Жоспар
Кіріспе 4
1. Теміржол желісінің класын анықтау. 5
2. Жолдың үстіңгі құрылысының элементтерін таңдау және
2.1 Релістер 6
2.2 Шпалдар 10
2.3 Балластық қабат 12
3 Тік сызықты және қисық сызықтын бөліктеріндегі жолдардың 13
құрылысы 13
3.1 Жылжымалы құраманың жүріс бөлшектерінің негіздері 13
3.2 Жолдың түзу бөліктеріндегі жол табанының ені 15
3.3 Жолдың қисық бөліктеріндегі жол табаны 16
3.3.1 Ішкі релістің жоғарлауы 18
3.3.2 Өтпе қисықтары және қысқартылған релістер 19
4 Жол табанының оптимальды енін анықтау 21
5 Өтпе қисығының параметрі 23
6 Жекелі жай бұрмалы бағыттама 29
6.1 Жекелі жай бұрмалы бағыттаманың сызбасы және
6.2 Жекелі жай бұрмалы бағыттаманың есебі 30
7 Кірме теміржол табанының күрделі жөңдеуі 31
Қорытынды 34
Пайдаланылған әдебиеттер 35
Кіріспе
ҚР теміржолы көп салалы экономиканың өмірлік қамтамасыз етуіндегі жүктерді
Соңғы жылдарда ауыл шаруашылық және өнеркәсіптік өндірістің деңгейі қысқарды,
Теміржол көлігінің аса маңызды техникалық құралдары ретінде теміржол табаны
Пойыздар қозғалысының қауіпсіздігі және үздіксіздігі, тасымалдау көлемі, сонымен қатар
Тарамның ұзақтығының барлығында жер төсемі негізгі тасылмау процесінің талаптарын
Теміржол табаны қиын жағдайда жұмыс істейді, оған пойыздың динамикалық
1. Теміржол желісінің класын анықтау.
1 Кестеге сәйкес «Ереже» стансалық, кірме және басқа да
Сонымен қатар теміржол табаны 1 кестесімен «Ереже» сәйкес жүк
Берілген курстық жобада 1 кестеге сәйкес теміржол желісінің класы
1 Кесте. Жолдар класы
Жолдар тобы Жүк тасымалының жиілігі, жылына млн. ткм
1 2 3 4 5 6 7
Жылдамдық: жолаушылар пойызы – алымы,
Жүк пойыздары – бөлімі, км/сағ Стансалық, кірме және басқа
40және кем
Бастапқы және қабылдау-жөңелту жолдары
Бастапқы жолдар
А >80 1 1 1 2 2 3
5 класс
Б 50-80 1 1 2 2 3 3
В 25-50 1 2 2 3 3 4
Г 10-25 1 2 3 3 4 4
Д 10 және кем 2 3 3 3 4
2. Жолдың үстіңгі құрылысының элементтерін таңдау және
2.1 Релістер
Релістердің түрі, мәні Р әріпінен кейін жуықтап алынған 1
2 Суретте әртүрлі релістердің көлденең профильдері көрсетілген.
Реліс шүйдесінің сырғанай беті дөңгелектен қысымды беруінің үлкен орталықтануы
Контакты жиілікті төмендету үшін Р50 және Р65 түріндегі ені
Реліс шүйдесінің жебесі оның бастапқы бейнесіне тәуелді емес, тозу
Релістегі дөңгелектің жағдайын жақсы көздеу үшін сырғанау бөлігінің ортаңғы
Бұл тозбаған вагон доңгелегінің жаңа реліске тығыз тақалуын қамтамасыз
қазіргі кезде қазақстанда Р75, Р65, Р50 және Р43 түріндегі
Сурет 1 Релістердің көлденең профилі
2 Кесте қазақстанда қолданылатын релістердің сипаттамалары
Сипаттама Релістердің түрі
Р43
(МЕСТ
7173-54) Р50
(МЕСТ
7174-75) Р65
(МЕСТ
8161-75) Р75
(МЕСТ
16210-77)
Масса 1 м, кг 44,65 51,67 64,72 74,44
Көлдінің қиманың ауданы, см2 57,00 65,99 82,65 95,06
Реліс элементтеріндегі металл саны, %
- шүйдесінде
- алқымында
- табанында
42,83
21,31
35,86
38,12
24,46
37,42
34,11
28,52
37,37
37,44
26,53
36,03
Көлденең қиманың инерция моменті, см2, қатысты:
- көлбеу осі
- тік осі
1489
260
2011
375
3540
564
4490
661
Кедергі моменті, см2:
- табан асты бойынша
