МАЗМұНЫ
КІРІСПЕ................................................................................................................31 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНдағы агробизнесті қаржыландыру және мемлекеттік қолдау
ЛИЗИНГ-АГРО БИЗНЕСТІ ТЫҒЫРЫҚТАН ШЫҒАРУДЫҢ ЖОЛЫ................................................................................................................23
ҚОРЫТЫНДЫ...................................................................................................30
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР..............................................................31
ҚОСЫМШАЛАР...............................................................................................33
Кіріспе
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Агробизнес – бүгінгі өркениетті дүниежүзілік
Банктердің агробизнеске несие ұсынуының тиімділігін арттыру, ынталылығын көтермелеу,
Банк саласы Қазақстан Республикасы экономикасының дамушы саласының бiрi
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Зерттеудің мақсаты –
Аталған мақсаттарға жету үшін мынадай міндеттерді орындау
агробизнестің экономиканың дамуындағы алатын рөлін
бизнесті дамытудағы мемлекет тарапынан жүргізілетін
кәсіпкерлік субъектілерінің қызметін несиелеудің тәжірибелік мәселелерін қарастыру және
шет елдік және отандық несиелеу үдерісінің
бизнес субъектілерін несиелеуді жетілдіруге байланысты ұсыныстар мен тұжырымдар
Ауыл шаруашылығындағы лизингтік операцияларды талдау.
Зерттеу объектісі – Қазақстандағы агробизнесті несиелеу.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ агробизнесті қаржыландыру және
мемлекеттік қолдау бағдарламалары
Ауыл шаруашылығы - Қазақстанның
Қазіргі таңда агроөнеркәсіп кешенің,
Атап айтқанда, Қазақстан Республикасында 2003
Осындай атқарылып жатқан жұмыстардың
Сурет1-2003-2004 жылғы бағдарламаның нәтижесіндегі ауыл шаруашылығы өндірісінің артуы
Мемлекеттік шаруашылықтарды жекешелендіру және колхоздарды реформалау жеке меншік
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі тарапынан 2009 жылдың
2009 жылғы 1 шілдеге Жоспардың 29 тармақтың барлығы
2008 жыл бойынша Қазақстан Республикасының ауылдық елді мекендерінің
2008 жыл бойынша АЕМ әлеуметтік-экономикалық даму мониторингінің қорытындылары
Осы тұрғыда, даму әлеуеті жоғары АЕМ санының өсу
Атап айтқанда, 2009 жылдың бірінші жарты жылдығында 46
Жергілікті бюджеттен құрылысқа және қайта жаңғыртуға 5,7 млрд.
Республикалық бюджеттен 28 денсаулық сақтау объектісін салуға 5,7
Жергілікті бюджеттен құрылысқа және қайта жаңғыртуға 1,5 млрд.
Жаңартылған «Ауыз су» бағдарламасы бойынша ауыз сумен қамтамасыз
Республикалық бюджет қаражаттарының сыртында жергілікті атқарушы органдарға көмек
Ағымдағы жылдың өзінде республикалық бюджеттен ауыз су объектілерінің
2007-2009 жылдарға жоспарланған іс-шараларға сәйкес, жергілікті атқарушы органдар
Жылдан жылға республикада электр энергиясымен қамтамасыз етілмеген ауылдардың
АЕМ-ді телефондандыру мен телефон байланысын жетілдіру жұмыстары жалғасуда.
Жергілікті атқарушы органдардың мәліметтері бойынша ауылдық аумақтарда 7
Ауыл шаруашылығы саласына ағымдағы жылдың республикалық бюджетінен 96,3
Ағымдағы жылы жергілікті атқарушы органдар тарапынан мәдениет нысандарын
Ағымдағы жылы «Жол картасын» іске асыру шеңберінде ауылдық
Жалпы ШҚО бойынша «Жол картасы» ауқымындағы 30 жоба
Аймақтың еңбекпен қамту орталығы оқу жоспарын жасады және
Қоғамдық тәртіпті сақтау ұйымдарының материалдық-техникалық базасын нығайту бойынша
Ауыл тұрғындарының табысын арттыру, кедейшілік деңгейін төмендету, және
Бүгінгі күнге жергілікті атқарушы органдар тарапынан ауылдық аумақтарды
Сурет 2 - АЕМ абаттандыру бойынша жобаның іске
Алайда агробизнес алдында тұрған проблемалардың жеткілікті екендігі анықталды.
