ЖОСПАР
Кіріспе 3
1. Дивидендтік саясат 5
1.1 Дивидендтік саясатты қалыптастыру теориясы 5
1.2 Дивиденд саясатты анықтаушы фактор 8
1.3 Дивидендтік төлем түрлері және олардың көздері 14
2. Табысты үйлестіру 18
2.1 Табысты үйлестіру принципі және мәні 18
2.2 Табысты үйлестіруге әсер ететін фактор 22
3. «Петербургтік телефондық желі» ЖАҚ 29
3.1 «Петербургтік телефондық желі» ЖАҚ табыстарын үйлестіру 29
3.2 «Петербургтік телефондық желі» ЖАҚ дивидендтік саясаты 30
Қорытынды 34
Қолданылған әдебиеттер 35
Кіріспе
«Дивидендтік саясат» атауы акционерлік қоғамда пайданы үлестірумен байланысты.
Кеңінен айтылып жүрген «Дивидендтік саясат» термині қағидасын меншік
Дивидендтік саясатты жасаудың негізгі мақсаты меншік иелерінің жасаудың
Осы мақсатқа қарай дивидендтік саясат түсінігі төмендегінше тұжырымдалады:
Дивидендтік саясат компанияның кеңесінің шешуші орталықтардың бірі- қаржыландыру.
«Дивиденд» түсінігіне әлбетте фирмалардың оның иелеріне табыстың бір
Акциямен төленген дивидендтің мөлшеріне байланысты акцияның нарықтық бағасы
Зерттеу жұмысым компанияның табысын үлестіру процессі. Бұл тақырып
Табысты үлестіру ең негізгісі компанияның дивидендтік саясатын өндіру.
Үшінші бөлімінде «Петербургтік телефондық желі» ЖАҚ табыстарының үлестірілуін
1. Дивидендтік саясат
1.1 Дивидендтік саясатты қалыптастыру теориясы
Нарықтық экономикасы дамыған елдерінде оптималды дивидендтік саясат қалыптастыруға
Ерікді дивидендтік теориясы. Оның авторлары Ф.Модильяни және М.Миллердің
Соның нәтижесінде, дивиденд төленеді мына жағдайда табыстың есебінен
Компания келесідей жоба қаражаттарын инвестициялауға мүмкіндігі бар:
Кесте 1.
Жоба Инвестициялаумен байланысты шығын Проектінің
А £ 70.000
В 100.000 17
С 130.000 16
D 50.000 15
T 100.000 14
Капиталдың бағасы- 16 %, Инвестициялау қызметінің займдық көлемінің
Бұл жағдайда компаня, табыстарын келесі жобаларға инвестициялайды: А,В,С,
Бұл теорияның кемшілігі салыққа қатыстың жоқтығын және қосымша
Артықшылықты дивиденттер теориясы. «Аспандағы тырнадан гөрі қолда бар
Бірақта бұл теорияның қарсыластары көптеген жағдайларда дивиденд түрінде
Екінші көзқарас көп қолданылды. Соған байланысты келесі факт,
Акционерлердің жиынтық игілігін барынша көбейту;
Компанияның қызметн қаржыландыру жеткіліктілігі;
Дивидендтік саясатта барлық элементтер қарастырылады: дивиденд көздері, төлеу
3.Дивидендтерді азайту теориясы немесе салық теориясының артықшылығы. Бұл
Аталған теорияларды практикада қолдану дивидендтік саясатты қалыптастырудың үш
Акционерлік қоғамның дивидендтік саясатының негізгі типтері
Дивидендтік саясатты қалыптастырушының анықтаушы тәсіл
Дивидендтік саясат типтерін пайдалану варианттары
1. Консервативті тәсіл
Дивидендтік төлемнің қалдық саясаты.
Тұақты мөлшердегі дивиденд төлем саясаты
2. Бірыңғай тәсіл
3) Минималды, тұрақты мөлшерде дивиденд саясты
3. Агрессивті тәсіл
Тұрақты деңгейлі дивиденд саясаты
Тұрақты түрде дивиденд мөлшерінің өсіру саясаты
1.2 Дивиденд саясатты анықтаушы фактор
Дивидендтік саясатқа әсер етуші объективті және субъективті сипаттар
Құқықтық шектеу сипаты.
