МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ................................................................................................... 3
1 БӨЛІМ. КІШІ МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫЛАРДЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДАМУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ................................
10
1.1 Кіші мектеп жасындағы балалардың психологиялық даму заңдылықтары........................................................................................
10
1. 2. Кіші мектеп кезеңіндегі оқушылардың жеке даралық ерекшеліктерін
43
2 БӨЛІМ. КІШІ МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫЛАРДЫҢ ОҚУ ПРОЦЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ............................................................
50
2.1 Кіші мектеп жасындағылар және олардың оқу процесін ұйымдастыру
50
2.2 Оқу процесінің дұрыс ұйымдастырылуы баланың оқуға қатынасының қажетті
58
ҚОРЫТЫНДЫ......................................................................................... 67
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.................................................... 70
КІРІСПЕ
Қазіргі заман жағдайында, білім беруде, білім беру жүйелерінің тиімділігіне
Қазіргі заманғы еуропалық мектеп пен еуропалық білім беру жүйесі,
Қазіргі заманғы мектеп балалық шақ пен ересектіктің табысатын орны
Бұл жерде біз, талай рет пікірталастар тақырыбына айналған, бір
Бұл қарама-қайшылықты өнімді шешуге талпыныс, баланың білімге деген субъективті
Педагогикалық іс - әрекеттің дәстүрлі талдауларындағы балаға бағытталған және
Білім беру әр уақытта баланың жеткілікті ресурстарын болжаумен құрылды
Білім алу процесінен алшақтаған бала, өзінің даму, ара-қатынас процесінен
Ұсынылып отырған жұмыстың жаңа идеясы болып білім алу кезіндегі
Зерттеудің көкейтестілігі:
оқу процесінің тиімділігін бақылауға мүмкіндік беретін және біржақты қарауға
білім беру тиімділігін арттыру.
Зерттеу объектісі – кіші мектеп жасындағылар психологиясы және баланың
Зерттеудің мәні мен мағынасы – баланың оқу процесіне деген
Зерттеу мақсаты:
Баланың оқу процесінен алшақтауының психологиялық құрылымдарын бөліп қарау.
Алшақтаудың алдын алу мақсатында білім беру ортасының ресурстарын анықтау.
Білім берудің бас кездерінде және өн бойында баланың оқу
Жұмыстың методологиялық негізі:
Л. С. Выготскийдің мәдени-тарихи концепциясы;
В.В. Давыдовтың, Д.Б. Элькониннің оқушылардың жас шамасын кезеңдерге
В.В. Давыдовтың, И.И. Ильясовтың, И. Лингарттың оқыту процесінің құрылымдары
В.И. Слободчикованың, Г.А. Цукерманның, Д.Б.Элькониннің білім мағнасы мен бастауыш
Б.И. Хасанның қақтығыстық ара – қатынас териясы;
А.Р. Лурияның, Л.С. Цветкованың нейропсихологиялық болжау жайындағы зерттеу жұмыстары;
С.М. Джакуповтың өзара - диалогты сұхбат жүргізудің өнімді қызметінің
Зерттеудің жалпы гипотезасы: Баланың мінезі мен оның дүниетаным құлшынысы
мектеп мүмкіндігіне сай емес жағдайда баланың таным белсенділігінің артуы;
баланың таным ресурсының жеткіліксіздігіне қарамай-ақ мектеп талаптарының артуы.
Психологиялық – педагогикалық болжауға сүйене отырып, арнайы ұйымдастырылған ертерек
Осының арқасында, баланың жеке мінездеріне сезімтал оқыту – іс
Зерттеудің жеке гипотезалары:
Функциональдық кемшілік баланың ресурстық жетіспеушілігінің көзі болғандықтан, білім беру
Баланың гипербелсенділігі немесе гипобелсенділігінен байқалатын, оның оқыту тәсілдері мен
Дамыта оқыту жүйесі баланың оқу процесіне тәуелділігін қамтамасыз етеді,
Зерттеу мақсаты мен ұсынылған гипотеза, мынадай зерттеу мәселерін шешудің
Оқу – оқыту жағдайында алшақтаудың болжам белгілерін анықтау.
Баланың функциональдық кемістіктерінің, оның мектептен алшақтауына тигізетін әсерін зерттеу.
Білім берудің дамыған жағдайында баланың функциональдық кемістіктерінің орнын толтыру,
Баланың мектептегі хал – ақуалы жағынан білім беру процесінің
Зерттеу тәсілдері:
Т. А. Нежнованың «Оқуға және мектепке деген көзқарас» еңбегінде
Балалардың функциональдық кемістігін клиникалық нейропсихологиялық зерттеу тәсілдері.