Кесте 1 – Агро бизнестің дамуына кері әсер
Кедергілер 2007 ж. 2008-2009 жж.
Салық саясаты 2 1
Жалпы экономикалық жағдайдың тұрақсыздығы 1 2
Несие саясаты 4 3
Өнімді өткізу мәселесі – 4
Шикізатпен қамтамасыз ету мәселесі 5 5
Мемлекеттік органдармен өзара іс-қимыл 3 6
Келтірілген мәліметтерден көріп отырғанымыздай Қазақстан нарығында агробизнес кәсіпорындардың
жаңа өндірістік – инновациялық кәсіпорындарға салық салудың жеңілдетілген
өндірістік сектордағы кәсіпорындардың несиені өтеу кезінде салық салу
ынталандырушы салық режимін орындау жолымен шағын бизнеске жанама
салық саясаты шағын кәсіпкерлік субъектілер санының өсуін ынталандырушы,
Агробизнес субъектілерінің жұмысына кедергі болатын мәселелердің екінші түрі
Үшінші орында кәсіпкерлер несиені алу кезінде туындайтын қиыншылықтар
Төртінші мәселе – шикізатпен қамтамасыз етілуі мен өнімді
2008 жылы ауыл шаруашылығы өнімдерінің жалпы көлемі былтырғы
Агроөнеркәсіп кешенін дамытуға әр түрлі көздерден 11560 млн.
АӨК және ауылдық аумақтар бөлімі Шығыс Қазақстан облысының
АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫН ҚОЛДАУ - ӨРЛЕУ КЕПІЛІ
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың 2009 жылы 6 наурызда Қазақстан халқына
АӨК қазіргі заманға байланысты қаржыландырудың негізі «Агроөнеркәсіптік өндірісті
Сурет 3 - Аграрлық сектордағы АӨК мемлекеттік
2008 жылғы қаңтар-желтоқсанда ауыл шаруашылығының негізгі капиталына 74,6
Инвестициялардың едәуір көлемі Қостанай (26,9%), Ақмола (18,4%) және
Саланың негізгі капиталға салынған инвестицияларын қаржыландыру көздерінің ішінде
Сурет 4 - Ауыл шаруашылығының негізгі капиталына салынған
инвестициялардың құрылымы
Ауыл шаруашылығы салалары ішінде инвестициялау үшін ең тартымды
2008 жылы аграрлық секторды мемлекеттік қолдау деңгейі 2007
2009 жылғы қаңтар-ақпанда негізгі капиталға салынған инвестициялардың жалпы
Сурет 5 - Ауыл шаруашылығының негізгі капиталына салынған
2009 жылғы қаңтар-қыркүйекте саланың негізгі капиталына салынған инвестициялар
млн. теңге
Сурет 6 - Өңірлер бөлінісінде ауыл шаруашылығының негізгі
Елімізде ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдау әлемнің дамыған елдерімен
Бүгінгі таңда ауыл шаруашылығында шешімін таппаған үш үлкен
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев 2009 жылғы халыққа Жолдауында сала басшылығы
«КазАгро» Ұлттық басқарушы холдингі акционерлік қоғамы «Агроөнеркәсіптік кешенді
«ҚазАгро» Ұлттық басқарушы холдингі» АҚ миссиясы:
Инвестициялық активтерді тиімді басқаруды және оның құрамына кіретін
Ұлттық басқарушы холдингтің міндеттері :
1.Инвестицияларды агроөнеркәсіптік кешеннің басым міндеттерін шешуге шоғырландыру және
2.Агроөнеркәсіптік кешен саласындағы мемлекеттік инвестициялардың тиімділігін арттыру.
3.Аграрлық өндірістік және сервистік инфрақұрылымды дамыту.
4.Агроөнеркәсіп кешеніндегі кластерлердің қалыптасуына және дамуына жәрдемдесу.
5.Агроөнеркәсіптік кешен өнімінің экспортын дамыту.
6.Ішкі азық-түлік нарықтарын реттеу және тұрақтандыру.
7.Корпоративтік басқарудың тиімділігін арттыру болып табылады.
