МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ .................................. 3
I тарау ӨЛШЕМ БІРЛІКТЕРІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ МЕМЛЕКЕТТІК ЖҮЙЕСІНІҢ МАҚСАТТАРЫ
1.1 Өлшем бірлігін қамтамасыз ету мемлекеттік жүйесінің қазіргі жағдайы..
1.2 Өлшем бiрлiгiн қамтамасыз етудi мемлекеттiк басқару ......... 7
II тарау ӨЛШЕМ БІРЛІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ МЕМЛЕКЕТТІК ЖҮЙЕСІ.................................20
2.1 Өлшем бiрлiгiн қамтамасыз етудiң мемлекеттiк жүйесiнiң құрылымы...20
2.2 Мемлекеттік эталондық базаны құру.................. 21
III тарау Метрология саласында қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргізу ..22
ҚОРЫТЫНДЫ ................... 26
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ......... 27
КІРІСПЕ
Өлшем бірлігін қамтамасыз етудің негізгі мақсаты – Қазақстан Республикасының
Бағдарлама Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2004 жылғы 16 наурыздағы N
Метрологиялық қамтамасыз етудегi республиканың ғылыми, техникалық және өнеркәсiптiк қазiргi
Тәрбиелік мақсаты - оқушылардың физика есептерін шығаруға дағдыланып, үйренуіне
Дамытушылық мақсаты - әрбір жеке тұлғаның, ақыл-ойының дамуына, физиканы
Физиканың оқытудың міндеттері. Білімділігін жалғастыруға, басқа пәндерді оқып
Бұл курстық жұмыста механиканың барлық бөлімдеріне тән теориялық
Теориялық материалдар мынадай тарауларды қамтиды: кинематика; динамика; жұмыс, қуат
Механиканы оқыту бағдарламасы оқу процесінде біршама физикалық білім және
Осы мақсатта оқушылар:
1. Курстың негізгі түсініктерін, терминдерін және тілін тиянақты терең
2. Негізгі теоремаларды, формулаларды, ережелерді және есептерді шешудің тәсілдері
I тарау ӨЛШЕМ БІРЛІКТЕРІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ МЕМЛЕКЕТТІК ЖҮЙЕСІНІҢ МАҚСАТТАРЫ
Өлшем бірлігі – бұл берілген ықтималдықтың бекітілген шекарасында орналасқан
Яғни бұл өлшем бірлігін қайталап өткізуге қажетті орындалатын көп
Өлшеу қателігі «өлшеудің қатесі» деп атауға бола ма? Жоқ,
1.1 Өлшем бірлігін қамтамасыз ету мемлекеттік жүйесінің қазіргі жағдайы
Өлшем бірлігін қамтамасыз ету (ӨБҚ) дегеніміз – заңды актілерге
Өлшем бірлігін қамтамасыз етудің негізгі мақсаты – Қазақстан Республикасының
Өлшем бірлігін қамтамасыз етудің басқа мақсаттары :
қызмет пен процесстердің, мемлекеттік және импорттық өнім сапасының қауіпсіздігі;
ғылыми жұмыстар мен іргелі зерттеулер кезіндегі өлшемдердің дұрыстығы;
материалды және энергетикалық ресурстар есебінің дұрыстығы;
қоршаған ортаны қорғау, қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету, адамдардың еңбек
ӨБҚ – заттардың құрамы мен қасиеттері, табиғи құбылыстардың қасиеттері,
