Жоспар
Кіріспе
1. Қазақстандағы темір жолдың даму тарихы.
2. Қазақстан Республикасындағы темір жол көлігінде жүк тасымалының
3. Қазақстан Республикасының темір жол көлігінің ұйымдастыру
4. Темір жол дамуының перспективалары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Республика тәуелсіздігі мен Теміржол көлігі жөніндегі кеңес кезіндегі
Бірінші кезең (1992-1996 жж.) - саланың КСРО-ның таралу
Екінші кезеңнің (1997-2001 жж.) маңызы үш қазақстандық магистральды
Үшінші кезеңде (2001 жылдан бастап осы уақытқа
2004 жылы Қазақстан темір жолы өзінің айрықша межесіне
«ҚТЖ» ҰҚ» АҚ Консультативтік кеңесі темір жол тарихын
Темір жолдың жүз жылдығы қаржылық қызметтің жоғары жетістіктерімен
2004 жылдың 1 шілдесінде Астанадан «Отан» пойызы елімізді
Елбасы өз сөзінде Қазақстан экономикасының қалыптасуында, мемлекет тәуелсіздігін,
1 Қазақстандағы темір жолдың даму тарихы.
Қазақстан жеріндегі тұңғыш теміржол магистралі 1894 жылдың 25
Солтүстік Қазақстанның дамуы үшін 1891-1896 жылдары салынған Транссібір
1901-1906 жылдары Қазақстан жерінің 1660 шақырымдық аумағын алған,
Кеңес заманының алғашқы темір жолы 1920-1922 жылдары салынған
1927-1930 жылдар аралығында салынған ұзындығы 1444 км Түркістан-Сібір
Орталық Қазақстан өңірінің өндірісі үшін 30-шы жылдары салынған
1939-1943 жылдары салынған Ақмола-Қарталы желісі Қарағандының көмірін Оңтүстік
1950 жылға қарай салынған Мойынты-Шу (440 км) жол
Ал 1953 жылы Оңтүстік-Сібір магистралінің негізгі буынының бірі
1950 жылдары тың жерлердің игерілуіне байланысты Қазақстанның солтүстік
1964 жылы Қазақстанда бірінші болып жолдың Целиноград (Астана)-Қарағанды
Осы жылдары ондаған жаңа вокзалдар қайта тұрғызылды.
Қазақстан теміржол көлігі тарихының елеулі оқиғаларының бірі: 1986
1950 жылдардың ортасында Қытай Халық Республикасына қатынайтын теміржолдың
30-шы қарашада Арқа станциясында мемлекеттің жоғары лауазымды тұлғаларының
Тәуелсіздік күні мерекесінде Астана вокзалы алдында тарихи экспонат
Алтынсарин -Хромтау жолымен жолаушылар тасымалдаудың жаңа кестесін
Бүгінгі таңда Қазақстан Қытай арасындағы мемлекеттік шекаралық өткелі
Шығындардың айқындығын қамтамасыз ету үшін Қазақстан Ресупбликасы Үкіметінің
Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы»
2004 жылы сервистік қызметті қамтамасыз ететін қайта құрылымдау
Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Ұлттық темір жол компаниясы мен
2 Қазақстан Республикасындағы Темір жол көлігінде жүк тасымалының
1-кестеде әр түрлі көліктің жасайтын жүк тасымалының көлемі
1-кестеде көрсетілгендей, 2000-2004 жылдар аралығында жүк тасымалының көлемі
1-кесте. Көліктің жеке түрлері бойынша жүк тасымалының тенденциялары.
2000 2001 2002 2003 2004 Жылдың орташа өсімі
Теміржол көлігі 125,0 135,7 133,1 147,7 163,4 6,9
Авто көлік 31,0 33,0 37,6 40,2 43,9 9,1
Құбырлар көлігі 51,0 57,3 63,5 69,8 76,0 10,5
Әуе көлігі 0,0 0,0 0,1 0,1 0,1 23,6
Нәтижесі 207,0 225,9 234,2 257,7 283,4 8,2
2 – кестеде темір жол көлігінің жүк айналымының
2-сурет. Жүк тасымалының түрлері.
