МАЗМҰНЫ
АҢДАТПА
АНОТАЦИЯ
КІРІСПЕ………………….....………………………………………........…...8
1 ЖАЛПЫ БӨЛІМ…………………………………..………………....…….10
1.1 Элеватордың жалпы құрылысы……………….....………………….….10
1.2 Негізгі түрлері және қолдану саласы……………………………….….12
1.3 Шөміштің толу тәсілдері және жүктеу………………………….……..13
1.4 Шөміштердегі жүкті түсіруің негізгі критерилері…….……………....14
1.4.1 Шөміштен жүкті түсіру траекториясы………..………………...........16
1.5 Элеватор элементтері………..…………………………………………..16
1.5.1 Тарту элементі…….……………….…………………………………..17
1.5.2 Жетек…….…………………………………………….………….........17
1.5.3 Керу құрылғысы……….………………………………….…………...18
1.5.4 Сақтандыру құрылғысы……………….................................................18
2 Есептеу бөлімі………………………………….…………………….……19
2.1 Таспалы шөмішті элеваторды есептеу………………………………....19
2.2 Барабанның жетекші білігін есептеу……………………………….......25
2.2.1Өлшемдерді жуықтап анықтау………………………………………...25
2.2.2 Білікті тексеру есебі…………………………………….………….….27
2.2.3 Тежеуішті есептеу………………………………….……….…………29
3 Технологиялық бөлім……………………………………………...………35
3.1 Бөлшекті механикалық өңдеу технологиясы…………………………..35
3.2 Буат ұясының тереңдігін есептеу………………………………….…...36
3.3 Білік дайындаудың технологиялық үрдісі..............................................37
3.4 Кесу тәртібін есептеу……………………………….……….…………..38
3.5 Буат ұясын фрезерлеу…………………………………….….………….39
4 Экономикалық бөлім…………………………………….………….…….40
4.1 Жұмысшылар мен қызметкерлердің саны және жалақылардың
қоры………………………………….……………………………..........………….40
4.1.1 Жұмысшылардың санын анықтау……………………………….…...40
4.1.2 Қызметкерлер……………………….....………………………………40
4.1.3 Жалақы қорын есептеу………………………………….…………….41
4.2 Негізгі жалақы қорын есептеу әдісі………………………………….....42
4.3 Өзіндік құнды есептеу……………….………………………………….44
5 Көліктік техниканың қауіпсіздігі................................................................46
5.1 Ауыр машина жасау зауыты Акционерлік Қоғамындағы
техникалық реттеу мен еңбек қауіпсіздігі………………............………………...46
5.2 Жұмысшыларға қойылатын талаптар.Техника қауіпсіздігі……..……46
5.2.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау…………..…...46
5.3 Өндірістік санитария.................................................................................47
5.3.1 Өндірістік жарықтандыру.....................................................................48
5.3.2 Өндірістік шаң........................................................................................48
5.3.3 Өндіріс ғимаратың микроклиматы.......................................................48
5.3.4 Өндірістік шу..........................................................................................48
5.3.5 Өндірістік желдету.................................................................................49
5.4 Қауіпсіздік шаралар..................................................................................50
5.4.1 Электр қауіпсіздігі.................................................................................51
5.4.2 Қорғаныс жерлендіргіш есебі...............................................................51
5.5 Өрт қауіпсіздігі..........................................................................................52
ҚОРЫТЫНДЫ.................................................................................................54
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.....................................................................................55
КІРІСПЕ
Кез келген өндірісте, құрылыста, зауытта шикізат өндіруден бастап дайын
Вавилонда ертедегі Римде алғаш рет жүкті көтерудің тәсілдерін қолданған.
