы заңына
федералдық салықтар
республикалық салықтар- Қазақстан Республикасының заңды құқықтық нормативтік актілеріне
-жергілікті салықтар Республикада тіркелген міндетті бекітілген ставкалар бойынша
Республикалық салыққа : табиғи ресурстарды өңдегені үшін, көмір,
Жергілікті салықтарға мыналар жатады: кәсіпкерлік қызметпен айналысатын шағын
Сонымен қатар міндетті салық төлемдеріне: жеке тұлғалардың
Салық төлеуші – міндетті түрде заңмен бекітілген төлемдерді
Салық салу обьектісі- салық салынатын табыс көзі
Салық көзі – бұл салық алынатын табыс көзі.
Салық нормасы- бұл салық салудың бекітілген көрсеткіштері.Салық нормалары
Салық жеңілдіктері – бұл толығымен немесе жартылай салық
- салық салудан обьектілерді босату
- салық салу тарифтерін төмендету
- салық төлеу бойынша несиелер ұсыну
- жеке немесе заңды тұлғаларға белгілі бір себептермен
Салық салынбайтын минимум салық обьектісінің ең аз бөлігін
Салықтық еңбек ақы мөлшері тек ғана бір обьектіден
Салық декларациясы- салық төлеушінің белгілі бір табыс айналымының
Салық айналымы-салық салу операциялары жүретін бүкіл уақыт мерзімі.
Салықтан ауытқу – белгілі бір табыс көзін немесе
Салық төлеу үшін шағын кәсіпорындары арнайы салық мекемелеріне
Тұлғалардан ұсталынатын табыс салығы ең маңызды салық түрлерінің
Біріншіден, тұлғаның мүлкі салық дикларациясына сәйкес салық
Екіншіден, бұл табыс салығы оның айлығының көлеміне немесе
Үшіншіден Қазақстан Республикасында алғаш рет бұл салықты төлеу
“Жеке тұлғалардың табыс салығы” туралы заңға сәйкес
Жүкті және босанған әйелдердің жәрдем ақысы
Туылған бала үшін берілген жәрдем ақы
Балаға заңмен бекітілген жасқа дейінгі берілген көмекші жәрдем
Көмуге көмек ретінде берілген жәрдем ақы
Отбасылық жағдайы нашар және аз қамтамасыз етілген балаларға
Туылғанынан мүгедек балаларға берілген жәрдем ақы
Жалғыз ұлды немесе көп балалы аналарға берілген жәрдемақы
Жедел шақырулар бойынша қызмет ететін әскери қызметкерлердің балаларына
Жетім балаларды асырап алған зейнетақы алмайтын тұлғаларға жәрдем
Алимент төлеуден бас тартып қашып кеткен, балаларын жетім
Біріншіден бұл көрсетілген төлемдердің барлығы әлеуметтік сақтандыру және
Екіншіден бұл жағдайлардың ішінде ең көп кездесетіні уақытша
Төмендегідей табыстар бойынша табыс салығы табыс салығы ұсталынады:
11. Алынатын алименттер үшін төлем
12. Қазақстан Республикасының заңымен бекітілген мүгедектік жәнек зейнеткерлік
13. Зейнетақыға қосымша сақтандыру сиақыларының келісімі негізінде төленетін
14. Жақсы білім алған азаматтардың жоғарғы білім алу
15. Бағалы құндылықтарды қазба жұмыстармен айналысатын қызметкерлердің жұмыс
16. Мемлеккеттік қордан берілетін банк салымшыларына төленетін сиақылар
17. Еңбек ету қабілетінен айрылған жағдайда төленетін денсаулығы
18. Асыраушысынан айрылған жағдайда төленетін төлемдер.
19. Аналық сүт бергені және қан тапсырғаны үшін
20. Тұлғалардың мүліктері сатылғаннан төленетін төленімдер
21. Жеке ауыл шаруашылығынан өнімдерді сатқаннан төленетін төленімдер
22. Мұраға қалдылылған және қайтарымсыз берілген қаржылық және
23. Сақтандыру қызметі бойынша тұлғаларға төленген сияқы бойынша
24. Некені бұзудан түскен мүлік иегерінің сот шешімі
25. Кездейсоқ жағдайлардан және күтпеген оқиғалардан зардап шеккені
Жұмысшы жұмыс орнынан шыққаннан кейін демалыс күндері үшін
Жұмыссыздық жағдайында ең төменгі жалақы бойынша төленетін төлемдер.
Жұмысшылардың мамандандырылған білім алу мақсатында мемлекет тарапынан қордан
Кәсіпорындар кәсіпкерлік қызметті атқару барысында өз қаражатынан төлеген
Берілген демалысты қолданбағаны үшін жұмыс істеген күндерден басқа
Тегін берілген үй мекемелермен тұрмыстық қызметтер тегін берілуі
Материялдық жағдайын қанағаттандыру бойынша төлемдер
Соңғы екі топ алынған табыстың заттай түріне жатады.
Сонымен жоғарыда аталып өткен барлық ақшалай немесе заттай
Ал басқа барлық жалақы мен сиақы бойынша табыс
Кәсіпорынның тапыс алуы бойынша кететін шығындар мынадай:
Жартылай фарикаттар, материялдар, құрал- жабдықтар,отын қабылдау бойынша шығындар
Амортизациялық шығындардың орнын жабу бойынша шығындар
Негізгі қорлардың барлық тұрлерін қалпына келтіру бойынша барлық
Кәсіпорынның арендалық төлемдері
Кәсіпкерлер мен келісім шарты бар кәсіпкерлерге төленетін еңбекақы
Жұмысшылардың әлеуметтік және медициналық сақтандыру қызметіне төлемдері.
Мүліктік сақтандыру келісім шарттарына төленетін төлемдер
Банктан алынған несиелер үшін пайыздық төлемдер
Жарнамаға шығындар
Сауда саттықпен айналысу үшін кәсіпорын ретінде тіркелуі үшін
Басқа да табыс табу үшін жұмсалынған шығындар
Кәсіпорындар Қазақстан жерінде тіркелген мекен жай бойынша салық
Шағын кәсіпкерлікке салымдардың көбеюі, монополияланған экономиканың әрі қарай
Сонымен қатар шағын кәсіпкерліктің экологиялық зияндылық дәрежесі төмендеу.
Республикада шағын бизнесті дамыту жолындағы көптеген кедергілер бүгінгі
Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдаудың мемлекеттік
Бағдарламаны жүзеге асыру үшін мынадай міндеттер шешілуге тиіс:
Бүгінгі таңда шағын кәсіпкерлік экономиканың ерекше бөлігі ретінде
Пайдаланылған әдебиеттер
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. Қазақстан
Қазақстан жолы: тұрақтылық, жаңару және өркендеу. Қазақстан Республикасының
Ішкі және сыртқы саясаттың 2004 жылға арналған негізгі
Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті экономика үшін.
11.09.2002 жыл. “Шағын кәсіпкерліктегі мамандардың кәсіби біліктілігін көтеру
15.02.2003жыл. “Қазақстандағы шағын бизнесті дамыту негізі”.
02.08.2004 жыл. “Салық – табыс негізі”.
Қаржы- Қаражат. 2004 жыл. № 3. “Глобальные проблемы
Қаржы-Қаражат. 2000 жыл. № 6. “Жергілікті мәселелерді
Егеменді Қазақстан. 2003 жыл. “Шағын кәсіпкерліктің ел экономикасындағы
3