Қазақстан Республикасының мемлекеттік қамтамасыз ету жүесі (ҚР МӨЖ) бұл
Өлшем бірлігін қамтамасыз ету жөніндегі әрекеттер және мемлекеттік басқару
біріншіден, өлшеу адам әрекетімен жасалған жаппай өнім болып табылады,
екіншіден, өлшем адам әрекетінің ең негізгісі болып табылады, және
үшіншіден, халықаралық ынтымақтастықтың дамуы (сату, ғарышты танып білу жөнінде
Өлшеу мәліметтерінің дұрыстығы мен нақтылығын жоғарлату мәселесін метрология шешуі
«Өлшеудің мәліметі» ұғымы – техникалық құралдарды қолдануымен, тәжіребиелі жолмен
Өлшеу жолымен алынған мәлімет, халық шаруашылығының барлық дерлік басқару
Осының нәтижесінде өлшеу мәліметінің анықтау, қамтамасыз ету бірдейлігі мен
Өлшем бірлігін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүесін еңгізер алдында ҚР
ҚР МӨЖ-ні жасау мен еңгізу, метрология дамуындағы жаңа негізгі
Өлшем бірлігін қолдауына бағытталған, талаптар мен нормалардың ережелерін бекіткен,
Сондықтан қазіргі кезде МӨЖ-ні өлшем бірлігін қамтамасыз етудің субъект,
ҚР МӨЖ-сі өлшем бірлігін қамтамасыз ету негізінде субъект, нормалар,
ҚР МӨЖ объектілері мен құрлымы 2 Қосымшада көрсетілген. ҚР
ҚР МӨЖ-ң негізгі міндеттеріне мыналар жатады (3 Қосымша):
өлшем бірлігін қамтамасыз ету жөнінде оптималды басқару принціптер мен
шама бірліктер эталонды базасын құру мен жетілдіру;
метрология саласындағы негізгі терминдер мен анықтамаларды бекіту;
өлшем бірлігін қамтамасыз етудің нормативтік базасын құру мен жетілдіру;
метрология саласындағы ережелер, талаптар мен нормалармен бірге, халықаралық, мемлекетаралық,
өлшеу саласындағы информациялық қамтамасыз етілу.
ҚР МӨЖ-ң негізгі ұстанымдары:
ҚР-ң териториясында қолдануға рұқсат етілген заңды шама бірліктеріндегі өлшеу
берілген ықтималдықпен орнатылған шекараларында орналасқан, қателігі бар өлшемді жүзеге
өлшеу құралдарының шама бірлік эталондарынан өлшем бірлік мөлшеріне берілуі;
заңды және нормативті құжаттарға сәйкес өлшем бірліктерін қамтамасыз ету
ҚР МӨЖ объектілері мыналар:
шама бірліктері;
шама бірлік эталондары;
өлшеу құралдары (ӨҚ);
өлшеу нәтижелері мен әдістерінің және өлшеу құралдарына талап қою;
өлшемді орындау әдістемесі (ӨОӘ);
нормативтік құжаттар (НҚ).
Келесі бөлімдерде МӨЖ-ң объектілерін анығырақ қарастырамыз. Бұнда өлшем бірлігін
Шама бірліктерінің мемлекеттік эталоны. ҚР МӨЖ-ң техникалық негізін шама
Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат етілген шама бірлікті анықтау үшін
Өлшеулерді орындау әдістері, салаларда қолданылатын мемлекеттік метрологиялық қадағалаумен жүзеге
ҚР-ң териториясындағы міндетті түрде қолданылатын ҚР МӨЖ нормативтік құжаты
ҚР МӨЖ Қазақстан Республикасына қойылған талаптар бойынша өлшеу дәлдігі
ҚР МӨЖ-ні ұйымдастыру негізі ҚР-ң қызметі болып табылады.
