Жобаның сипаты

Мазмұны
Кіріспе……………………………………………………………………….. 7
1 Радиобайланыстың кеңжолақты жүйелері ……………………………… 10
1.1 Кеңжолақты сигналдардың артықшылықтары ……………………. 10
1.2 АКЖ жүйелерді құруды және оларды енгізу жолдарының негізгі
15
1.3 АКЖ пайдаланудың статистикалық деректері ……………………. 15
1.4 Кеңжолақты байланыстың лицензияланбайтын жүйелері ……….. 17
2 АКЖ байланысының құрылғыларын мүмкін болатын пайдалануының
мысалдары …………………………………………………………………..
18
2.1 Тіректік сигналдарды тарататын байланыс жүйелері ……...……… 18
2.2 Тірктік және ақпараттық сигналдардың спектрлерін жапқан кезде тіректік
21
3 Ақпаратты таратудың аса тығыздалған арнасын әзірлеу ………………. 28
3.1 Қуатты ракета жүйелерін іске қосқан кезде жердің электромагниттік
29
3.2 Хабарды синхрондық тарататын станция үшін өлшеуіш кешені
4 Жиіліктің біреселенген түрлендіретін супергетеродин қабылдағышты әзірлеу………………………………………………………………………..
42
5 Қабылдағыш құрылымының негізгі тораптарын есептеу……………….
5.1 Қабылдағыштың сезімділігі ………………………………………… 45
5.2 Қосалқы диапазондарды және олардың шегін таңдау…………….. 46
5.3 Қосалқы диапазондардың қайта жабылуын тексеру ……………… 47
5.4 Аралық жиілікті таңдау ……………………………………………... 49
5.5 Өткізу жолағының енін анықтау …………………………………… 50
5.6 Аралық жиіліктің радиожиілік күре жолы үшін қабылдағыштың транзисторларын
5.6.1 Транзистордың жоғарыжиіліктік параметрлерін таңдау…… 53
5.7 ЖЖ күре жолдың таңдамалы жүйесінің параметрлерін таңдау….. 54
5.8 ПЖ күре жолдың таңдамалы жүйесін таңдау …………………….. 59
5.9 Жиілік түрлендіргішін есептеу……………………………………... 60
6 Өміртіршілік қауіпсіздігі ………………………………………………… 64
6.1 Электрондық бұйымдарды тағайында, оның пайдалану жағдайларын сипаттау………………………………………………………
64
6.2 “Адам-машина” жүйесі сапасын таңдау …….…………………….. 64
6.3 Еңбек жағдайларын таңдау ……………………................................ 68
6.4 Жалпы жарықтандыруды есептеу ………………………………….. 74
6.5 Ауабаптау жүйесін есептеу …………………………………………. 78
6.5.1Температураның айырымына байланысты жылутүсулері және жылушығындары………………………………………………………
78
6.5.2 Шынылау арқылы күн сәулесінен жылутүсулері …………… 79
6.5.3 Адамдардан жылутүсуі ……………………………………….. 80
6.5.4 Оргтехникадан және жарықтандырғыш аспаптардан жылутүсулер………………………………………………………………….
81
6.5.5 Сплит-жүйенің ауабаптауын таңдау………………………....... 81
7 Бизнес-жоспар …………………………………………………………….. 84
7.1 Жобаның маңызы ……………………………………………………. 84
7.2 Жобаның сипаты …………………………………………………….. 85
7.3 Жобаның маркетингісі ………………………………………………. 86
7.4 Ұйымдастыру-өндірістік жоспар ……………………………………. 88
7.5 Қаржы жоспары ……………………………………………………… 88
Қорытынды …………………………………………………………………. 97
Әдебиеттер тізімі ……………………………………………………………. 98
1 Қосымша ………………………………………………………………….. 100
КІРІСПЕ
Қазіргі уақытта адам өркениетінің прогресі коммуникациясыз тіпті мүмкінсіз. Коммуникация
Байланыс жүйелері саласында жетістіктермен бірмәнді байланысатын ХІХ және ХХ
Бірақ телекоммуникацияның жалпы және радиобайланыс жүйелерінің қарқынды дамуы, жеке
Сондай-ақ радиотолқындар мемлекеттік шекараларды танымайтынына байланысты радиобайланыс жүйелерін пайдаланудың
Сондықтан электр байланыстың Халықаралық Одағы құрылды (ЭХО). ЭХО негізгі
ЭХО радиожиіліктерді бөлуде икемділікті арттыру үшін жер шарын үш
Қазіргі дүние жүзіндегі технологиялардың дамуы, радиожиіліктің тапшылығы және радиоспектрінің
Қалыптасқан осы жағдай базасында қазіргі әлемдік жоғары технологиялар барлық
Қабылдағыш әзірлеу қуатты ракета жүйелерін ұшыруды торуылдау және тану
1 БАЙЛАНЫСТЫҢ АСҚЫН КЕҢ
Қазіргі уақытта радиолокацияны (РЛ), акустолокацияны, радиобайланысты (РБ) және техниканың
Кеңжолақты сигналдардың артықшылықтары
РБ жүйелерінде КЖС ауысу белгілі Шеннон формуласына сәйкес ақпарат
Бірінші жағдай 10 мкВт ретіндегі таратқыш қуатын және дискретті
Екінші жағдай радиотелефонды қолдануда пайда болуы мүмкін. Бұл жағдайда
Ең соңында, үшінші жағдай компьютерлер арасында, солардың арасындағы 100
1.1 кестеде байланыс арнасының енінен тәуелді қабылдағыш кірісіндегі сигналдың
қарапайым қабылдағыш қарастырылған.
с = tlf.1og2' С 1 + Р c/P ш),
1.1 кесте – сигнал қуатынан және жиілік жолағынан ақпаратты
Тарау 1.01 Р
W (Гц)
(Вт) 104 106 107 1 о!; . 10У 00
10-1J 0,346.105 1,375.105 1,430.105 1,442.105
1 ,443 . 1 05 1,443.105
10-11 0,997.105 3,460.1 об 1 о/ 1,375.107
1,430.107 1,443.107
1 о-У 1,660.105 0,997.107 6,650.107 3,460.108
10'.1 1,443.109
Келтірілген берілгендерден байланыстың таржолақты жүйелерінде (W=10000 Гц) қуатты 1000
Ақпаратты таратудың жылдамдығын арттырудан басқа байланыстың кеңжолақты жүйелерінде басқа
Көпарналы. Байланыс арнасының жолағын кеңейту, асқынкең жолақты арналарға өту
Бөгеуілге орнықтылық. Байланыс арнасының осы параметрі хабар тарату
Жасырын. АКС бар радиобайланыста ақпаратты рұқсат етілмеген тыңдаудан
Басқа радиожүйелер бөгеуілдері. Ақпаратты таратудың жасырындығын тура өсіру, сол
(1.2)
мұнда РSSS – таратқыш қуаты;
(fSSS – СШС спектрінің ені;
( - СШС спектрінің таңдап алынған толқын ұзындығы;
GSSS және Gnb – сәулеленетін және қабылдайтын антеннаның күшейту
R – екі антенна арасындағы қашықтық.
GSSS күшейту коэффициенті жалпы жағдайда ( тәуелді болады.
Бірақ таржолақты сүзгі арқылы өткен СШС спектрінің бөлігі когерентті
Кенңістікте СШС тарату. СШС пайдаланған кезде осындай сигналдардың
АКЖ жүйелерді құруды және оларды енгізу жолдарының негізгі
АКС спектрі ауқымында түрлі жиіліктердегі байланыс арналарының қабылдап-тарататын кұре
АКЖ пайдаланудың статикалық деректері
Байланыстың әлемдік нарығында СШС пайдаланудың статикалық деректерін қарастырайық.
