Жоспар
I ЖЕКЕ МЕНШІК ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Жеке меншіктің қалыптасу тарихы
1.2 Жеке меншік құқығының конституциялық концепциясы
II ЖЕКЕ МЕНШІК ФОРМАЛАРЫ ЖӘНЕ ЖЕКЕШЕЛЕНДІРУ
2.1 Жеке меншік формалары
2.2 ҚР-дағы жекешелендіру және оның кезеңдері
III ҚР-да ЖЕКЕ МЕНШІКТІ ҚОЛДАНУ
3.1 Өндіріс саласындағы жеке меншік
3.3 Жеке меншікті қорғаудың қауіпсіздік мәселелері
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Экономикалық ой-пікірде көп уақытқа дейін мынадай пікір қалыптасты,
Алайда қоғамның даму заңдылықтары туралы білімдердің жинақталуы мен
Сол себепті меншіктің табысты дамуы үшін көптеген экономикалық
Бірақ болашақ жиналған тәжірибенің талдамасы мен білім негізісіз
«Меншік» ұғымы астында тіпті бір-бірінен ажырату қиын болатын
Жалпы түрінде меншік экономикалық ресурстарды иелену бойынша экономикалық
Кез келген қоғамда меншік қатынастары конституциямен, заңдармен және
Кез келген ұлттық экономика экономикалық қатынастардың үш түрін
Біріншіден, қандай да болмасын нарықта сұраныс пен ұсыныстың
Екіншіден, әлеуметтік-экономикалық қатынастар немесе өндіру, айырбастау, бөлу және
Үшіншіден, ұйымдастырушылық-экономикалық немесе ұйымдастырушылық-басқару қатынастары. Олар
Нарықтық экономиканың өзегі – нарық субъектілері қызметінің айырбасталуы
Алайда меншік құқығы еркін бәсеке мен тиімді шаруашылық
Мемлекетмік актілермен тіркелген және өмірге енгізілуі меншіктің даусыз
Меншікті иелену кәсіпкерді өз ресурстарын әл-ауқаттың өсуі мақсатында
Курстық жұмыс мақсаты: тақырыпты толық ашу, жеке меншік
Курстық жұмыс міндеттері: жеке меншік және оның формаларына
1 ЖЕКЕ МЕНШІК ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. Жеке меншіктің қалыптасу тарихы
Меншікті зерттеудегі маңызды қадамды өткен ғасырдағы экономикалық ой-пікір
Адам өмір сүреді, өндіреді және өз еңбегінің нәтижесін
Меншік туралы көзқарасты толықтыру үшін оның қоғамдық қатынастар
Біріншіден, меншік – бұл негіз, қоғамдық қатынастардың барлық
Екіншіден, қоғамдағы әр түрлі топтардың жағдайы мен өндірістің
Үшіншіден, меншік тарихи дамудың нәтижесі. Оның формалары өндіріс
Төртіншіден, әр экономикалық жүйе шеңберінде өзіне ғана тән
Бесіншіден, меншік формасының бір түрінен екіншісіне көшу
Нарықтық экономикаға көшу және КСРО-ның таратылуымен өндіруші тез
1992 жылдың күзінде қаржылық тұрақтылыққа қол жеткізу кұрделі
Кейбір салалардың, аймақтардың, ірі кәсіпорындардың жасырын мемлекеттік қаржыландыру
Инфляцияның жалғасуы, несиенің тұрақты қымбаттауна ,ұзақ мерзімді несиенің
Мемлекеттік және аумақтық деңгейде экономиканы қалыпқа келтіруді жалғастыру,
1995 жылдың бірінші жартысында инфляцияның баяулауы байқалса да,
Трансформациялық экономикалық жағдай кәсіпорын басшыларының алдында тұрған жаңа
Эксперттік институт мәліметтері бойынша,1993 және 1994 жылдары ең
Шаруашылық байланыстардың бұзылуы бір-бірімен өзара байланысты фактордың екі
Сонымен, сарапшылар кәсіпорын қызметін, еңбек ұжымының сақталуымен байланысты
1.2 Жеке меншік құқығының конституциялық тұжырымдамасы.
30.08.1995ж ҚР Конституциясында жеке меншік бірнеше нормаларда көрсетілген.