Ауылшаруашылық тауар өндірушілеріне несие берудің ең тиімді жолы
Корпорацияның миссиясы:
«Аграрлық несие корпорациясы» АҚ - компанияның тиімділігі,
Корпорацияның міндеті:
ауылдағы кәсіпкерлікті және ауыл халқын дамытуды көтермелеу мақсатында
аграрлық сектордың қажеттілігіне сәйкес кредиттік серіктестіктер жүйесін кеңейту
ауыл шаруашылығы өндірісінің ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілері мен
ауылдық жердегі кәсіпкерлік қызметтің ауыл шаруашылығына жатпайтын түрлерін
- кредиттік саясатты жетілдіру.
- компания жұмысының тиімділігін арттыру.
- компанияның институционалдық дамуы, ұйымдық құрылымының және басқару
Корпорацияның мақсаты:
- Мемлекеттік кредиттендіру бағдарламаларын іске асыру үшін қаржы
- Қатысушыларының кірістілігін көбейту мақсатында тиімді ауыл шаруашылығы
- Ауыл шаруашылығына жатпайтын инфрақұрылым саласында кәсіпкерлік қызметті
- Ауылдық кәсіпкерлікті және ауыл халқын кредит ресурстарына
- Компанияның қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету.
- Қабылдаған міндеттемелердің орындалуын және көзделген мақсаттарға қол
Қазіргі уақытта «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ мынадай кредиттер
- ауылдық кредит серіктестіктеріне (АКС) кредит беру
- ауылдық тұтыну кооперативтеріне (АТК) кредит беру
- ауылдық жердегі кәсіпкерлік қызметтің ауыл шаруашылығына жатпайтын
Қазіргі уақытта «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ қатысуымен республиканың
2006-2007 жылдары Корпорация ауыл шаруашылығы өнімдерін дайындау, өткізу,
Ауылдық жердегі кәсіпкерлік қызметтің ауыл шаруашылығына жатпайтын түрлеріне
Ауылдық жерде несие беру жүйесін ұйымдастыру және аграрлық
Өткен жылы Корпорация несие серіктестіктері жүйесін құру мен
2007 жылы алынған несиелердің арқасында несие серіктестіктеріне қатысушылардың
Ауылдық жердегі кәсіпкерлік қызметтің ауыл шаруашылығына жатпайтын түрлерін
Ал өз тауарларын тұтынушыға делдалсыз тікелей жеткізуге мүмкіндік
Мұндай бірлестіктер құруда әсіресе Алматы және Оңтүстік Қазақстан
Корпорацияның 2008 жылғы жұмысының басты бағыты оны одан
2008 жылға арналған республикалық бюджет туралы ҚР заңына
ЛИЗИНГ-АГРО БИЗНЕСТІ ТЫҒЫРЫҚТАН ШЫҒАРУДЫҢ ЖОЛЫ
Лизинг аграрлық экономиканы тығырықтан шығарудың бірден бір жолы,
Ауыл шаруашылығында лизингті ұйымдастыру 1996 жылдан басталды. Онсыз
Ал қазіргі кезге дейін Қазакстанда лизингтік операцияларға каржы
Алғашқылардың бірі болып 1995 жылы Азия Даму Банкі
Лизинг агроөнеркәсіп кешенінде ірі-ірі инвестициялық жобаларды жүзеге асыру
Бірінші бағыт - лизингті Мемлекеттік лизингтік қор арқылы
Екінші бағыт - комбайндарды жақын және алыс шетелдерден
Үшінші бағыт - ауылшаруашылық өнімдерін өңдейтін технологиялық құрал-жабдықтарды
Бұл жоба - 100 млн. доллар көлеміндегі Азия
Мысалы, Мемлекеттік лизингтік қор арқылы отандық машина жасау
Қазіргі кезде республикада қолданылатын машиналар мен техниканың 80-90%-ын
Қазіргі уақытта ұлттық лизингтік нарықтар 90-нан астам елдерде
Алдыңғы айтылған екі бағытта лизингке алынған техника ауылшаруашылығы
Жалпы, әлемдік тәжірибені алатын болсақ, лизингтің жалпы 30-35
Мониторинг негізінде, соңғы 5 жыл аралығында Қазақстан аумағында
«ҚазАгроҚаржы» АҚ 2007 жылдың 27 наурызында жалпы сомасы
«ҚазАгроҚаржы» АҚ өз клиенттеріне техниканы 7 жылға беріп,
"ҚазАгроҚаржы" АҚ 2009 жылға қаржы лизингі талаптары:
1.Ауыл шаруашылық техникасы лизингінің мерзімі: 10.01.2014 жылға дейін.