Қазақстан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз етудің мемлекеттік басқарылуы, Қазақстан
Қақастан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз етудің Мемстандарты:
ҚР-ң метрологиялық қызметінің жұмыс координациясын жүзеге асырады;
метрология саласындағы іргелі зерттеулер жүргізуді ұйымдастырады;
өлшем бірлігін қамтамасыз ету жөніндегі нормативтік құжаттарды бекіту мен
өлшеу құралдарын жөндеу, қолдану және жасау тәртібін анықтайды;
өлшем бірлігін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүесінің реестірін жүргізеді;
метрология жөніндегі халықаралық және аймақтық ұжымдарда Қазақстан Республикасының өкілі
өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы кадрлерді дайындау мен қайта
Қазақстан Республикасы метрологиясының техникалық негізін мыналар құрайды:
Қазақстан Республикасының метрологиялық қызметімен қолданылатын шама бірліктерінің мемлекеттік эталондар
өлшеу құралдары, соның ішінде мемлекет териториясында қолданылатын заттар мен
заттар мен материалдардың қасиеті мен физикалық константалар жөнінде стандартты
ҚР МӨЖ-ң нормативтік негізі мыналарды регламенттейді:
шама бірліктері;
мемлекеттін салыстырып тексеру сызбалары мен мемлекетін шама эталондары;
өлшеу құралдарын калибрлеу мен тексерудің әдістері мен құралдары;
өлшеу құралдарының метрологиялық сипаттамаларының нөмірленген номенклатурасы;
өлшеу дәлдігінің нормалары;
өлшеу дәлдігінің көрсеткіші мен өлшеу нәтижелерін көрсету формаларының әдістері;
өлшеуді орындау әдістемесі;
заттар мен материалдардың құрамы мен қасиеттерінің стандартты үлгілеріне қойылатын
жобалау, құрлымдық және техналогиялық құжаттарды, нормативтік құжаттардың метрологиялық сараптауын,
метрология саласындағы терминдер мен анықтамалар.
ҚР МӨЖ номативтік құжаттары мыналарға бөлінеді:
номалар мен ережелерді және жалпы талаптарды орнататын, негізін қалаушысы;
өлшемнің қандай да бір түріне нормалар мен ережелерді және
ҚР МӨЖ-дегі өлшем бірлігін қамтамасыз ету үшін келесі жұмыстар
ҚР МӨЖ-ң нормативті құжаттарды жасау мен жетілдіру;
Қазақстан Республикасының шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын жасау, қолдану,
шама бірліктері, мемлекеттік эталоннан өлшеу құралдарына шама бірліктерінің өлшемінің
Өлшеу құралдарының бірдейлігін қамтамасыз ету келесі жолдармен жүргізіледі:
бекітілген типке сәйкестігі мен типтің бекіту мақсатымен өлшеу құралдарын
өлшеу құралдарының метрологиялық аттестациялауы;
өлшеу құралдарын калибрлеу мен салыстырып тексеру;
өлшеуді орындау әдістемесінің метрологиялық аттестациясы:
өлшем бірлігін қамтамасыз ету бойынша әрекеттерді лицензиялау;
мемлекеттік метралогиялық бақылау мен метрологиялық қадағалау;
МӨЖ-ң эксперт-аудиторларын дайындау мен атестациялау;
өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы мамандылығын жетілдіру;
ақпараттық қамтамасыздандыру;
Қазақстан Республикасымен жасалған халықаралық келісім шарт негізінде, шет елдерінде
метрология бойынша халықаралық және аймақтық ұжымдардың жұмыстарына қатысу.
1.2 Өлшем бiрлiгiн қамтамасыз етудi мемлекеттiк басқару
Жалпы ережелер
09.06.04 ж. № 558-II ҚР Заңымен 1-бап өзгертілді;
1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар.Осы Заңда мынадай негізгі
Бірінші тармақша 2007 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізіледі.