Теміржол Құбыр жолы
58%
3-сурет. Темір жолда жүк тасымалдаудың құрылымы түрлері бойынша.
Ішкі тасымалдау.
Халықаралық тасымалдау.
4-кесте. Жүк тасымалының динамикасы жүк көрсеткішін шаққандағы түрімен.
1999 2000 2001 2002 2003 2004 Жылдың орташа
Ішкі жүктер 78,1 89,3 95,3 98,4 113,6 122,5
Халықаралық жүктер (экспорт) 48,2 70,0 69,4 64,8 72,3
Халықаралық жүктер (импорт) 5,7 7,4 8,0 7,9 10,1
Транзитті жүктер 4,9 5,6 5,6 6,2 6,7 8,0
Нәтижесі 136,9 172,3 178,3 177,3 202,7 215,5 9,5
4 – кестеде ішкі және халықаралық темір жол
Қазақстандағы темір жол қатынасы негізінен 13600 км, соның
Қазақстандағы темір жолы негізінен 5 түрлі категорияларға бөлінеді,
а) Магистраль жолы (Көкшетау-Астана);
б) халықаралық жүк тасымалының орталықтары;
- орталық азия (Трансазия т/ж магистралі)
- тағы орталықтар Солтүстік, Шығыс Оңтүстік-Солтүстік жолдар Каспий
- орталық Солтүстік-Оңтүстік;
Солтүстік орталық Трансазияттық темір жол магистралі.
Темір жол жүйесі 364 бекеттен тұрады, олар көбісі
Негізінен вагондар және локомотивтер КТЖ-ға жатады және локомотивтерді
Локомотивтер мөлшері 2004 жылы инвентарлық кітапша бойынша 1711-ді
Қазақстандағы жүк тасымалдауларының негізгі бөлігінің негізгі функциясы болып
Жүк поездарының эксплуатациясының қазіргі жағдайы. Негізгі жүк айналымы
5-кесте. ҚР-ның жүк вагондардың санының динамикасы
2001 2002 2003 2004 2005 Жылдың орташа өсімі
Жүк вагондар 86,119 87,715 88,726 87,480 86,921 0,2
6-кесте. ҚР-ның жүк вагондарының паркінің құрамы
Ашық жүк вагондар Жабық жүк вагондар Платформа вагондар
лар Барлы
ғы
Саны 28,000 13,000 10,000 10,000 1,000 13,000 75,000
7-кесте. Жүк поездардың пайдалану индикаторы
2000 2001 2002 2003 2004
Валдық жүк айналым
(млрд. тн-км) 208,9 223,0 222,7 250,5 277,5
Нетто жүк айналым 126,0 134,2 133,3 149,6 164,6
Тара жүк айналым 82,9 88,8 89,3 100,8 112,8
Вагон-километр (млн. км) 3,533 3,770 3,749 4,224 4,698
Жүктелген вагондар 2,158 2,320 2,305 2,597 2,904
Порожды вагондар 1,371 1,445 1,438 1,618 1,793
Жүктелген коэффициенті 61 62 62 62 62
8-кесте. Темір жолда негізгі бекеттерінде поездардың саны.
Ақмола филиалының темір жол қозғалысы
Бекет Жүк Адам Барлығы Ескерту
Астана-Боровое 20 8 28 Екі жол
Боровое-Көкшетау 20 12 32 Екі жол
Астана-Ерейментау 26 12 38 Екі жол
Астана-Атбасар 17 16 33 Екі жол
Атбасар-Есіл 17 12 29 Екі жол
Атырау филиалының темір жол қозғалысы
3 Қазақстан Республикасының Темір жол көлігінің ұйымдастыру қызметінің
1998 жылы Қазақстан Республикасының Үкіметі мақұлдап және 2030
Бағдарламаның алтыншы бөлімі «Инфрақұрылымды дамыту» логистиканың дамуына қатысады.
Бұл бөлім халықаралық сауданың және көліктік үрдістерді бәсекелеске
Бұл стратегияда, теміржол көліктерінің келесі бөлімшелерге назар аударуды
Достық станциясының дамуы, Достық - Ақтоғай бағыты.
