Тәуекелдердің түрлері және қаржы менеджментінде тәуекелдерді басқару
Тарау.
Экономикадағы қаржы тәуекелінің мазмұны және оның түрлері.
Қаржы менеджментіндегі қаржы тәуекелінің түрлерге бөлінеді.
Қаржы тәуекелін басқару саясаты.
Тарау.
Банктік тәуеклдердің пайда болу көздері мен жіктелуі.
2.1 Банктік несиелік тәуекелді бағалау және басқару.
2.2 Қаржы менеджментіндегі пайыз тәуекелділігі мен валюталық тәуекелдің
Тарау.
Қазақстан Республикасының коммерциялық банктің қаржы менеджментіндегі тәуекелін болашақта
І Тарау
Экономикадағы қаржы тәуекелінің
мазмұны және оның түрлері
1.1 Қаржы тәуекелінің мазмұны және түрлері
Кәсіпорындардың қаржылық әрекеттерінің барлық түрлері көптеген тәуекелдікпен тығыз
Соныменен, қаржы тәуекелдігінің объективтілігі біршама факторлардың барлығымен байлынысты,
Басқа жағынан қара,анда, қаржы тәуекелдігінің субъективті негізі бар,
Қаржы тәуекелдігі – бұл, бір жағынан, барынша мүмкінді
Қаржы тәуекелдігі қаржы ағымдарының қозғалымымен байланысты пайда
Сақтандырылатын тәуекел – бұл болатын мүмкінді оқиға немесе
Сақтандыру келесі оқиғаларға сәйкес жасалынады:
өндірістің тоқтап қалуы немесе өндіріс көлемінің айтылған жағдайларға
банкрот болуы;
алдын ала болжанбаған шығындар;
контрагенттің келісім шарттағы қаралған міндеттерін рындамауы.
Бірақта қаржы тәуекелінің бір тобы болады, олларды компания
Кәсіпкерлік фирманың негізгі мақсаты тәуекелдікке ұқыпты болып, банкроттыққа
Мүмкінді қаржы тәуекел фирманың қаржы әрекетінен немесе белгілі
Соныменен, бұл қаржы мәмілесі, белгілі тәуекелдіктің болуына қарамай,
Келесі тәуекелдеңгейі өте қауіпті – сыни тәуекел. Бұл
Апатты тәуекел – оның қаржы шығыны кәсіпкерлік фирманың
Пайда болу саласына: қарай қаржы тәуекелдігін сыртқы және
Ішкіқаржы тәуекелдігі – бұл тәуекелдік, кәсіпкерлік фирманың нақтылы
Фирмадағы біліктілігі нашар қаржы менеджері;
Фирмалардың активтерінің тиімсіз құрылымы;
Фирма басшылардың шамадан тыс қаржылық операцияға тәуекелдігі;
Шаруашылық етуші серіктерді дұрыс бағалмау;
Фирманың қаржы жағдайының тұрақсыздығы және т.б.
Ішкі қаржы тәуекелдіктің теріс жағдайларын кәсіпкерлік фирмалар көп
Болжау мүмкіншілігіне байланысты қаржы тәуекелдігі келесі 2 топқа
Болжамдалатын қары тәуекел – бұл тәуекелдің болуы экономиканың
Қаржы тәуекелін жіктеудің келесі белгісі бойынша яғни әсер
Пайда болу объектісіне қарай қаржы тәуекелін 3 топқа
Жекелеген қаржы операциясының тәуекелі кәсіпкерлік фирманың белгілі ір
Қаржы әрекеттіндегі тәуекелдің әртүрлі түріне – белгілі бір
Фирма жұмысының жалпы қаржы әуекелі өзіне әртүрлі кешенді
Бұл тәуекелдік фирмалардың ұйымдық-заңдылық түріне, оның капиталы және
Одан ары жіктеу мүмкіншілігіне қарай қаржы тәуекелдігін қарапайым
Күрделі қаржы тәуекел – бұл тәуекел өзіне оның
Қаржы тәуекелін белгісі бойынша жіктеуден басқа түрлері бойынша
Қаржы тәуекелінің түрлері:
Инфляциялық тәуекел
Салықтық тәуекел
Несиелік тәуекел
Депозиттік тәуекел
Валюталық тәуекел
Инвестициялық тәуекел
Пайыздық тәуекел
Бизнес тәуекел
Қаржы тәуекелінің түрлері
Инфляциялық тәуекел – қаржы мәселесін орындаудан күткен табыс
Инфляциялық тәуекелді минималдау әдісінің бірі – алдағы