Жүк көтеру машиналары – дегеніміз жұмыс істеу барысында яғни
Үздіксіз тасымалдау машиналары дегеніміз – жұмыс
Мұндай машиналарды тасымалдаудан басқа құрастыру
Өз кезегінде екі түрге бөлінеді:
Тарту элементі бар конвейерлерге жататындар:
Тарту элементі жоқ конвейерлерге: бұрамалы, роликті,
Элеваторлар және арнайы конвейерлер дегеніміз
Жүкті тиеп-түсіретін машиналарға қоймаларда сырттан
Жалпы бөлім
1.1 Элеватордың жалпы құрылысы
Үздіксіз майда жүктерді орналастыруға арналған машиналар мен қондырғылар, даналық
Шөмішті элеваторлардың артықшылығы: кіші габаритті өлшемдері, жүкті үлкен биіктікке
Элеватордың жетегі серпімді төлкелі – саусақты
Керу құрылғысы – керілу жүрісіндегі бұрама
Таспада шөміштердің орналасуына байланысты элеваторлар
Тарту элементіне байланысты элеваторлар келесі түрлерге бөлінеді таспалы және
Стандарт бойынша таспалы элеваторлар үшін
ылғалды және нығыздалған жүктер түрі
ақырын жүретін элеваторларда жақсы төкпелі
Шөміштің негізгі параметрлері: ені
а) ә) б)
1.2 – сурет. Элеватордың түрлері
Элеватордың өнімділігі:
(1.1)
мұндағы : шөміштің толу коэфиценті (шөміштің
Шөмішті тиеу (батырып алынатын) (ұсақ түйіршікті, образивті емес жүктер,
Центрден тепкіш өздігінен ағу бағыттағыштар және ерікті өздігінен ағу
1.Керуші атанақ
2.Келте құбыр
3.Таспа
4.Шөміш
5.Құйғыш
6.Жетекші атанақ
7.Бастиек
1.1– сурет. Элеватор сұлбасы
1.2 Негізгі түрлері және қолдану саласы
Элеваторлар майда және дара жүктерді вертикальды немесе көлбеу тасымалдауға
Шөмішті элеваторлар майда жүктерді – шаң тәрізді, астық тәрізді,
Шөмішті элеваторлар екіге бөлінеді: жылжымайтын және жылжымалы (соңғысы
Люлкалы және сөрелі элеваторлар жүктерді көтеру және түсіру (мысалы
Вертикальды және көлбеу бағытталған элеватор майда және жеке дара
1.3 Шөміштердің толу тәсілдері және жүктеу
Шөміштерді толтыру жүктеу элеватордың жүктеу элеватордың төменгі бөлігінен алыну
Бұл жүктерді іліп алу процессі ешбір кедергісіз өтеді және
Шөміштерден жүкті түсіру ортадан тепкіш еркін ағатын болып (1.3
Ортадан тепкіш жүк түсіру жылдам қозғалатын (таспалы, кейде шынжырлы)
Еркін ағатын жүк түсіру (1.3 б – суретке) шөміштердің
Вертикальды элеваторда еркін сырғитын жүк түсіру қосымша бағыттаушы жұлдызшалар,
Көлбеу бағытталған элеватордың еркін жүк түсіруі элеватордың көлбеулігімен қамтамассыз
Еркін сырғитын бағыттаушы жүк түсіру вертикальды және төмен бағытталған
Орталық жүктеу және жүк салу Шенк (ФРГ) фирмасының элеваторында
Центрден тепкіш түсіру жеңіл төкпелі жүктерді ірілік түйірлігі 60
1.4 Шөміштердегі жүкті түсірудің негізгі критерилері.
Вертикальды элеватордың шөміші барабанға жеткенге дейін тік және бірқалыпты
(1.2)
мұнда: шөміштегі жүктің массасы, шөміштегі
Біркелкі әсер ететін күш және
(1.3)
мұнда полюсті қашықтық
(1.4)
мұнда мәнін қойып
мұнда: барабанның айналу жиілігі айн/мин,
Егер барабанның айналу жиілігі үлкейсе полюсті қашықтық кішірейіп ортадан
(1.5)
жоғарыда келтірілген формуладан мына формуланы аламыз:
(1.6)
мұнда: элеватор жылдамдығы аумақтық. Бұл әдісте байқағандай
Н.К.Фадаев барабан диаметрінің келесі қатынастарын ұсынады. Жылдам қозғалатын элеватор
:
жылдам қозғалатын элеватордың орталық жүк түсіруі және сырғитын жүк
:
жай қозғалатын элеватордың сырғитын жүк түсіруінің формуласы:
:
а) ортадан тепкіш
ә) еркін ағатын
1.3-сурет. Полюсті арақашықтықты анықтау.