Автомобиль көлігінің даму қарым-қатынасында келесі бөлімдерді айқындауға болады:
халықаралық тасымалды қамтамасыз ететін автомобиль жолдарының даму бағыттары;
жекешелендіру негізіндегі жекеше негігі жолдардың құрылысы;
автомобиль магистральдарының өткізу қабілеттерін ұлғайту және көпірлер салу
Стратегияның негізгі мақсаты заманға сай көліктік – коммуникациялық
көліктік инфрақұрылымды құру және дамыту;
көліктік қызметтер нарығын дамыту;
көліктік жүйенің аумақтық дамуы;
көліктегі қауіпсіздікті күшейту;
көліктік инновацияның дамуы.
Қазіргі заманға сай халықаралық көліктік коридорлардың даму жүйесі
Ресей, Еуропа және Балтық елдері;
Қытай, Жапония, Оңтүстік-Шығыс Азия;
Орталық Азия, Транс-Кавказ, Иран, Туркия.
КТЖ жүк тасымалдау ақпаратына қатысты да, жүк тасымалдау
Басқа жақтан, тасымалдау ақпараты контейнерлер телефон арқылы ауысады,
Елдің территориясы үлкен болғандықтан және басқа факторларға байланысты,
Жүк тасымалдау барысында Достық пен Ақтау станциялары арасындағы
1-кесте. Жүк поездарының орташа жылдамдығы
Жылдар 2001ж 2002ж 2003ж 2004ж 2005ж
Орташа жылдамдығы 41,2 41,7 41,8 41,8 40,9
2-кесте. Жүкті позициялық номенклатуралар жекелеген ағымды
Жүктің атауы Ішкі жүк Экспорттық жүк Импорттық жүк
Дәнді-дақылды 1,016 1,257 1,262
Азық-түлікті өңдеу 0,843 1,042 1,047
Көмір 0,789 0,957 0,970
Мұнай өнімдері 1,265 4,719 1,573
Металды кендер 0,843 1,042 1,047
Қара металдар 2,350 2,350 2,350
Цемент 1,271 1,271 1,271
Орман бұйымдары 1,156 1,430 1,437
4 Теміржол дамуының перспективалары
Биылғы қаңтардағы ақпараттарға сүйенетін болсақ, “Достық” станциясы арқылы
Өткен ғасырдың елуінші жылдарында КСРО мен ҚХР екі
Осы жылдар барысында екі ел арасындағы жолаушылар мен
2008 жылы “Достық” станциясының жүк тасымалының жоспарланған көлемі
Мұндай көлемді игеруде «ҚТЖ» ҰК» АҚ ұлттық тасымалдаушысы
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі кедендік бақылау комитеті Қазақстан
1992 жылдың маусымында Алматы – Үрімші бағытына жүретін,
Көлік транзиті – бизнестің табысты түрлерінің бірі. Басқа
ҚР Үкіметі теміржол инфрақұрылымы, теміржол көлігі тасымалының тұрақты
Шекаралық кент аумағында орналасқан барлық ұйымдар үшін басым
Қорытынды
Кеше құрылысы басталған «Жетіген-Қорғас» теміржол желісі ең маңызды
Елбасы «Жетіген-Қорғас» теміржол желісінің ел экономикасына елеулі үлес
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Саясат-Policy № 3, 2009
2. Саясат-Policy № 5, 2009
3. www.railways.kz/index
4. kz.stslogistsks.net/
5. www.kazakhstan/kz
6. kaz.new factory.kz
7. www.elmedia.kz/gw/transport
8. www.ontustik.kz
9. www.unesco.kz/library
10. www.edu_cip.kz/.../index
11. www.egemen.kz.index
12. kz.government.kz/site/new
13. Стратегия развития «Казахстан - 2030». Астана, 1998
14. Бюллетень «Индекс тарифов на перевозку грузов всеми
15. Алпысбаев С.А., Сатова Р.К., Мухамбетова А.Д. Состояние
1
Халықаралық
(экспорт) 34 %
Транзит
4%
2
3
4
Халықаралық
(импорт) 6 %