Жоспар
Кіріспе
1. Шағын және орта бизнес дамуының теориялық негіздемесі
1.1 Шағын және орта бизнестің түсінігі
1.2 Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметтің
2. Шағын және орта бизнестің ерекшеліктерін талдау
2.1 Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнестің дамуын
2.2 ОҚО-ғы шағын және орта бизнестің статистикасы
2.3 Шағын және орта бизнес дамуындағы статистикалық көрсеткіштер
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Еліміздің экономикасын қайта түлететін, әлеуметтік – экономикалық әлеуетті
Жұмысымның мақсаты – шағын бизнестің тиімді, әрі жылдам
Шағын кәсіпкерлікті қолдау дегеніміз әрбір кәсіпкердің толыққанды әрі
Жұмыстың мазмұнына тоқталып өтсек:
Бірінші бөлімде, шағын және орта бизнеске теориялық
Екінші бөлімде, Қазақстан Республикасы бойынша және Оңтүстік Қазақстан
1. Шағын және орта бизнес дамуының теориялық негіздемесі
Шағын және орта бизнестің түсінігі
Нарықтық қатынастар көптеген адамдардың
Кәсіпкерлік дегеніміз - адамдар мен олар құрған бірлестіктердің
Экономикасы нарықтық бағытталады. Қазақстан
Кәсіпкерлер саны артып, олар өндіретін
Еңбекке деген қабілетін адам
-не кәсіпкер ретінде
-не басқа кәсіпкерге жалдамалы
Нарықтық экономиканың қозғаушы күші
-шаруашылық әрекетінің бостандығы (өндіріс құралдарын
-осы экономикалық әрекетке, оның нәтижесіне,
-коммерциялық табыс пайда түсіруге
Сонымен қатар, кәсіпкердің ең ерекше
Кәсіпкердің қызметін бағалай отырып, А.Смитт
Кәсіпкерлік белсенділік субъектінің негізі -
Тұтынушы кәсіпкер тарапынан негізгі серіктес
Кәсіпкердің өзіндік ұйымдастыру принципінің
Осындай байланыстарды орната алмау, не
Бірақ та кәсіпкерлік процес
Кәсіпкерлік процестің субъектілерінің құрылымы
Кәсіпкерлік процестің субъектілерінің құрылымы
1 сурет
Кәсіпкерлік процес өзінің айналасына
Кәсіпкерліктің теориясы мен практикасын
Кәсіпкерлік объектісі - сатып алу, қолдану
Кәсіпкерлік процестің барлық субъектілерінің
Кәсіпкерлік қызметтің мақсаты - ол
Шығындар - кәсіпкердің осындай тауарды
Табыс - кәсіпкердің кассасына белгілі
Мысалы, сіздің банктағы шотыңызға А
Пайда табу тек кәсіпкерлік
Басқаша айтсақ кәсіпкер пайдасы
-іскер адамның үйреншікті пайдасы;
-іскер адамның үйреншікті пайдасынан
Екінші элемент - кәсіпкер табысы
Сіздің кәсіпорныңыздың пайдасы айына -
Кәсіпкердің пайдасы неғұрлым жоғарылаған
Кәсіпкерлік - бұл тауарды жеткізу
-не өндіру керек;
-қалай өндіру керек;
-кім үшін өндіру керек.