АҚШ Байланыс бойынша федералдық комиссия (БФК) 1996 ж қабылданған
БФК есептемесінде мәселелерді орындау барысы бойынша жоғары жылдамдықты арна
Осы технология базасында АҚШ қатынаудың кеңжолақты және жоғарыжылдамдықты арналары
Электр байланыстың халықаралық одағының (ЭХО) сілтемесінде БФК анықтайды, кеңжолақты
Қазақстанға қатысты бұл жерде, сондай-ақ ақпарат көлемін өсіру қажеттілігі
Байланыстың жерсеріктік арнасы ҚР телекоммуникациялық инфрақұрылымы жеткіліксіз дамытылған жағдайда
Ассиметриялық қатынау кішігірім компаниялар мен ұйымдарға, сондай-ақ жеке пайдаланушыларға
Жерсеріктік кеңжолақты арна тек файлдарды және Интернет желісінен электрондық
Кеңжолақты байланыстың лицензияланбайтын жүйелері
Дамыған елдерде (АҚШ, Европа елдері, Жапония және б.) байланыстың
Бұл үшін жиіліктердің рұқсат етілген ауқымдарында жұмыс істеу және
Лицензиялау мәселесін қарастыра отырып, ол қазір шектелген аз қуаттарды
Ең соңында, үшіншісі бар, ертеректе пайдаланылмаған СШС-сигналдарының ерекшеліктерін ескере
2 АСҚЫН КЕҢЖОЛАҚТЫ СИГНАЛДЫ БАЙЛАНЫС ҚҰРЫЛҒЫЛАРЫН ҚОЛДАНУДЫҢ МҮМКІНДІГІ МЫСАЛДАРЫ
2.1 Таратудың тірек сигналының байланыс жүйелер
Автотүзегіш өңдеумен, жеке алғанда ақпараттық және тірек таратылатын
Мұндай жүйелердегі энергетикалық шығындар кедергілейтін сигналдардың ауқымында берілген тірек
Тірек сигналын таратумен шартталған энегетикалық шығындар жағдайында осы сигнал
сигналдың қуаттарының теңдігінде қарастырылып отырған жағдай үшін келесі өрнек
(2.1)
мұндағы Ксж- осы жағдай үшін қысу коэффициенті.
(2.2)
мұндағы fsss . finf
q ВХ 2 = q 1 = q 2,
Осындай ақпаратты тартуда және қабылдағышта келістірілген өңдеуде тірек сигналын
q 6ЫХ =q опm = Ксж qGX
6.5-суретте өзгеру графиктері келтірілген q2 қисық және q2
2.1–сурет.Кіріс мәнінің жүйенің шығысындағы сигнал/шуыл қатынастарының тәуелділігі
Суреттен көрінетіндей энергетикалық параметрлер бойынша жұмыс оңтайлы өңдеуде тірек
q ВХ ='1 2 (-1,5 дБ) бұл ұтылыс
Жиілік бойынша бөлектеп берілетін ақпараттық және тірек сигналдарының
2.2 Тірек және ақпарат сигналдарының спектрларын жабудағы тірек
Жиілігі бойынша таратылатын екі сигналдарды бөлектеудің байланыс арнасының баламасы
2.2-сурет – байланыс арнасының блок сұлбасы
1-блокта асқын кеңжолақты тірек сигналы қалыптасады, одан кейін ол
Нақтысында екі сигналдың да толық жиілігі бойынша жабылуында бұған
дыбыс және көрілім ақпаратын қашықтыққа тарату 1…20 км дейін;
арзан жергілікті желі ұйымдастыру, радиус реті 1… 3 км
компьютерлер арасында ақпарат алмасу (қашықтығы 2…10 м) және
аумақты қорғауда хабарлау жүйесін ұйымдастыру;
жеке тұлғаны және т.б. сәйкестендіру үшін радиокілт және смарт-карт
Абонентті біруақытта торауылдаумен (осы сәулелену көзімен) қажетті
жағдайда және оған дейінгі қашықтықты өлшеу, оның автоматты сәйкестендіру
Ақпарат таратудың қарастырылып отырған әдісі компьютерлік технологияларды пайдалану арқылы
Тірек сигналды тарату байланыс арналардың негізгі энегетикалық қатынастарын жүргізілген
Сонымен қатар энергетикалық ұтысты әдістері де бар. Олардың кейбірі
Таратудың тірек сигналына көшу АКС байланыс жүйесінің әлеуетті мүмкіндіктеріне
Таратылатын тірек сигналын қолданудың қосымша артықшылығы сол қабылдау-тарату күрежолдарының
Қрастырылып отырған байланыс типінің ұқсастық жүйелеріндегі екі нысан арасындағы
Ақпарат таратудың цифрлық нұсқасы шуыл фонын 15 дБ ретке
Ақпаратты цифрлық тарату синхрондауды енгізуді талап етеді. Бірақ таратудың
3 АСА ТЫҒЫЗДАЛҒАН АҚПАРАТ ТАРАТУ АРНАСЫН
ӘЗІРЛЕУ
Ақпарат таратудың асқын тығыздалған арнасын жасау үшін
еңжолақты арнаның сигналдарын бөле және талдай алатын қабылдағыш
Қабылдағыш әзірлеуді қуатты ракета жүйелерін жіберуді торауылдау және танудың
Қуатты ракета жүйелерін ұшыру уақытындағы жердің электромагниттік өрісінің және
3.1 Қуатты ракета жүйелерін ұшыру уақытындағы жердің электромагниттік өрісінің
13.03.86 жылы “Саоз –Т-15” ғарыш кемесінің ұшу уақытында
ЭМПЗ екі ұйытқу байқалды. Бірінші интервалда D және Н
Радиосигналдардың амплитуда –жиіліктік сипаттамалының ұйытқулары барлық үш интервалда байқалды.
3.1-сурет – Жер электр өрісінің, радиотаратқыштың доплер жиілігінің амплитудасының
Нақты ұшырудың келтірілген деректерін басқа ұшырулардың деректерімен қорытындылай отырып,
Синхронды радиотарату желісіндегі үшінші және екінші интервалдар арасындағы уақыт
3.2 Синхрондық хабартарату станциялары үшін өлшеу кешені
Ионосфералық сигналдардың болуында және синхрондық
желітаратқыштарының біруақыттағы жұмысындағы қажетті зерттеулер мүмкіндік
Аппаратура кешенінің құрылымдық сұлбасы 3.2-суретте берілген. Кешеннің негізі жиіліктің
Борттағы дербес компьютердің көмегімен олардың амлплитудасының мәндері және шектік
Аспаптардың өлшеу кешеніне жататын техникалық сипаттамаларды келтірейік,
Сигналдар амплитудасының деңгейлерін өлшеулерінде:
1. Селективті микровольметр SMV-6,5 – логарифмдік масштабта индекаторлық шәкілдің
2. Спекрталғаш СК4-72 вертикаль қателігі –
Жиілікті өлшеуде:
Селективті микровольметр SMV-6,5 – калибрден кейінгі жиілік шкала қателігі
Сыртқы гетеродин (46-31 жиілік синтезаторы стандарт жиілігімен бірге) –
Спекрталдағыш СК4-72 – 0,01 –2 Гц ауқымында пайдаланатын диапозондардың
Сигналдар амплитудасы мен жиілігін өлшеуде ең дөрекі қателіктер
спектрталдағыш қателіктер болуы себепті, барлық қондырғының өлшеулер дәлдігі
Өлшеуіш амлпитудасының жұмысын қарастырайық, мұнда қабылдағыш антеннасына бірлік сигнал
e 1 (t) = E1 cos 2
Мұнда E1 - f сигнал амплитудасы;
f1- тасушы жиілік;
- модуляция жиілігі;
- фазалық ығысу.
Тасушы сигнал үшін беріліс функциясын қарастырайық. СМ-1 бірінші
e\(t). er(t)=E\ cos2пf\t. Ег cos2пfrt=(E\. Ег )/2. (cos2п(fl+fr)+ cos2п(f\-fr
Жолақтың сүзгілер қосындының екінші мүшесін бөледі (3.2). Сонда аралық
еп \ (t)= СЕ\ . Ег )/2. соs2пfп •t
Мұнда . fп1=fг-f1
Өрнекте байқайтынымыздай ПЧ сигнал амплитудасы қабылданатын төмендегі асплитудалараға тура
E=k1E1,
Мұнда kl= Ег/2 немесе еПl(t)=k1Е1соs2пfПl1.