2.Лизинг нысанының жалпы құнын орнына келтіру бойынша лизинг
"ҚазАгроҚаржы" АҚ лизинг алу үшін қажетті құжаттар тізбесі:
- Заңды тұлғаның сауалнамасы
- ШФҚ сауалнамасы
- Бизнес-жоспар – инвестициялық жоба, жаңа нұсқасы
- АҚ құжаттар тізбесі (монтажды қажет ететін
- АҚ құжаттар тізбесі (монтажды қажет етпейтін
- ШҚ арналған құжаттар тізбесі (40 млн.
- ШҚ арналған құжаттар тізбесі (монтажды қажет
- ШҚ арналған құжаттар тізбесі (40 млн.
- ЖШС құжаттар тізбесі (монтажды қажет ететін жабдықтар
- ЖШС құжаттар тізбесі (монтажды қажет етпейтін
- ТЭН үлгі нысаны
- Техниканы алуға БИЗНЕС-ЖОСПАРҒА қойылатын талап
- Есеп-қисап нысандары
ҚОРЫТЫНДЫ
Агро бизнес кәсіпорындарын несиелеу ерекшелігі курстық жұмысын жазу
Ауыл шаруашылығы - Қазақстанның
Атап айтқанда, Қазақстан Республикасында 2003
Ауыл шаруашылығы – ел экономикасындағы өз ерекшеліктері бар
Зерттеу барысында агробизнесті несиелейтін 2 компания бөліп көрсетілді.
Лизинг аграрлық экономиканы тығырықтан шығарудың бірден бір жолы,
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Смағұлов Ә. «Қазақстандағы лизинг:тәжірибесі, мәселесі, болашағы» Алматы: Экономика,
Бимендиева Л.А. «Аграрлық секторды мемлекеттік реттеудің теориялық мәселелері»-Алматы,
Исаева А.Т. «Арлық секторда кәсіпкерлікті дамытуды жетілдіру жолдары»-Алматы,2008ж.
Мүтәліпқызы Б. «Агробизнестің қалыптасуы мен дамуы»-Алматы,2005ж.
Оралбаева Ж.З. «Қазақстандағы лизингтік қатынастарды басқару тетіктерін жетілдіру»-Алматы,2005ж.
Сейдахметов А.С. «Агробизнестің әлеуметтік экономикалық бағалау»-Экономика,2008ж.
Әліпбай С. «Ауылды дамыту»//Егемен Қазақстан, 2002.-13 желтоқсан.
Баетова М. «Агроөнеркәсіптік кешенінің инвестиция механизмін жетілдіру»//Жаршы.-2002ж.
Құндызбаев Ж. «Ауыл жылдарының жемісі»//Дидар.-2005.-31 желтоқсан
Сатыбалдин Ә. «Агроөнеркәсіп кешені:дамуға қажет негіздер»//Ақиқат
Исахметов Т.И. «Проблемы развития сельхозлизинга основных средств в
Омарбакиев Л.А. «Эффективность инновационных проектов в аграрном секторе
Кужиев Б.С «Мемлекеттік реттеу жүйесінде аграрлық өндірісті
14 Абдуллаева Б.А. «Қазақстандағы шағын және орта бизнес
ҚР статистика агенттігі
www.government.kz
mailbox@kaf.kz
www.agrocredit.kz
www.akimvko.gov.kz
www.inform.kz
www.caspionet.kz
afl@af.kz
www.kazinform.kz
www.kazagro.kz
А ҚОСЫМШАСЫ
Қазақстандағы агробизнесті дамыту бағыттары
Сурет 1 –
В ҚОСЫМШАСЫ
1 000 мың теңгеден астам ауыл шаруашылық техникасының
Лизинг төлемінің № Лизинг төлемдерін төлеу мерзімі Лизинг
қамтамасыз етуді ұсынбай жуық арадағы төлемді қамтамасыз етуді
1-төлем техниканы тапсырғанға дейін 25% 15%
2-төлем 2008 ж. 10 қаңтарға дейін 15% 10%
3- төлем 2009 ж. 10 қаңтарға дейін 15%
4- төлем 2010 ж. 10 қаңтарға дейін 15%
5- төлем 2011 ж. 10 қаңтарға дейін 10%