1.4.1 Шөміштен жүкті түсіру траекториясы
Жоғары барабанның шөміштегі жүк бөлігі айналған кезде шөміштің ішіндегі
Орталық жүк түсіру кезінде шөміштегі жүктің қозғалуы соңғы бұрышы
а) Бөлшекті жүктің жылдамдығын құраушы сызба
ә) Еркін ағатын жүк
1.4-сурет. Шөміштен жүк түсіру траекториясының сызбасы.
1.5 Элеватор элементтері
Шөміштің негізгі параметрлері – оның геометриялық өлшемі (ені В,
Үлкейтілген көлемді трапецияланған шөміштердің алдыңғы беткі бөлігіндегі кескіш және
Ұсақты шөміштердің алдыңғы бетінің (1.4 ә-сурет) қисық кескіші және
Цилиндірлік түпті терең және майда шөміштердің жүк түсіруі жақсы.
Борттық бағыттаушы шөміштер үшкір түпті ақырын қозғалатын шынжырлы элеваторларда
1.5.1 Тарту элементі
Шөмішті элеватордың тарту органдары болып таспа немесе шынжыр (бір
Таспаның екі шөміштерінің енінен 25-150 мм-ге дейін үлкен болуы
Шөміш дұрыс бекітілуі үшін таспадағы прокладка саны 4-тен аз
Көбіне роликті, втулкалы, аунақшалы таспалары көлбеу элеваторларда шынжырлы МЕСТ
Шөміштердің ені 250 мм болғанда тарту шынжыры шөміштің орталық
1.5.2 Жетек.
Бәсеңдеткіш жетек элеватордың жоғарғы бөлігінде орналасады. Аз қуатта (10
Шөміштер қозғалысы қайта айналып кетпес үшін элеватордың жетегінде тоқтатқыштар
Шетел конструкцияларында қозғалтқыш пен бәсеңдеткіш гидромуфта орнатады. Ауыр түрдегі
1.5.3 Керу құрылғысы.
Әдетте бұрамалы, бұрамалы-серіппелі немесе жүктік керу құрылғысы қолданылады. Керу
1.5.4 Сақтандырғыш құрылғысы.
Элеватордың жүріс бөлігіндегі шынжыр үзілмес үшін арнайы сақтандырғыш қолданылады.
2 Есептеу бөлім.
2.1 Таспалы шөмішті элеваторды есептеу.
Берілгені
Өнімділігі
Көтеру биіктігі
Тасымалдайтын жүк – майда топырақ
Тығыздығы
а) ә)
а)
2.1-сурет. Таспалы шөмішті элеватордың есептеу сұлбасы.
Таблица бойынша алғанда майда топырақ таситын тасымалдайтын бағытта тез
Бастапқы барабанның таспаны орау диаметрі
(2.1)
Жетекші барабанның диаметрін =500 мм деп қабылдаймыз.
Барабанның айналу жиілігі
(2.2)
Полюстің аралығы
(2.3)
Шөміштің жалпы сыйымдылығы
(2.4)
м3/сағ
шөміштің орналасу қадамы
шөміштің толу коэффиценті
терең сыйымдылықты шөміш , шөміштің ені
Төсешелер саны
(2.5)
Таспаның жалпы салмағы
(2.6)
Таспаны шөміштерімен қоса есептегенде салмағы
(2.7)
- шөміштің салмағы
Элеватордың жүріс бөлігінің жалпы салмағы
(2.8)
коэффицент, (мәні 78 – кестеден алынған)
Көтеретін жүктің жалпы ауырлығы
(2.9)
Жұмыс тармағының жалпы ауырлығы
(2.10)
a)
а) Таспалы шөмішті элеватордың сүлбесі
ә) Тарту таспаның диаграммасы
2.2 – сурет. Таспалы шөмішті элеватор
Тарту есебі. Жетекші барабанның айналуы 2-ші нүктенің тарту бағытында
3 нүктесінде керілу
(2.11)
Үлкейту коэффиценті керу таспасы барабанда иілгенде
(2.12)
жүкті көсеп алу кедергісі
көсеу коэффиценті
4 нүктедегі керілу
(2.13)
1 нүктедегі керілу
(2.14)
Фрикциялық жетектің ыңғайлы байланысы үшін
(2.15)
Ылғалды ауа кезінде таспа мен болат барабанның арасы
Жүкті қалыпты жағдайда көсеген кездегі таспаның ең аз керілуі
(2.16)
деп аламыз.
