1930 – 1939 жылдардағы саяси дағдарыс
МАЗМҰНЫ
КIРIСПЕ……………………………………………………….................3-6
1 ТАРАУ Халықаралық қауiпсiздiк пен қарусыздандыру мәселелерi
1.1 Қарусыздандыру туралы халықаралық конференция……............6-7
1.2 Конференцияның барысы мен ұлы державалардың қарусыздандыру жобалары……………………………………....................................7-11
2 ТАРАУ Қиыр Шығыста соғыс ошағының пайда болуы
2.1 Жапонияның Қиыр Шығыстағы агрессиясы………………….…11-13
2.2 Ұлы державалардың Қиыр Шығыс мәселесін шешудегі ұстанған
3 ТАРАУ Европадағы соғыс ошағының пайда болуы
3.1 Германиядағы фашистік агрессиының етек жаюы………............15-17
3.2 Фашистік елдер агрессияның күшеюі……………………….........17-21
3.3 "Берлин – Рим - Токио" осінің құрылуы………………….............21-23
3.4. Соғыс алдындағы дағдарыстың күшеюі
а) Австрия аншлюсі...…………………………………………........23-24
ә) Мюнхен келісімі …..........……………………………………….24-25
б) Риббентроп-Молотов пактiсi .......................................................26-28
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................28
СIЛТЕМЕЛЕР.............................................................................................29-30
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI..........................................31-32
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Менің курс жұмысының тақырыбы “1930 –
Тақырптың мақсаты. Курс жұмысын жазуда менің алдыма қойған
Тақырыптың міндеттері. Жоғарыда аталған мақсатқа жету үшін алдыма
1932 жылы Женевада өткен қарусыздандыру туралы конференцияға тоқталып,
Жапонияның Қиыр Шығысқа агрессияның себептері мен салдарын оқып,
Қиыр Шығыс мәселесін шешудегі ұлы державалардың ұстанған позицияларымен
Германияда фашистік агрессияның етек жою себептеріне талдау жасау;
Фашистік елдер, яғни Жапония мен Италияның фашистік агрессияларына
“Берлин – Токио - Рим” осінің құрылу алғышарттарына
Соғыс алдындағы дағдарыстың күшею себептеріне:
А) Австрия аншлюсіне;
Ә) Мюнхен келісіміне;
Б) Чехославакия дағдарысына;
В) Риббентроп – Молотов пактісіне сипаттама беру;
Тарихнамалық шолу. Мен курс жұмысын жазу барысында В.
“История новейшего времени стран Европы и Америки” оқулығында
В. Н. Гороховтың “История международных отношений 1918 -
1930 – 1939 жылдардағы қауіпсіздік пен қарусыздандыру мәселесі
Қиыр Шығыс мәселесін талдау барысында Г. Н. Севостьяновтың
Енді “История международных отношений и внешней политики” оқулығының
Потемкиннің “История дипломатии” атты еңбегінің үшінші томын ерекше
Фашистік агрессия мәселесін қарастырғанда жоғарыда аталған кітаптармен қоса,
Курс жұмысына материалдар жинау барысында интернет жүйесін де
Деректемелік шолу. Өкінішке орай, мен тарихнамалық әдебиеттерге қарағанда,
“Внешняя политика СССР” атты құжаттар жинағында КСРО тарихындағы
Ал енді Черчилльдің еңбегіне тоқталайын. Ең біріншіден, кітап
Зерттеу әдісі. Осы курс жұмысын жазу барысында мен
Жұмыстың құрылымы. Бұл жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан
1 ТАРАУ Халықаралық қауіпсіздік пен қарусыздандыру мәселелері
1.1 Қарусыздандыру туралы халықаралық конференция
Версаль-Вашингтон жүйесі де, 1925 жылғы Локарн келісімдері де
Осы мәселелерді шешу үшін 1930 жылдың қаңтар-сәуір айлары
«Лондон конференциясы 1932 жылы 2 ақпанда Женевада жұмысын
1.2 Конференцияның барысы мен ұлы державалардың қарусыздандыру жобалары
Конференция барысында ұлы державалары өздерінің қарусыздандыру жобаларын ұсынды.