Бұдан әрі (3.4) сигналы екінші араластырғашқа СМ-2 түседі, оған
сондай-ақ тұрақты амплитуданың тірек сигналы беріледі:
еГ2=ЕГ2соs2пfГ2.
Ұқсастар (3.2) және 3.3 операцияларынан кейін аспап сұлбасында төмен
f= fп2=fп1-fг1, яғни жиілігі 1Гц. Аланатын тербелістердің амплитудасы қабылданатын
е(t)=еП2=k\k2.Е1соs2пfш1,
Мұнда fш= 1 Гц.
Сигнал (3.5) спектрлік талдауда шығыс болып табылады, ал кірісі
S(t)= J f(t)e(t)dt ,
Мұнда f (t) –аппаратураның резонанс функциясы.
Сигнал тербелісінің спектрі (5) fп2=f2 жиіліктің сызықтық спектрінің
S= (3.7)
Мұнда E=k1E1.
Онда жиілік бойынша кез келген интарвалда (fс1=fс1) fс өзіне
(3.8)
Яғни спектр тығыздығы графигімен сызылған контур ауданы таңдалатын
Сұлбада fп1=66667,(6) Гц; fГ2=66,6(6) кГц: fп2=1 Гц СМ-2 екінші
(3.9)
Спектр талдағыштың шығысында біз і шегін аламыз, олардың әрбіріінң
.
Мұның мысалында тәуліктің түскі уақытындағы 180 кГц жиілігде
3.4-суретте түнгі уақыттағы 180 кГц жиілікте жұмыс ітейтін синхронды
Ионосферадан шағылысулар болғанда, жиіліктік спектрларды өңдеудің екі түрлі нұсқасы
1. Жер толқынының сигналына қатысты жиіліктің ығысуы соншалықты аз
2. Егер жиіліктің доплер ығысуы аппаратураның шешу қабілетінен
3,3
3,4
4 ЖИІЛІКТІ БІРЕСЕЛІК ҚАЙТА ТҮРЛЕНДІРУМЕН АСҚЫН ГЕТЕРОДИНДІ
180 және 245 кГц жиіліктегі тасушы хабар АМ сигналындағы
ақпарат қаншалықты болса, соншалықты жиіліктерді ауыстыруымен таржолақты тұрақты қабылдауды
Араластырғыш сапасында тарату коэффициенті < 1
АУВЧ тікілей АНТ орналастыру төмендеу кәбілінің антенна эффектісін азайтуға
4.1-сурет – Кіріс тізбек
Преселектордың резонанс жүктемесі АУВЧ тұрақтылығын бұзбау үшін “жайлы трансформатор”
Бірнеше мГц бірлігіндегі жоғары аралық жиілікте жұп гармоника спектрларымен
Қайта түрлендірудің таржолағы араластырғыштың динамикалық ауқымына қатаң талаптар қоймайды,
Қайта түрлендірудің сызықтығын кварц алдында LC элементтерінде екіжақты жұққыш
гетеродиннің (G) сыртқы бөлгішімен Fпч арасындағы қорытындылағыш
жиілік бөлгіші (ДЧ) және сыртқы синхронды гетеродин
ФЧ сүзгілерінің сапалылығы айна жиілігіндегі таңдамалылықты қамтамасыз етуі қажет;
(Fзк) Fзк=Fсиг+2Fпч
трансизторлардың сызықтық еместігінен туатын паразиттік ±nFc±mFr типті
Жиілігі бойынша ВЦ қайта реттелмейтіндіктен және УПЧ сүзгісінің
өсу жиілігі өте тар 50 –70 Гц болатындықтан,
Fпч таңдау шартынан қалатындар:
Fг жиілігі бөлгіштерінің есебі;
Fпч және Fдел арасындағы қорытқы айырым 1 Гц.
Үшінші гармоникадағы кварц резонанторының сапалылығы негізгіге
қарағанда елеулі жоғары және орталық МГц жиілік
5 ҚАБЫЛДАҒЫШТЫҢ НЕГІЗГІ ТОРАПТАРЫНЫҢ
ҚҰРАСТЫРУ ЕСЕБІ
5.1 Қабылдағыштың сезімталдылығы
Радиоқабылдағыштың сезімталдылығы деп оның әлсіз радиосигналдарды қабылдау қабілетін айтады.
Әр түрлі радиоқабылдағыштардың сапасын салыстыру үшін сезімталдылықты қайта құрайтын
Ескерту қажет. Қалыпты радиоқабылдау үшін қажетті анттеннадағы кернеу шамасы
5.2 Диапоз астын және олардың шекараларын таңдау
Егер контурдың тұрақты индуктивтілігінде айнымалы конденсатор қабылдағышының бар диапозоның
Формула бойынша:
(5.1)
Формула бойынша:
Кд.с=fc max/ fc min (5.2)
Мұнда fc max/ fc min- қабылданатын сигналдың максималды және
Кд.с қажетті диапозон коэффициентін анықтаймыз, жиілігі алдын ала
fc max = 1 ,02'fcmах = 1,02'260 = 265,2
f с min = [с min/1 ,02 = 100/1
Сөйтіп;
Кд.с = 265,2/98,03 =2,7
Шарттың орындалуын тексереміз:
Кд. Кд.с: 3,443. 2,7
Шарт орындалатындықтан қабылдағышта 1 диапозон қолданылады.
5.3 Қосалқы дипозондарды қайта жабуын тексеру
Айнымалы конденсатордың блогын тексергеннен кейін ол қабылдағыштың барлық қосалқы
Есептеу тәртібі:
Сұлбаның балама сыйымдылығы анықталады С’сх, айнымалы конденсаторлардың алдынғы тандалған
(5.5)
1. Біз енді сұлбаның нақты сыйымдылығын есептеуіміз қажет.
Ссх = СМ + CL + CВН = 15
Мұнда CM- монтаж сыйымдылығы;
CL- контур ораушыының өз сыйымдылығы (5.1-кесте);
СВН- жұмыс жилігінде электронды аспаптың контурына шығарылатын сыйымдылық. Бұл
2. Себебі С’сх Ссх, онда қосымша сыйымдылықты анықтау
3. Кіріс тізбектің балама сыйымдылығы:
Сэ = (Ckmin +C’cx)-(Ckmax +С’cx),
Сэ = (5 + 30,008)+ (385 + 30,008)= 35,008
5.1-кесте - Әр түрлі диапозон үшін сыйымдылықтар
См Орауыш сыйымдылығы
Диапазон
ПФ монтаж сыйымдылығы CL, пФ
Ұзын толқын (ДВ) 5 + 20 15 +
Орта толқын (СВ) 5+15 5+15
Қысқа толқын (КВ) 8+10 4+10
Ультрақысқа толқын
(УКВ) 5+6 1+4
5.4 Аралық жиілікті таңдау
Аралық жиіліктің шамасы келесілерден шығарылады:
Аралық жиілік қабылдағыштың немесе осы диапозон шекарасына жақын жиілік
Аралық жиілік басқа уақытты таратқыштың жиілігімен дәл түспеуі қажет.
Аралық жиіліктік арттуынан:
айналық арна бойынша таңдамалық ұлғаяды;
көрші арна бойынша таңдамалық азаяды;
өткізу жолағы кеңейеді;
электрондық аспаптардың кіріс және шығыс кедергілері азаяды;
УПЧ орнықтылығы нашарлайды
электронды аспаптардың параметрлерінің нашарлауы және контурдың резонанс кедергісінің азаюы
қабылдағыштың сезімталдылығына гетородиннің шуының зиянды әсері азаяды;
аралық және төмен жиіліктің жолдарының бөлінуі жеңілденеді, бұл детектор
жиіліктің автоматты реттеу құрылғысының жұмыс сенімділігі артады;
бұғатталған конденсаторлардың және контурлардың мөлшерлері азаяды.
Аралық жиіліктің азаюымен:
көрші арна бойынша таңдамалық ұлғаяды;
айналық арна бойынша таңдамалық азаяды;
өткізу жолағы тарылады;
электрондық аспаптардың кіріс және шығыс кедергілері артады, ол контурларды
УПЧ орындықтылығы жақсарады;
каскадтың күшейту коэффициенті артады;
шуыл коэффициенті азаяды.