Таспаның керілу қалпы жоғарылағанда жетектің тарту қабілетінің мүмкіндігі бірнеше
(2.17)
(2.18)
(2.19)
Таспадағы төсемелердің санын барынша айқындай түсеміз.
(2.20)
Таспаның беріктік қорын көлбеу конвейердегідей етіп таңдаймыз
Бельтинті таспа үшін керу барабанының жүрісі
(2.21)
Ақырғы барабанға қолданылған керілу күші
(2.22)
Барабанның жетекші білігіндегі тарту күші (барабанның меншікті айналуына кеткен
(2.23)
Қозғалтқыштың есептеу қуаты
(2.24)
Қозғалтқыштың қуатының орнатылуы
(2.25)
Электро қозғалтқышты каталог бойынша таңдаймыз. АО2-72-6
Элеватор жетегінің редукторының беріліс саны
(2.26)
Каталог бойынша үздіксіз режимде жұмыс істейтін редуктор таңдаймыз, РЭМ-400.
Барабанның білігінің тежеу моменті
(2.27)
Жылдам жүрісті біліктің тежеу моменті
(2.28)
Қозғалтқыш жетегіне келтірілген элеаптордың барлық қозғалыстағы массаларының инерция моменті.
(2.29)
бұл жерде
Элеватордың ілгерілемелі қозғалыстағы бөлшектері мен төгілмелі жүктің массасы
(1.30)
таспалы элеватор үшін деп қабылдаймыз.
Қозғалтқыш білігіне келтірілген іске қосу кезіндегі статистикалық момент.
(2.31)
Орташа іске қосу моменті
(2.32)
Элеватордың іске қосылу уақыты
(2.33)
Іске қосылу кезіндегі таспадағы динамикалық максималды күш (шамамен)
(2.34)
Іске қосылу кезіндегі таспадағы максималды күш
(2.36)
Таспаның күш түскендегі моменті
(2.37)
Редуктордың жылдам жүрісті білігіндегі момент
(2.38)
бұл жерде
Күш түскендегі коэффицент
(2.40)
Іске қосу уақытындағы қозғалысқа кедергі
(2.41)
Элеватордың іске қосылу кезеңіндегі жүгірмелі тармағындағы таспаның керілуі
(2.42)
2.2 Барабанның жетекші білігін есептеу.
2.2.1 Өлшемдерін жуықтап анықтау.
Барабан білігіне келетін бұраушы момент 10867 Нм. Таспа керілуінен
2.3 – сурет. Біліктің жүктелуі.
Білік тіректеріндегі жүктеме қабылданған есептік күшке және сұлбаға сәйкес
(2.43)
Есептік қима ретінде А тірегінің сол жағында орналасқан I-I
II-II қимадағы ең үлкен иіуші момент келесіге тең.
(2.44)
Келтірілген бұраушы момент
(2.45)
мұндағы бұралу және иілу жұмсалатын кернеу
Симметриялық цикл және материал бекемділік иегі
(2.46)
мұндағы механизм мен машина жетектерін есептеу кезінде
беті өңделген тегіс болат білік үшін алынатын коэффицент,
Қажетті білік диаметрі келесі формуламен анықталады.
(2.47)
бұралу кезіндегі материалдың бекемдік шегі. Симметриялық цикл кезіндегі бұралуға
(2.48)
Біліктің ең кіші рұқсат етілген диаметрі келесі формуламен анықталады.
(2.49)
Құрылымдық сипатына қарай білік диаметрі 0,1 м-ге тең қабылданады.
2.2.2 Білік тексеру есебі
Біліктің қабылданған өлшемдеріне қарай екі жағдайда ескере отырып тексереміз:
Тексерулер максимум кернеу орналасқанжерлерге жүргізіледі. Ол қималар I-I, II-II
Бұралу кезіндегі кернеу
(2.50)
Бұл жағдайда кернеу симметриялық цикл кезінде азайып отырады деп
Есептік жүктелу саны болып иілу бұралу
Есептелінетін қималарда тиімді концентрация кезінде иілу
және
бұралу кезінде. Бет жиілігі немесе масштабты коэффицентті ескерсек, онда
(2.51)
мұндағы: қажуға беріктікке есептеу кезіндегі масштабты
Иілу кезіндегі шыдамдылық шегі
(2.52)
Бұралу кезінде
(2.53)
Қажулық бүлінудің беріктік шегі келесі формуламен анықталады.