Салықтық тәуекел – кәсіпкерлік фирманың салықтық заңдардың коъюнктуралық
Жоспарланбаған салықтық мөлшерлеменің өсіру нәтижесінде бюджетке қосымше төлеу
Салық қызметкерлерінің бірілген салық жеңілдігін тез өзгерту туралы
Бюджетке төлем қарызының біршамса өсуі ықпалшарасы айыбын өсіп
Фиманың бухгалтерия қызметкерлердің жіберген, салық қателіктерінің нәтижесінде мүмкінді
Салық есебінде жіберілген қателіктер барынша қаржы ықпал шараымен
Несиелік тәуекел – контрактіге қатысушы серіктер келісім шарттағы
Саудалық несие тәуекелі – кәсіпкерлік фирманың қаржы жұмысында
Тауарларды жеткізушілер үшін бұл тәуекел тапсырыскерлердің келісім шарттағы
Несиелік тәуекелдің деңгейі, алынытын несиенің сомасының өсуіне және
Несиелік тәуекел келесі себептерге байланысты пайда болуы мүмкін:
өндірістің құлдырауы, фирманың өндірген өнімдеріне сұраныстың құлдырауы;
фирманың партнерлерімен келісім шарттағы қатынастарды орындамауынан;
фирманың активтерін түрлендірумен;
форс-мажорлықміндеттемелермен және т.б.
Депозиттік тәуекел – фирмалардың банк депозитіне салымдарының қайтарылмаунәтижесінде
Валюталық тәуекел – халықаралық қаржы нарықтарында қолайсыз қысқы
Валюталық тәуекелдер
Трансляциялық тәуекел Операциялық тәуекел Экономикалыл тәуекел
Тура тәуекел
Трансляциялық валюта тәуекелі көп ұлтты басты корпорацияларының қаржы
Мысалы Ұлыбритания компаниясының АҚШ-та еншілес фирмасы бар, 01.01.
Операциялық валюталық тәуекел іскерлік операциялар жасаған кезде
Экономикалық валюталық тәуекел – валюта бағамының өзгеруіне байланысты
Экономикалық валюта тәуекелі ұзақ мерзімді сиппатта болады, ол
Экономикалвқ валюта тәуекелінің 2 түрі тармағы ьолады:
тура экономикалық тәуекел – болашақ оерациялардан алынатын пайданың
жанама экономикалық тәуекел – шетелдік өндіріскерлермен салыстырғанда баға
Инвестициялық тәуекел-фирмалардың инвестициялық жұмыстарды орындау процесінде пайда болатын
Бұл әрекеттің мүмкінді түрлеріне сәйкес инвестициялық тәуекелді
Бұдан басқа, инвестициялық тәуекел бағалау деңгейіне, пайда болу
Бағалау деңгейіне қарай тәекел келесі түрлерге бөлінеді:
Жалпы мемлекеттік;
Салалық;
Фирмалар деңгейіне бойынша;
Жекелеген инвесторларды жағдайымен байланысты.
Жалпымемлекеттік немесе жалыэкономикалық тәуекел – елдегі саяси және
Салалық тәуекел индустриалдық талдау ьарысында бағаланады.
Талдаудың нәтижесі бойынша инвестордың корпорацияға салған қаражатымен қаншалықты
Фирма деңгейіндегі тәуекел – компанияның қаржы жағдайын эксперттік
өндіріс деңгейі және фирманың менеджменті, оның репутациясы талданады.
Негізгі қаржы коэффиценттері есептелінеді және кәсіпорны қаржы жағдайы
Пайда болусебептеріне қарай тәуекелдер келісімі түрлерге бөлінеді:
әлеуметтік-құқықтық – қор нарығында «ойын тәртібінің тұрақсыздығынан» пайда
Инфляциялық – бұл тәуекелдікте инфляция өз қарқынымен инвестиция
Нарықтық тәуекел – белгілі бір құнды қағаз түріне
Операциялық тәуекел – жұмыс барысында ақпараттық жүйенің немесе
Функционалдық тәуекел – құнды қағаздар портфелін құрастыру және
Селективті тәуекел – капитал салымында оның түрлерін дұрыс
Қаржы тәуекелінің келесі түрі – пайыздық тәуекел.