Келесіге теңаралық жиілікті таңдаймыз. fпр= 200'103/3 = 66,667'103 =
Өткізу жолағының енін анықтау
Асқын гетеродинді қабылдағыштың жоғары жиілікті жолының өткізу
жолағын таңдау қабылданатын fr сигналының және
тасушы сигналдың fc a орынсыз жиілігі, сондай-ақ гетеродин жиілігінің
П = Пc+ 2 ,
Мұнда bc және bг - сигналдың орынсыз
Кварц тұрақтандырғышынсыз 1 каскадта гетордин мән. (10-3 -:- 10-4).
Пс=2 Fmax (1+mч+ )
Мұнда = fмч/ Fmax = 0,15/180
mч- модуляция индексі;
Fmax-сигналдың үлкен жиілігі;
fmч-жиіліктің үлкен ауытқуы (15%);
Сонда,
Пc = 2 180 103 . (1 + 0.8
Сөйтіп, жоғары жиілікті жолдың өткізу жолағының ені келесіге тең:
П = 370182 + = 370231 ,3Гц
Радиожиілік және аралық жиілік жолы үшін қабылдағыш транзисторларын таңдау
РЖ және АЖ жолын бірегейлеу мақсатында бір және сондай
транзисторлар қолданылады. Транзистолар таңдау келесі ойлардан іске асырылады:
1
2
Транзистор таңдаймыз КП 903
FГР=80МГц және Еkmax= 10В
Бір және екінші шарттың орындалуын тексереміз:
1 Fmax 0,1 fГР
2 Uk=10B ~ Еи=150 мкВ.
Шарт орындалады, демек, транзистор дұрыс таңдалған, негізгі параметрлерді 5.2-кестеге
5.2-Транзистордың негізгі параметрлері
Транзистор типі Ik, Uk, S, h21э C12, g11э, Rвх,
r11э
mА В mA/B
пФ Сим кОм мкСим Ом
КП 903 10 5 26 120 5 0,001 1,25
38
Транзистор типі ,
Ck,
rб, Ом gi,
g,
мксек ПФ
сим
сим
КП 903 0,0005 10
75
0,0000045 0,00021
Яғни транзистор параметрлері белгілі жиілікке есептелген, әсіресе 1000Гц онда
5.6.1 Транзистордың жоғарыжиілікті параметрлерін есептеп шығару
1 Ік2 ( 1 mА тогы кездегі транзисторлардың параметрлерін
(5.13)
(5.14)
(5.15)
(5.16)
2 қосымша коэффициенттерді анықтаймыз
(5.17)
(5.18)
(5.19)
(5.20)
3 Транзистордың кіріс кедергісін анықтаймыз:
(5.21)
(5.22)
4 Транзистордың шығыс кедергісін анықтаймыз:
(5.21)
(5.22)
5 Кіріс сыйымдылығын анықтаймыз:
Свх ( Б ( 0,6656 пФ.
6 Шығыс сыйымдылықты анықтаймыз:
Свых ( Ск ( (1+Р) ( 10 ( (1+0,195)
7 Сипаттаманың тіктігі: S=S0’=26mA/B.
f ( 66,667 жұмыстық жиіліктегі транзистордың ЖЖ параметрлерін ыңғайлық
5.3 кесте – Жұмыстық жиіліктегі транзистордың ЖЖ параметрлері
5.7 ЖЖ күре жолдың таңдалмалы жүйелерінің параметрлерін таңдау
Жоғары жиілікті күре жолдың (ЖЖК) таңдаушы жүйелері өзінен резонанстық
Резонанстық жүйелердің санын айналы арна бойынша таңдаулықтан шығатын талаптарынан
Яғни жобаланатын қабылдағыштың Slзер = 26 дБ таңдаулығы, ал
ЖЖ күре жолдың таңдаушы жүйелерінің параметрлерін анықтау үшін алғашқы
ЖЖ күре жол (Q3) контурларының сапалылығын екі шартын: айналы
Сөйтіп, таңдаулықты қамтамасыз етудің талабынан шығып, Qэи сапалылығын мына
(5.27)
мұнда n – бағдарлап алынған контурлар саны;
Slзер – айналы арна бойынша таңдаулықтың берілген мәні, дБ;
fmax – ауқымның ең үлкен жиілігі, кГц;
fпр – менің ауқымымның аралық жиілігі, кГц.
Біздің мәліметтеріміз бойынша Slзер = 12дБ = 1012/20 =
Содан кейін өткізудің берілген жолағын қамтамасыз ету шартының нәтижесінен,
(5.28)
мұнда fmin - қабылданатын ауқымның ең аз жиілігі,
2(Fтсч – ТСЧ өткізу жолағы;
Мк – жиіктік бұрмаланулар коэффициенті.
fmin = 100 кГц, n = 1 берілген жағдайда
2(Fтсч мына формула бойынша шығарамыз:
2(Fтсч = 2 (((F + (fсопр + (fг )
мұнда (F – қайта жаңғыртылатын жиіліктер жолағы;
(fсопр – контурлардың баптау орайластығының жіберілетін дәлсіздігі, кГц;
(fг – гетеродин жиілігінің мүмкіндік ауытқуы, кГц.
Біздің (fсопр = 0,5 ( 5 кГц ауқым
(F = Fв – Fн = 180–100 = 80
(fг = 10-3(fmin = 10-3(100 = 0,1 кГц
Берілген сандық мәндерді қойып, аламыз:
2(Fтсч = 2((80+0,5+0,1) = 161,2 кГц.
Сапалылығы:
Ізделетін сапалылық мына шартты қанағаттандыру қажет:
Qэп ( Qэ ( Qзи.
Тек, бұл жағдайда берілген таңдаулығын және өткізу жолағын қамтамасыз
1,314 ( Qэ ( 1,151.
Бұл жағдайда Qэ ( 1,2. Бұл сапалылықты ең үлкен
Qэ тәжірибелік іске асырылу қажет. Контурдың құралымдық сапалылығы (Q)
Qэmin – ең аз жиіліктегі сапалылықты мына формула бойынша
(5.33)
(5.34)
(5.35)
мұнда Q – контурдың құрылымдық сапалылығы,
Qэmax – ауқымның ең көп жиілігіндегі контурдың сапалылығы.
Формуланың және біздің берілгендердің нәтижеселерінен Qэmin табайық:
dэmax = 1/1,2 = 0,833
Qэmin = 1/0,778 =1,286.
Алынған сапалылық теңсіздік шартынан орындалуы қажет:
Qэn ( Qэmin; Qэmax ( Qэи, 1,314(1,286; 1,2(1,151. Теңсіздік
Енді, алынған Qэmin және Qэmах мәндер кезінде берілген таңдаушылықты
Ең аз жиіліктегі айналы арна бойынша таңдаушылықты мына формула
(5.36)
мұнда Qэmin – ең аз жиіліктегі ЖЖ күре жол
Біздің алғашқы берілгендерден fmin = 80 кГц, f =
немесе 20 дБ.
Ең үлкен жиіліктегі айналы арна бойынша таңдаушылық мына формула
(5.37)
Біздің алғашқы берілгендерден fmax = 260 кГц, f =
немесе 12,366 дБ.
Одан әрі айналы арна бойынша ЖЖ күре жолдың таңдаушылығын
(5.38)
мұнда (f – стандарттық бұзылуы, кГц.
Біздің алғашқы fmax = 260 кГц, Qэmax = 1,2,
немесе 0 дБ .
Одан әрі 2(f қабылдағыштың берілген өткізу жолағында Мтсч енгізілетін
(5.39)
Біздің алғашқы берілгендерден fmin = 100 кГц, fпр =
Аралық жиілік бойынша қабылдағыштың таңдаушылығын мына формула бойынша есептейміз:
(5.40)
мұнда f0 – аралыққа ең жақын қосалқы ауқымның шекті
Qэ - f0 жиілік бойынша контурлардың сапалылығы;
n – ТСЧ біртипті контурлары саны.