Білім беру процесінің тиімділігін баланың мектептегі көңіл-күйіне байланысты бағалау
Дәстүрлі және дамыта оқыту жүйесінде білім беру ортасының ресурстары
Зерттеудің анықтылығы мен негізділігі: Жұмыс нәтижелерінің анықтылығы мен негізділігі
Қорғауға шығарылған қағидалар:
Бала мінез – құлқының тәуелсіз түрлерін меңгерін зерттеу және
Білім беру жүйесін баланың өз көзқарасы жағынан сараптау оқу
Зерттеу жұмысының құрылымы. Диплом жұмысы кіріспеден, 2 бөлімнен,
1 БӨЛІМ. КІШІ МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫЛАРДЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДАМУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
1.1. Кіші мектеп
Жеке тұлғаның психологиялық қасиеттерін зерттеп, оның даму ерекшеліктеріне сипаттама
Сол кездерде неміс психиатры және психологы Э.Кречмер және АҚШ
а) адам мінезі онтогенездің бастапқы кезеңдерінде қалыптасып өмірдің барлық
б) мінез көрсеткіштерінің топтасуы
в) адамдардың басым көпшілігін осы типологияға байланысты бірнеше топқа
Психологиялық зерттеулерге математикалық және статистикалық тәсілдерді қолдану үшін Парсонс,
Өткен ғасырда жасалған көптеген психодиагностикалық әдістемелерді және оларды пайдалану
Жеке адам дегеніміз - қоғамның мүшесі ретіндегі адам. Әр
Қоғам мүшесі жеке адам әр түрлі қатынастардың, әсіресе материалдық
Жеке адам психологиясының қалыптасуына сонымен бірге оның өзі кіретін
Жеке адам қоғамдық қатынастардың тек объектісі ғана емес, сондай-ақ
Детерминизм идеясы адам қылықтарының қажетті іс екенін анықтай отырып,
Жеке адам - саналы тіршілік иесі, ол өзінің өмір
Қоғам дамуы мен жеке адамның дамуы арасында тығыз әрі
Жеке адам қазіргі социологияның, психологияның және этиканың басты назарына
Биологизм, әсіресе 3.Фрейдтің жеке адам жөніндегі түсініктемесінде айқын да
Биоэлеуметтік концепцияның өкілдері (олар көпшілік) адамды шартты түрде екі
Америка Құрама Штаттарында әлеуметтендіру теориясы деп аталатын концепцияға талдау
Шындығында топтың, ұжымның жеке адамға ықпалы әр түрлі
Ендігі бір әлеуметтік-псхологиялық концепция оқып-тоқу теориясы дегенге саяды, Бұл
Шетел психологиясында рөлдер теориясы өте кең тараған. Бұл теория
Әрине, жеке адамның ролін зерттеу психологиялық теория үшін де,
Көріп отырғанымыздай, бұл теориялардың қай-қайсысы да адамның әлеуметтік іінез-құлқын
Қоғамдық ғылымдарда да, сондай-ақ күнделікті тұрмыста да, «жеке адам»,
Түпкі және тектік, бастапқы түсінік «адам» болуға тиіс. Адам
Адам сонымен бірге қоғамдық тіршілік иесі әрі бұл оның
Адам алуан қырлы, міне, сондықтан да ол жаратылыстану ғылымдарының
Жеке адам - қоғамда белгілі бір жағдайда және белгілі
рөл атқаратын саналы индивид. Рөл дегеніміз - жеке адмның
әлеуметтік қызметі, мәселен, ата-ананың рөлі - балаларын тәрбиелеу,
мектеп директорының рөлі- мұғалімдер коллективін басқару және
оқушыларды оқыту процесін ұйымдастыру.
Жеке адамның позициясы дегеніміз - оның қатынастарының жүйесі. Жеке
Қатынастарды тек олардың объектіге деген бағытына қарап қана айырмайды,
Сөйтіп, материалистік философия мен психология жеке адамды әлеуметтік мәні
Даралық жеке адамнан жоғары немесе төмен әлдене емес. Даралық
Оның басқалар байқай бермейтінді көре білу қабілетінде, информацияны өндеу
Даралық жеке адамды нақтырақ, дәлірек, солай болған соң да
Кез келген ұйым сияқты, психикалық өмірдің де өзіндік құрамы
Құрылымның бірінші компоненті (блогы) жеке адамның бағьггтылығын немесе адамның
Екінші блокты жеке адамның мүмкіншілігі анықтайды және іс-әрекеттің табысты
Жеке адам құрылымдағы үшінші блок мінез немесе адамның әлеуметтік
Мінез жүйесінен де жетекші қасиеттерді бөліп алуға болады. Оларға,
Басқа барлық блоктардан үстем тұратын төртінші блок басқару жүйесі
Егер де оның құрамынан психикалық процестер мен күйді алып
Психикалық процестер дегеніміз - болмыстың психикалық
құбылыстардың әр алуан формасында динамикалық түрде бейнеленуі. Ең алдымен,
Жеке адамның бойында қалыптасқан бағыттылық онымен байланысты қабылдаулар мен
Бейнелеу - объективті процесс болғанымен, ол жеке адамның субъективті
Психикалық процестер негізінде психикалық қасиеттер, олардың психикалық процестердің өтуін
Процестердің өту сипаты мен бедсенділігінің функциялық деңгейіне немесе, басқа
немесе төмен белсенділігі ретінде көрінетін және нақ сол шақта
қалыптасатын психикалық іс-әрекеттің біршама тұрақты деңгейі деу керек. С.Л.