Тәуекелдің бұл түрі қароды қарқында алдын-ала болжамбаған пайыздық
Пайыздық тәуекелдің пайда болуына сыртқы кәсіпкерлік ортаның
Алдыменен пайыздық тәуекелмен банктер және инвестициялық компаниялар кездеседі,
1.2 Қаржы тәуекелін басқару саясаты
Нарықтық экономика жағдайында қаржы жұмысын орындау арнай талдау
Соңғы 30-40 жылдарда Батыс мемлекеттерде тәуекелді басқару ұғым
Фирманың қарды тәуекелдігін басқару қаржы менеджментінің айырықшалықты
Қаржы тәуекелін басқару фирмаларға экономикалық негізделген ұсыныстар және
Соныменен, тәуекелді басқару – фирмалардың қаржы саласында талдау
Фирмалардың қаржы тәуеклдігін басқару белгілі бір принциптерге негізделеді,
Тәуеклдік шешімді қабылдауды түсіну;
Қаржы тәуекелін басқару мүмкіндігі;
Жасалатын қаржы мәселесін немесе операциясының тәуекелдік деңгейінің,одан алынатын
Тәуекелдікті басқару тиімділікті;
Қаржы тәуекелдігін басқаруда уақыт факторының әсерін есептеу;
Фирманың қаржы стратегиясының фирманың қаржы тәуеклдігін басқару стратегиясымен
Қаржы менеджер егерде ол қаржы мәмлесінен немесе операциясынан
Сонымен, фирмалардың қаржы жұмысынан тәуекелді толық кетіру мүмкін
Осыған байланысты қаржы менеджері кәсіпкерлік фирманың қаржы жұмысын
Келесі принцип – ол тәуекелді басқарудың үнемділігі. Шындығында,
Қаржы тәуекелін басқаруда уақыт факторын есепке алудың маңызы
Қаржы тәуекелін басқаруда уақыт факторын есепке алудың маңызы
Тәуекелді басқару процесінде кәсіпорынның қаржы стратегиясын есепке алудың
Қаралған принциптерді есепке ала отырып, кәсіпорын қаржы тәуекелін
Фирма жұмысының қаржысымен байланысты барлық әлуетті тәуекелді анықтау
Қаржы тәуекелінің деңгейіне әсер етуші факторларды анықтау
Әлуетті тәуекелдерді саралау және бағалау
Қаржы тәуекелін бейтараптандыру жолын анықтау және әдістерін таңдау
Таңдалған әдістерді қолдану
Нәтижені баалау және таңдалған әдіске түзету жасау
Соныменен, қаржы тәуекелін басқару саясатын қаржы жұмысының әртүрлі
Қаржы тәуекелін басқару процесін төмендегі түрде және ретте
Соныменен, кәсіпкерлік кәсіпорындардың қаржы тәуекелдігі анықтамай, оны минималдау
Кәсіпорындардың қаржы жұмысын орындау процесінде пайда болатын жекелеген
әрбір жекелеген қаржы операциясы бойынша оған қатысымды қаржы
одан кейін жекелеген қаржы жұмысын орындауда пайда болатын
Қорытындысында кәсіпкерлік кәсіпорынның алдағы қаржы жұмысымен байланысты жүргізілген
Одан ары қаржы тәуекелін басқару процесінде кәсіпорынның тәуекел
Кәсіпорынның қаржы тәуекелінің деңгейіне әсер етуші негізгі факторлар
Объективті факторлар Субъективті факторлар
Мемлекеттің экономикалық даму деңгейі Кәсіпорынның қаржылық стратегиясының
Кәсіпорынның қаржы әрекетін мемлекеттік реттеу сипаты Жіберілетін тәуекел
Елдегі инфляция қарқыны Кәсіпорынның меншік капиталының мөлшері
Қаржы нарығындағы сұраныс және ұсыныс конъюнктурасы Кәсіпорынның капиталдың
Қаржы нарығының жекелеген сегменттерінде бәсекелес деңгейі Пайдаланған активтердің