Slпр алынған мәні берілгеннен үлкен болып шықты, сүзгі-тығын қажет
5.8 АЖ трактының таңдау жүйесін таңдау
Аралық жиілік трактының таңдау жүйесі (АЖТ) көрші арна
Sl р сайлау мәні 15-20 %
ТСЧ көрші арна бойынша таңдаушылық мәні ұзын толқында,ы
5.41
Мұнда Sl – көрші арна бойынша берілген таңдаушылық, дБ;
Sl тсч – ВЧ трактының көрші аранасы бойынша таңдаушылықы,
Sl =26 дБ=919,953 бастапқы мәнінен; Sl тсч =1,008 (2.11)
АЖТ таңдау жүйесі жинақталған таңдау сүзгілерінің жүйелеріне қызмет
10-12 есебінен Sl тпч сәйкес бір буынға ФСС буындар
5.9 Жиілікті түрлендіргіштің есебі
Транзисторлық қабылдағыштағы ДВ диапозоны жеке гетеродинді сұлба бойынша
5.1-сурет – Транзистордағы жиілік түрлендіргішінің сұлбасы
Араластырғыш шығысындағы ФСС қосылған, сондықтан оның кірісіне (р1) және
(5.42)
(5.43)
Мұнда Rвых. см – араластырғыштың шығыс кедергісі;
Rвых. УПЧ – УПЧ алғашқы каскадының кіріс кедергісі;
Rф -ФСС сипаттамалық кедергісі, Rф=20:-100 кОм => Rф=60
КП 903 транзисторларының параметрлері: g11=0,35 мСм; b11=0,7 мСм; g12=0,001
Rвых. см –R22=1/G22;
Rвых. УПЧ–R11=1/G22;
Мұнда G22= (0,6…0,7) · =0,0715 мСм;
G11= (0,7…0,8) · =0,533 мСм;
= =0,11 · 10-3,
= =0,71 · 10-3,
Rвых. см=14 кОм; Rвых. УПЧ=2 кОм;
Р1=0,483;
Р1=0,183.
Жүктеме сапасында ФСС жиіліктегі түрлендіргішті күшейткіш коэффициенті формуласы бойынша
КПЧ =p1·p2·Sпр ·Rф·Кф,
Мұнда p1, p2 – қосу коэффициенттері;
Sпр – жұмыс жиілігіндегі түрлендіргіш тіктігі;
Rф – ФСС сипаттамалық кедергісі, Rф=60 кОм;
Кф – ФСС тарату коэффиценті; Кф=0,4 (
Sпр =(0,4…0,8) · , ( 7.12
Sпр =19,2 м А/В,
Мұнда = =32·
КПЧ =40,7.
MathCAD 2001 бағдарламалық өнімдері жиілік түрлендіргіштері есебі келесі түрде
6 ӨМІРТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ
6.1 Электронды бұйымды тағайындау, оны пайдалану жағдайының сипаттамасы
Әзірленген қабылдағыш қарапайым сигналды қабылдау үшін
тағайындалған, мысалы аппаратура жұмысының жүйесін ұйымдастыру үшін қарастыруға болады.
Радиоэлектронды аппаратураның (РЭА) пайдалану сипаттамасына: сенімділік, негізгі функцияны
Осы жағдайда жобаланатын аспап бас тартпау қасиетін игерген, яғни
Қабылдағыш техникалық қызметті игеру қасиетін игерген. Аппаратураның бұл қасиеті
6.2 “Адам-машина” жүйесі сапасының бағасы
“Адам-машина” жүйесінің (АМЖ) сапасы – оның тағайынының
қанағаттандыру тиімділігіне қызмет ететін, қасиеттер жинағы. АМЖ жобалау және
Оператор қауіпсіздігі АМЖ еңбек қауіпсіздігінің кейбір ықтималдылығымен анықталады.
(6.1)
Мұнда Рs.о.с - s-типті қауіпті және иянды өндірістік
Рs.н.д - s-жағдайдағы оператордың дұрыс емес әрекетінің ықтималдылығы;
Р- мүмкін болатын зиянды және жарақат қатерлі жағдайлар саны.
Зиянды және қауіпті өндірістік жағдайлардың пайда болу мүмкіндігі, өндірістік
Оператордың дұрыс емес әрекетінің ықтималдылығы (Рн.д) оның психофизиологиялық жағдайымен
АМЖ сенімділігі – оның тоқтаусыз қызметке икемділігін сипаттайтын қасиет.
(6.2)
Мұнда nош және N – қате шешілген және шешілетін
Осындай образбен, егер N=10 болса, онда nош = 2,
Демек, жүйе сенімділігі (қабылдағыш) 80 % тең.
АМЖ тез әрекеті, яғни “адам-машина” тұйық контуры бойынша жүйедегі
(6.3)
Мұнда tv –v – м буынындағы ақпаратты өңдеу уақыты;
k- тізбектей ақпарат өтетін буын саны.
Антеннадан индекаторға дейін қабылдағыш бойынша ақпараттың тізбектей өту уақытын
асқын гетеродинді қабылдағыш t1=250 мс;
аналогтық-цифрлық түрлендіргіш t2=169 мс;
уақытша учаскелерді бөлгіш t3=193 мс;
иілу сумматоры t4=200 мс;
коррелятор t5=268 мс;
арақашықтықты анықтағыш t6=243 мс;
координатты анықтағыш t7=171 мс;
индикатордағы жаңғырту t8=155 мс.
Онда реттеу циклі немесе қабылдағыштың тез әрекеттігі:
Тц =250+169+193+200+268+243+171+155=1456 мс немесе 1,456 секунд.
АМЖ операторының жұмыс дәлдігі, яғни талап етілетін мәннен
оператормен реттелетін немесе тағайындалатын, өлшенетін кейбір параметрлердің ауытқу дәрежесі
П=Птр-Пф,
Мұнда Птр және Пф – сәйкесті талап етілетін және
АМЖ есебін өз уақытнда шешу, яғни АМЖ алдында тұрған
(6.5)
Мұнда nнс – уақытында шешілмеген АМЖ есептер саны.
Егер АМЖ уақытша шектеу болса, сенімділіктің құрылымдық бағасында АМЖ
РСЧМ=РПР ·РСВ,
Мұнда РПР – дұрыс шешім ықтималдылығы;
РСВ – есепті уақытында шешу ықтималдылығы.
АМЖ автоматтау дәрежесі, яғни автоматтық құрылғымен өңделетін ақпараттың салыстырмалы
(6.7)
Мұнда IОП – автоматтық құрылғымен өңделетін, ақпарат саны;
IСЧМ – АМЖ циркуляцияланатын, ақпаарттың жалпы саны.
Х жүйесінің жағдайы туралы ақпарат жалпы жағдайда мына өрнектен
Ix=-Σ P(Х-xi) ·log P(Х-xi),
Яғни логарифмнің жүйенің барлық жағдайы бойынша орташа
АМЖ тиімділігі – нақты мақсатқа жетуге оның икемделуін сипаттайтын,
(6.9)
Мұнда ( = 1,2,…, m)
m – есепке алынатын көрсеткіштер саны;
Э γ - γ-көрсеткіштің нормаланған мәні.
Нормалаудағы көрсеткіштің өлшемсіз формалы мәнін келтіруде, егер ол тиімділікті
(6.10)
Еγ max, Еγ min – γ-көрсеткіштің сәйкесті максималды
АМЖ тиімділігін бағалауда нормалауды өткізу қажеттілігі жеке есептелген көрсеткіштер
6.3 Еңбек жағдайының талдауы
Кез келген жабдық қызмет етуді қажет етеді және әзірленген
қабылдағышты қоспағанда болады. Дегенмен қабылдағыш үлкен өлшем мен көлемнен
1-терезе; 2 – кондиционер құрылғысы; 3 –оргтехника
6.1-сурет – Офистегі объектілердің ішкі орналасуы
Жарықтандыруды ұйымдастыру. Ғимараттағы жарықтандыру аралас (табиғи және жасанды) болады.
Ғимаратта табиғи жарықтандыру бүйірлік болып табылады. 2х1,8 метр өлшемді
Қолданылатын люминсцентті шамдағы жарықтылық лүпілі 10 % аспайды. Қарңағылау
Ауабаптауды ұйымдастыру.