Негізінен «Тардье жоспарының» басты мақсаты Ұлттар Лигасының арқасында
Ұлыбритания бағдарламасында құрлық әскерін 200 мың адамға дейін
АҚШ-тың ұсынған «Г.Гувен жоспары» мазмұны жағынан Англияның қарусыздандыру
1932 жылы 11 ақпанда кеңес делегациясының басшысы КСРО
Кеңес жобаларын талқылауда туындаған даулар Германияның ұсынған «Г.Брюнинг
Сөйтіп конференцияның бірінші сессиясы 1932 жылдың 23 шілдесінде
Конференцияның екінші кезеңі басталысымен, 1932 жылы 14 қарашада
Алайда, француз жобасында колониялық әскерін сақтауға мүмкіндік берер
«Эррио-Поль Бонкур жоспарын» Францияның ықпалындағы ұсақ еуропалық мемлекетттер
Кеңес Одағы бұл жоспарды айыптап, 1932 жылы 6ақпанда
Бұл жоба бойынша халықаралық дауларда шабуылшы мемлекет болып:
а) Басқа мемлекетке соғыс жариялаған;
б) Соғыс жарияламаса да, қарулы күштерді басқа мемлекеттің
в) Құрлық, теңіз және әуе күштері басқа мемлекеттің
г) Басқа мемлекеттің рұқсатынсыз құрлық, теңіз және әуе
д) Басқа мемлекеттің теңіз жағалауларына немесе порттарына блокада
Бірақ Бас комиссияда декларацияның кеңестік жобасы жарияланбады. Сондықтан,
Женевада Муссолинидің төрттік пактісі қол қою жобасы да
Муссолинидің ұсынысын Англияның премьер-министрі Макдональд те, сыртқы істер
Жоғарыда айтып кеткенімдей, Германия «Бес держава декларациясының» шешімдеріне
Женева конференциясына келетін болсақ, ол өз жұмысын 1934
Сонымен қорыта айтқанда, Женевада өткен қарусыздандыру туралы халықаралдық
2 ТАРАУ Қиыр Шығыста соғыс ошағының пайда болуы
2.1 Жапонияның Қиыр Шығыстағы агрессиясы
Әлемдiк экономикалық дағдарыс Жапонияның экономикасына қатты әсер еттi.
Әскери қимылдарды жасау инициативасын Қытайдың Гуандун (жапонша –
Бұл соғыс 3,5 айға созылды. Бiрiншi аптаның өзiнде-ақ
Жапония жорықтарының сәтті болуының екі басты себебі бар.
Бірақ 1932 жылы 29 қаңтарда жеңістерімен рухтанған Жапония
Осы уақытта Маньчжурияны жаулап алу операциясын аяқтаған Жапония
Сонымен қорыта келгенде жоғарыда айтылған оқиғалар Қиыр Шығыста
2.2 Ұлы державалардың Қиыр Шығыс мәселесін шешудегі ұстанған
АҚШ Жапонияның Солтүстік-Шығыс Қытайға шабуылын ресми түрде кінәләді.
Ұлыбритания болса, 1920 жылдары пайда болған бағытын ұстанды.
Сөйтіп, Батыс державаларының арасындағы даулар Жапон экспансиясын тоқтату
Қиыр Шығыс мәселесін шешуде Ұлттар Лигасына көп үміт
«Литтон доклады» 1933 жылы 24 ақпанда Ұлттар Лигасы
Сөйтіп Батыс державалары мен Ұлттар Лигасының агрессияны тоқтатуда
Ал енді Кеңес Одағының позициясына тоқталайын. Жапон әскерлерінің
Жапония агрессиясы басталысымен КСРО-ның Қиыр Шығыс саясатында айтарлықтай
Бір жағынан, Кеңес Одағы Солтүстік Маньчжуриядағы қарулы операцияларда
КСРО мен Жапония арасындағы қайшылықтардың басты себебі Қытайдың
Сонымен қорыта келегнде, КСРО да, батыс демократиясы да
Сонымен бірге, Қиыр Шығыста соғыс ошағының пайда болуы
3 ТАРАУ Европадағы соғыс ошағының пайда болуы
3.1 Германиядағы фашистік агрессиының етек жаюы
1933 жылдың 30 қаңтарында Веймар республикасының президенті Пауль
Германияны Версальдың әскери шектеулерінен "босату" және болашақ экспансия
"Неміс жердерін жинау" және "Еуропада нағыз ариялық саясат
Францияны жою, "Шығыстың тіршілік кеңістігін жаулап алып, аяусыз
Бұл міндеттерге жету үшін Гитлер "кеңестік факторды" пайдаланып,
1934 жылы 26 қаңтарда Германия мен Польша арасында
1934 жылы "Австрия дағдарысы" кезінде Италиямен дауласпау үшін
Германия қарулану саясатын одан сайын күшейтті. Сөйтіп, 1935
"Қарулану" мәселесін нәтижелі шешкен Гитлер үкіметі территориалды-саяси мәселелерді
1936 жылы 14 наурызда Лондонда ашылған Ұлттар лигасы
Сонымен қорыта айтқанда, Рейн облысының ремилитаризациялануымен Версаль жүйесінің
3.2 Фашистік елдер агрессияның күшеюі
1930 жылдардың ортасынан бастап агрессиялы державалардың халықаралық сахнадағы