- шүйде үсті бойынша
-табанның бүйір қыры бойынша
217
208
45
285
247
55
435
358
75
509
432
88
Табан енінің В реліс биіктігіне Н қатысы 0,814 0,868
Релістер үшін материал ретінде химиялық құрамы 3 кестеде көрсетілген
3 Кесте Релістік болаттағы химиялық элементтердің құрамы, %
Болат маркасы Реліс түрі С Mn Si Көп емес
P S As
М76 Р75, Р65 0,69-0,82 0,75-1,05 0,13-0,28 0,035 0,045 0,15
М75 Р50 0,67-0,80 0,75-1,05 0,13-0,28 0,035 0,045 0,15 6944-63
НБ67 Р50 0,58-0,75 0,60-1,00 0,15-0,30 0,070 0,060 — 16852-71
Тиімді өлшемдерде қолданылатын көміртек, релістердің иілуі кезінде олардың жалпы
қима бойынша металдарды бөлу релістердің сапалы дайындалуының мүмкіндігін қамтамасыз
2.2 Шпалдар
Реліс астылық негізгі жек тіректер, бойлық ағаш шабақты, қорап
Шпал материалдарына ағаш, темір бетон және металл жатады. Дүние
Шпалдар жолдарға қатаң түрде төселеді. Шпалдардың реліс буынына салыну
Сурет 2. Буындағы шпалдардың орналасу сызбасы
Ағаш шпалдардың бойлық қимасы келесі түсініктен қортындылай келе
шпалдардың үстіңгі төсеніші оларға жолдық төсемдерді орнату үшін жеткілікті
баластқа түсетін қысым бояу түрде болуы үшін шпалдардың төменгі
шпалдың қалыңдығы оларды пайдалану кезінде қажетті жөңдеу жұмыстарын және
Шпалдардың пішіні оларды шамшат ағаштардан өңдеу кезінде ағаш қалдықтары
Стандарт бойынша шпалдар төрт жағынан кесілген пішінді және екі
I- түрдегі шпалдар басты жолдарда,II- түрі станса шек кірме
Сурет 3. Стандартты ағаш шпалдар
Темір бетонды шпалдар үшін жоба бойынша кернелген бетондар қолданылады.
арматуралайды.
Алдын ала кернелген арматуралы темір бетонды шпалдар МЕСТ 10629-88
Шпалдардың көлденең қимасы жоғарғысы бойынша ені 160-170-182 мм ге
2.3 Балластық қабат
Балласт қабатының негізгі қызметі:
реліс табаның астындағы негізінің серпімділігі мен релісті-шпалдар торын жоспарында
шпалдардан алған қысым күштерін жер төсемінің негізгі көлеміне біркелкі
реліс табан астындағы енгіздің жеткілікті серпімділікті қамтамасыз етуде қатысу;
үстіңгі қабаттағы суды ағызып жіберу.
Балласт материалдары ретінде: құм, асбест қалдықтары, ұлу тастары және
Балластық қабаттың түрлерінде жиі кездесетін көлденең профилі 6 суретте
Сурет 4. Балластық призма
3 Тік сызықты және қисық сызықтын бөліктеріндегі жолдардың
құрылысы
3.1 Жылжымалы құраманың жүріс бөлшектерінің негіздері
Жылжымалы құраманың жүріс бөлшектерінің құрылысының ерекшелігі – ол
Сурет 5. Экипаждың доңғалақтық сызбасы
Экипаждың нақты базасы көп болған сайын, басқа да тең
Доңғалақта релістердегі қос доңғалақтың жағдайын тексеріп отыратын релістік жол
Көп осьті жай базаларда кейде кейбір осьтер де қырсыз
6,7 Суреттерде кеңінен таралған жылжымалы құрама доңғалағының сызбасы келтірілген.
Сурет 6 ТЭМ2 локомотивінің доңғалағының сызбасы
Сурет 7 4 білікті жартылай вагонның доңғалақтық сызбасы
3.2 Жолдың түзу бөліктеріндегі жол табанының ені
Релісті жол табаны өзінің ені мен деңгейі бойынша релістік
Жолдың түзу бөлігінде қос реліс шүйдесінің беті бір деңгейде
Сурет 8 релісті жол табанындағы қос доңғалақтың орналасуы көрсетілген.