Фирмалардың меншікті капиталы ірі үш элементтерден тұрады: акционерлік
Сонымен дивидендтік саясатқа тікелей қатысты үш жалпы ереже
а) таза пайда ережесі
б) капиталдың эрозиялану ережесі
в) төлеуге қабілетсіз ережесі
Бірінші ережеге сәйкес дивидендтер тек қана ағымдағы және
Кәсіп орны меншік капиталы 3 әлементтен тұрады :
Көптеген мемлекеттерде заңда екі схеманың біреуін таңдауға рұқсат
Аралық дивиденд ұйым башсысымен жариялаиды және тіркелген көлемде;
Жалпы жиналыста дивидендті бекітеді, жылдың қорытындысы бойынша ағымдағы
Дивиденд көлемі басшысы ұсынысынан көп бола алмайды, бірақ
2. Келісім- шартты шектеу сипаты.
Көптеген елдерде төленетін дивидендтердің көлемі арнайы келісім- шарттымен
3.Өтемділіктің жетіспеушілігіне байланысты шектеу.
Жоғарыда ескерткендей ақшадай түрде дивидендтер тек сол уақытта
Қазақстанда кәсіпорындардың өзара төлем қабілетінің болмауы жағдайына байланысты
Мұндай жағдай альтернативті бола алады:
Дивиденд, вексель немесе қолхат формасында төленеді, т.б дивидендке
Компанияның меншік акцияларын екі нарықта сатып алу:
Бірінші жағдайда бәрі түсінікті болса, ал екіншісіне түсініктеме
Кейбір елдерде, Мысалы: Велекобританияны қарастырайық мына жағдайда шешілді
Акцияның нарықтық бағасы өседі жалпы көлемі төмендесе;
Көбейеді ЕРS;
Ара қатынасының көбеюі ЗК/СК меншік капиталының;
Ірі акционерлердің акцияларының көлемі салыстырмалы түрде төмендеуі мүмкін;
Айтылатын кететін нәрсе, көптеген елдерде қолдануға рұқсат берілмейді.
4. Өндірістің ұлғаюымен байланысты шектеу.
Көптеген компаниялар, кәсіпорындар бастапқы қалыптасукезінде өндіріс қуатын кеңейтуге
5.Акционерлердің мүддесіне байланысты.
Жоғарыда айтылған дивиденд саясатының негізінде жалпыға белгілі қаржыны
Жоғарыда айтылған дивидендтік саясаттың кілті принципі қаржылық басқару-
Акционерлер арасында да қарсылықтар болуы мүмкін. Ауқаты жақсы
6. Жарнама-ақпараттық сипатқа шектеу.
Нарықтық экономикада фирмалардың дивидендтік саясаты жөніндегі ақпарат талдаушылармен,
Дивидендтерді төлеу реті.
«Дивиденд» түсінігіне әлбетте фирмалардың оның иелеріне табыстың бір
Дивидендті төлеу күні (мерзімі)- директорлар кеңесінің дидиденд төлеу
Санақ күні- дивиденд алуға құқысы бар акционерлердің тізімге
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес акционерлік қоғамдар дивидендтерді маусымына
Акционерлік қоғам дивидендтерді төлеу туралы шешімді қабылдауға қақысы
а) қоғамның жарғы капиталы толық төленбеген жағдайда
б) қоғаммен толық көлемде меншікті акциялар сатылып алынбаған
в) дивиденд төлейтін мезгілде қоғамда банкрот белгісі сезілсе;
г) қоғамның таза табысы активінің құны, оның жарғы
1.3 Дивидендтік төлем түрлері және олардың көздері
Дивидендтік төлем көздері- қоғамның ағымдағы жылдағы таза пайдасы;
Пайданы тұрақты пайызбен үлестіру әдісі.
Жоғарыда айтылғандай, таза пайда артықшылықты акцияға (Дрs) дивиденд
Дивиденд саясатын сипаттаушы, негізгі аналитикалық көрсеткіштердің бірі қарапайым
Дсs/ Pcs=k%=const
Бұл жағдайда, егер коммерциялық кәсіпорын жылдық шығынмен аяқталса,
Тіркелген дивиденд төлеу әдісі.
Бұл саясат акцияға дивидендтік төлемді тұрақты мөлшерде ұзақ
Кепілденген минимум және экстра- дивиденд төлеу әдісі.
Бұл әдістеме алдағының жалғасы болып есептеледі. Фирма тұрақты
Қалдық принциппен дивиденд төлеу әдісі.