6- төлем 2012 ж. 10 қаңтарға дейін 10%
7- төлем 2013 ж. 10 қаңтарға дейін 5%
8- төлем 2014 ж. 10 қаңтарға дейін 5%
ЖИЫНТЫҒЫ: 100% 100%
С ҚОСЫМШАСЫ
Бірлікке 1 000 мың теңгеден төмен құнымен ауыл
Лизинг төлемінің № Лизинг төлемдерін төлеу мерзімі Лизинг
қамтамасыз етуді ұсынбай жуық арадағы төлемді қамтамасыз етуді
1-төлем техниканы тапсырғанға дейін 25% 15%
2-төлем 2008 ж. 10 қаңтарға дейін 15% 15%
3- төлем 2009 ж. 10 қаңтарға дейін 15%
4- төлем 2010 ж. 10 қаңтарға дейін 15%
5- төлем 2011 ж. 10 қаңтарға дейін 15%
6- төлем 2012 ж. 10 қаңтарға дейін 15%
ЖИЫНТЫҒЫ: 100% 100%
Депрессияланған аймақтарда жұмыс істеп, жаңа жұмыс орнын құрып
Кәсіпорындарды дамыту бойынша жергілікті аймақтық бағдарла-маларды дамыту және
Меншікті бизнесін ашу мақсатында жұмыссыздарды өзіндік жұмыс басты-
лыққа кеңінен тарту
Аймақтық модульді кәсіби оқыту орта
лығының жұмысын жандандыру
Кәсіпорындарды несиелейтін арнайы қорлар мен институттарды құру
Кәсіпорындарға инвестициялар тарту және салық жеңілдіктерін беру
Жеделдетілген амортизациялар мен лизингті қолдану
Сақтандыру механизмін қолдану
Біріңғай салық заңдарын құру мен салық салудың ықшамдалған
Ауыл шаруашылық кәсіпорындар құру үшін мемлекет тарапынан берілетін
Кәсіпорындарды тіркеу процедурасын жеңілдету
Қаржы-несие механизмін жетілдіру
Салық жүйесін жетілдіру
Басқа да факторлар
Қазақстандағы агро
бизнесті дамыту факторлары
Қызмет түріне байланысты табысқа салықтың сараланған (дифферен/н) ставкасын
Кәсіпорындардың қызмет етуінің алғашқы жылдарында төмендеген салық ставкаларын
Аграрлық бюджет
Мақсатты бағдарлама
Ауыл шаруашылығын тікелей бюджеттік қолдау
Сақтандыру
Әлеуметтік жәрдем- ақылар
Жалпы шығыс
Несиелік жәрдем-ақылар
Шығынның өтем ақысы
Өнімге жәрдемақы беру
Сақтан-дыру өтем
ақысы
Мемлекет-тік қор
Мал шаруашылығы өнімі, асыл тұқымды өсіру ісі, дән,
Тыңайтқыш-тар, техника, жем-шөп, энерготасы-малдаушылар,тұқым шаруашы-лығы
Несие б/ша пайыз бөлігінің өтемақысы, ауыл шаруашылық техникаға
Ауылдық жердегі тұрғын үйді жылыту
Ауыл шаруашылық ғылымы, жерді жақсарту, шаруашылық-ты несиелеуді қолдауға
Өз еркімен сақтандыру
2007ж.
25,8%
56,3%
0,2%
17,7%
бюджет қаражаты
меншік қаражаты
шетелдік инвестициялар
қарыз қаражаты
2008ж. қаңтар-желтоқсан
22,1%
64,5%
0,5%
12,9%
100,4
145,6
91,6
213,6
156,1
243,4
229,2
127,9
74,8
153,9
67,6
107,7
148,7
102,9
50
100
150
200
250
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
I
II
2008
2009
Қарағанды
Ақтөбе
Астана қаласы
Алматы
Ақмола
Солтүстік Қазақстан
Қостанай
12 000
11 000
10 000
9 000
8 000
7 000
6 000
5 000
4 000
3 000
2 000
1 000
0
40
67
84
259
270
557
824
1 057
1 107
1 745
1 867
2 508
3 370
8 502
9 325
11 215
Шығыс Қазақстан
Оңтүстік Қазақстан
Қызылорда
Алматы қаласы
Жамбыл
Павлодар
Атырау
Батыс Қазақстан
Маңғыстау