Мемлекеттегі криминогендік жағдайын деңгейі Жекелеген қаржылық операцияны жүргізгенде
Қаржылық менеджмент қолданылған ақпарат базасының толықтығы
Қаржылық менеджерлердің квалификациялық деңгейі
Кәсіпорынның қаржы тәуекелінің деңгейіне әсер етуші негізгі факторлар
Қаржы тәуекелдігін бейтараптандыру тетігі
Кәсіпорындардың қаржы жұмыстарын орындау процесінде кездесетін мүмкінді қаржы
Қаржы тәуекелін бейтараптандырудың жолдары:
Тәуекелдіктен қашу – қаржы тәуекелдігін бейтараптандырудың бұл ең
Бұл бағыт қаржы тәуекелдігімен байланысты әлеуетті шығындардан толық
Қаржы тәуекелін бейтараптардың бұл әдісін қолдану, сондай-ақ одан
Қаржы тәуекелдігінің бір түрінен бас тарту әсерінен оданда
Тәуекелдің деңгейі қаржы операциясының мүмкіндігі табыс деңгейінен біршама
Кәсіпкерлік кәсіпорын тәуекелдің бұл түрінен пайда болған қаржы
Әрине кәсіпорындар қаржы тәуекелдігінің барлық түрінен қашып құтыла
Тәуекелдікті өз міндетіне алған жағдайда кәсіпорынның негізгі міндеті
Кәсіпкерлік ұжымдардың шығындарды жабатын ресурстары 2 топқа бөлінеді:
Бизнестің өз ішкі ресурсы;
Несие ресурсы;
Бизнестің өз ішкі ресурсы. Шығын пайда болған мезгілде,
Бұзылған меншікті мүліктің қалдық құны;
Қаржы және өндіріс жұмыстарының жартылай жалғасуынан түскен табыс;
Құнды қағаз және табысты инвестициядан алынған дивиденттері және
Бизне иелерінің бизнесті қолдау үшін, қосқан қосымша қаражаттары
Қаржы тәуекелі пайда болғаннан кейінгі несие ресурстарын тарруға
Қаржы тәуекелдігінің бейтараптардың келесі мүмкінді әдісі – бұл
Тәуеклдікті шикізат және материалдарды жеткізушілерге беру. Бұл жағдайда
Қаржы тәуекелін сақтандыру – бұл сақтандыру, сақтандырушының сақтандыру
Ұлттық сақтандыру практикасында сақтандырушының клиенттермен міндеттемелерін орындамаумен байланысты
Сақтық компаниясы қызметіне жүгінген кәсіпкерлік кәсіпорвн алдыменен сақтандыру
Құнды қағаздар портфелін әртараптандырудың арқылы инвестициялық портфель табысының
Кәсіпорындардың тауарларына сатып алушыларына әртараптандыру – пайда алу
Хеджерлеу (сақтандыру) -нарық қатынасының дамуымен байланысты қаржы
Опциондыпайдалану арқылы хеджерлеу – құнды қағаздармен, валютамен нақтылы
Фьючерстікшартты қолдану арқылы хеджерлеу. Фьючерстік шарт – бұл
«Своп» (айырбас) - опрациясын қолдану арқылы хеджерлеу.
құнды қағазхардың мерзімін ұзартумақсатымен своп жасау – құнды
валюталық своп- операция –шетел валютасын қолма қол ұлттық
пайыздық своп-операцияды несиегер қарыз алушының есебінен 2 жаққа
Банктік тәуекелдердің пайда болу көздері мен себептері
Тәуекелдің тұжырымдамасы адамзатқа ежелден-ақ таныс.Өйткені тәуекел біздің өміріміздің
Жоғарыда айтылғандарды ескере отыры, банк үшін тәуекелді басқару
Нарықтық тәуекел деп әр түрлі активтер құнының өзгеруіне
Проценттік тәуекел – ағымдағы проценттік мөлшерлеменің өзгеруімен байланысты
Инвестициялық тәуекел қорнарығындағы өзгерістермен байланысты тәуекелдің түрі.