6х5х3 м көлемі 90 м3
Өндірістік бөлмелерде микроклиамттың жағдайын бақылау оңтайлыға жақын еңбек жағдайларын
6.1-кесте –Ауырлығы орташа жұмыстарды орындауда өндірістік бөлмелердің микроклиматының нормалары
Оңтайлы ылғалдық, Ауаның қозғалу жылдамдығы, м/с
Жыл кезеңі Температура, 0С %
Оңтайлы Шектік Оңтайлы Шектік Оңтайлы Шектік
Жылдың суық кезеңі
. 0,1
аспайтын
18-20 17-23 40-60 75 0,2
Жылдың жылы кезеңі
65
21-23 18-27 40-60 26 0,3 0,2-0,4
С
Бөлменің жайлы климаты ауабаптау жүйесімен қолданады. Төменде нақты жабдық
Шуылдар және дірілдеулер
Бөлмеде тұрақты шуыл және діріл көздері болмайды. Сыртқы шу
Электромагниттік өрістер
Бөлмеде электромагниттік сәулешығару көздері жоқ. Жұмыс үшін адам ағзасына
Электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету
Бөлмеде адамдардың офис жабдығының ток жүретін бөліктеріне жақындау мүмкіндігі
Жабдықты көрек беру үшін евророзеткалар қолданылған, оладың жерлендіру клемасы
Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Қарастырылып отырған офистік бөлмеде өрт шығудың себебі электр аспаптар
Нысанның аумағы таза ұсталынады, барлық жанғыш қоқыс жүйелі түрде
Жұмыс орнының эргономикалық бағасы
Жұмыс орнының негізгі қызмет элементтерінің бірі клавиатура болып табылады.
Жұмыс аймағында оператордың креслосы және техниклық құралдардың орналасуы аппаратураның
6.4 Жалпы жарықтандыру есебі
Қолдану коэффициент әдісі. Төбесі ақ, қабырғалары ақталған және
h= H-(hрт-hсл), (6.11)
h=3-(0,9-0) = 2,1 (м)
шырағдан арасындағы арақашықтық (λ=1,2-1,4) анықталады:
z=λ·h, (6.12)
z=1,2·2,1=2,5.
Қабырғадан 1,25 м бойынша ашықтықтағы шырағданның 3 қатарын қабылдаймыз.
Ғимараттың индексін анықтаймыз:
i=
(6.13)
Онда коэффициент қолданылады: η=52 %.
Қор коэффициенті: Кз=1.5
Шырағданның қажетті саны:
(6.14)
Арақашықтығы 1, 25 м үш қатарға үш шырағданды орналастырамыз.
6.2 Cурет-Шырағдандардың орналасу реті
Нүктелік әдіс. О бақылау нүстесін белгілейміз (6,3-сурет).
6.3-сурет – Нүктелік әдіспен жарықтандыруды есептеу үшін сұлба
Жақын екі шырағдан үшін:
d1=1.4 (м),
h1=
Жарықтылық E=17,3 (лк).
Е1=4·4·17.3 = 276.8 (лк).
Орташа қашықталған екі шырағдан үшін:
d2=0,86 (м).
h1= .
Жарықтылық E=23 (лк).
О нүктесіндегі әр қайсысындағы 4 шам бойынша төрт шырағданнан
Е1=2·4·23 = 184 (лк).
Орташа қашықталған екі шырағдан үшін:
d3=2,9 (м),
h1= .
Жарықтылық E=7 (лк).
О нүктесіндегі әр қайсысындағы 4 шам бойынша төрт шырағданнан
Е3=2·4·7 = 56 (лк).
Орташа қашықталған екі шырағдан үшін:
d4=2,5 (м),
h1= .
Жарықтылық E=7,5 (лк).
О нүктесіндегі әр қайсысындағы 4 шам бойынша төрт шырағданнан
Е4=1·4·7,5 = 30 (лк).
О нүктесіндегі сомалық шартты жарықтылық:
∑E= Е1+Е2+Е3+Е4,
∑E=276,8+184+56+30=546,8 (лк).
Әр шырағданның шамдағы жарық ағыны:
(6.15)
Яғни жарық ағыны Фл= 2340 жарық ағыны және қуаты
6.5 Ауабаптағыш жүйесінің есебі
Ауабаптағыш жүйесін есептеуде өндірісітк бөлмеден барлық зиянды
факторларды яғни артық жылу, ылғал, бу, газ және шаңдарды
6.5.1 Температуралар айырым нәтижесінде жылу түсімдер және жылу шығындар
Температура айырымы нәтижесінде бөлмеге берілетін жылу саны төмендегі формуламен
Qогр= Vпом∙Х0∙(tНрасч-tВ расч), (6.16)
Мұнда Vпом=6x5x3=90 м3-бөлме көлемі;
Х0=0,42 ВТ/м3 0С –жылудың меншіктік сипаттамасы;
tНрасч=27,60- жылдың жылы мезгілі үшін сыртқы температура есебі;
tНрасч=-100- жылдың суық мезгілі үшін сыртқы температура есебі;
tВрасч=220- жылдың жылу кезеңі үшін ішкі температура есебі;
tВрасч=190- жылдың суық кезеңі үшін ішкі температура есебі.
Онда жылу мезгіл үшін жылдық жылу келу келесіні құрайды:
Qогр= 90∙0.42∙(27.6-22) =196,5 Вт
Жылдың суық кезеңі үшін жылу шығыны келесіні құрайды:
Qогр= 90∙0.42∙(-10-19) =-1096,2 Вт
6.5.2 Шынылау арқылы күн сәулесінің жылуынының түсуі
Шынының түріне байланысты күн сәулесіінң артық жылуы 90 %
Офистің таспалық шынылау аумағы (3 терезе – 2 х
F0=3∙2∙1.8 =10.8 (м2).
Ашық шымылдық үшін жылу өткізу коэффициенті:
Βсз=0.15
Түске дейін “С” солтүстік бағыты үшін, яғни 9-12 сағатқа
Ал шарынды радияцияда (Р):
Түстен кейін “С” Солтүстік бағыты үшін, сағат 12-13 бастап:
44-680 кеңдік диапозонында темір өтпелері үшін екіқабат шынылауда барлық
К1= (К1)Т=1.15,
Күні бойғы жұмыс күнінде солтүстіктің қараңғылауына бағдарлап, шынылаудың шамалы
К1=0.9
Сағат 9-14 дейін жылу түсіун келесі формуламен анықтаймыз:
Qр1=qвр·(К1)Т·К2·βсз·F0
Qр1=64·1.15 ·0.09·0.15·10.8 =107.3 (Вт)
14 –20 сағат дейін жылу түсуі:
Qр1=59·1.15 ·0.9·0.15·10.8 =98.9 (Вт)
Ең үлкен есептік сағат үшін күн радиакциясы 107.3 Вт
6.5.3 Адамдардың жылу түсіруі
Адамдардың жылу түсіруі қоршаған ауаның параметрлеріне және орындалатын жұмыстың
230 температурада офисте бұл уақытта 3 адам тұрады. Бір
Qл=67·3 =201 Вт.
6.5.4 Жарықтандыру аспаптардан және оргтехникадан түсетін жылу
Шамдардан түсетін жылуды мына формула бойынша анықталады:
(6.18)
Люменесценттік шамдар үшін электр энергиясының өту коэффициенті:
( ( 0,5 ( 0,6 .