Алайда психикалық тонустың белсенділігін қажетті қалыпқа
келтіргенде бейнелейтін нәрсенің көлемі емес, мазмұны шешуші мәнге ие
Көңіл күйі сыртқы немесе ішкі жағдайларға байланысты өзгеріп отырады,
Сонымен, жеке адамның психикалық өмірінің құрылымы күрделі, сан қырлы
Жеке адамның бағыттылығы дегеніміз - сол адамның талғамы мен
Қазіргі кезде психологияның қайсыбір ғалымдары жеке адам мінез-құлқының мәнін
Латын афоризмі былай дейді: «Мен адаммын, ендеше адамға тән
Қайсыбір жағдайларда адам қоғамдық борышты сезінуді басшылықка алады, басқа
Бұдан шығатын қорытынды, іс-әрекет пен мінез-құлықты талдаған кезде негізгі
Адам мотивтерін зерттеу жеке адамның моральдық-психологиялық мәнін түсінуде ерекше
Өмір сүру үшін адамдар тамаққа, киімге және басқа да
жатқан заттарға деген қажеттіліктерін қанағаттандыруға тиісті. Қажеттілік дегеніміз
Қажеттіліктер адам бойындағы белсенділік сезімін оятады. Адам өмір сүру
Қажеттіліктер белгілі дәрежеде адамның күйініші-сүйінішіне, ойлануына және ерік-жігеріне әсер
Сондай-ақ, ерік-жігер де қажеттіліктер ықпалынан туындап отырады. Бұл жайыңда
Қажеттілік өрісі адамның даму деңгейі мен оның өмірдің материалдық
Адамның қажеттіліктері алуан түрлі. Оларды топтарға бөле отырып, материалдық-рухани
Барлық адамдардың материалдық қажеттілігін қанағаттандыру оларды күн керіс үшін
Егер жоғарыда көрсетілген жағымсыз әдеттер біздің қоғамымыздағы жекеленген адамдар
Материалдық қажеттіліктерді нысапсыздықпен пайдалану рухани азған, бар білетіні қара
Рухани қажеттіліктер - адамға ғана тән қажеттіліктер. Оларға танымдағы
Танымдағы қажеттіліктер жалпы (тұтас әлем жайлы) және жеке (болмыстың
Эстетикапық ләзаттану қажеттілігі адам өмірінде айрықша орын алды. Соның
Адамның тірілік-тұрмысында көрсетілген қажеттіліктерден басқа, қоғамдық қажеттіліктер: еңбекке, адамдармен
Еңбекке деген қажеттілік барған адамдардың негізгі қажеттілігіне айналып отыр.
Өмірдің бірінші қажеттілігіне айналған еңбек адамға үлкен қуаныш пен
Қарым-қатынас жасауды қажетсіну адамның әлеуметтік табиғатын танытады. Бұл қажеттілік
Қызығу дегеніміз - жеке адамиьщ объектіге, оның өмірлік мәні
Қызығудың қалыптасуы әрқашан қажеттіліктерді, талантты немесе қоғамдық борышты сезінуден
Объектінің эмоциялық тартымдылығын, алғашқы кезде, бәлкім, аңғарыла қоймағанымен, терең
Объектіге деген көзқарастың бір-біріне ұқсамауы жеке адамның өмір тәжірбиесінің
Субъектінің көзқарасын басқа адамдар бағалап қана қоймайды, сонымен бірге
Сөйтіп, индивидтің қызығуы объектінің ерқшеліктері мен индивидтің өзінің психикалық
Қызығу адам өмірі мен іс-әрекетінде елеулі орын алады. Адам
Жеке адамның дамуы мен білімінің қалыптасуы үшін қызығудың мәнін
Адамдардың қызығуы олардың іс-әрекеті сияқты өте алуан түрлі. Қызығуды
Тікелей және жанама қызығулар да кездеседі. Тікелей қызығу
дегеніміз - іс-әрекет процесінің өзіне қатысты, таным, білім алу,
Жеке адамның белсенді де жемісті ісі, қызметі үшін тікелей
Қызығудың әсер ету дәрежесіне қарай: самарқау және белсенді деп
Қызығуды сондай-ақ көлеміне қарай да бөледі. Мұндай бөлу қызығу
түрін анықтамай-ақ, оның орнына жеке адам мүдделерінің құрлымын
сипаттайды. Кең, жан-жақты әрі терең мүдделі, сонымен қатар кең,
Ақырында, терең, бірақ өте тар мүдделі адамдар да болады.