Контрагент тәуекелі немесе несиелік тәуекел деп – контрагенттің
Басқару немесе менеджмент тәуекелі. Ол мыналардан тұрады:
А) Оперативті тәуекел деп банктің кейбір функциялармен байланысты
Б)Стратегиялық тәуекел – банк қызметіннің дұрыс ұйымдаспаумен немесе
Тәуекел деңгейіне әсер ететін факторларды ішкі және сыртқы
Жоғарыда келтірілген факторлар келесі жиі кездесетін банктік тәуекелдердің
- Өемділік тәуекелі активтердің тез арада ақшаға айналдыру
- Проценттік тәуекел нарықтағы проценттік ставканың ауытқуымен байланысты.
- Несиелік тәуекел қарыз алушының өз міндеттемелерін орындамауымен
- Нарық немесе инвестициялық тәуекел бағалы қағаздардың мүмкін
- Саяси тәуекел мемлекеттегі саяси жағдайдың тұрақтылығымен сипатталады.
- Валюталық тәуекел валюталық бағамның жоспарланған деңгейдегі ауытқуымен
- Операциондық тәуекел төлемдерді жүргізу барысында немесе мәліметтеді
- Экономикалық тәуекел өндіріс салаларында және қаржы нарығындағы
- Келеңсіз жағдай тәуекел табиғи апаттрмен немесе төтенше
ІІ Тарау
Банктік тәуеклдердің пайдаболу көздері мен жіктелуі
2.1Банктік несиелік тәуекелді бағалау және басқару
Несиелер бойынша банктердің зиянға ұшырауының өсуіне біршама әсер
Ішкі факторлар 67% Сыртқы факторлар 33%
Қамтамасыз етудің жетіспеушілігі 22% Компанияның банкроттығы 12%
Несиеге деген өтінішті оқвп үйрену барысында ақпаратты дұрыс
Алдын ала ескерту белгісіне кеш көңіл бөлуі және
Қамтамасыз етілудің сапасының нашарлығы 5% Ұрлық, алдау 4%
Несие бойынша банктердің зиян шегуіне себеп болатын сыртқы
Несиелерді қамтамасыз ету құнына, барлық несиелік құжаттардың дұрыстығына
ең төменгі тәуекелі бар несиелер
ең жоғарғы тәуекелі бар несиелер
шектеулі тәуекелі бар несиелер
ережеден шығу барысында берілген несиелер.
Әр тәуекел кластарына өтелмеген несиелердің өзіндік үлесі белгіленеді.
Несиелік тәуекелді төмендетудің ең басты тәсіліне – потенциялды
Шетелдік банктердің тәжірибесінде қарыз алушының несиелік қабілетін жете
Қарыз алушының сипаты бұл оның беделін, жауапкершілік
Қарыз алушының қаржылық жағдайын оның несиені қайтару қабілетін
Ақшалай қаражат. Жалпы қарыз алушының алған несиені қайтаруының
Нақтылы ақшалар тасқыны;
Активтерді сату;
Қаржыларды тарту.
Көрсетілген көздердің кез келгені несиені қайтаруға арналған қаражаттың
Нақты ақшалардың жетіспеуі нашарлығын сипаттайтвн басты көрсеткіш болып
Нақты ақшалар тасқыны мынадай түрде анықталады:
Нақты ақшалар = Таза пайды + Амортизация
Тасқын
- Таурлы-материалды құндылықтар
қоры және дебиторлық қарыз
1. Тәуекелге, шағылған
маржа (RAM) = Таза пайыздық табыс-Несие
Активтер
Туекелге шағылған маржа ( RAM – risk adjusted
Халықаралық деңгейде танылған нормалар қатарында RAM көрсеткіші
Таза пайыздық маржа
(NIM)
Активтер
Жалпы пайыздық
Маржа(GIM) = Таза
Активтер
2. Проблемалық несиелер жалпы сомасы
3. Бір қарыз алушыға келетін несие
Халықаралық банктік тәжірибеде банктердің бір қарыз алушыға келетін
Несиелерді сапасына қарай топтау және талдаудың маңызы зор.
Кез келген банктің қызметінің табыстылығы банктің берген несиелерінің
Несиелік тәуекел – қарыз алушының банктен алған несиесі
Несиелік тәуекелді басқару жүйесінің негізгі элементтеріне жататындар:
несиелік қызметті ұйымдастыру;
лимиттер белгілеуі:
несиелік ұсынысты бағалау және қарыз алушының несиелік қабілетін
несиелік тәуекел деңгейіне байланысты несиелерге рейтинг қою және
Қарыз алушыға берілетін несиенің мөлшері әр түрлі жағдайларға
Екіншіден, несиенің мөлшері экономикалық жағдайларға байланысты, соның ішінде:
қарыз алушының төлем айналымындағы алшақтық шамасына;
несиені қамтамасыз ететін нақты тауарлы-материалды бағалылар қорына және
маржа деңгейіне;
несиелік тәуекел дәрежесіне және банктің клиентке деген
банкте бар ресурс көлеміне және т.б.
