ЖОСПАР
КІРІСПЕ 2
Шыңғыс хан туралы қалам тартқандар 3
Шыңғыс хан империясының ұйымдастырылу принциптері 10
Шыңғысхан туралы қазақтың екі ақын-жазушысының айтысы
ҚОРЫТЫНДЫ 19
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР TI3IMІ 21
КІРІСПЕ
Қазақ халқының ұлт ретінде қалыптасу, дербес
Монғол шапқыншылығынан кейін тұңғыш рет Шығыс
Алтын Орданың құрамында болған ұлыс Ақ
Шыңғысхан сынды тарихта із қалдырған тұлға
Қазіргі кезде кейбір тарихшысымақтар Шыңғысханды қазақ
Сондықтан әлемдік тарихтағы осы бір кезеңді
Шыңғыс хан туралы қалам тартқандар
Шыңғыс хан құрған мемлекет пен оның
Енді жоғарыдағы тарихшыларға және олардың еңбектеріне
Жувейни Аль-ад-дин Ата Мәлік Мұхаммед /1226—1283/
Келесі бір тарихшы Рашид-ад-Дин Фазлаллах ибн
Жамал Карши /шын аты — Абдул
Карпини Джованни де Плано /1182—1252/ Италиядан
"Монғолдың құпия шежіресі" — XIII ғасырда
Қолданылған әдебиеттердің ішінен екінші кезеңге XIX—XX
XX ғасырдың басы қазақ халқының ұлттық
Үшінші кезеңге кеңес үкіметі түсындағы ғылыми
Жоғарыда аттары аталған авторлардың барлығы да
Төртінші ең соңғы кезеңге 1990 жылдардан
Жоғарыда атап өтілген еңбектердің барлығында да
Шыңғыс ханның басқалардан бір ерекшелігі —
Өтініш қанағаттандырылғаннан кейін, Шыңғыс хан өзінің
Алтайдан Ұлы Қытай қорғанына дейінгі өңір,
Әйгілі саяхатшы Марко Поло Шыңғыс хан
Ұлы даладағы билік үшін жиырма жылға
Сөйтіп Хөхөчу бақсы өлгеннен кейін Шыңғыс
Бұған қоса арнайы шығарылған "Жасақ" заңында
Шыңғыс хан империясының ұйымдастырылу принциптері
Біртұтас монғол мемлекетін құрғаннан кейін Шыңғыс
Шыңғыс хан мемлекетінде хандық, билік, жарлық
Хан мемлекет басшысы және жоғарғы бас
Хан бас қолбасшы ретінде соғыс ашу
Мемлекеттің сыртқы саясатын жалғыз өзі белгіледі.
Жоғарғы сот қызметін де атқарып, бағыныштыларды
Мемлекеттегі тәртіп пен өмір сүріп отырған
Хандық, билік негізінен мұрагерлік жолмен жүзеге
XII—ХШ ғасырлар, жалпы орта ғасырлар —
Көптеген зерттеушілер орта ғасырлардағы қоғамдық қатынастарды
Монғол ақсүйектерінің ішінен Шыңғыс ханның асыранды
Түркі-монғол тайпаларының ежелден келе жатқан заңдар
1) Билік — Шыңғыс ханның ойлары
2) Жасақ — әскери және азаматтық
Бұл заңдар Шыңғыс хан ұрпақтары үшін
Бұл заңдарды монғолдардың бұлжытпай орындайтындықтары жөнінде
Жасақ заңы билеушіден бастап қатардағы шаруаға
Монғол билеушілері бағынған отырықшы елдердің ішкі
Шыңғыс хан әскери құрылымды жетілдіруге үнемі
Шыңғыс ханның өз айтуынша, алғашында оған
Әскер жасақтау кезінде әрбір он үйден
Монғолдардың күші жөніндегі неғұрлым нақты деректерді
Монғол әскеріндегі XII ғасырда-ақ қалыптасқан әскери
Билік пен жасақ заңының бізге жетпеген
Шыңғысхан туралы қазақтың екі ақын-жазушысының айтысы
Қазір демократия мен жариялылықтың кезеңі екенін
Жарайды оны қоя тұралық. Қазір Қазақстан
Отырар ауданында туып-өскен Мұқтар Шаханов тіпті
Отырар туралы бірер сөз айтайын. Тұңғыш
Отырар туралы зерттеу әлем көлемінде ғасырлар
Олардың ғылыми болжамдары сан қилы. Бірақ
Қайыр ханның жарлығымен 450 саудагер біp
Ортағасыр тарихшылары Ниваси мен әл-Әсір де
XX ғасырда Б.Я.Владимирцов, И.П.Петрушевский және басқалар
Шын мәнінде Шыңғысханның Батыс жорығы ұлы
Міне осы мәселені тілге тиек етіп,
Ал тағы бір жазушымыз Мұқтар Мағауин
ҚОРЫТЫНДЫ
Шыңғыс хан 1227 доңыз жылы 72
Шыңғыс хан Азияның жартысынан астамын бағындырып,
Шыңғыстың қайсарлығы мен қаталдығы, қан құмар
Сөз соңында, тоқсан ауыз сөздің тобықтай
Қорыта келгенде, монғол империясының құрылуы дүние
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР TI3IMІ
Аманжолов К.Р., Тасболатов А.Б. Қазақстанның
тарихы. Алматы, 1999. - 320 б.
Бартольд В.В. Туркестан в эпоху монғольского
Владимирцев Б.Я. Чингиз хан. Берлин, 1922.
Гумилев Л.Н, Древняя Русь и Великая
Иванин М.О. О военном искусстве при
Инсус Ясаши. Көкжал. Алматы, 1992.
Карпини П. История монғолов. М., 1957.
Книга Марко Поло. Алматы, 1990. -
Кычанов Е. Жизнь Тэмучжина, думавшего покорить
Монғолдың құпия шежіресі. А., 1998. -
Рашид-ад-Дин. Сборник летописей. М., - Л.,
Рубрук Г., Карпини П. Путешествие восточной
Хара-Даван Э. Чингиз хан, как полководец
Мыңжан Нығмет. Қазақтың қысқаша тарихы. Алматы,
Қазақстан тарихы. Алматы, 1996. T.I. 410
Аманжолов К.Р., Рахметов Қ. Түркі халықтарының
Қазақ Совет Энциклопедиясы. Алматы, 1974. Т.4.
Қазақ Совет Энциклопедиясы. Алматы, 1974. Т.5.
Қазақ Совет Энциклопедиясы. Алматы, 1974. Т.5.
Монғолдың құпия шежіресі. А., 1998. -
Иванин М.О. О военном искусстве при
Радлов В.В. Опыт словаря тюркских наречии,
Тынышбаев М. История казахского народа. А.,
Бартольд В.В. История турецко-монгольских народов. Соб.
Хара-Даван Э. Чингиз хан, как полководец
Владимирцев Б.Я. Чингиз хан. Берлин, 1922.
Монғолдың құпия шежіресі. А., 1998. 143-144
Кычанов Е. Жизнь Тэмучжина, думавшего покорить
Карпини П. История монголов. М., 1957.С.
Қазақ Совет Энциклопедиясы. Алматы, 1973. Т.2.
Владимирцев Б.Я. Чингиз хан. Берлин, 1922.
Хара-Даван Э. Чингиз хан, как полководец
Монғолдың құпия шежіресі. А., 1998. 100
5