Бұл әдістің мағынасы, батысты елдерде кең таралған, дивидендтер,
- Дивидендті акциямен төлеу әдісі.
Бұл есептеу түрінде акционерлер ақшаның орнына қосымша акция
Соған қарамастан кейбір акционерлерге қолайлы, олар бағалы қағаздарды
Дивиденд акциямен төлеуін қолдайды немесе бір уақытта валюта
2. Табысты үйлестіру
2.1 Табысты үйлестіру принципі және мәні
Табысты үлестіру компанияның дамуына жіне болашақта мақсатты қолдануына
Бұл рөлдің негізгі жағдайы:
Табысты үлестіру негізгі мақсаты- компания акционерлердің меншікті игілігінің
Компанияның нарықтық бағасының өсуіне келесі құрал әсер етеді.
Кәсіпорын даму стратегиясын өткізу темпін айқындайтын табысты үлестіру
Компанияның инвестициялық тартымдылығы табысты үлестірудің ең негізгі индикаторы.
Компанияның табысын үлестіруде персоналын еңбекке ынталандыруда қолданылады. Көлемі
Табысты үлестірү улесімін қалыптастыру әлеуметтік қорғалуын қызметін
Компанияның табысын үлестіру төлем қабілеттілігіне әсер етеді.
Табысты төлеу, меншікке қолдануына қарастырылады және кәсіпорын персоналымен
Тұтынушының мақсаты табысты төлеу үлкен көлемде, деңгейін төмендетуі
Табысты үлестіру арнайы саясат таңдалуы қажет (оның негізі
Табысты үлестіру саясатын қалыптастыру процесінде ескрту қажет меншік
Компания табысты үлестіру саясатын қалыптастыру процесінде қамтамасыз етеді
Сурет 1. Табысты үлестірудегі негізгі бағыттары.
Компанияның табысын үйлестіру саясатын қалыптасытыру келесілер арқылы шешіледі:
Инвестицияланған капитал меншік иелеріне табыс нормасын қамтамасыз ету;
Капитал табысының бірр бөлігі есебінен компанияның даму стратегия
Еңбекті ынталандыруға және қосымша персоналға әлеуметтік қорғау;
Қажетті резерв көлемін және басқа да қорларды қалыптастыруды
Компанияның табысын үлестіру келесі өткізу есебінен қарастырылады. Үлестіру
Компанияның табысын басқарусаясаты жалпы табысты үлестіру саясатыменбайланысты. Табысты
Есепке мүдде басымдылығы және компанияның меншік иелерінің менталитеті.
Табыс, кәсіпорынмен қалыптасады, салық төленгеннен кейінгі қаражаттарды басқарады,
Табысты үлестіру саясатының тұрақтылығы. Табысты үлестіру барлық принципі
2.2 Табысты үйлестіруге әсер ететін фактор
Фактордың пайда болу сипатын екі топқа бөлуіне болады:
Оны 2- суреттен көруге болады:
Сыртқы фактор шектеулі жағдайда қарастырады, табысты үлестіру үйлесімін
Құқықтық шектеулер. Заң нормаларымен анықталған жалпы қаржылық және
Салықтық жүйе. Жеке салықтағы нақты ставка және салық
Инфляцияның қарқыны. Болашақта табысты тәуекелді құнсыздану факторы, меншік
Тауар нарығының конъюнктурасының сатысы. Нарық конъюнктурасының жоғарлау кезеңінде
Сурет-2. Компанияның табысын үлестіруге әсер ететін, негізгі факторлардың
И.А Бланк « табысты басқару» Киев 1998ж., 436
«Ашықтылық» қор нарығы. Акционерлерге табысты үлестіру ақпаратын қолдану
Инвестицияланған капиталды ортанарықтағы норма табысы. Қолдану үйлесімін тиімді
Қаржы ресурстарын қалыптастырудың ішкі көздері. Кәсіпорын қаржы ресурстарын
Ішкі фактор. Табысты үлестіру үйлесіміне негізгі қызмет атқарады,
Кәсіпорын меншік иелерінің менталитеті. Кәсіпорын табысын үлестіру саясатының
Өтімділік қызметінің деңгейі. Табысты үлестіру үйлесімін еркін қалыптастыру
Инвестициялық жоғарғы табысты жобаны өткізу мүмкінд. Егерде кәсіпорын
Кәсіпорын өмірлік циклының сатысы. Кәсіпорын өзінің өмірлік циклында
Қаржы леверидж коэфицентінің деңгейі. Егер кәсіпорын өсу коэффицентін
Басқару концентрациясының деңгейі. Меншік капиталының қажеттілігін оңтайландыру бөлігі.