Бұл сұрақтарға жауапты кәсіпкер
Кәсіпкер әдетте өз әрекетін
Бірінші бағыты - өндірісті басқару (өндіріс
Кәсіпкер менеджменттің негізгі концепциясын
Осы себептен оның әрекетінің
Нарықта кәсіпкерлікті өнім тауары
Кәсіпкер әсіресе өз іс-әрекетінің
Кәсіпкер өз көңілін бөлетін
Сонымен бірге серіктестік байланыстар
Кәсіпкерлік әрекеттің бағыттары
2 сурет
Сонымен, кәсіпкерлік - тауарларды өндірумен нарыққа
1.2. Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметтің
пайда болуы мен қалыптасуы
Кәсіпкерліктің экономикалық формадағы
Кіші бизнес кәсіпорынның
Шағын кәсіпорынның ел экономикасындағы
Кіші бизнес еліміздің ажырамайтын
Біріншіден, нарықтық қатынастың тұрақтылығы солай
Екіншіден, рыноктық жағдайда олар
Үшіншіден, шағын кәсіпорынның ролінің
Жалпы, кіші бизнес өнімді өндіруге,
Шағын бизнес саласындағы кәсіпорындар
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпкерлік—шаруашылық
Қазақстан Республикасында тұрғындардың жұмыспен
Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік алғаш
Дегенмен, мемлекеттің инфляцияны ауыздықтау
Бірақ та 1997 жылы кәсіпкерліктің
Осылайша, Қазақстанда елдегі қалыптасушы
Осы жерде бизнестің әрбір
Сондықтан шағын, орта және ірі
Қазақстан Республикасының Президентінің “Кәсіпкерлік
Қазіргі уақытта тіркелген шағын
Мысалы, АҚШ-та жалпы өнеркәсіп
Бұған қоса бюджет тапшылығы
2. Шағын және орта бизнестің ерекшеліктерін талдау
2.1 Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнестің дамуын
Өркениетті елдердің қайсысы болсын өздерінің әлеуметтік және экономикалық
Шағын кәсіпорындар санының көбеюі меншік иелерінің өсуіне алып
Экономикалық жылдық салыстырулар бойынша 2000 жылдың ІІ тоқсанында
Демек, орта және шағын кәсіпкерліктің дамуы экономикалық прогрестің
Шағын кәсіпорынның ел экономикасындағы ролі аса үлкен. Біздің
Статистикалық тіркелім деректеріңде республика бойынша 2003 жылғы шілде
Белсенді жұмыс істейтін кәсіпорындардың басым көпшілігі (42,8 %)
Өңірлер бойынша белсенді кәсіпорындардың басым көпшілігі Алматы қаласы
Маусым айында Павлодар облысы мен Алматы қаласында шағын
Халықтың кәсіпкерлік белсенділігі әсіресе Алматы қаласы (1000 тұрғынға
2005 жылдың l-шілдесіне есептік деректер бойынша республиканың шағын
Өңірлер бойынша жұмыс істеушілердің ең көп саны Алматы
2005 жылғы маусым айының (тауар, қызмет) өткізуден 47699,1
2005 жылдың қаңтар-маусымында шағын бизнес кәсіпорындарының өнім (тауар,
Республикамыздағы шағын бизнес кәсіпорындарының негізгі көрсеткіштері төменгі кестеде
Кесте 1
Шағын бизнестің көрсеткіштері
1.07.20077. қызметкерлер саны Өнім (тауар,
Мың
адам %-бен 2007 ж. маусым 2007ж.
каңтар-
маусым 2006ж. қаңтар-маусымға, %-бен
өткен айға өткен жылғы тиісті күнге Млн.
тенге %-бен
өткен айға өткен жылғы тиісті кезеңге
Қазақстан Реслубликасы 478,5 101,1 105,9 47699,1 102,0 108,3
Ақмола 16,6 101,4 110,0 1029,6 100,1 108,7 108,6
Ақтөбе 28,5 101,6 107,7 1033,3 99,8 88,6 102,9
Алматы 25,8 101,4 111,3 2284,8 101,6 128,0 154,3
Атырау 17,0 102,5 127,5 1627,8 99,4 139,9 185,2
Шығыс Қазақстан 40,0 100,2 100,0 3629,9 99,3 101,1
Жамбыл 16,1 101,7 96,3 783,1 102,2 115,2 122,8
Батыс Қазақстан 20,7 101,0 114,8 1034,7 100,9 99,1
Қарағанды 40,6 99,3 104,5 2783,3 100,0 84,3 100,0
Қостанай 24,6 100,8 105,3 2699,1 ,100,6 109,3
Қызылорда 8,9 100,4 115,7 488,7 100,3, 118,9 106,8
Маңғыстау 16,1 101,5 111,2 1405,3 100,4 101,7 154,1
Павлодар 21,6 99,9 102,4 2286,2 104,0 112,8 131,2
Солтүстік Қазақстан 21,2 100,7 102,4 1659,9 99;9 103,1
Оңтүстік Қазақстан 28,7 101,4 85,6 2058,8 100,3 104,9
Астана қаласы 35,5 101,5 117,6 4590,0
100,6 100,6 119,6 167,7
Алматы қаласы 116,6 101 6 106,7 18304,6 104,4
Ауыл шаруашылық саласында шағын бизнес шаруа (фермер) қожалықтарының
2001 жылғы 7 мамырда Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен
Бағдарламада 2001 жылдың 1 қаңтарына республикада 372 мыңнан
Бағдарламаның басты мақсаты — шағын кәсіпкерліктің өндірістік саласының
Сондай-ақ, оның міндеттері халықтын жұмыспен қамтылуын қамтамасыз етy
Шағын кәсіпкерліктің дамуына қатысы бар тағы бір құжат
Бұл бағдарламаның алға қоғам мақсаттары мен шешілуге тиіс
Сондай-ақ, Қазақстан Президентінің қатысуымен өткізілген шағын кәсіпкерлікті дамыту
Шағын кәсіпкерлікгі дамыту жөнінен Президенті мен үкіметі қабылдаған
Ол кәсіпорындардың әрбір екіншісі, яғни 52 мыңнан
Белсенді жұмыс істейтін кәсіпорындардың басым көпшілігі (40,8 пайызы)
Республиканың шағын бизнес кәсіпорындарында 2004 жылғы желтоқсанға
Есептелген дерек бойынша 2004 жылғы қараша айында өткізілген
Шағын бизнес кәсіпорындарын экономикалық қызмет түрлері бойынша алып
Ал енді жеке өңірлер бойынша алып қарасақ, онда
Шағын бизнес, сондай-ақ республика жеке кәсіпкерліктің дамуымен сипатталады.
Ауыл шаруашылық саласында шағын бизнес шаруа (фермер) қожалықтарының
Жоғарыда келтірілген деректерден байқауға болатыны және қорытынды жасап
2.2 ОҚО-ғы шағын және орта бизнестің статистикасы
Индустриалиялық-инновациялық даму стратегиясы іс жүзеге асыру нәтижесінде өнімнің
2004 жылдың өзінде тіркелген және жұмыс істеп тұрған
Кәсіпкерлік құрылымдарындағы жұмысшылар саны 312,2 мың адамға жетті,
Бүгінгі таңға облыс экономикасында жұмыс істейтін халықтың 33
Жаңа жұмыс орындарының ашылуы жұмыссыздықтың деңгейін 0,99 дейін,
Жыл басынан облыста заңды тұлға ретінде 1908 кәсіпорын
Шағын бизнестегі заңды тұлғалардың саны 12 мың 851
Кәсіпкерлік секторындағы облыстың үлесі Республика бойынша кәсіпкерлік құрылымдары
Облыста шағын бизнестегі құрылымдық бірліктер санының едәуір өсуі
Қазіргі таңда облыста шағын шаруа қожалықтарының жауапкершілігі шектеулі
Бүгінгі күні кәсіпкерлік секторының құрамына талдау жасайтын болсақ:
Жыл басынан шағын бизнес субъектілері тауарлар мен қызмет
2005 жылдың 1 қаңтарға облыстық бюджетке шағын кәсіпкерлік
Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған мемлекеттік
Бағдарламада көрсетілген іс-шараларды жүзеге асыру облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуына
Облыс бойынша тіркелген кәсіпкерлік субъектілерінің саны 125,7 мың
2006 жыл басынан шағын кәсіпкерлік құрылымдары 123,0
Облыста заңды тұлға ретінде 2007 жылдың 1 қаңтарына
Жыл басынан шағын кәсіпкерлік құрылымдарына жалпы-44327,7 млн.теңге, оның
2004-2006 жылдары шағын бизнес кәсіпкерлеріне мемлекеттік емес ұйымдардан
млн. тенге
2005 2006 ж 2007 ж
Екінші деңгейдегі банктер (11 ай қорытындысы бойынша) 22010,5
Микрокредиттік ұйымдар 342,3 793,8 1366,4
«Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ 240,8 491,0 804,6
Ауылдық несие серіктестіктері, кредиттік серіктестіктер 1576,0 2205,1 2352,1
«Қазақстандық кредиттеу қоры» Шымкенттегі филиалы 1138,7 1721,3 3186,8
«Оңтүстік Қазақстан облысының феремерлер мен кәсіпкерлерді қолдау қоры»
Барлығы: 25333,9 27226,3 44327,7
Өткен жылмен салыстырғанда микрокредиттік ұйымдармен берілген несие көлемі
Облыс әкімдігі мен «Атамекен» одағының облыстық филиалы және
Сонымен қатар, 2005 жылдан бастап «Алам Partners» ЖШС-гі
Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша шағын
және орта бизнес құрылымының өсу динамикасы
Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры” аймақтық филиалы 2006 жылы
Қор 2004 жылдан бастап филиалдардың негізінде шағын
2.3 Шағын және орта бизнес дамуындағы статистикалық көрсеткіштер
Кәсіпкерлік қызметті занды тұлға құру арқылы немесе жеке
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу ҚР-сы зандарымен құрылған занды
Монополияға қарсы зандылык - салыстырмалы түрде Қазақстанда жаңа
2001 жылы 5 қаңтарда қабылданған "Трансфергтік бағаны қолдануда
- өзара багынышты немесе өзара байланысты
- тауар алімасу (бартерлік) операцияларьшда т.б.