Дүниетаным дегеніміз - табиғат жөніндегі, қоғам мен адамзат ақыл-ойынң
Жалпы қоғамның дүниетанымын және сол қоғамға жататын
Жеке адамның дүниетанымы тек қана өзінің болмысын бейнелеп қоймайды,
Жеке адамның дүниетанымы, ең алдымен қоғамдық болмысты бейнелейді. Бұл
Қоғамдық болмысты бейнелендіру білім алу және тәрбиелеу процесінде адамдардың
Жеке адамның дүниетанымы, әдетте, оны қай тапқа жататына байланысты
Дүниетаным жеке адамның мінез-құлқы мен іс-әрекетінің жоғарғы реттеуші қызметін
Дүниетаным жеке адамның мінез-құлқын орнықты да табанды ете отырып,
Бүл себептерден басқа дүниетанымның тұрақсыздығы, көзқарастағы қателіктерден, адамдардың кейбір
Жеке адамның өзіндік ерекшеліктерін түсіну үшін оның
дүниетанымындағы сапалық ерекшеліктерді талдау керек. Жеке адам
дүниетанымының сапалық сипаттамасы, төмендегідей белгілер бойынша
анықталады:
1) мазмұндылығы мен ғылымилығы;
2) жүйелілігі және мақсаттылығы;
3) логикалық дәйектілігі мен дәлелділігі;
4) жалпылау дәрежесі мен нақтылығы;
5)іс-әрекетпен және мінез-құлықпен байланыстары.
Дүниетанымның мазмұндылығы мен ғылымилығы адамды білімнің байлығы мен тереңдігі
Дүниетанымның ғылымилығы адамның өмірде өзі басшылыққа алып жүрген принциптерінің
Бұл терең танылған "дүниетанымға қарама-қарсы идеяларды
кітаптардан судыратып жаттап алғандар осы идеяларың ақиқаттығына
шын сенбейтіндіктен, олардың дұрыстығына көзі жетпегендіктен, өздерінің көзқарастарын қорғай
Жеке адам қоғамдық болмыстың, өмір мен іс-әрекеттің негізгі мәселелері
Керісінше, дүниетанымы іштей қарама-қайшы адам көбіне құбылыстарды бағалауда мінез-құлықтар,
Дүниетанымның жалпылама сипатының маңыздылығын мойындай отырып, көзқарастардағы нақтылық пен
Жеке адам көзқарастарының жүйесінде ауытқу мен нақтылықтың белгілі бір
Дүниетаным бағдарлау үшін, қоғам дамуындағы өз орның мен рөлінді
Жоғарыда көрсетілген дүниетаным сапаларының дұрыс үйлесімі келе-келе жеке адамның
Сенім дегеніміз - адамның өмірде өзі ұстанатын принциптері мен
Сенім болмысқа деген белсенді қатынас үстінде, білімге шын құмарта
Сенімі зор адам дегеніміз - өзінің көзқарастары мен ісін
алатын, өз борышын өтеу жолында құрбандыққа бас тігуе әзір,
жайсаң, жігерлі адам. Нақ осындай адам айналасындағы жұрттың сый-
құрметіне бөлінеді, нақ осындай адамдар қоғамдық прогрестің қозғаушы күші
Дүниетанымның, моральдық-саяси көзқарастардың негізінде адамның өзін-өзі тәрбиелеуінің негізгі мотиві
Мұрат өмірді бейнелейді. Шындығында бар нәрсенің бірде бір элементін
Қоғам дамуының объективтік заңдылықтарын білуге негізделген
фантазия дәл сол күйіндегі болмыста жоқ (элементтері ғана, кейбір
сипаттары ғана бар) қоғам мен жеке адамның саяси
Өткендегі мен бүгінгі жалпылау негізінде болашақты барлай білу адамға
Мұратқа деген қатынастың негізгі екі типі байқалады: 1) көріп-таңдану
Жеке адамның тұтас психологиялық құрлымы белгілі бір өмірлік стиль
Жеке адамының идеялығы - бағыттылықтың басты және шешуші қасиеті,
Мақсаттылық дегеніміз - адамның белсенділігінің негізгі бағытын анықтайтын талпынысының
Моральдық жағынан тәрбиелілік - адамның басқа адамдармен қатынасын сипаттайды.