Азаматтық айналымды нарықтық шаруашылық дәуірінде әділетті құқықтық реттеудің
Біріншіден, жеке және мемлекеттік меншікті қорғаудың «бір құқықтық
Екіншіден, «құқықтық режим» терминін жеке және арнайы ретінде
Жоғарыдағы постулат бойынша басқа тұрғыдан талқылау абсолютті түрде
Яғни, жоғарыда айтылған теңдестік мәні– жеке меншікке қатысты
Қазақстан Республикасы Конституциясының 6 бабы 1
Қазақстан Республикасы Конституциясының 6 бабы 1
Автордың дәйексөз келтіруіндегі өз қорытындысын ресейлік нормативтік материалдарға
Қазақстандық Негізгі заңын әзірлегендер мемлекеттің унитарлық құрылымын және
ҚР Конституциясының 26 бабының 1тармағына сәйкес «Қазақстан Республикасының
ҚР Конституциясында тек қана үш ереже аталып кетті
Позитивті құқықтың қайнар көздерінің келесі сатысы – нормативтік
Сипатты ескерту. Жоғарыда аталған 03.11.1999 ж. №19/2
Құқықтық шығармашылық пен заңи тәжірибе бойынша бұл зерттеу
Қазақстанда, белгілі бір игіліктерге мемлекеттің меншігі танылатынын қайталап
Мысалға, Ресей Федерациясының Азаматтық кодексі 212 бабы
Бірақ «заңгерлер құқық құралдарын іздеуге міндетті».
Қазақстан Республикасының Конституциясының 6 бабында былай делінген:
ҚР да мемлекеттік және жеке меншік тең деп
Жеке меншіктің қолдану міндеті - бір уақытта қоғам
Жер және оның қазба байлықтары, сулар, өсімдіктер мен
II ЖЕКЕ МЕНШІК ФОРМАЛАРЫ ЖӘНЕ ЖЕКЕШЕЛЕНДІРУ
2.1 Жеке меншік формалары
Жеке меншіктің негізгі формалары болып жеке- дара, ұжымдық
Жеке- дара меншік өндіріс нәтижелері мен қорлары жеке
Ұжымдық меншік өндіріс нәтижелері мен қорларының жеке тұлғалардың
Қоғамдық меншік белгілі бір объектілердің барлық қоғамға тиесілі
Жеке меншіктің базалық формаларынаның негізінде оның- акционерлік, кооперациялық,
Шаруашылық серіктестіктер
Жарғылық капиталы құрылтайшылардың үлесіне бөлінген коммерциялық ұйым шаруашылық
Шаруашылық серіктестіктер толық серіктестік, сенім серіктестігі, жайапкершілігі шектелген
Толық және сенім серіктестігінен басқа шаруашылық серіктестікті бір
Толық және сенім серіктестігі қатысушылары азаматтар ғана бола
Акционерлік қоғам
Өзінің қызметін жүзеге асыру үшін қаражат тарту мақсатында
Еншілес және тәуелді акционерлік қоғам
Жарғылық капиталының басым бөлігін басқа заңды тұлға қалыптастырған
Егер акционерлік қоғамның дауыс беруші акцияларының жиырма проценттен
Өндірістік кооператив
Азаматтардың бірлескен кәсіпкерлік қызмет үшін мүшелік негізде олардың
2.2. ҚР-дағы жекешелендіру
Жекешелендіру – бұл мемлекеттен азамат пен заңды тұлғалардың
Қазақстандағы жекешелендіру. Республикада жасалынған бағдарламаға сәйкес жекешелендіру мемлекеттік
Қазақстанда меншік реформасы екі кезеңнен өтті. Бірінші кезең
Бұнымен қоса, мемлекет иелігінен алынудан өткен әр бесінші
Жекешелендірудің бағыттары:
Жергілікті аукциондар арқылы кіші кәсіпорындарды сату;
Орта және ірі кәсіпорындарды жаппай жекешелендіру;
Жеке жобалар бойынша ең ірі кәсіпорындарды жекешелендіру;
Ауыл шаруашылығы мен ауыл шаруашлығы өнімдерін қайта өңдеу
Кішігірім жекешелендіру
Бұл бағдарлама қызметкерлер саны 200 адамға жуықты қамтитын
көтерме және бөлшек сауда мен қызмет көрсету кәсіпорындарына
Кішігірім жекешелендіру 1997 жылдың ортасында аяқталды және 14
Жаппай жекешелендіру
Жаппай жекшелендіру бағдарламасы жекшелендірудің екінші кезеңінде қарастырылды және
Жеке жобалар бойынша жекешелендіру
5000 жұмыскерлері бар және табиғи монополиялар немесе өнеркәсіп
Жалпы бұл санатқа 170 – тей кәсіпорындар
Ауыл шаруышылығы аумағында және ауыл шаруышылығы өнімдерін қайта
Ауыл шарушылығы өнімдерін қайта өңдеу секторындағы және агроқызмет
Жаппай жекешелендіру бағдарламасы
Қазақстанның барлық азаматтары (балаларды қосқанда) купондық кітапшалар алды,
Купондық кітапшалардың таратылуы Ұлттық Банк жүйесі арқылы 1993
Инвестициялық купондар иесінің атына тіркелуге жатты және Чех
Купондар жеке жекешелендіру инвестициялық қорларына (ИЖҚ) салым ретінде
Жаппай жекешелендіру бағдарламасына енгізілген кәсіпорындар бастапқыда 100% акциялары
1994 жылдың мамыры мен 1996 жылдың ақпаны аралығында
3 ҚР-да ЖЕКЕ МЕНШІКТІ ҚОЛДАНУ
3.1 Өндіріс саласындағы жеке меншік
Нарықтық экономика жағдайындағы микродеңгейдегі шаруашылық қызмет кәсіпкерлік қызмет
Кәсіпкерлік қызмет- қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыратын, нәтижесінде кәсіпкердің жеке
Жеке фирмаларға келетін болсақ, олардың формалары алуан түрлі.