Кәсіпорынның ағымдағы төлем қабілеттілігінің деңгейі. Ағымдағы төлем қабілеттілігінің
Персонал саны және қолданыстағы пограмманың табысқа қатысушылары. Персонал
Операцияларды жүзеге асыратын тәуекелділік деңгейі және қызмет түрлері.
Қаржы ресурстарын қалыптастырудыі ішкі көздерінің альтернативасы. Егер инвестициялық
Инвестициялық программаларды және жобалардың аяқталуын жылдамдату. Инвестициялық программа
Табысты үлестіру принципімен факторы, шарттастырылған, кәсіпорын табысын үлестіру
3. «Петербургтік телефондық желі» ЖАҚ
3.1 «Петербургтік телефондық желі» ЖАҚ табыстарын үйлестіру
Кесте 2. «Петербургтік телефондық желі» ЖАҚ табыстарын үйлесті
2002 2003
Табысты үлестірілмеген бос қалдық өткен жылдағы қорытындысы, алдағы
әлеуметтік қор - 2 740
Тұтыну қоры 38 751 60 015
Везервтік қор - 4 610
Басқада шығындар 179 274 24 097
Шығындарды жабу көздері, өндірілген және қаржы көзін қамтамасыздандырылған:
Шығын және залал соммасы, қаржы көзін қамтамасыздандырылған 622
Шығын және залал соммасын жабу көздері 622 092
Қосымша капитал 622 092 -
Табысты үлестірілмеген бос қалдық ағымдағы жылға, келер жылға
әлеуметтік қор 2 740
Тұтыну қоры 60 015 *85 705
Везервтік қор 4 610 18 864
өндірісті дамыту қоры - 152 209
Басқада шығындар 24 487 -
Үлестірілмеген пайданың қалдығы
Қолдануға бағытталған
- 120 493
Айналыстағы қаражатты толықтыру - 95 000
3.2 «Петербургтік телефондық желі» ЖАҚ дивидендтік саясаты
Кесте 3. «Петербургтік телефондық желі» ЖАҚ жарғылық капиталы
Көрсеткіш Мағынасы
Жарғылық капиталының көлемі 587 497 817 руб.
Жай акциялардың көлемі 473 056 966 дана
Номиналды баға 1 руб.
Артықшылықты акциялардың құны А типі 114 440 851
Номиналды баға 1 руб.
Кесте 4. Акцияны үлестіру. Реестірде тіркелген «ПТЖ» ЖАҚ
Тіркелушілер Деңгейі О. А. П. А. ЖК
Жеке тұлғалар:
ЗАО "Брансвик Ю Би Эс Варбург Номиниз" НД
ЗАО "Банк Кредит Свисс Ферст Бостон " НД
ЗАО "ДКК" НД 16 538 747 4 309
КБ "Чейз Манхеттен Банк Интернешнл" НД 14 427
КБ "Ситибанк" НД 14 188 459 40 000
ОАО "Инвестиционная компания связи" Вл 240 975 894
Lindsell Enterprises Limited Вл 12 803 243 10
Заңды тұлғалар: - - - -
Кесте 4. Акцияға дивиденд төлеу динамикасы «ПТЖ» ЖАҚ
Жыл Акция Аударылған Төлеуге
(салықсыз) Төленген Төлейтін қалдық
01.07.03
1996 Заңды тұлға 226,76 191,70 191,70 0,00
Жеке тұлға 531,81 472,76 462,77 9,99
1 жылдық қорытынды 758,57 664,46 654,47 9,99
1997 Заңды тұлға 424,02 360,22 360,22 0,00
Жеке тұлға 1 728,32 1 532,50 1 490,40
1 жылдық қорытынды 2 152,34 1 892,72 1
1998 Заңды тұлға 3 763,50 3 198,98 3
Жеке тұлға 7 124,48 6 262,32 6 049,88
1 жылдық қорытынды 10 887,98 9 461,30 9
1999 Заңды тұлға 8 564,46 7 519,06 7
Жеке тұлға 11 863,78 10 402,06 9 932,00
1 жылдық қорытынды 20 428,24 17 921,12 17
2000 Заңды тұлға 13 534,12 11 504,00 10
Жеке тұлға 7 581,41 6 668,05 6 320,08
1 жылдық қорытынды 21 115,54 18 172,04 16
2001 Заңды тұлға 392,37 361,23 163,11 198,11