Шамның бекітілген қуаты: (осв ( 40 (Вт)
Еденнің ауданы:
Сонда:
Офиста болатын оргтехниканың есебінен пайда болатын жылу келулер бір
Сонда жылу түсулердің жалпы балансын мына формула бойынша анықтаймыз:
Және жылдың жылы маусымына тең:
Жылдың суық мезгілі үшін:
6.5.5 Сплит-жүйенің ауабаптағышын таңдау
Жалпы ең үлкен түсетін жылуын есептей отырып, суықтату өнімділігінің
Ауабаптағыштың жыл бойы жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін DELONGHI
6.2 кесте – DELONGHI фирмасының қабырға ауабаптағышының техникалық сипаттамасы
DELONGHI ауабаптағыштың құрылымында іске асырылатын техникалық шешімдері бірқатары сыртқы
Берілген модельдерде іске асырылған техникалық шешімдер өзіне қосады:
- микропроцессор және ішкі блокта орналасқан бақылаудың басқарудың барлық
Қабылдағышты жасаған үшін радиоэлектрондық аппаратураның өндірумен шұғылданатын жекеменшікті кәсіпорындар
сыртқы блоктың желдеткішінің айналу жылдамдығын автоматты
төмендету төменгі температураларда ауабаптағыштың жұмысының сипаттамасын сақтауға мүмкінідік береді;
басқару жүйесі сыртқы блокта мұздың пайда болуына жол бермейді;
сыртқы блокта компроссордың картерін қыздыру қысты күні
жұмысты қосудың және қауіпсіздігін қамтамасыз етеді;
ауабаптағыштың сыртқы блогы аязтөзімді материалдардын
жасалған.
Бөлмедегі қолайлы жағдайлар көбіне ауа ағынын дұрыс бөлуге
байланысты. Егер ауабаптағыштан шығатын суық ауа ағыны төмен жіберілсе
7. БИЗНЕС-ЖОСПАР
7.1 Жобаның мәні
Ақпарат таратудың әзірленіп отырған арнасы таратқыштан, қабылдағыштан және тарату
Бұл дипломдық жобада кеңжолақты сигналдар қолдану қабылдағышы әзірленген. Мұндай
ақпарат таратудың жылдамығын арттыру;
байланыс арналарының санын шексіз арттыру;
байланыс арнасының орнықтылығын арттыру;
энергетикалық жасырындықтың жоғары деңгейін қамтамасыз ету;
біруақытта бір жиілік диапозонында жұмыс істейтін радиожүйелердің бөгеуілдерінің ең
Бизнес-жоспар жасауда келесі мәселелерді қарастырамыз:
телекоммуникация нарығында бәсеке қабілетті болатын қабылдағыш құнын анықтау;радиотехника құрылғылардың
әзірленген қабылдағыштың бәсеке қабілеттілігін басқа өңдірушілерін ұқсас қабылдағыштарымен салыстыру;
7.2 Жобаның сипаттамасы
Бұл әзірленетін қабылдағыштың ұқсасы ДВ диапозонында жұмыс істейтін
дыбыс және көрілім ақпаратын тарату қашықтығы 1…20 км дейін;
арзан жергілікті желі ұйымдастыру, радиусы 1… км (ауылды телефондау,
компьютерлер арасындағы ақпаратпен алмасу 2…100 м және одан астам
аумақты күзетуде хабарлау жүйесін ұйымдастыру;
тұлғаны сәйкестендіру үшін смарт-карт және радиокілттер әзірлеу және т.б.
Мұндай жүйені Қазақстан Республикасында құруға болады. Сөйтіп
қашық аумақтардың проблемасы шешіледі, ал талшықты оптикалық және кәбілдік
Бұл әзірлеме коммерциялық ұсыныс ретінде жергілікті желі ұйымдастыру үшін
7.3 Жобаның маркетингі
Қазақстан Республикасы дамып келе жатқан ел болып табылады
тұтынушыны зерттеу;
нарықтық мүмкіндіктердің талдауы;
қабылдағыштарды өткізу түрін талдау;
фирмалардың пайдаланатын баға жасау әдістерін бағалау;
бұйымды нарықта өткізу бойынша іс-шараларды зерттеу;
бәсекелес тауарларды зерттеу.
Нарықтық мүмкіндіктер қажеттіліктерін қабылдағыш
қанағаттандыратын клиенттердің үлкен санымен анықталады. Баға жасуды талдауда
қабылдағыштың өзіндік құны;
осынай қабылдағыштарға немесе оны ауыстыратын бұйымдарға бәсекелестердің
осы қабылдағыштың бірегейлілігі;
осы қабылдағышта сұраныспен анықталатын баға.
Ұсынылатын қабылдағыш сапа мен бағаның оңтайлы қатынасына
сәйкесті болуы қажет. Осы қабылдағышты нарықты өткізу үшін бәсекелестер
Ойдағыдай іске асырудың факторларының бірі жарнама саясаты болып табылады.
7.4 Ұйымдық -өндірістік жоспар
Өндірістік процеске жобаны әзірлеу, жобаны жасау және оны пайдалануға
Қабылдағышты отандық зауыттардың бірінде жасауға әзірлеуге болады. Сондай-ақ қабылдағышты
Әр қызметкер нақты міндеттермен мәселелермен шұғылданады, оның ішінде:
7.5 Қаржы жоспары
Жаңа аппаратураны енгізуден ең үлкен мүмкін болатын экономикалық тиімділікті
Өндірісте жұмсалатын ағымды шығындарды және жаңа есептеу үшін нақты
Жақын есеп айырысу әдісімен жаңа өнімнің бағасын анықтаған кезде
Ц0 ( С ( (1+Р/100), тг.
Өндірістің толық өзіндік құны жұмсалатын шығындардың келесі элементтерін қосады:
С ( (М+Пи+З(1+ ()) ( (1+(),
мұнда М – негізгі және қосымша материалдардың құны,
Пи – сатымдық бұйымдардың және шала фабрикаттардың құны,
З - өндірістік қызметшілердің негізгі жалақысы,
( - қосымша кызметшілердің, басқарушы қызметкерлердің жалақысын қосатын жүкқұжат
( - өнімді өткізу, кадрларды даярлау бойынша шығындарды қосатын
Өндірістің толық өзіндік құны ( және ( коэффициенттермен анықталатын
Ұқсас аппаратураның өндірісіне жұмсалатын тура шығындардың және жұмсалатын шығындардың
Спрям ( 100( (Пр/dПи, тг
М = Пи(dм/dПи, тг
З = Пи(dз/dПи ,
мұнда dПи, dм, dз – сатымды шала фабрикаттар бұйымдары,
Жобаланатын қабылдағыш 10 блоктардан тұрады. Қағидалық сұлба 5 блок
7.1 сурет – Қабылдағыштың құрауыштарына жұмсалатын шығындар
Құрауыштар 5 блоктағы саны. дана Біреуінің бағасы, тг. Құны,
(гр.5(гр.4)
Резисторлар 24 2 96
Транзисторлар 4 20 160
Конденсаторлар 21 107 428
Трансформаторлар 6 624 7488
Инд-тік орауыштар 7 198 2772
7.1 кестенің жалғасы
Құрауыштар 5 блоктағы саны. дана Біреуінің бағасы, тг. Құны,
(гр.5(гр.4)
Стабилитрон 1 10 20
Кварцтік сүзгі 1 280 560
Микросхема К174 ПС1 1 130 260
Барлығы:
11744
Барлық жұмсалатын шығындардың жалпы сомасынан қосымша шығындарға 5( алайық
Сөйтіп, қосымша шығындарды келесідей есептейміз:
Зд = 0,05((Зк+Зп/ф), (7.6)
мұнда Зд – қосымша шығындар;
Зк – құрауыштарға жұмсалған шығындар;
Зп/ф – шалафабрикаттарға және материалдарға жұмсалатын шығындар.
(7.7)
(7.8)
Өндірістің өзіндік құнын және Пи = 1217 тг кезде
Осымен болады:
М ( 1217(20/2,1 ( 11590 тг.
З ( 1217(77,9/2,1 ( 45145 тг.
Аламыз:
С ((11590+1217+45145(1+2,8))((1+0,015) ( 187,1 мың теңге.
(5.1) формула бойынша жаңа қыбылдағыштың бағасын есептейміз
НДС ескеріп қаьылдағыштың нақты бағасы:
Ц0 ( Цперв + 0,15(Цперв
мұнда Цперв – қабылдағыштың алғашқы бағасы
Ц0 ( 243,4+0,15(243,4 ( 280 мың тг.
100 қабылдағыш топтамасы үшін сатымды элементтерінің бағасы төмендетіледі, және
Пи10 ( 0,97(Пи сонда, Пи100 ( 0,97(1217(1181 тг.