Капитал иесі бір адам болып табылатын жеке дара
Пайларында бірнеше адам капиталдары біріктірілетін серіктестіктер немесе әріптестіктер;
Әр адамның пайы бағалы қағаз- акциямен расталатын акционерлік
Өндіріс концентрациясының дәрежесі бойынша кәсіпорындардың классжификациясы.
Жұмысбастылық деңгейіне қарай (әрі өндіріс қызметінің мөлшеріне қарай)фирмалар
Шағын фирмалар келесідей сипатталады:
а) көптігімен (АҚШ-тағы жыл сайын пайда болатын фирмалардың
б) майысқақтығымен, нарықтық конъюктураның өзгерістеріне тез бейімделу қабілетімен;
в) тез жаңартылуымен, (жыл сайын жойылатын шағын фирмалар
Нарықтық экономикадағы шағын фирмалар рөлін келесідей сипаттауға болады:
1. Шағын кәсіпкерлік нарықтық экономиканың өзіндік фундаменті болып
2. Шағын фирмалар өз бәсекелік
- өзінің көпшілігі мен ырғақтылығымен;
- төмен бағамен;
- жарнама, басқару, т.б шығындардың жоқтығынан өндірістің төмен
Жетілмеген бәсекелестік жағдайында, ірі фирмалар өндірісті монополизациялауға тырысып,
Шағын бизнестің тірі қалуының себептері:
Біріншіден, егер шағын фирма қауіпті болмаса, онда гигант
Екіншіден, көбінесе, шағын фирмалар қызметі жаппай өндіріс қажеті
Үшіншіден, қатты қысым жасағанның өзінде шағын бизнес бәрібір
Төртіншіден, мемлекет тарапынан шағын бизнеске көрсетілетін қолдау зор
Нарық конъюктурасының өзгерісіне тез бейімделетін шағын бизнес нарықтық
Біздін жоғары монополияланған экономика үшін маңызды болып табылатын
Шағын кәсіпорындардың экологияға да әсері аз екенін ұмытпаған
Шағын кәсіорындар көбінесе жергілікті нарықтарға арналған өнім өндіреді.
Дамыған елдерде орта кәсіпкерліктер саны аз, және уақыт
- Шағын фирмалар сияқты оларда ырғақтылық, көпшілдік жоқ,
- орта фирмалар тек қана бөліктілік мамандандыруда ғана
Сонымен бірге мамандандырылған нарықта тербелістер азырақ болатындықтан, шағынға
Экономикадағы орта фирмалардың рөлі біркелкі емес.
Біріншіден, орта фирмалар ірі бизнеске бәсекелестік орта жасайды.
