ЖОСПАР
Кіріспе 3
І-тарау. Кәсіпорындар мен ұйымдар қаржысының мәні мен маңызы
1.1. Кәсіпорындар мен ұйымдар қаржысының мәні және мағынасы
1.2.Кәсіпорындар мен ұйымдар қаржысын ұйымдастырудың негіздері 8
1.3. Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржы қорлары 12
ІІ-тарау. Кәсіпорындар мен ұйымдардағы қаржы және валюта қоры
2.1. Тұтынуға жұмсалатын қаржыны реттеу 16
2.2. Кәсіпорындар мен ұйымдардың валюта қорлары 17
2.3. Кәсіпорындар мен ұйымдар меншігін өзгертудің
ІІІ-тарау. Меншік формалары және олардың кәсіпорындар қаржысын
3.1. Бірлескен кәсіпорындар мен ұйымдар қаржысы 20
3.2. Кооперативтік кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы 21
3.3. Қоғамдық ұйымдар мен кәсіпорындар қаржысы 22
Қорытынды 24
Қолданған әдебиеттер тізімі 26
Кіріспе
Коммерциялық шаруашылық жүргізуші субъектілер табыс (пайда) алу мақсатында
Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы қаржы жүйесінің маңызды
Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы деп өндірістік капиталдарды
І-тарау. Кәсіпорындар мен ұйымдар қаржысының мәні мен маңызы
1.1. Кәсіпорындар мен ұйымдар қаржысының мәні және мағынасы
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысының өзіндік мәні
Кәсіпорындар қаржысының мәні жөнінде әзірге ортақ пікір
Осыған байланысты кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысын бөлу,
Кәсіпорындар қаржысының бөлу қызметінің ерекшелігі – жиынтық қоғамдық
Бөліс - өндіріс пен тұтынуды байланыстыратын буын.
Қаржы және несие органдармен іс-қимыл
Кейбір экономистер кәсіпорындар қаржысына үш қызмет жүктейді:
ақшалай ресурстары мен айналым қаражаттарына қызмет көрсету;
ақшалай табыстарды бөлу;
кәсіпорындардың өндірістік-шаруашылық қызметіне бақылау жасау.
Халық шаруашылығы салалары, бірлестіктері,. Кәсіпорындарының экономикалық қызметі
Олардың пікірінше, егер буынға кәсіпорындардың ақша қатынастарының
Қаржы саласындағы кәсіпорындар мен ұйымдардың сан қилы
Мемлекет пен өндірістік кәсіпорындар арасында мемлекеттік бюджеттен қаржыландырғанда,
өндірістік кәсіпорындар және олардың жоғарғы ұйымдары
шикізат, материалдар, отын, т.с.с. төлеу үшін өзара
кәсіпорындар мен ұйымдар арасында акциялар мен құнды
кәсіпорындар мен несие жүйесі және қысқа мерзімді
Кәсіпорындар мен ұйымдар қаржысының негізгі белгілері:
қаржы қатынастарының көп қырлылығы, олардың формалары мен
өндірістік қорлардың міндетті болуы, олардың құралуы, тұрақты
жоғары белсенділік, кәсіпорынның шаруашылық қызметінің барлық
Сөйтіп, кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы – халық
1.2.Кәсіпорындар мен ұйымдар қаржысын ұйымдастырудың негіздері
Кәсіпорындардың қаржысын ұйымдастырудың принциптері ортақ. Оның бірыңғайлылығы өндірістердің
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысын ұйымдастырудың негізгі принциптері: шаруашылық
Шаруашылық есептің мәні кәсіпорынға оның қызметіне қажетті, жарғы
Қазіргі уақытта шаруашылық есеп әдісі тұтынушыға қызмет етіп,
Коммерциялық есеп принципі кәсіпкерлік формасында жүзеге асырылады.