Несиелік портфелбді басқаруды іске асырудың ортақ алғышарттарына жататындар:
нақты қарыз алушылар мен лоардың топтары үшін несиелеудің
несиелік рейтигпен байланысты блатын, жекелеген қарыз алушылардың тәуекел
әр түрлі салалар бойынша несиелеуді диверсификациялау;
төменгі тәуекел деңгейі бар ең маңызды салаларды анықтау.
Проблемалық несиелерге:
несиелік келісім-шартта көрсетілген уақытта қайтарылмаған, уақыты кешіктірілген және
сақтандыру, кепіл-хат немесе кепілдемемен қамтамасыз етілген несиелер бойынша
Қорыта айтқанда, жоғарыда берілген көрсеткіштерді және басқару әдістерін
2.2 Қаржы менеджментіндегі пайыз тәуекелдігі мен валюталық тәуекелдің
Пайыз тәуекелдігі Қазақстан банктері үшін қаржы құралдарының табыстылығының
Тәуекелдіктің басқа да түрлеріне сәйкес пайыз тәуекелдігі де
Бұл жағдайда анықталмағандық пайыз мөлшерлемесінің болашақ бағыттары мен
Пайыз тәуекелдігі пайыз мөлшерлемесінің деңгейіндегі өзгеріске қатысты табыстылықтың
Қазіргі жағдайда пайыз тәуекелдігін реттеудегі өзекті мәселе –
Пайыз мөлшерлемесін қалыпқа келтіру қажеттілігі, олардың шамадан тыс
Банк өз қызметінде пайыз тиімділігін толығымен бейтараптандырады.
Пайыз мөлшерлемесінің оқыс жағдайдағы өзгерісі банктің пайдасының және
Пайыз тәуекелдігі осы өзгерістерді қамтиды. Ақша ағымы банктің
Әлемдік банктік теорияда және тәжірибеде өтімділік қор немесе
Өтімділік ағым ретінде банктің белгіленген уақыт мерзімі ішінде
Банкте өтімділік деңгейін ұстап тұрудың маңызды шарты –
Егер активтерді қайтару мен міндеттердіөтеу мерзімнің арасындағы дәл
Баекте өтімділіктің мәселе туындағанда ол ақша қаражатына сұраныс
Қолма-қол ақшаға басқа банктерге қысқа мерзімді қарыздар немесе
Активтердің жиі сатылмайтын және сатып алынбайтын түрлері де
Негізгі қорлар, ғимарат, жихаздар, құрвлғылар өтімсіздігі жоғары активтер
Банктің қарыздық мүмкіншілігі анықтайтын негізгі фактор екінші деңгейлі
Егер несие беруші банктің қысқа мерзімге өтімділік мақсаты
Әрі қарай несие беруші банктің қаржылық жағдайына талдау
Орталық банк ретінде ҚР ҰБ-і біздің республикамыздағы банк
Валюталық тәуекел
Валюталық немесе курстық тәуекел – бұл қандайда
Валюталардың курсы салыстырмалы түрде бір-біріне әрдайымда өзгерістері болатыны
Валюталық тәуекелдер операциялық, контрактілік, трансляциялық және басқа да
Валюталық тәуекел пайыздық ставка және өтімділік тәуекелімен байланысты.
Валюталық тәуекел, әсіресе әр түрлі валюталық рыноктарда сол
Валюталық тәуекел қарызды қайтару кезеңі және несиелік контракт
Мемлекет экономика үшін негізгі фактор ретінде валюталық курстың
1. белгіленгенвалюталық курсты хабарлау - курсты қандай
2. инфляция және басқада факторларға байланысты курстың әрдайым
Мысалы: Литва бірінші жолды таңдап алды, ал ҚР-сы
Бүгінде валюталық курс – бұл елдегі экспорт пен
Қаржы нарығында мемлекет өз мүддесін қорғау керектігін
Сондай-ақ айта кететін жайт, өзгерістер болып жатқан елдердің
Несиелік тәуекел немесе қарызды өтемеу тәуекел – бұл
қарызгердің жауапкершіліксіздігі;
қарызгердің өз кінәсінан емес, адекватты болашақ ақша ағымдарын
банк басшылығындағы есептің дұрыс жүргізілмеуі, іскерлік және экономикалық
саяси тұрақсыздық;
қарызгердің іскерлік репутациясындағы ;
несиеге берілген кепілдеменің сапасына және болашақ құнына сенімсіздігі.