Екіншіден, орта бизнестің монополияға үлкен икемдігі бар. Оған
Ірі фирмалар әдетте, монополия түсінігімен байланыстырылады. Бірақ бұл
- бір жағынан ол бар күшін өз саласын
- бір жағынан ірі фирма әрдайым бәсекелестік ортада
Ірі фирмалардың артықшылықтары мен кемшіліктері, осал жерлері де
Ірі фирмалардың артықшылығына жататындар:
- тек ірі фирмаларда ғана жаппай өндіріс орын
- ірі фирмалар ҒТП қатар жүреді, өйткені олар
- ірі фирмалар тұрақтық пен нақтылықпен сипатталады, сондықтан
Бірақ бұл артықшылықтар фирманың табысы мен пайдасын әрқашан
Қазіргі ірі компаниялардың көбінде басқару мен иелену бір
Жеке меншікті қорғаудың қауіпсіздік мәселелері
Жеке меншіктің аса маңызды бөлігі- кәсіпкерлік қызмет.
Кәсіпкер - бұл тәуекелден орықпайтын, жауапкершілікті
Кәсіпкерлік ұғымы 1-ші рет ғылыми айналымға ағылшын Ричард
Коммерциялық кәсіпорындардың дамуына қауіп төндіретін факторларға саяси тұрақсыздық,
Коммерциялық құрылымның дұрыс қызмет етуіне кедергі жасайтын факторлардың
Фирманың сыртқы ортасы мен оның қызметкерлерінің айналасындағы криминогендік
Коммерциялық кәсіпорынның қауіпсіздік мәселелерін қайта өңдеу кезінде мүмкін
Жалпы жоспарда қауіптерге жататындар:
Ұрлау мен қызметкерлерді, олардың жанұя мүшелерін, жақын туысқандарын
Қинау, тонау, өлтіру қаупі;
Психологиялық тееррор, қорқыту, шантаж, ақша талап ету;
Құжаттарды, ақша қаражаттарды, құндылықтарды иемдену мақсатында тонаулар.
Тапсырыс бойынша адам өлтіру мен адам ұрлау 93
Сонымен қатар қылмыскерлердің қызметінің объектісі болып қондырғылар, транспорт,
Коммерциялық кәсіпорынның қызметкерлерінің кейбірінің ақша табу мен өз
Ғимаратқа, қызметкерлерге қатысты қылмыстық әрекеттер келесідей болуы мүмкін
- Жарылғыш заттар арқылы;
- Пистолеттерден ату;
- Мина салу, сонымен қатар дистанциондық басқару;
- Өртеу;
- шабуылдау, басып алу;
- Кіретін есікті, жиһазды, сонымен қатар жеке және
Бұның мақсаты болып:
- Үлкен сомада ақша қаражатын талап ету, немесе
- Дұрыс қызмет етуін уақыша тоқтату;
- Көптеген моральдық және материалдық жоғалтуларға итеру;
- Коммерциялық кәсіпорынға қатысты ашық террор.
Кәсіпкерлікің дамуына кедергі болатын негізгі фактор қылмыскерліктің өсуі,
Ең үлкен қауіп мафиядан келіп тұр.
Мафия әрқашан неғұрлым көбірек баюды көздейді. Нашақорлықпен, қару
ҚОРЫТЫНДЫ
Жеке меншік мәселесі өте өзекті әрі маңызды болып
Елімізде жеке меншікті қолдауға көптеген жағдайлар жасалған. Үкімет,
Қазақстан Республикасындағы жеке меншік формаларының алуан түрлігіне қарамастан,
Кәсіпкерлік ұғымы 1-ші рет ғылыми айналымға ағылшын Ричард
Кәсіпкер - бұл тәуекелден орықпайтын, жауапкершілікті
Кәсіпкерлік қызмет теориясы экономикалық
Кәсіпкерлік қызметің әдістемесі болып ,
01.09.2005ж. Қазахстана Республикасының Президенті Н.Назарбаев еліміздегі жеке меншікті
Жекешелендіру – бұл мемлекеттен азамат пен заңды тұлғалардың
Қазахстана Республикасында жекешелендіру реформасы негізінен 2 кезеңнен өтті.
1991-1992
1993-1996
Жеке меншік өте маңызды әрі қол тимерлік және
Біздің ойымыз бойынша жеке меншік институтына деген сыйлаушылықты
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. ҚР Конституциясы 1бөлім, 6 бап
2. Банковское дело (под редакцией проф. В. И.
3. Братусь Д. Конституционная концепция права частной собственности
4. Лившиц А.Я., Введение в рыночную экономику /
5. Потрубач Н. Н., Социально-экономические проблемы совершенствования системы
6. Потрубач Н. Н., Формирование и развитие механизма
7. Усоскин В. М., Современный коммерческий банк /
8. Экономика / под редакцией Булатова А.С. -
9. Экономическая теория (политэкономия) / под редакцией
10. www.afn.kz
11. www.minfin.kz
23