Шаруашылық есептің негізгі принциптері - өзін-өзі ақтау
Өзін-өзі ақтау – шаруашылық есептің басты принципі, яғни
Банктер бюджет, несие берушілердің алдына қойған міндеттемелері
Өзін-өзі қаржыландыруға өзін-өзі ақтау кіреді. Одан айрымашылығы өндіріс
Шаруашылық есептің тағы бір қарды дербестігі, кәсіпорын
Сонымен қатар шаруашылық есепке жоспарлар, шарттар
Шаруашылық есеп талаптарының бірі – қаржы мүдделігі қызметкерлерді
Қаржы жауапкершілігі мен мүдделілігі – шаруашылық жүргізудің
Сөйтіп экономиканың негізгі буынында кәсіпорындардағы
Жоспарлылық принципі өндірістің мақсат-міндеттері, оларға қол жеткізу
Кәсіпорынның алдағы қызметіндегі бағдары бұлдыр болса,
Нарыққа көшу, экономикалық тұрақсыздығы жағдайында қаржы жоспарлары мен
Кәсіпорын неғұрлым ірі шаруашылық құрылымына енсе кәсіпорындардың
Кәсіпорындар мен ұйымдардың барлық меншік формаларының
Кәсіпорындардың қаржысын ұйымдастырудың тағы бір принципі қаржы
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржы қатынастары сан алуан
Көп салалы мемлекеттік және кәсіпкерлік құрылымдарды қамтитын
1.3. Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржы қорлары
Кәсіпорындар мен ұйымдардың шаруашылық қаржы қызметі барысында
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржы тәжірибесінде
Қаржы қорларында кәсіпорындар мен ұйымдардың мүлкі
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қызметі үшін неғұрлым маңызды
Жарғы қоры кәсіпорынның мүлкінің бастапқы құнын көрсетеді.
Мемлекеттік кәсіпорындарда жарғы қоры – меншікті қаражаттың
Жарғы қорының мөлшері шаруашылық қызметі процесінде өзгеріп
Акционерлік қоғамның жарғы қоры құрылтайшылардың жарнасы есебінен немесе
Кәсіпорындардың қарамағында қалатын қаржы негізінде, яғни
Тұтыну қоры мыналары қамтиды:
Бүкіл персоналдың өндірістік және өндірістік емес еңбегіне
Ақшалай төлемдер, соның ішінде жылдың қорытындысы бойынша төленетін
Еңбегі үшін көтермелеудің ақшалай және натуралдық формалардағы
Материалдық көмек;
Еңбек және әлеуметтік жеңілдіктерді белгілеуге жұмсалатын
Қаржының еңбек ұжымдарының акциялары ұжым мүшелерінің кәсіпорнының
Басқа да жеке сипаттағы төлемдер.
Сөйтіп, тұтыну қоры еңбекақы төлеуге жіберілетін қаражаттар
Қорлану қоры мыналардың есебінен қалыптасады:
Кәсіпорын қарамағында қалатын пайда;
Негізгі қорларды қалпына келтіруге жұмсалатын амортизациялық аударымдар;
Шығып қалған мүлікті өткізуден түскен ақша-түсім;
Банктердің несиелері;
Басқа да көздер.
Қорлану қоры:
Ұлғаймалы ұдайы өндірісті қамтамасыз ету шығындарын қаржыландыруға;
Негізгі және айналым қорларын толықтыруға;
Ғылыми-техникалық прогресті дамытуға, жаңа өнімдерді игеруге;
Табиғат қорғау шараларын жүзеге асыруға, өндірістік инфрақұрылым
әлеуметтік инфрақұрылым объектілерін салуға қатысуға пайдаланылады.
Кәсіпорындар мен ұйымдардың тұтыну және қорлану қорларының
Еңбек ұжымының ұйғарымымен кәсіпорындар қаржы
Қаржы резерві кәсіпорынның қаржы жоспарын әзірлеп,
Қаржы резервінің қаржысы өндірістік және әлеуметтік даму жөнінде
Жөндеу қоры кәсіпорындарында жөндеудің барлық түрлерін: күрделі, орта
ІІ-тарау. Кәсіпорындар мен ұйымдардағы қаржы және валюта қоры
2.1. Тұтынуға жұмсалатын қаржыны реттеу
Реттеу механизмі күшейіп бара жатқан инфляция
Өнімге, жұмысқа және қызметтерге – қолданыстағы коэффициенттерді
Осындай дәрежедегі бес еседен аспайтын, тіркелген бағаларды
Тұтынуға жұмсалатын қаржының көлемі анықтағанда
Нормаланатын көлемі негізгі қызметте, өнімдердің, жұмыстардың, қызметтердің өзіндік
Тұтынуға жұмсалатын қаржының шартты-өзгермелі көлемі өндірістің, жұмыстың,
Тұтынуға жұмсалатын қаржының базалық көлеміне
Тұтынуға жұмсалатын қаражаттарды реттеу механизмі өндірістің түрлі
Мерзімдік сипаттағы жұмысы бар немесе табиғат