1935 жылы 3 қазанда фашистік Италия Эфиопияны жаулап
Батыс демократиясының көнгіштігіне және Италияның Германиямен бірікпеуін тілейтініне
Сонымен бірге Италия Англия мен АҚШ-тан да екі
Германияға келетін болсақ, ол өзінің Италиямен одақтасу мақсатында,
Енді итальян-эфиопия соғысына тоқталаиын болсақ, әрине Италия жеңіске
Батыс демократиясы мен Ұлттар лигасының итальян-эфиопия соғысына реакциясы
Сөйтіп, итальян-эфиопия соғысының нәтижесінде фашизмнің ашық басып алушылық
1936 жылдың жазынан бастап халықаралық шиеленістің орталығы Пиреней
Германия мен Италия бұл "жарияланбаған соғыстан" маңызды саяси
Италия мен Германияның Испанияға интервенциясы азаматтық соғысты ірі
"Араласпау" саясатының тағы бір мақсаты Жерорта теңізі аймағында
Енді соған тоқталып кетейік. 1936 жылы шілде айында
Тағы бір сәтті мысал ретінде Нионда (Швейцария) өткен
Бірақ, өкінішке орай, Монтре мен Нионда өткен конференциялар
Одан әрі жеңілдіктер одан сайын көбейіп, "араласпау" саясатын
Сөйтіп Испаниядағы азамат соғысы аймақтық қақтығысқа айналды.
3.3 "Берлин – Рим - Токио" осінің құрылуы
1936 жылы 25 қазанда итальян-германдық Ынтымақтастық туралы протоколға
Ал 1936 жылы 25 қарашада Германия мен Жапония
1937 жылы 6 қарашада Италия үкіметі "антикоминтерндік пактіге"
"Антикоминтерндік пактіге" сүйеніп, 1937 жылдың шілде айында Жапония
Батыс демократиясы жапон экспансиясын айыптайтын декларациялармен ғана шектелді.
Алайда АҚШ-тың іс-жүзіндегі істері да басқа "бостандық пен
Ұлттар лигасының да жапон агрессиясына көзқарасы батыс демократиясынікімен
Ал КСРО болса, Жапониямен әскери қақтығысты болдырмау мақсатында,
3.4. Соғыс алдындағы дағдарыстың күшеюі
а) Австрия аншлюсі.
Қиыр Шығыстағы Жапонияныі Қытайға агрессиясымен қатар Еуропа континентінде
1936 жылы шілдеде австриялық канцлер Курт фон Шушниг
Ал 1938 жылдың көктеміне қарай Италияның қайшылығы жойылды.
Батыс демократияларының араласпауын қамтамасыз ету үшін Гитлердің дипломатиялық
Италия мен батыс демократиялары арқылы дипломатиялық тылдарын бекітіп,
Еліне келгеннен кейін Шушинг Италия мен батыс демократиясының
Бұл оқиғаға Англия мен Франция тек қарсылықтармен ғана
Австрия аншлюсінен кейін Версаль жүйесінің күшін жойғаны, Ұлттар
ә)Мюнхен келісімі
Австрия мәселесін оң шешкен Гитлер енді "Чехославакия мәселесіне"
1930 жылдардың аяғында Чехославакия Орталық және Шығыс Еуропадағы
Мюнхен келісіміне тоқталмас бұрын АҚШ пен КСРО-ның ұстанған
Енді Мюнхен келісіміне тоқталайын. Мюнхен конференциясы 1938 жылы
Чехославакия Судет облысын және оның территориясында орналасқан барлық
Чех әскери мен тұрғындарын эвакуациялау 1-нен 10 қазанға
Чехославакия үкіметі үш айлық мерзімде польшалық және венгр
Егер "ұлттық мәселелер" шешілмесе, төрт держава басшылары кеңесі
КСРО-ға келетін болсақ, ол судет "дағдарысы" кезінде Чехославакия
Сонымен қорыта келгенде, Мюнхен келісімі Версаль жүйесін толығымен
б) Риббентроп-Молотов пактісі
Мюнхен келісімі агрессорды жаңа іс-қимылдарға итермеледі. 1939 жылы
Нәтижесінде, Германия өзінің әскери және экономикалық потенциалын одан
1939 жылдың көктемінен бастап Германия Польшаны басып алу
Жоғарыда айтылғандай, фашистік агрессия 1939 жылдың көктемінде өте
Сәуір айында ағылшын-поляк соғысы басталғаннан кейін 15 күн
АҚШ-тың да осы уақытта сыртқы саясаты екіжүзді сипаттама
Батыс демократиясы сыртқы саясатының жаңа бағытын бастады. 1939
Осындай жағдайлардан кейін КСРО сыртқы саясатында Германиямен жақындасуға
Сонымен қорыта айтқанда, шабуыл жасамау туралы пактісі КСРО-ның
ҚОРЫТЫНДЫ
Сонымен қорыта келгенде, екінші дүниеүзілік соғыс алдындағы онжылдық
Бірінші дүниежүзілік соғыс нәтижелерімен қанағаттанбаған Жапония, Германия және
СIЛТЕМЕЛЕР
(1( - История новейшего времени стран Европы и
(2( - Дипломатический словарь. В 3-х т. Глав.ред.