Иілу кезінде
(2.54)
Бұралу кезінде
(2.55)
Келтірілген беріктік қоры келесі формуламен анықталады:
(2.56)
11 кесте бойынша жіберілген беріктік қоры =1,3-ке
Біліктің таңдалып алынған өлшемдерімен қозғалтқыштың ең үлкен қосу моменті
(2.57)
Бұл момент кезіндегі кернеу.
Иілу кезінде
(2.58)
Бұралу кезінде
(2.59)
Келтірілген беріктік қоры
(2.60)
мұндағы: бұралу кезіндегі материалдың аққыштық шегі.
масштабты коэффицент
Екінші есептік жағдайда шектік момент әсер
I-I қимада білік тек қана бұралуға жүмыс істейді. Бірінші
Қабылданған білік диаметрі, кезінде есептеліп
(2.61)
Ступицаны білікке отырғызу – пресс арқылы болып қабылданғын. Ступица
(2.62)
(2.63)
Келесі есептеулерде деп қабылдаймыз.
Қажу арқылы бүлінуде қор коэффиценті келесі формуламен есептелінеді.
(2.64)
моменті кезінде динамикалық коэффиценті ескере отырып
(2.65)
Бұл жағдайда ең үлкен рұқсат етілген беріктік қоры кесте
2.2.3 Тежеуішті есептеу
Тежеуіш бәсеңдеткішінің тез жүретін білігіне орнатылады.
Есептік моменті.
(2.66)
мұндағы қор коэффиценті. Гостехнадзор ережесі бойынша
тежеу кезіндегі қозғалтқыш білігіндегі статикалық момент.
(2.67)
Кесте бойынша екі қалақты түрі ТСТ-300, ең үлкен тежеу
Элеватордың тежеу уақыты
(2.68)
мұндағы тежеу кезінде тежегіш білігіне келтірілген
Тежеу уақыты
(2.69)
мұндағы тежеу кезінде тежеу бідігіне келтірілген элеватордың
(2.70)
Кесте бойынша жасалған құйма маркасы 45Л тежегіш шкивін таңдап
Тежеуш шкивінің ең кіші диаметрі келесідей анықталады.
(2.71)
мұнда қалақша мен шкив арасындағы рұқсат етілген
1 – үйкеліс коэффиценті
Қалақша мен шкив арасындағы үйкеліс күші
(2.72)
Қалақшалы шкивке қату күші
(2.73)
Қалақша ығысқан кездегі тежеу жұмысы
2.74)
мұндағы
қалақша мен шкив арасындағы радиалды саңылау, бұл алынған тежеуіш
рычагты жүйенің пайдалы әсер коэффийенті.
Кесте бойынша түрі МО-300Б жұмыстың электромагнит түрі
Тежеу кезіндегі штокқа келетін күш
(2.75)
Тежеуіштің рычагты жүйесінің беріліс саны
(2.76)
Құрылымдық жұмыстардан кейін ең қысқа иін ұзындығы
Иін ұзындығы
(2.77)
Құрылымдық деп қабылданған.
(2.78)
мұндағы
нақты беріліс саны.
Тежеу қалақшаларының ұзындығы
(2.79)
деп қабылдаймыз, бұл қалақшаны шкивтің орау бұрышына сәйкес келесі
Шарт бойынша қалақша ені шкив бетіне қысымның тең таралуынан
(2.80)
деп қабылдаймыз.
Негізгі серіппенің есептік күші
(2.81)
мұндағы
көмекші серіппе күші, аралығында қабылдаймыз.
якорь салмағының моментін қабылдау керекті күш.
(2.82)
Серіппе үшін 6012А болат қабылдаймыз, бұралу кезіндегі аққыштық шегі
Серіппе толық қосылған кездегі серіппе есебі
(2.83)
мұндағы
қор коэффиценті
Бұралу кезіндегі деформация шартынан серіппе сымдарының диаметрін анықтаймыз.