1) аккредиттеу - аккредиттеу жөніндегі органның метрологиялық жұмыстар мен
2) заңдық метрология - метрологияның уәкілетті мемлекеттік орган атқаратын
3) мемлекеттік метрологиялық бақылау - уәкілетті органның және оның
4) метрологиялық бақылау - мемлекеттік басқару органдарының, жеке және
5) метрологиялық қызмет - қызметі өлшем бірлігін қамтамасыз етуге
6) өлшем - арнаулы техникалық құралдардың көмегімен тәжірибелік жолмен
7) өлшем бірлігі - нәтижелері заңдастырылған шама бірліктерінде көрсетілген
8) өлшем бірлігін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүйесі - өлшем
9) өлшем бірлігін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүйесінің тізілімі -
10) өлшем бірлігін қамтамасыз ету жөніндегі нормативтік құжаттар -
11) өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы сарапшы-аудитор уәкілетті орган
12) өлшем құралдарын метрологиялық аттестаттау - бірен-саран данада шығарылған
13) өлшем құралдарын салыстырып тексеруші - өлшем құралдарын салыстырып
14) өлшем құралдарын сынау - сынау объектілеріне түрлі сынау
15) өлшем құралдарын тексеру әдістемесі - орындалуы өлшем құралдарының
16) өлшем құралы - өлшем жүргізуге арналған және нормаланған
17) өлшем құралын калибрлеу - өлшем құралының метрологиялық сипаттамасының
18) өлшем құралын салыстырып тексеру - өлшем құралының белгіленген
19) өлшемдерді орындау әдістемесі - орындалуы өлшем жүргізудің осы
20) өлшемдерді орындау әдістемесін метрологиялық аттестаттау өлшемдерді орындау әдістемесінің
21) салғастыру - эталондар мен өлшем құралдарының метрологиялық сипаттамаларын
22) уәкілетті орган – техникалық реттеу және метрология саласында
23) шама бірлігі - 1-ге тең сандық мән шартты
24) шама бірлігінің мемлекеттік эталоны - уәкілетті органның шешімімен
25) шама бірлігінің эталоны - уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген
2-бап . Өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету туралы заңдар .
1. Өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету туралы заңдар Қазақстан Республикасының
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан
3-бап. Осы Заңның қолданылу аясы.
Осы Заңның күшi Қазақстан Республикасының аумағында өлшем бiрлiгiн қамтамасыз
4-бап. Өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету мақсаттары.
Өлшем бiрлiгiн қамтамасыз етудiң негiзгi мақсаттары мыналар болып табылады:
1) Қазақстан Республикасы азаматтарының мүдделерiн және экономикасын өлшемнiң терiс
2) отандық және импортталатын өнiмдердiң, процестердiң (жұмыстардың) және көрсетiлетiн
3) материалдық және энергетикалық ресурстардың барлық түрлерiнiң дұрыс есебiн
4) iргелi зерттеулерде және ғылыми талдамаларда өлшем дұрыстығын қамтамасыз
5) диагностика және сырқаттарды емдеу, адамдардың еңбек және тұрмыс
09.06.04 ж. № 558-II ; 2004.20.12 № 13-III
5-бап. Өлшем бiрлiгiн қамтамасыз етудi мемлекеттiк басқару .
1. Өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi қызметтi мемлекеттiк басқаруды
2. Стандарттау метрология және сертификаттау жөнiндегi уәкiлеттi орган:
1) өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi мемлекеттiк саясатты әзiрлеудi
2) Қазақстан Республикасы метрологиялық қызметiнiң жұмысын үйлестiрудi жүзеге асырады;
3) мемлекеттiк шама бiрлiктерiнiң эталондарын бекiтедi;
3-1) Қазақстан Республикасының аумағында қолдануға рұқсат етiлуi мүмкiн халықаралық
4) метрология саласында ғылыми зерттеулер жүргiзудi ұйымдастырады;
5) шама бiрлiктерiнiң мемлекеттiк эталондарын, шама бiрлiктерiнiң эталондарын жасау,
5-1) Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын шама бiрлiктерiнiң мемлекеттiк эталондарының
6) өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi нормативтiк құжаттарды әзiрлеу
7) өлшем құралдарына, әдiстерiне және нәтижелерiне, өлшем құралдарын салыстырып
8) өлшем құралдарын қолдану, өндiру және жөндеу тәртiбiн белгiлейдi,
9) өлшем бiрлiгiн қамтамасыз етудiң мемлекеттiк жүйесiнiң тiзiлiмiн жүргiзудi
10) мемлекеттiк метрологиялық бақылауды ұйымдастырады және өткізеді;
11) метрология жөнiндегi халықаралық және аймақтық ұйымдарда Қазақстан Республикасының
11-1) өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы сарапшы-аудиторларға және өлшем
12) өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету саласында кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыруды
2006.29.12. № 209-III ҚР Заңымен 13) тармақша
13) өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету саласында лицензиялауды жүзеге асырады,
14) өлшем құралдарының түрiн бекiту туралы сертификаттардың, өлшем құралдарын
15) салыстырып тексеру таңбаларын дайындаудың, сақтаудың және қолданудың тәртiбiн
16) техникалық құралдардың өлшем құралдарына қатыстылығын белгiлеудiң тәртiбiн айқындайды.