Байсалдылық - жеке адамның ішкі бірлігі. Байсалды адам екі
Белсенділік - жеке адамның аса маңызды қасиеті. Белсенді адам
неғұрлым жемісті еңбек етеді. Тарихты жасаушылар, міне нақ осындай
адамдар. Неғұрлым маңызды болып еңбектегі және қоғамдық белсенділік
танылады.
Қайталанбайтын даралық дегеніміз - адамды өзін қоршаған айналасындағылардан айқын
Жоғарыда керсетілген қасиеттер тәрбиелі адамның бойында жеке адамның жоғары
Мектепті жетілдіруге бағытталғаи реформалар бала дамуының ерекшеліктерін ескере отырып
1. 2 Кіші мектеп кезеңіндегі оқушылардың жеке
Баланың мектепке келгенде ерекше өзгешелігі оның мінез-құлқында көрінеді. Сондықтан
Алынған материалды талдау балаларды үш топқа бөлуге мүмкіндік береді.
Бірінші топ құрамында отыз төрт оқушы бар, бейімделу аз
Ал екінші топқа отыз сегіз бала бейімделудің кешеуілдігіне байланысты
Үшінші топта оқу жылының соңына дейін мектепке бейімделмеген жиырма
Мектепке бейімделу қиындығын сезінген бірінші сыныптағыларғыларға (2, 3-топтағы балалар)
Жиі кездесетін бейімделу кезіндегі қиындықтардың пайда болу себебіне әлеуметтік-педагогикалық
Ата-аналарда білім деңгейі төмен болған кезде, бірінші кезекте баладағы
Мұндай балалардың негізгі жетіспеушілігі – вербалды сферасының қалыптасқандығы болып
Отбасындағы мәдени деңгейдің төмендігіне, баладағы психологиялық дамудың кешеуілдеуіне байланысты
Мұғалімдердің мейірімді және сезімді қарым-қатынасы оларды пайда болған қиындықтарды
Кейбір жағдайларда ата-аналардың төмен білім деңгейіне баланың қараусыз қалуы,
Осындай отбасынан шыққан қыздарда тұлға типінің инфантильдігі бар болатындығын
Баланың мектепке бейімделу қиындықтарының пайда болуына әкелетін басқа факторлар,
Кейбір жағдайда жағымсыз тәрбиелеу әсері ата-аналар жағынан гиперопека түрінде
Өзін-өзі жоғары бағалайтын балалар жаңа ұжымға келгенде айналасындағылар жағынан
Бала өзара белсенді әрекет ететін әлеуметтік ортаның психологиялық дамуының
Оқушылардың көбірек пайызы мектепке икемделу процесінде қиындықтар сезінетіндігінен міндетті
БӨЛІМ. КІШІ МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫЛАРДЫҢ ОҚУ ПРОЦЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ
Кіші мектеп жасындағылар және олардың оқу процесін ұйымдастыру ерекшеліктері
В. В. Давыдов жазғандай, кіші мектеп жасы – бұл,
Й. Шванцардың пікірі бойынша, даму мәселелерін шешу немесе «жас
Алдыңғы кезеңдегі жаңаша құрылымдар, субъектіленуі керек, яғни, баланың «алдыңғы
Кіші мектеп жасындағы балалар, көп әрекет түрлерін орындайды, бірақ,
Бастауыш мектептің ең негізгі міндеті оқу-оқыту қызметін ұйымдастыру –
Іс жүзінде әлі еш нәрсеге үйренбеген баланың оқыту субъектісі
Оқу қызметі бастауыш мектептің табиғи анықтауыш-атрибуты болып саналмайды. Ол
Кіші мектеп оқушыларында оқу қызметі қалыптастырған кезде, оларда жас
Сонымен, оқу қызметінің теориялық білім ретіндегі мағынасы, екінші жағынан
Оқу процесі оның себеп-салдарының пәнді игерудің ішкі мағынасымен байланысты
Г.А. Цукерманның зерттеулерінің нәтижелеріне сүйеніп, оқудағы арақатынастың спецификасы, үлкендерге
П.А. Сергемановтың зерттеулерінде келтірілген нәтижелерге сүйенсек, баланың оқуға деген
Осы уақытқа дейін оқу процесінің тиімділігі баланың әр пәнге
Осыған орай, күнделікті қызметінде педагогтарға балалардың дамуының тек қана
Біздің ойымызша, баланың өзінен сұрамай, оның білімін бағаламай, біз
Эмоция – көңіл–күйдің ерекше бір түрі, ол субъектінің өз
Эмоция – жүріс-тұрыстың психикалық реттелуінің аса бір маңызды құрылымы
С.Л.Рубинштейннің қағидасы бойынша, эмоциялық процестер, сыртқы бір-біріне қарсы қойылатын
Адамның өз қажеттілігіне, сұранышына, танымына байланысты оң және теріс
Адамның өмірлік қызметінің жолы мен түрі, оған әр түрлі
Баланың мектептегі эмоциялық сәтсіздіктері негізінен оқу қызметінің сомдалуына және
Балалардың кластағы, қатар кластағы, жалпы мектептегі эмоциялық хал –
Зерттеу кезінде алынған мәліметтер білім беру процестерін жоспарлаумен қатар
Мектептердегі балалардың хал – ахуалын жылына кем дегенде екі
Эмоциональды хал – ахуалды бағалаған кезде, әлеуметтік өмірдің мағыналы
Кластастарымен ара-қатынасы;
Оқытушыларымен ара-қатынасы;
Үй тапсырмасын орындауға деген құлқы;
Жалпы мектепке деген көңіл- күйі.