Тұтынуға жұмсалатын қаражаттарды реттеу мыналарға қолданылмайды: әскери-өндірістік
Есеп берудің орталықтандырылмаған жүйесіндегі өндірістік шаруашылық есептегі
Осы қарастырылған механизм тұтастай кәсіпорын бойынша
2.2. Кәсіпорындар мен ұйымдардың валюта қорлары
Кәсіпорындар мен валюта қорларын пайдалану тәртібін Қазақстан Республикасы
Кәсіпорындар мен ұйымдардың ішкі валюта нарқында
Қорлар құрау үшін валюта қаржысы өкілеттігі белгіленген
Кәсіпорындар мен ұйымдарға ортақ міндеттерді шеш үшін ерікті
Валюта қорлары ең алдымен еңбек ұжымдарының
Кәсіпорындар мен ұйымдар валюта қорындағы қаржыны өнім
2.3. Кәсіпорындар мен ұйымдар меншігін өзгертудің қаржылық астары
Нарық жүйесіндегі қалыптасуы жағдайында өндіріс тауарларын бөлу, шаруашылық
Бұл мәселені шешу меншік қатынастарын өзгерту, еркін
Мемлекет иелігінен алып, жекешелендіру барысында
Мемлекет иелігінен алу – шаруашылықты басқару функциялары
Жекешелендіру – заңды мекемелер мен азаматтардың мемлекеттік меншік
Экономиканы мемлекет иегілінен алудың және меншікті жекешелендірудің
Кәсіпорындарды ұйымдарды және халық шаруашылығы объектілерін акционерлеу;
Мемлекет мүлкін жалға, ұжымдық меншікке беру;
Жалға, арендалық кәсіпорындарға немесе басқа
Мемлекеттік кәсіпорындардың мүлкін еңбек ұжымы мүшелерінің сатып
Мемлекеттік меншік объектілерін концессияға беру;
Мемлекеттік кәсіпорындар мен ұйымдардың базасында муниципалдық және
Мемлекеттің мүлкін бәсекелік немесе аукциондық негізде
Ұсақ кәсіпорындарды сатуда аукцион және конкурс әдістері
Мемлекеттік кәсіпорындарды мемлекет иелігінен алу мен жекешелендіруден
ІІІ-тарау. Меншік формалары және олардың кәсіпорындар қаржысын
3.1. Бірлескен кәсіпорындар мен ұйымдар қаржысы
Кәсіпкерлік қызметтің тағы бір тиімді ұйымдық-құқықтық
Бірлескен кәсіпорындар 30 пайыз мөлшерінде салық төлейді:
Қаржылық қатынастың басым дамытылатын салалары –
Қазба байлықтар өндіру мен балық аулаумен
Шығындарды жабу үшін резерв қоры жетіспесе 5 жыл
Резерв қорына аударылым жарғы қорының 25 пайызынан
Еркін экономикалық аймақтарда шет елдік
3.2. Кооперативтік кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы
Экономиканың кооперативтік секторы бірыңғай халық шаруашылығы
Тұтыну кооперациясы өз мүшелері мен басқа да азаматтардың
Халық шаруашылығындағы кооператив секторының экономикалық, әлеуметтік,
Кооперативтің қаржы жағдайы өнімдер өндіруді арттыруына, еңбек өнімділігін
Кооперативтерге өндірістік-қаржы қызметін жүргізуде
3.3. Қоғамдық ұйымдар мен кәсіпорындар қаржысы
Қоғамдық ұйымдар мен олардың қарамағындағы кәсіпорындардың өз
Кірістер мен шығыстар қоғамдық ұйымдардың
Қоғамдық ұйымдардың кірістері құрамында бюджет
Шығыстар баптарында қоғамдық ұйымдардың негізгі қызметіне
Аппаратты ұстау;
Күрделі құрылыспен күрделі жөндеу;
әкімшілік-шығармашылық шығындар.
Қоғамдық ұйымдар қарамағындағы шаруашылық есептегі кәсіпорындардың
Қорытынды
Кәсіпорын экономикасында қаржының бақылау қызметі
Нарық экономикасына көшу кезеңінде кәсіпорындардың
Әкімшіл-әміршіл жүйенің күйреуі, шаруашылық байланыстардың күрт үзілуі, республика
Көп салалы мемлекеттік және кәсіпкерлік құрылымдарды қамтитын
Қолданған әдебиеттер тізімі
Ю. Бригхэм, Л Гапенски «Финансовый менеджмент» М: 1998г
Дробозина «Финансы предприятия» М:1999г.
Б.Коласс «Управление финансовой деятельностью предприятия» М:1997г
М. Крейнина «Финансовый менеджмент» М: 1998г
В.Мыльник «Инвестиционный менеджмент» М:2002г
А.М Сейтказиева «Инвестиционная деятельность» А: 1998г
А.Д Шеремет «Финансы предприятия» М: 1999 г.
У. Баймуратов «Иностранные инвестиции в РК: особенности и
Г. Балахметова «Отраслевой и региональный аспекты привлечения прямых
У. Есайдар, А. Ускеленова Современные тенденции движения инвестиции
2