II тарау ӨЛШЕМ БІРЛІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ МЕМЛЕКЕТТІК ЖҮЙЕСІ
2.1 Өлшем бiрлiгiн қамтамасыз етудiң мемлекеттiк жүйесiнiң құрылымы.
09.06.04 ж. № 558-II ҚР Заңымен 6-бап өзгертілді
6-бап. Өлшем бiрлiгiн қамтамасыз етудiң мемлекеттiк жүйесiнiң құрылымы.
Өлшем бiрлiгiн қамтамасыз етудiң мемлекеттiк жүйесi құрылымына:
1) ұйымдық негiздi құратын Қазақстан Республикасының метрологиялық қызметi;
2) шама бiрлiктерiнiң мемлекеттiк эталондары, шама бiрлiктерiнiң эталондары және
3) нормативтік құқықтық актілер мен өлшем бірлігін қамтамасыз ету
7-бап. Өлшем бiрлiгiн қамтамасыз етудiң мемлекеттiк жүйесiнiң объектiлерi.
Шама бiрлiктерi, шама бiрлiктерiнiң мемлекеттiк эталондары, шама бiрлiктерiнiң эталондары,
2004.20.12 № 13-III Заңымен 8-бап өзгертілді (2005.01.01. бастап
8-бап. Өлшем бірлігін қамтамасыз ету жөніндегі нормативтік құжаттар.
Нормативтік құжаттар Қазақстан Республикасының техникалық реттеу және өлшем бірлігін
9-бап. Шама бiрлiктерi.
1. Өлшемдер және салмақтар жөнiндегi бас конференция қабылдаған және
Халықаралық бiрлiк жүйесiне кiрмейтiн шама бiрлiктерi уәкiлеттi органның шешiмi
2. Өлшем құралдарын қоса экспортқа шығарылатын өнiмдердiң сипаттамалары мен
2004.20.12 № 13-III Заңымен 10-бап өзгертілді (2005.01.01. бастап
10-бап. Шама бiрлiктерiнiң мемлекеттiк эталондары .
Қазақстан Республикасында өлшем бiрлiгiн қамтамасыз етудiң мемлекеттiк жүйесiнiң техникалық
Шама бiрлiктерiнiң мемлекеттiк эталондары шама бiрлiктерiн (шама бiрлiктерiнiң еселiк
09.06.04 ж. № 558-II ҚР Заңымен 10-1-баппен толықтырылды.
10-1-бап. Шама бiрлiктерiнiң эталондары .
Шама бiрлiктерiнiң эталондары шама бiрлiктерiн (шама бiрлiктерiнiң еселенген не
Шама бiрліктерiнiң эталондарын мемлекеттiк метрологиялық қызмет, мемлекеттiк басқару органдарының
2004.20.12 № 13-III Заңымен 11-бап өзгертілді.
11-бап. Өлшем құралдары.
Өлшем құралдары бiрлiктерi Қазақстан Республикасында белгiленген тәртiппен қолдануға рұқсат
09.06.04 ж. № 558-II ҚР Заңымен 11-1-баппен толықтырылды.
11-1-бап. Өлшем құралдарын салыстырып тексеру әдiстемелерi.
1. Өлшем құралдарын салыстырып тексеру әдiстемелерi өлшем құралдарының белгiленген
2. Өлшем құралдарын салыстырып тексеру әдiстемелерiн әзiрлеу, бекiту және
09.06.04 ж. № 558-II ҚР Заңымен 12-бап өзгертілді.
12-бап. Өлшемдердi орындау әдiстемелерi .