Кәсіпкерлік кызметті заң нормаларын бүзу арқылы жүзеге асыру
ҚР-ң кылмыстық кодексінде "Заңсыз кәсіпкерлік яғни, кәсіпкерлік қызметті
Қазақстанда шағын кәсіпкерлік 1990 жылдан бері уақытта жүргізілген
Еліміздің экономикасының гүлденуі шағын және орта кәсіпкерліктің қолында.
Шағын кәсіпкерлікке үкімет тарапынан қолдау болмады деп ешкім
Қазақстан Республикасында Шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдаудың мемлекеттік
Осы мақсаттарды іске асыру үшін келесі міндеттерді шешу
— нарық инфрақұрылымының тиімді институттарын қалыптастыру және дамыту;
— жеке сектордың несие ресурстарына қол жеткізу тетіктерін
— шағын бизнеске арналған кадрларды даярлау, қайта даярлау
— шағын кәсіпкерлікті қорғау және дамыту саласындағы
— өндірістік, каржылық, инновациялық және басқа салалардағы шағын
— шағын кәсіпкерлікті қолдау және қорғау мәселелеріндегі
Шағын бизнесті мемлекеттік қолдаудың, негізгі бағыттарының бірі шағын
Қорытынды
Шағын кәсіпкерлікті қолдау дегеніміз әрбір кәсіпкердің толыққанды әрі
- жалпы аймақтық өнім құрылымында шағын және орта
- жұмыспен қамту және тұрғындардың әл-ауқатын арттыру;
- әкімшілік тосқауылдарды жеңу;
- кредиттік қаражаттарға шағын және орта кәсіпкерліктің қол
- кәсіпкерліктің өндіріс және туристік секторын басым түрде
- кәсіпкерлікті ақпаратпен қамтамасыз ету жүйесін жетілдіру және
- шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі мемлекеттік
- шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің бәсекелестікке қабілеттілігін
Сонымен қорыта айтқанда елімізде экономикалық жағдайдың одан әрі
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Мамыров Н.Қ. Тілеужанова М.Ә. Макроэкономика. – Алматы:Экономика, 2004.
Агапова Т.А., Серегина С.Ф. Макроэкономика. – М.:
Макконнелл К., Брю С. Экономикс. – М.: Республика,
Дорибуш Р., Фишер С. Макроэкономика. – М.:
Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына
Қазақстанның даму қарқыны бәсеңдемейді / Егемен Қазақстан. 20
ҮЕҰ : кедейлік мәселелерін шешу./ БҰҰДБ. Алматы, 2004ж.
Социальная ответственность бизнеса и корпоративное гражданство/ Мировая экономика
Жаңа экономика, инновация және бәсекеге қабілеттілік / Егемен
7
өндіріс
рынок
Кәсіпкер
партнерлер
Жалдамалы жұмысшы
Кәсіпкер менеджер
Тұтынушы
Кәсіпкер
Капиталистік инвестор
Серіктес
Мемлекет