(2.84)
мұндағы
қисықтық коэффиценті.
Шектік күш кезіндегі жіберілген кернеу.
(2.85)
Кесте бойынша пружинаны, пруток диамертімен қабылдаймыз 0,008 м.
Серіппенің орташа диаметрі.
(2.86)
Қысқа жүрісті тежегіште серіппенің жұмыстық ұзындығы келесідей болады.
(2.87)
деп қабылдаймыз.
Жұмыс жағдайында орам арасындағы ең үлкен саңылау
(2.88)
деп қабылдаймыз.
Серіппе орамдарының жұмыстық адымы.
(2.89)
Жұмыстың орамдарының саны.
(2.90)
Серіппе келетін полистпаста ұзындығы
(2.91)
Еркін жағдайдағы серіппе ұзындығы
(2.92)
Жүктелмеген серіппе орамдарының адымы
(2.93)
Ол негізінде (0,5...0,3) аралығында қабылданады. Серіппенің
(2.94)
Тежегіш штогы серіппе үшін бағыттауыш болғанда, оның тұрақтылығын қамтамассыз
(2.95)
Ашық тежеуіштер кезінде серіппе ұзындығы
(2.96)
болған кездегі серіппедегі күш
(2.97)
Серіппе материалдағы ең үлкен кернеу.
(2.98)
ең кіші кернеу.
Бұл жаңалықты енгізгендегі өнер тапқыштық қасиеті төмендегідей. Кәдімгі қолданылып
3 Технологиялық бөлім
3.1 Бөлшекті механикалық өңдеу технологиясы
Машина жасаудағы технологиялық даму тек машина конструкциясын жақсарту ғана
Машина сапасын жоғарылату жұмыс қиындығын, өзіндік құнын және оларды
Дайындаудағы өңдеуге қалдырылған қор.
Ø 142,5;
Бастапқы дайындық жай дәлдікпен ыстықтай жаншылған созба:
Кеңістіктік қателік . Меншікті қисықтың
(3.1)
Кеңістіктік қателік . Центрлеу қателігі нәтижесінде пайда
(3.2)
мұндағы Т – центрлеуде қолданылатын, өнімнің базалық бетінің диаметріне
Кеңістіктік қателіктің қосынды шамасы:
(3.3)
Айналдыра жаншылғаннан кейінгі өнім, бойынша қателігі,
Өңдеуге қолданылған қорды және операциялық есептеу өңделетін беттен бастапқы
Ажарлату: мардымсыз қосу келесі өрнекпен анықталады:
(3.4)
Өңдеуге қалдырылған қордың есептік актылы шамасы, біздің жағдайда
Өңдеуге қалдырылған қордың мардымды шамасын анықтау әдісі:
Айналдыра жону.
Өнімді айналдыра жонудың операциялық өлшемінің ең жоғарғы мәні келесі
(3.5)
немесе
Айналдыра жонуға мардымсыз қалдырылған қорының шамасы.
Айналдыра жонуға қалдырылған қорының нақтылы (есептік) щамасы келесі өрнекпен
(3.6)
Өнімнің есептік диаметрі
(3.7)
Ыстық жаншылған созбаның сортқа сұрыпталуы бойынша (МЕСТ 2590-57) шабақтың
Бұл жағдайда айналдыра жонуға қалдырған қордың шын мәніндегі өлшемі:
Қалдырылған қордың мардымды шамасы
(3.8)
3.2 Буат ұясының тереңдігін есептеу
Буат ұясының тереңдігін есептеу білікті фрезерлегенде сақталынатын
болған жағдайда ажарлатуға қажетті қалдырылған қор өлшемдік тізбектің соңғы
(3.9)
(3.10)
Есептей келе
3.3 Білік дайындаудың технологиялық үрдісі
Өңделетін бұйым:
ең үлкен диаметрі – 142,5 мм
ұзындығы – 1500 мм
жұмыр қималы созба – МЕСТ 2590-88
жадығат болат 40хGB=80 кг/мм2
қаттылығы НВ-230-260
Кесте бойынша кесу тәртібін анықтаймыз
кесу тереңдігі t=3 мм
кескіш тұтқасының қимасы үшін кестеден 16х25 мм-лік, берілуі S=0,5
Кесу күші
(3.11)
мұндағы өңделетін жадығатқа байланысты алынатын еселік,
Кесу тереңдігі 3 мм және берілуі S=0,5 мм/айн. Болғандағы
Бастапқы жонғанда ,
(3.12)
Айналдырушы қарымды анықтайық
(3.13)
Қажетті қуат
(3.14)
Қажетті қуатының шамасы мен өңделетін өнімнің өлшемдеріне байланысты каталог
3.4 Кесу тәртібін есептеу
Өнімді дайындау үшін жұмыр қималы созбаны аламыз
өнімнің диаметрі 142,5 мм
ұзындығы 1500 мм
жадығат болат 40х
а) станоктағы өңдеу үрдісі екі кезеңнен – бастапқы және
ә) беттерді ажарлау жұмыр ажарлағыш станогында жүргізеді;
б) ойықты фрезерлеу станогында фрезерлейміз.