1. Мемлекеттiк метрологиялық бақылау жүзеге асырылатын салаларда қолданылатын өлшемдердi
2. Өлшемдерді орындау әдістемелерін әзірлеу және метрологиялық аттестаттау тәртібін
2.2 Мемлекеттік эталондық базаны құру.
«Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы» Қазақстан Республикасының 2000 жылғы
1999 жылдардағы жай-күйі бойынша 1970-1980 жылдарда құрылған және оңтүстік
1999-2006 жылдарға арналған ұқсас бағдарламаларды іске асыру пайдаланымға жаңа
Экономиканың, сонымен бірге ғылым және техниканың дамуы қолданылатын өлшем
Дегенмен, заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтеріне жататын бірқатар бастапқы эталондар,
Бұл жағдай отандық өнімнің әлемдік рынокқа шығуын айтарлықтай дәрежеде
Әсіресе бұл метрологиялық қамтамасыз етуі тиісті деңгейде емес отын-энергетикалык
Машина жасаудың және аспап жасаудың жекелеген түрлері үшін металл
Машина жасауда, құрылыс материалдары өнеркәсібінде және ғылыми зерттеулерде Шор
Денсаулық сақтауда, қоршаған ортаны қорғау және мониторингте, көлікте жүру
Электроникада, электрлік техникада, теледидарда, тамақ өнеркәсібінде, фармацевтикада, пайдалы қазбаларды
Жұмыс аймағы ауасының жоғары шаң басуы (өлшенген бөлшектердің жалпы
Заңға сәйкес мемлекеттік және жеке есептік операцияларды іске асыру
Халықаралық Өлшем және Салмақ Бюросы шегінде жүргізілетін халықаралық соңғы
2006 жылдың 6 қаңтарында Қазақстан Халықаралық Өлшем және Салмақ
Жоғарыда көрсетілген жұмыстарды орындау үшін жеке мемлекеттік эталон барлық
Мемлекеттік эталондарды сүйемелдеу және оларға қызмет көрсету.
Эталондар және эталондық жабдықтар өлшем құралдарының жоғары дәлдікті кешені
2006 жылдың аяғына мемлекеттік эталондар және эталондық жабдықтардың көлемі
Шет елдердің жетекші метрологиялық институттарында оқуды және сынақтан өтуді
Ұлттық эталондардың бар болуы, олардың жеткен өлшем дәлдік деңгейі
Ұлттық эталондардың халықаралық талаптарға сай келуі, еліміздің түрлі халықаралық
Қазақстан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз ету мемлекеттік жүйесін дамытудың
Қазақстан Республикасының «Ұлттық метрологиялық институттармен берілетін ұлттық өлшеу эталондарын,
Ғылыми-зерттеу жұмыстарын, эталон дәлдіктерін бағалау және оларды шет елдердің
Сынақтан өту аяқталғанда мемлекеттік эталондарды сақтаушы-ғалымдар эталондарға талдау жүргізеді,
Өлшем құралдарын сынаудың мемлекеттік орталығын құру.
Өлшем құралдарының көмегімен іске асырылатын анық емес өлшемдердің нәтижесінен
Қазіргі уақытта физика-химиялық өлшемдер және сұйықтық пен газдар шығындары
Осындай жолмен, барлық керекті жабдықтармен жабдықталған өлшем құралдарын сынаудың
2006 жылы республикалық бюджеттің қаражаты есебінен климаттық, механикалық және
Салыстырып тексеру зертханаларын құру.
Мемлекеттік метрологиялық қадағалау саласында қолданылатын өлшем құралдары заңға сәйкес
Қазіргі уақытта қоршаған орта жағдайын бақылауда, сауда-коммерциялық операцияларда және
Көрсетілген қызмет саласындағы өлшем нәтижелерінің дәлдігінің мемлекет үшін әлеуметтік,
Қазіргі заманғы салыстырып тексеруші және қосымша жабдықтары, жоғары білікті
Осы іс-шара бойынша бюджеттік қаржыландыру 2005 жылдан бастап жүргізіледі.