Несиелік тәуекел банктегі жағдайдың нашарлауы немесе оның
Несиелік тәуекелдің 3 түрін бөліп көрсетуге болады:
бұрмалау тәуекелі;
шетелдік несиелер тәуекелі;
ішкі қарыздардың төленбеуі тәуекелі.
Бұрмалау тәуеклі – бұл баккирлердің немесе клиенттердің заңды
Бұрмалау тәуекелі банкте кедесетін несиелік тәуекелдің ең бір
Бұрмалау – бұл біздің республикамызда 1991-1994 жж. Банктердің
ІІІ Тарау
Қазақстан Республикасының коммерциялық банктің қаржы менеджментіндегі тәуекелін болашақта
3.1. Қазақстан Республикасының коммерциялық банктің қаржы менеджеріндегі тәуекелдің
Басқа тәуекелдердің ішінде елдік тәуекелдері маңыздырақ орын ала
әскери төңкерістер, революция, меншікті конфискациялау және т.б. кездерде
төтенше жағдайлардың себебінен сыртқы төлемдерді белгілі бір мерзімге
салық заңнамасының жағымсыз өзгеруі;
трансферттік тәуекел – төлем валютасына ұлттық валютаны конверсациялауға
банк – контаген орналсақан елдегі басқарушылық жұмыстары негізінде
Кей жағдайда саяси тәуекелді жеке категорияға бөліп, елдің
Экономикалық тәуекелге жататындар, мысалы: экономикалық блокаданы хабарлау, шетелмен
Жалпы, елдік тәуекелдің көлемі 3 құрамдас бөліктен тұрады:
ұлттық статистика, негізгі макроэкономикалық көрсеткіштері мен индикаторлар негіщінде;
Банктер арқа сүйетін әр түрлі нарықтардың тұрақты дамуымен
Заңнамалық тәуекел оның шартын орындау үшін рұқсат, лицензия
коммерциялық банктің түрі немесе мамандану саласы;
банктік тәуекелдің пайда болу немесе ықпал ету аясы;
банк клиенттердің құрамы;
тәуекелдікті есептеу әдістері;
банктік тәуекелдің деңгейі;
тәуекелді уақыт тұрғысынан үлестіру;
тәуекелді есепке алу сипаты;
банктік тәуекелді басқару мүмкіндігі.
Коммерциялық банктің түрі немесе мамандану саласы. Қазіргі кезде
Банктік тәуекелдердің пайда болу немесе ықпал ету аясы.
Банктік туекелдердің пайда болу немесе ықпал ету аясына
Мұндағы негізгі ерекшелік сыртқы тәуекелдердің басқарылатын және басқарылмайтын
Ал, әкімшілік тәуекелдерге құрылымдық басқару, ынталандыру, бақылау, стратегиялық
Банк клиенттердің құрамы.
Клиенттің құрамына байланысты әр банк тәуекелді есептеудің әдісін
Кіші және орта қарыз алушылар немесе клиенттернарықтағы өзгерістерге
Меншіктік қатынасына байланысты банктің клиенттері немесе кәсіпорындар мемлекеттік,
Тәуекелді есептеу әдістері. Тәуекелді талдау арқылы банк жоюаға
Тәуекелді талдау кезінде бір-бірімен тығыз байланысты екі әдісі
Банктің тәуекелдің деңгейі. Банктің тәуекелдің деңгейі оқиғаның болу
Тәуекелді уақыт тұрғысынан үлестіру. Нарық жағдайында тәуекелдерді уақыт
Тәуекелді есепке алу сипаты. Есепке алу сипатына байланысты
Банктік тәуекелдерді басқару мүмкіндігі. Басқару мүмкіндігіне байланысты тәуекелдер