Бастапқы өңдеу
Жанын дайындау:
а) берілуі S=0,12 мм/айн
ә) кесу жылдамдығы 64,5 м/мин
б) өнімнің айналу жылдамдығы
(3.15)
в) минут ішіндегі берілуі
(3.16)
Орталық саңылауды өңдеу
а) саңылау диаметрі d = 4 мм
ә) бұрғылау диаметрі d = 12 мм
б) кесте бойынша қаттылығы НВ=230-260 болат үшін диаметрі 4
в) кесу жылдамдығы
(3.17)
Диаметрі 140 мм және ұзындығы 1500 м-ге тең өнімді
а) кесу тереңдігі t = 1,5 мм
ә) берілуі S = 0,6 мм
б) кесу жылдамдылығы
в) өнімді айналдыру жылдамдығы
г) минут ішіндегі берілуі
(3.18)
Соңғы, таза өңдеу
Кесу тәртібі
а) кесу тереңдігі t = 00,3-0,5 мм
ә) берілуі S = 0,1 мм/айн
б) кесу жылдамдығы
в) өнімнің айналу жылдамдығы
(3.19)
г) минут ішіндегі берілуі
(3.20)
3.5 Буат ұясын фрезерлеу
Ойықтың өлшемдері: ұзындығы – 146 мм, ені – 20
а) кесу тереңдігі t = 10 мм
ә) фрезаның тіске берілуі S = 0,1 мм
б) фрезаның айналымдық берілуі
(3.21)
в) фрезаның айналу жылдамдығы
г) ойықтың ұзындығы аралықта фрезерленген фреза
(3.22)
айналым жасайды.
4 Экономикалық бөлім
Қазіргі таңда күрделі экономикалық процестерді талдай білу, өндірістердің
4.1 Жұмысшылар мен қызметкерлердің саны және жалақыларының қоры.
4.1.1 Жұмысшылардың санын анықтау
Өнеркәсіпте жұмысшылар екі топқа бөлінеді – негізгі және көмекші
1) Негізгі жұмысшылар
адам
2) Көмекші жұмысшылар
Бұл жұмысшылар өнімді өндіруде тікелей технологиялық процеске қатыспайды, олар
адам
Жалпы жұмысшылар
(4.1)
адам
4.1.2 Қызметкерлер.