Бұған доңғалақтың сырғанау бетінің 1:20 (сур 9) ортаңғы
Сурет 8. Релісті жол табанындағы қос доңғалақтың орналасуы
Релісті жол табаны кеңістікте өзінің геометриялық бейнесімен және орналасуымен
Одан әрі 8 суретте көрсетілген өлшемдер бойынша релісті жол
3.3 Жолдың қисық бөліктеріндегі жол табаны
қисықта жол табаның кеңейту экипажда жай базаның болуымен байланысты
Түзу және қисық қозғалыс кезінде бір-біріне параллель болып келетін
Сурет 9. Вагондық арбашалардың орналасуының сызбасы
Жылжымалы құраманың қисық бөлікке енуі үшін әсер ететін ерекшеліктер:
1. Шанақ 2 немесе 3 білікті арбашаларда орналасады және
2. Кейбір локомотивтер (әсіресе паровоздар) тартудан басқа, экипаждың бастапқы
3. Арбашалар мен шанақ арасындағы немесе экипаждың бастапқы қорабы
4. Арбашалар біріктірілген және біріктірілмеген болып орнатылады. Біріктірілген бөліктерде
5. Бағыттаушы біліктер (арбашадағы соңғылары) әдетте букстағы серпімді тіректермен
6. қос доңғалақтар (әдетте арбашалардағы ортаңғысы) кейбір мөлшерге (
7. Көпбілікті тұтас базаларда кейде қырсыз доңғалақтың кейбір біліктерінде;
3.3.1 Ішкі релістің жоғарлауы
қисық бойынша жылжымалы құраманың өтуі кезінде қисықтың ішінде экипажға
I= m *V /R, H
Осындай көлденең төселген үлкен күшпен жолаушылар пойыздың қисыққа шығу
Жоғарғыда көрсетілген құбылысты болдырмау үшін ішкі желінің үстіне сыртқы
Барлық жағдайларда аударуға қарсы экипаждың сенімді мықтылығын қамтамасыз етілуі
Берілген курстық жобада максимальды жіберілетін жылдамдық былай анықталады
V=4,6 R, мм
Сыртқы релістің жоғарлығы келесі формула бойынша анықталады:
n=12,5 V /R , мм
мұнда , V- берілген бөліктегі жүк пойыздарының қозғалыс жылдамдығы,
км/сағ;
R- қисық радиусы, м,
Сыртқы релістің максимальды шекті жоғарлығы 150 мм-ден көп рұқсат
3.3.2 Өтпе қисықтары және қысқартылған релістер
Түзу өтпеліден қозғалыстағы материалдық нүктенің айналымы қисыққа өтуі кезінде
Сурет 10. Айнымалы қисық пен арбашаның өту сызбасы
әзірше экипаждың екі арбашасында түзу бойында орналасқан, ал сыртқа
Мұнда L - кіндік темір арасындағы ара қашықтық,
Сыртқа тартушы күштің кенеттен пайда болуын болдырмау үшін және
11. Сурет Темір жол жолдарының қисығы
Өтпе қисықтың ұзындығы келесі формула бойынша анықталады:
l = h/i
мұнда, i- жоғарлау бұрылысының еңісі, мм/м, 1кестеде келтірілген.
4Кесте. Еңістер бұрылыстары мен жоғарлау бұрылыстарының шекті
жіберілетін еңістері
Жоғарлау бұрылысының еңістері Пойыздар қозғалысының
Бекітілген жылдамдығы, км/с
ұсынылатын шекті жіберілетін
0,5 0,7 140
0,8 1,0 120
0,9 1,2 110
1,0 1,4 100
1,2 1,6 90
1,4 1,7 85
1,6 1,9 80
1,8 2,1 75
1,9 2,3 70
2,0 2,5 65
2,1 2,7 60
2,3 2,9 55
2,5 3,0 50
2,7 3,1 40
3,0 3,2 25
3,2 жоғары Пойыздар қозғалысы жабылады
4 Жол табанының оптимальды енін анықтау
Жол табанының оптимальды енін анықтау кезінде есептің берілгеніне еркін
Сурет 4.1 Үш осьті доңғалақты арбашаның бұрылыста еркін өту
Екі осьті арбашадада осындай жағдай сақталады (ортасындағы осьсіз). Нүкте
Оптимальды жол табанының ені келесі формуламен анықталады.
Sопт = qmax + f - +
qMAX- қос доңғалақтың максимальды ені (Кесте 4.1 қараңыз);
fн— АВ кордадағы рельстің майысуы, мм
АВ =2( )
4 — жол табанының тарылуы, мм.
(4.3)
— арбашаның айналу ортасынан О келесі доңғалақтың геометриялық осьіне
R — бұрылытағы радиус, мм;
b — 1-ші қос доңғалақтан рельспен түйісу нүктесіне дейінгі
=(4.4)
r - доңғалақтың радиусы, мм;
t – доңғалақтар жалдарының рельстің бас бөлігінің жанына түйісу
- доңғалақтар жалдарының жазыққа көлденең бұрышы, жаңа вагондарға колеса
S= 1520мм.
L, r, , мағыналары кесте 4.1 көрсетілген.
Есептелген Sопт қалыпты [S] жол табаны енімен салыстырады. Егер
Есеп 4.1 Электровоз ВЛ8 айналмалы бұрылыстағы R=320 м болған
Оптимальды жол табанының енін анықтаймыз формула (4.1) бойынша
Қос дөңгелектің максимальды ені 4.1 кестеден аламыз qmax=1509 мм.
t=10 мм; tg =700=2,747; S1=1520 мм.
Оптимальды жол табанының ені нормативті жол табанының енінен кіші,
5 Өтпе қисығының параметрі
Барлық жағдайларда өтпе қисықтың ұзындығы 20 м ден кем
C= , м2,
осындағы R – қисықтық радиусы, м; l0 - өту
С=280·40=11200 м2
Өту қисығының аумағындағы бұрылу бұрышы (градуспен)
φ0= , град,
осындағы l0 - өту қисығының ұзындығы, м; R –өту
φ0= =4,0930
2φ0