Осымен бізде болады:
М ( 1181(20/2,1(11248 тг.
З ( 45145 тг.
Аламыз:
С ( (11248+1181+45145)1+2,8))((1+0,015)(186,7 мың тг.
Цперв ( 186,74(1+30/100) ( 242,76 мың тг.
НДС бірге қабылдағыш бағасы:
Ц0 ( Цперв + 0,15 ( Цперв
Ц0 ( 242,76+242,76(0,15 ( 279,2 мың тг.
1000 қабылдағыш топтамасы үшін сатымды элементтерінің бағасы төмендетіледі, және
Пи1000 ( 0,93(Пи сонда, Пи1000 ( 0,93(1217(1132 тг.
Осымен бізде болады:
М ( 1132(20/2,1(1081 тг.
З ( 45145 тг.
Аламыз:
С ( (10781+1132+45145)1+2,8))((1+0,015)(186,2 мың тг.
Цперв ( 186,215(1+30/100) ( 242,1 мың тг.
НДС бірге қабылдағыш бағасы:
Ц0 ( Цперв + 0,15 ( Цперв
Ц0 ( 242,1+242,1(0,15 ( 248,4 мың тг.
5000 қабылдағыш топтамасы үшін сатымды элементтерінің бағасы төмендетіледі, және
Пи5000 ( 0,8(Пи сонда, Пи5000 ( 0,88(1217(1071 тг.
Осымен бізде болады:
М ( 1071(20/2,1(10200 тг.
З ( 45145 тг.
Аламыз:
С ( (10200+1071+45145)1+2,8))((1+0,015)(185,6 мың тг.
Цперв ( 186,564(1+30/100) ( 241,2 мың тг.
НДС бірге қабылдағыш бағасы:
Ц0 ( Цперв + 0,15 ( Цперв
Ц0 ( 241,2+241,2(0,15 ( 277,4 мың тг.
7.3 кесте – топтаманың көлемінен өзіндік құнының тәуелділігі
Қабылдағыштар топтамасының көлемі 1 100 1000 5000
Бағасы, мың тг/біреуіне 280 279,2 278,4 277,4
7.1 сурет - Әртүрлі сұранымдағы қабылдағыш бағасы (өндірістің көлемі)
7.4 кесте – Құрастырылатын қабылдағыштың өзіндік құны құрылымы
7.2 сурет – Құрастырылатын қабылдағыштың өзіндік құнының құрылымының
Құрастырылатын қабылдағышты іске асыратын бағасының қалыптасуын көрсететін кестені келтіреміз.
7.5 кесте – Құрастырылатын қабылдағыш бағасын қалыптастыру
Көрсеткіштер атауы Мәндері
1 Өзіндік қызметі, мың тг. 187,1
2 Кіріс, мың тг. 56,3
3 Өндірістік баға, мың тг. 243,4
4 НДС (өндір.бағ. 15(), мың тг. 36,51
5 Өткізу бағасы, мың тг. 280
Құрастырылатындармен бәсекелесетін қабылдағыштар үшін салыстырмалы сипаттаманы келтіреміз.
5.7 кесте – Экономикалық тиімділік
Көрсеткіштер атауы Қабылдағыштар түрлері
Құрастырылған B-6 FSM WCM
1 Қабылдағыштар бағасы, мың тг. 280 223 515
2 FSM қабылдағышпен салыстыру бойынша эконо-микалық тиімділігі, мың
3 В-6 қабылдағышпен салыстыру бойынша эконо-микалық тиімділігі, мың
4 WSM қабылдағышпен салыстыру бойынша эконо-микалық тиімділігі, мың
Қабылдағыштың өзіндік құнын есептеп, бәсекелес жүйелердің қабылдағыштары бағасын қарастырайық:
FSM және WSM жүйелері қабылдағыштарының бағасы 4500-5000 $ (640
кейбір В-6 қабылдағыштардың бағасы 3300$ (440 000 тг) және
Сөйтіп, жобаланатын қабылдағыш ұқсас жүйелердің (FSM ,WSM) қабылдағыштары айтарлықтай
Есептемелер нәтижелері жобаланатын қабылдағышты дайындауға және толық бәсеке қабілетті
ҚОРЫТЫНДЫ
Жобада радиобайланыстың асқын кеңжолақты жүйелері, олардың артықшылықтары және құру
Дипломдық жобаның арнаулы бөлігінде ұзынтолқынды ауқымның қабылдағышы әзірленген, ол
Қабылдағыштың құрылымдық және қағидалы сұлбалары келтірілген.
“Өміртіршілік қауіпсіздігі тарауында” радиоқабылдағышты пайдаланудың шартының, еңбек жағдайының сипаттамасы,
Дипломдық жобаның экономикалық бөлігінде қабылдағышты негіздеу және құру үшін
18
A=Ik2/Ikl=l/1 0=0, 1, So'=A(So=0.1(26=26 mA/В, g'=A(g=0,1(0,00021 =0,000021 Сим,
g'j=A(gj=0,1 ( 0,0000045=0,00000045Сим,
т'=А(т=0,1(0,5=0,05нс=0,00005 мкс.
H=So"rб/l 000=2,6(75/1 000=0,195, (5.17)
Ф=Sо((rб(Сk/т((109=2,6(75(1 0/0,0005(109=0,0039 Сим, (5.18)
Б=т' /rб( (l-g((rб) (106=(0,00005/75) ( (1-0,000021(75) (106= =0,6656 пФ,
v=2(((fo(('=2( 3,14(0,465(0,00005(0,00015.
gвх=g'+v2/rб=0,000021 +0,000152/75(0,000021 Сим,
RBx=l/gBx=1/0,000021=47619 Ом ( 48 кОм.
gвых=gj'+v2(Ф=0,00000045+0,000152(0,0039 (0,00000045Сим,
Rвых= 1 /gвых= 1 /0,00000045=2222222,22(2,2Мом.
Транзистор Ik, Т, Ск, S, RBX, RBbIX, СВХ, СВЫХ,
типі тА Мкс пФ mAIВ кОм МОм пФ пФ
КП 903 1 0,00005 10 26 48 2.2 0.6656
.
QOCB = (.NOCB .Fo.
Fпол = 6(5 = 30(м2) .
QOCB = 0,6(40(30 = 720(Вт).
Qopr = 300(3 = 900(Вт).
Q = Qorp + Qp + Qл + QOCB
Q = 196,5 + 107,3+ 201 + 720+ 900
Q = -1096,2+ 107,3 + 201 + 720+900 =
Модель
СР20
Эл. көректенуі, В/ф/Гц
230/1/50
Суыққа өнімділігі, Вт 2350
Тұтылатын эл. қуаты, Вт 850
Тұтынылатын тоқ, А
3,6
Ылғалдың жойылуы (шах), л/4
1,5
Жылуға өнімділігі, Вт 2490
Ішкі блок
Ауа шығыны (шах), м3/ч
320
Өлшемдері:
- ұзындығы
750
-биіктігі
270
-тереңдігі
175
.
Сыртқы блок
Ауа шығыны (шах), м3/ч
950
Өлшемдері:
- Ұзындығы
660
-биіктігі
500
-тығыздығы
230
3д=0,05.(l1744+600)(617 тг.
Сонымен, М =11744 тг., Пи= 1217 тг., dM=20%,
dпи= Пи.dм/М=1217.0,2/11744=0,021 немесе 2,1 %
Сонда, dз= 100-( dM+ dпи)=1 00-(20+2,1 ) = 77,9%
Цперв= 187123(1 +30/1 00)=243,4 мың тг.
Көрсеткіштер мәндері
Шығындар құрамы Абсолюттік мәні, тг Меншікті салмағы,
%
1 ФОТ 45145
24,1
2 Материалдары 11744
6,3
3 Шалафабрикаттар 1217 ' 0,7
4 Тікелей жүкқұжат 2,8.ФОТ = 126406 66,9
Барлығы 184512
5 Өндірістен тыс 0,015.184512=2768 1,5
Барлығы 187280
100
1,5( 24,1% /
өндірістен тыс ФОТ
7.3 сурет – Экономикалық көрсеткіштер