Кіші мектеп жасындағы балалардың психологиялық ортасын зерттеуде “Фэйс-тест” эдістемелігі
Білім беру жүйесінің өкілдерінің баланы арақатынастар шеңберінде, сол ортаның
Дәстүрлі, ғасырлар бойы орныққан білім беру жүйесінде оқушы өзінің
Баланың мектептегі оқыту кеңістігінде өз орнын таба алмауы, өзінің
Қазіргі көптеген зерттеушілер, оқушыны білім беру қатынастарының субъектісі ретінде
Й. Лангмейер, З. Матейчик бала мен үлкендер арасындағы қатынас
Л. С. Выготскийдің мәлімдемесі бойынша, мұғалім баланы, онымен бірлесіп
2.2 Оқу процесінің дұрыс ұйымдастырылуы баланың оқуға қатынасының қажетті
Оқу балаға өмірдегі ең маңызды мақсат болып тұрған
Оқудың себеп-салдарлары, оқу қызметінің қажеттілігін шегелей келе, оқушыларды теориялық
Л. С. Выготский өзінің «Педагогикалық психология» деген кітабында, баланы
Қызығушылық ұғымы В. Вычевтың, Л.С. Выготскийдің, Б.И. Дадоновтың, Е.П.
Егер тұтынушылық қызығушылық тудырса, міндетті түрде қызмет мақсаты пайда
Сонымен, оқыту пәніне, оқыту қызметіне деген қызығушылық, тұтынушылық пен
Активациялық және мотивациялық мәселелерді зерттеу кезінде П.К. Анохиннің (1958),
Оқушының белсенді оқуы үшін, оның оқуы керекті түрде мотивациялануы
П.И. Зенченко қызмет құрылымында түпкілікті маңызға пәндік мағына ие
Біріншікласстықтардың мектептабалдырығын аттауының себеп-салдары (мектепке келу).
Бұл себеп-салдар оқыту себеп-салдарына пара-пар емес, себебі, баланың мектепке
Л. И. Божович баланың мектепке келу себеп-салдарын, мектепке оқу
6-7 жасар балалардың мектепке дайындығының дәлелі ретінде олардың
Кіші жастағы оқушылардың оқу, білім алу мен мінез-құлқының мотивациялары.
Кіші жастағы оқушылар көп жағдайда, мектеп дейінгі жастағы балаларға
Е.П. Ильиннің зерттеулерінің нәтижелері бойынша, оқу мотивациясы кем дамыған
Оқудың себеп-салдары өзінен-өзі пайда болмайды. А.К.Маркова атап кеткендей, оқу-танымдық
Танымдық мотивация мен оқытудың, білім берудің мағынасы мен тәсілдерінің
Оқудың, білім алудың себеп-салдарларының бірнеше топтарын атап көрсетуге болады:
әлеуметтік (оқудың әлеуметтік маңыздылығын сезіну, оқудың тұлғалық-дамушылық мәнін түсіну,
танымдық (білім алуға қызығушылық, білмекке құмарлық, танымдық қабілеттерін дамытуға
тұлғалық (өзін-өзі құрметтеу және намысқойлық сезімдері, құрбы-құрдастарының арасында беделге
Оқу ісінің осы және басқа да себеп-салдарлары бөлек, бөліп
Мектептерден байқауға болатын себеп-салдарлардың тағы бір түрі – ол
Оқудың тұлғалық динамикалық тиімділігі, ситуациялар мен материалдар қарсылығы кезінде
Материалдар қарсылығы жарылыс білім беру субъектісіне анық және оны
Егер тиісті ресурс болмаса, немесе оқу материлдары «жабық» болса,
Білім беру процесінің тиімділігі, білім беру қақтығыстарын бірігіп шешу
Педагогикада да, психологияда да, баланың оқу процесінде анықталған, сол
ҚОРЫТЫНДЫ
«Кіші мектеп жасындағылар психологиясы және олардың оқу процесін ұйымдастыру»
Бастауыш сынып оқушылардың барлық қабілетінің нышандары оянып, қалыптастыруға ыңғайлы
Қазіргі заманғы білім беру жүйесі, өзінің негізгі құрылымында И.