Зертханааралық салыстыруларды ұйымдастыру және жүргізу.
Өлшем құралдарын салыстырып тексеруді және калибрлеуді белгіленген тәртіппен аккредиттелген
Өлшем құралдарын салыстырып тексеру және калибрлеу жүргізудің сапасын қамтамасыз
Салыстыру бақылаудың бір түрі болып табылады және өлшем бірлігін
Заңның 14-бабына сәйкес мемлекеттік ғылыми метрологиялық орталық зертханалараралық салыстыруларды
Салыстыруды ұйымдастырушы зертханалараралық салыстыруларды жүргізуге ғылыми-әдістемелік басшылық жүргізеді, оның
Осы іс-шараны бюджеттік қаржыландыру 2005 жылдан бастап жүзеге асырылып
Халықаралық талаптарға сәйкес өлшеу зертханаларын аккредиттеу және білікті қызметкерлер
Әлемдік сауданы және экономиканы глобализациялаудың негізгі мақсаты саудадағы, өндірістегі,
Осыған байланысты Қазақстан Республикасының аккредиттеу жүйесін халықаралық жүйелермен үйлестіру
Бүгінгі таңда халықаралық ынтымақтастықтың негізгі мақсаты глобальды өлшем жүйесін
Осылай ғана зертханалардың тәуелділігін және құзіретін анықтау үшін сенімді
Халықаралық талаптар сәйкестігіне аккредиттеу өлшеу зертханаларына әлем нарығындағы техникалық
III тарау Метрология саласында қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргізу
Қазақстан алдында тұрған ғаламдық мақсаттарға жетудің міндетті шарттары еліміздің
Заңның 14-бабына сәйкес «ҚазМетрИн» РМК ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізеді, осыған
2004-2006 жылдар кезеңінде «ҚазМетрИн» PMК стандарттық анықтамалық деректер (бұдан
Сондай-ақ, 2006 жылы эталон мүмкіндігін әр жақты оқуға, оның
Алынатын және қолданыстағы эталондардың өте жоғары дәлдігін қамтамасыз ету
Алынған эталондық жабдықтарды қолдану мүмкіндігін зерттеу бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарын
Ғылыми-зерттеу жұмыстары республикада кең орын алатын заттар мен материалдардың
Эталон орталығын ұстау.
Елбасының тапсырмасын орындау үшін, Астана қаласында әкімшілік корпусы және
Қазақстан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз ету мемлекеттік жүйесін құру
Эталон орталығын бұдан әрі ұстау үшін оған техникалық қызмет
Бағдарламаның мақсаты мен міндеттерi.
Бағдарламаның мақсаты Қазақстан Республикасы азаматтарының құқықтары мен заңды мүдделерін
Бағдарламаның міндеттері: экономика салаларының болашақтағы мұқтаждықтарын метрологиялық аттестаттау үшін
республикаға әкелінетін және қолданылатын өлшем құралдарының метрологиялық сипаттамаларын анықтау
республиканың өлшеу зертханаларының техникалық құзіреттілігін растау;
метрология саласында қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргізу;
Эталон орталығын ұстау.
Мемлекеттік эталондық базаны дамыту үшін мемлекеттік эталондар және эталондық
Мемлекеттік эталондарды сүйемелдеу және қызмет көрсету үшін қажет: мемлекетаралық
сатып алынатын жабдықтарды сақтау және пайдалану шарттарымен қамтамасыз ету;
мемлекеттік эталондар үшін шығын материалдарын және қосымша өлшем құралдарын
мемлекеттік эталондарға жөндеу және сервистік қызмет көрсету;
мемлекеттік эталондарға қызмет көрсетуші қызметкерлердің біліктілігін арттыру.
Халықаралық деңгейде ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу және мемлекеттік эталондарға қызмет
Республикаға әкелінетін және қолданылатын өлшем құралдарының
метрологиялық сипаттамасын анықтау тиімділігін арттыру.