(3( - Потемкин В.П. / История дипломатии. В
(4( - Горохов В.Н. / История международных отношений.
(5( - Горохов В.Н. / История международных отношений.
(6( - Документы внешней политики СССР. Т. ХХII.
(7( - Горохов В.Н. / История международных отношений.
(8( - Потемкин В.П. / История дипломатии. В
(9( - Иванов Л. / Крах конфереции по
(10( - История международных отношений и внешней политики:
(11( - Горохов В.Н. / История международных отношений.
(12( - История международных отношений и внешней политики:
(13( - Горохов В.Н. / История международных отношений.
(14( - История международных отношений и внешней политики:
(15( - Горохов В.Н. / История международных отношений.
(16( - Потемкин В.П. / История дипломатии. В
(17( - Потемкин В.П. / История дипломатии. В
(18( - Горохов В.Н. / История международных отношений.
(19( - Дипломатический словарь. В 3-х т. Глав.ред.
(20( - Потемкин В.П. / История дипломатии. В
(21( - Горохов В.Н. / История международных отношений.
(22( - Овсяный И. Д. / Тайна, в
(23( - У. Черчилль / Вторая мировая война.
(24( - Овсяный И. Д. / Тайна, в
(25( - Овсяный И. Д. / Тайна, в
(26( - Овсяный И. Д. / Тайна, в
(27( - У. Черчилль / Вторая мировая война.
(28( - У. Черчилль / Вторая мировая война.
(29( - Овсяный И. Д. / Тайна, в
(30( - Потемкин В.П. / История дипломатии. В
(31( - Горохов В.Н. / История международных отношений.
(32( - История международных отношений и внешней политики:
(33( - Севостьянов Г. Н. / Политика великих
(34( - Севостьянов Г. Н. / Политика великих
(35( - У. Черчилль / Вторая мировая война.
(36( - У. Черчилль / Вторая мировая война.
(37( - Дипломатический словарь. В 3-х т. Глав.ред.
(38( - У. Черчилль / Вторая мировая война.
(39( - Горохов В.Н. / История международных отношений.
(40( - Документы внешней политики СССР. Т. ХХII.
ПАЙДАЛАНЫЛ¥АН ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI
1 ДЕРЕКТЕР
У. Черчилль/Вторая мировая война. (В 3-х книгах). Кн.
Документы внешней политики СССР. Т. ХХII. – М.,
2 АРНАУЛЫ ӘДЕБИЕТТЕР
Иванов Л./Крах конференции по разоружению. – Харьков, Украiнський
Потемкин В. П./История дипломатии. В 5-ти т. Т.
Дипломатический словарь. Глав. ред. Громыко А. А. (и
Дипломатический словарь. Глав. ред. Громыко А. А. (и
Дипломатический словарь. Глав. ред. Громыко А. А.(и др.).
Овсяный И. Д./Тайна, в которой война рождалась. –
Севостьянов Г. Н./Политика великих держав на Дальнем Востоке
3 ОҚУ-АНЫҚТАМАЛЫҚ МАТЕРИАЛДАР
Горохов В. Н./История международных отношений. 1918-1939: Курс лекций.
История международных отношений и внешней политики: Учеб. пособие.
История новейшего времени стран Европы и Америки. 1918-1945:
4 ИНТЕРНЕТ МАТЕРИАЛДАРЫ
Кострев Дмитрийй//Из истории Третьего Рейха. – www. rambler.
1
31