Қазіргі заманғы мектеп балалық шақ пен ересектіктің табысатын орны
Кіші мектеп жасындағылардың дамуы тіл байлығымен, сөйлеу ерекшеліктерімен,
Бала мектеп өміріне алғаш ене бастағанда, онда мәнді психологиялық
Г.М.Чуткина µз зерттеу бойынша, жоғарыдағы µзгерістердіњ негізінде мектептегі оќу
Д.Б. Эльконин, Ш.А. Аманошвили, В.С. Мухина сияќты авторлардың пікірінше,
Л.А. Венгер, А.Л. Венгер, Я.Л. Коломинский, Е.А. Панько және
Г.Г. Кравцов, Е.Е. Кравцовалар баланың қоршаған ортадағы қарым-қатынас жүйесін
Ќорытындылай келе, кіші мектеп жасындағылардың психологиялық ерекшеліктерін даму заңдылықтары,
Ќорытындылай келе, мектеп ќабырѓасын жања аттаѓан б‰лдіршіндердіњ мектепке бейімділігін
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Абеуова И.А., Дусманбетов Г.А., Махаманова М.Н., Шерьязданова
2. Абрамова Г.С. Практическая психология. М., 2001.
3. Айтмамбетова Б.Р., Керимов Л.К. Оқыту әдістері. Алматы, 1992.
4. Алдамұратов Ә. Жалпы психология. Алматы, 1996.
5. Анциферова Л.Н. Психология формирования и развития личности. М.,
6. Анастази А. Психологическое тестирование. В 2 т. М.,
7. Асмолов А.Г. Личность как предмет психолоРического исследования.
М., 1984.
8. Битянова М.Р. Практическая психология. М., 1997.
9. Бап-Баба С. Жантану негіздері. Алматы, 1998.
10. Бабасов Е.М. Конфликтология. Минск, 2000.
11. Базыкеева Г. 10 санның құрылымын оқыту. «Бастауыш мектеп»,
12.Бірмағамбетов Э. Бастауыш сынып пәндерін оқыту. «Бастауыш мектеп». 1999,
13. Бэрон Р., Ричардсон Д. Агрессия. С-Пб,. 1998.
14. Бютнер К. Жизнь с агрессивными детьми. М., 1991.
15. Бернштейн К.А. Очерки по физиологии движений и физиологии.
активности. М., 1966.
16.Венгер А.Л. Схема индивидуального обследования детей детей.
школьного возраста. (Для психологов-консультантов), М., 1989.
17. Венгер А.Л. Схема индивидуального обследования детей школьного возраста.
18. Валлон А. Психологическое развитие ребенка. М., 1967.
19. Возрастная и педагогическая психология. Под ред. М.В.Гомезо и
М, 1984.
20. Выготоский Л.С. Собрание сочинений в 6 томах. М.,
21. Гатаулин Г.Ф. Сабақ түрлері және оның құрылымы. «Бастауыш
22. Грановская Р.М. Элементы практической психологии. М., 1997.
23. Гудкина Н.И. Ңесколько случаев из практики школьного психолога.
24. Гильбух Ю.З. Внимание: одаренные дети. М., 1991.
25. Диагностика готовности детей к обучению в школе -
поведения. М., 1993.
26. Дьяченко О.М. Об основных направлениях развития воображения у
детей. Ж. «Вопросы психологии», 1988, № 16.
27. Добсон Дж. Непослушный ребенок. Под ред. Н.Коршуновой. М.,
1992.
28.Донченко Е.А., Титаренко Т.М. Личность: конфликт, гармония. Киев, 1989.
29. Дружинин В.В. и др. Введение в теорию конфликта.
30. Драгунова Т.В. Проблема конфликта в подростковом возрасте. Ж.
«Вопросы психологии», 1972, № 2.
31. Дубровина И.В. Настольная книга школьного психолога. М., 1996.
32. Добрович А.Б. Воспитателю о психологии и психогигенс общения.
М., 1987.
33. Жарықбаев Қ. Жалпы психология. Алматы, 2004.
34. Жарықбаев Қ. Психология. Алматы, 1970.
35. Золотнякова А.С. Проблемы психологии общения (социальный и
личностные типы общения, их профессиональные, познавательңые и
генетические аспекуты). Ростов-на-Дойу, 1976. 3 14 Зейгарник Б.В.