Өлшем құралдарын сынаудың мемлекеттік орталығын құру: сынақтар және метрологиялық
Эталон орталығының сынау зертханаларында алынған жабдықты қолданысқа енгізу және
Мемлекет үшін әлеуметтік, экономикалық және саяси мәні бар іс-әрекет
Республиканың өлшеу зертханаларының техникалық құзіреттілігін растау .
Өлшем құралдарын калибрлеу және салыстырып тексеру нәтижелеріне зертханалараралық салыстырулар
Халықаралық талаптарға сәйкес өлшеу зертханаларын аккредиттеу және білікті мамандарды
Зертханалардың сәйкес деңгейлерін қамтамасыз ету мақсатында білікті мамандар, сондай-ақ
Метрология саласында қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргізу .
Метрология саласында қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргізу:қолда бар эталондар мен
стандарттық үлгілердің жаңа типтерін әзірлеуді;
жаңа стандарттық анықтамалық деректерді әзірлеуді жоспарлайды.
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазақстанда «Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы» заңын қабылдаған соң,
Сонымен бірге бұл халықаралық практика мен Қазақстандық өлшеу жүесінің
Қазіргі өлшем бірлігін қамтамасыз ету жүйесіне қарамастан, болашақта мемлекет
Бұндай жүйенің құрылуы мемлекетте әлуіметті-эканомикалық шарттардың дамуы, әр түрлі
ҚОРЫТЫНДЫ просто пример
Механикалық есептерді шығаруды оқыту мәселесі дұрыс қойылса, ол оқушылардың
Курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімінен
Кіріспеде курстық жұмыстың жалпы
Бірінші бөлімінде физиканың механаника бөлімі бойынша сабағындағы оқушылардың алған
Ал, екінші бөлімінде оқушылардың механикалық есептерді шығару арқылы
Курстық жұмыстың негізгі мақсатына сәйкес мектептің физика
Механика бөлімі бойынша әртүрлі сабақатардың сапасын арттыру жолдары
Қорыта келгенде, механика бөлімі бойынша оқушылардың білім дағдыларын қалыптастырып,
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Негізгі әдебиеттер тізімі
1. Шишкин И.Ф. Основы метрологии, стандартизации и контроля качества
2. Шишкин И.Ф. Теоретическая метрология. М.: Изд-во стандартов, 1991.
3. Гмурман В.Е. Руководство к решению задач по теории
4. Сена Л.А. Единицы физических величин и их размерности.
5. Бурдун Г.Д. Справочник по международной системе единиц. М.:
6. Рабинович С.Г. Погрешности измерений. Л.: Энергия, 1978
7. Бурдун Г.Д., Марков Б.Н. Основы метрологии. М.: Изд-во
8. Маркин Н.С. Основы теории обработки результатов измерений. М.:
9. Учебное пособие по дисциплине «Общая теория измерений», Кузембаева
8. Шишкин И.В. Основы метрологии, стандартизации и контроля
9. Власов А.Д., Мурин Б.П. Единицы физических величин
10. Ахназарова С.Л., Кафанов В.В. Оптимизация эксперимента в
11. Тюрин Н.И. Введение в метрологию. – М.,
12.Отчет по НИР // Разработка методики полярографического и атомно-абсорбционного
13. Закон Республики Казахстан о стандартизации // Казахстанская правда
14. Закон Республики Казахстан о сертификации // Казахстанская правда
15. Закон Республики Казахстан об единстве измерений // Указ
16. СТ РК ИСО 9000-2001. Системы менеджмента качества. Основные
17. СТ РК ИСО 9001-2001. Системы менеджмента Требования. Астана,
18. СТ РК 1158-2002. Образование высшее профессиональное. Материально-техническая организация
19. СТ РК 1157-2002. Образование высшее профессиональное. Системы менеджмента
20. СТ РК ИСО 9004-2001. Системы менеджмента качества.
21.Шәбікова Г.Х., Оспанов Х.Қ., Сыздықов Р.Р., Сыздықова Л.И. Метрология,