Жеке тұлға 449,49 395,19 329,53 65,66
1 жылдық қорытынды 841,86 756,42 492,64 263,78
2002 Заңды тұлға 7 811,43 7 811,43 3
Жеке тұлға 3 426,73 3 426,73 2 450,79
1 жылдық қорытынды 11 238,16 11 238,16 6
2003 Заңды тұлға 67 562,72 58 432,83 6
Жеке тұлға 18 142,36 18 142,36 13 017,58
1 жылдық қорытынды 85 705,08 76 575,19 19
8 жылдық қорытынды 153 127,76 136 681,40 71
«Петербургтік телефондық желі» ЖАҚ дивидендтік саясаты 2004 жылға
Қорытынды
Осымен қорыта келе көретініміздей үлестірілмеген табыс, жаңа меншік
Дивидендтік саясатты жасаудың негізгі мақсаты меншік иелерінің жасаудың
Осы мақсатқа қарай дивидендтік саясат түсінігі төмендегінше тұжырымдалады:
Қаржылық басқаруды шешу қажет, компанияның табысын бақылаудан шығарыпалмау
Қазіргі уақытта көптеген компаниялар инвестициялық жобаларды және табыс
Қолданылған әдебиеттер
Акционерлік қоғам туралы заң
Ковалев « Введение в финансовый менеджмент» 1999 г
Бланк И. А., «Управление прибылью», М: Ника-Центр, 1999г.
Бланк И. А., «Финансовый менеджмент: Учебный курс», М:
Амирқанов Р.Р «Қаржы менеджментін басқару» оқу құралы
Д.Ж. Ванхорн «Финансовый менеджмент» 2005г
Быкова Е. В., «Финансовый менеджмент», Москва 1998г.
Ковалев В. В., «Финансовый анализ», М: Финансы и
Ковалев В. В., «Финансовый анализ. Методы и процедуры»,
Колчина К. В., «Финансы предприятия», М: Юнити, 2-ое
Стоянова Е. С., «Финансовый менеджмент», М: Перспектива, 5-ое
И.А Бланк «Основы финансовый менеджмент» 2002г
Л. Э Бочовский «Финансовый менеджмент» 2003г
Юджин Бригхем, Луис Гапенски, «Финансовый менеджмент», С-П, 1997г.
Балабанов И.Т. Основы финансового менеджмента. Как управлять капиталом
1
Баланстық табыс
Бюджетке төленетін төлем
рента;
жерге;
көлік құралдары;
мұнайға;
табысқа.
Қалғаны компанияның табысты үлестіру өкімі
Табыс, әр түрлі төлемдерді төлеуге бағытталады
Таза табыс
Резервтік қор
Шаруашылықты дамыту қоры
Материал-
дық көмек
Әлеумет-
тік жәрде
мақы қоры
Дивиденд төлеу қоры
Жинақтау қоры
(капитализацияланған табыстың бір бөлігі)
«Таратылмаған табыс»
Тұтыну қоры
(табысты қолданудың бір бөлігі)
«Таратылған табыс»
Компанияның табысын үлестіруге әсер ететін фактор
Ішкі
Сыртқы
Кәсіпорын меншік иелерінің менталитеті
Құқықтық шектеу
Салық жүйесі
Пайдалы қызметтердің деңгейі
Инфляция қарқыны
Жоғары табыстың мүмкіндігінің реализациясы
Кәсіпорынның өмірлік циклінің стадиясы
Тауар нарығының конъюнктурасының сатысы
Қор нарығының ашықтығы
Қаржылық леверидждің деңгейінің коэффиценті
Инвестицияланған капитал табымының орта нарықтағы нормасы
Басқару деңгейіне шоғырлану
Кәсіпорынның төлем қабілеттілігінің деңгейі ағымдағы
Қаржы ресурстарының қалыптастыру көздерінің ішкі альтернативі
Персонал саны және қолданыстағы пограмманың табысқа қатысушылары
Операцияларды жүзеге асыратын тәуекелділік деңгейі және қызмет түрлері
Қаржы ресурстарын қалыптастырудыі ішкі көздерінің альтернативасы
Инвестициялық программаларды және жобалардың аяқталуын жылдамдату