36. Зинченко В.П., Смирнов С.Д. Методологические вопросы психологии.
37. Квимен В. Прикладная психология\ С~Пб., 2001.
38. Кле М. Психология подростка: Психосексуа/іьное развитие. М., 1991.
39. Козлов Н.И. Какртноситься к себе и людям, или
психология на каждый день. М., 1998.
40. Кои И.С. Психология ранней юности. Книга для учителя.
41. Крутецкий А.В. Жас және педагогикалық психология. Алматы, 1979.
42. Қоянбаев Ж.Б. , Қоянбаев Р.М. Педагогика. Астана, 1999.
43. Қыдыршаев А. Балалардық жас ерекшеліктерін ескеру. «Ұлағат», 2000.
44. Кристофер Э., Смит Л. Тренинг лидерства. Питер, 2001.
45. Леонтьев А.Н. ГІроблемы развития психики. МГУ, 1981.
46. Матсйчик 3. Родитсли и дети. Книга для учителя.
47. Морозов А.В. Деловая психология. С-Пб., 2000.
48. Мектеп оқушыларының психологиялық ерекшеліктерін анықтауға
арналған психодиагностикалық қызмет. Алматы, 2004.
49. Махмутов М.И. Развивающее обучение. М., 1976.
50. Мухина В.С. Детская психология. М., 1990.
51. Мухина В.С. Изучение особенностей детской психологии. М., 1990.
52. Манасбаева Қ. Тәрбие жұмысын ұйымдастыру ерекшеліктері. «Бастауыш мектеп»,
53. Нұрмұхамбетова Т.Р., Рсмаханбетова Ш.Е. Тәжірибелік психология.
Шымкент, 2004.
54. Немчин Т.А. Состояния нервно-психологического напряжения. Л.,
1983.
55. Немов Р.С. Психология. В 3 т. т.З. М,
56. Особенности обучения и психического развития школьников 13-17 лет.
57. Овчарова Р.В. Семейная академия: Вопросы и ответы. М.,
58. Овчарова Р.В. Детская психология. М., 1999.
59. Ордабекова Г. Дидактикалық ойындарды қолдану. «Бастауыш мектеп», 1997,
60. Осипова А.А. Введение в практическую психокоррекцию. М., 2000.
61. Петровскии А.В., Ярошевский М.Г. Психологический словарь. М., 1990.
62. Популярная психология для родителей. Под ред. А.С.Спишковской.
С-ІІб., 1997.
63. Платонов К.К. Психологический прайтикум. М., 1980.
64. Поддьяков Н.К. К вопросу о развитйи мышления. М.,
65. Петровский А,В. Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы.
Алматы, 1987.
66. Петровский А.В. Способности и труд. М., 1996.
67. Психологические тесты . М., 2002.
68. Психологические методы. Под ред. А.А.Бодалева. Ленинград, 1997.
69. Рогов Е.И. Настольная книга практического психолога в образовании.
70. Рыбалко Е.Ф. Возрастная и дифференциальная психология, М., 1990.
71. Римский С, Римская Р. Практическая психология. М, 1999.
72. Столяренко Л.Д. Основы психологии. Ростов-на-Дону, 2002.
73. Семья в психологической консультации. Под ред. А.А.Бодалева,
В.В.Столина. М., 1999.
74. Сәрсенғалиева Т., Дүтбаева Қ. Табиғатпен таныстыруда өткізілетін дәстүрден
75. Субботский Е.В, Ребенок открывает мир. М., 1991.
76. Снайдер Д. Практическая психология для подростков. М, 1999.
77. Тәжібаев Т. Жалпы психология. Алматы., 1993.
78. Теплов Б.М. Проблемы индивидуальных различий. М., 1963.
79. Тұрғынбаева Б. Бастауыш кластар үшін ұсынылатын үлгі тақырыптар.
80. Учителям и родителям о психологаи подростка. Под ред.
81. Херсонский Б.Г., Дворяк С.р. Психология и психопрофилактика семейных
82. Хоменстаускас Г.Т. Семъя глазами ребенка. М., 1989.
83. Холмогоров А.Б. Психические аспекты микросоциального в контексте психических
84. Цукерман Г.А., Мастеров Б.М. Психология саморазвития. М., 1995.
85. Щербаков А.И. Лроблемы возрастной психологии. М., 1987.
86. Шеврандин Н.И. Социальная психология в образовании. М., 1995.
87. Чернявская А.ГТ. Психологическое консультирование. М., 2004.
88. Чирков Р.И. Оцеһ|ка школьной зрелости ребенка. М., 1993.
89 Эльконин Д.Б. Детская психология. М., 1990.
1
3