Өнеркәсіп салаларындағы қызметкерлерге техника инженерлері, инженер – экономистер, есеп
4.1 – кесте. Қызметкерлердің санын анықтау
Қызметкерлердің аталуы Негізгі және көмекші жұмысшылардың санын пайызбен алғанда
Инженер-техника қызметкерлері 10-15 10 0,15=2
Инженер-экономист, есеп-шот қызметкерлері 3-5 10 0,03=1
Кіші қызметкерді атқарушылар 1-2 10 0.02=1
4.1.3 Жалақы қорын есептеу
Кәсіпорында орындардың жұмыстардың күрделігіне сәйкес түрлі разрядқа жататындығын жұмысшылар
Әр уақытта халықшаруашылығы бойынша минималдық еңбек ақының мөлшері туралы
(4.2)
мұндағы:
минималдық сағаттық еңбек ақының мөлшері, теңгемен;
елдегі минималдық еңбек ақы, теңгемен;
бір айдағы жұмыс күндерінің саны;
бір жұмыс күніндегі сағаттардың саны;
Мысалы, елдегі минималдық еңбек ақы 9200 теңге болсын, айдың
теңге
Төртінші разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері:
теңге
Екінші разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері:
теңге
1. Негізгі жұмысшылардың жалақыларын екі түрлі өдіспен есептейді. Бірінші
(4.4)
теңге
Бұл әдіс жаппай мол өндірісте автоматтық тасқынды жүйелер орнатылған
2. Көмекші жұмысшылардың жалақысы мына формуламен есептеледі:
(4.5)
теңге
4.2 Негізгі жалақы қорын есептеу әдісі
Кәсіпорында жұмысшыларға тарифтік еңбек ақымен қатар бірнеше түрлі төлемдер
(4.6)
теңге
теңге
Көмекші жұмысшылардың еңбекақылары жалақылардың мерзімді нысаны бойынша есептеледі, бойынша
(4.8)
теңге
мұндағы:
көмекші жұмысшылардың саны;
уақыттың жылдық нақты қоры, сағатпен;
разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбекақының мөлшері, теңгңмен;
Көмекші жұмысшыларға тарифтік еңбекақыларына қосымша түрлі төлемдер жасалады.Үстеме төлемдердің
(4.9)
Қызметкерлердің еңбекақылары – олардың жалақылары орындап отырған жұмыстарының күрделігіне
а) инженер техник қызметкерлерінің тариф бойынша жылдық еңбекақылары мына
(4.10)
мұндағы:
ИТК – инженер – техник қызметкерлерінің саны;
U – орта разряд бойынша орта айлық тарифтік еңбекақыларының
теңге
12 – жылдағы айлар саны
теңге
Қызметкерлердің басқа топтарының жалақылары да осы әдіспен есептеледі, есептеуде
ә) инженер экономистердің
(4.11)
теңге
Кәсіпорындарда мамандарға да сыйлық төленеді, ол сыйлықтардың мөлшері алып
б) инженер техник қызметкерлерінің жылдық еңбек ақылары мына мөлшерде
(4.12)
теңге
в) инженер – экономистердің жылдық еңбекақылары мына мөлшерде болады:
(4.13)
теңге
г) кіші қызметкерлер – вахтерлер, тазалаушылар т.б. олардың разрядтары
(4.14)
теңге
мұндағы:
елдегі сағаттық минималдық еңбек ақы.
Кіші қызметкерлердің жылдық жалақыларының мөлшері мына формуламен анықталады:
(4.15)
теңге
теңге
мұндағы:
кіші қызметкерлердің саны;
орта айлық еңбек ақылары;
12 – жылдағы айлар саны.
Жұмысшылар мен қызметкерлерді орта айлық жалақылары кестеде келтірілген.
4.2 – кесте. ТИҚ, ИЭ, ЕШҚ және КК жылдық
Жұмысшылар мен қызметкерлердің аталуы Жалпы жылдық жалақы, мың теңгемен
1. Негізгі жұмысшылар 11445091,8 23721,5
2.Көмекші жұмысшылар 1943898 22954,4
3. ИТҚ 4771267,2 45490
4.ИЭҚ 1153900,8 38650
5. Кіші қызметкерлер 130272 16200
Барлығы 19314158 100340
4.3 Өзіндік құнды есептеу
Өнімнің өзіндік құны екі түрлі әдіспен есептеледі. Бірінші әдіс
Екінші әдіс бойынша эконимакылық элементтер бойынша есептеледі.
Мұнда барлық өндірілген бұйымдарға жұмсалатын шығындарды әрбір экономикалық элемент
ӨҚ=М+Э+Е0+А
мұндағы:
М – негізгі материалға кететін қаржы М – 10000000
Э – электроэнергияға кететін қаржы
(4.17)
теңге
Жарық түсіру үшін
теңге
мұндағы: Еа – қызметкерлердің жалпы жылдық еңбек ақы қоры;
Аж – амортизациялық жарна;
4.3 – кесте.
Негізгі өндірістік қордың элементтерінің аталуы Алғашқы құны, теңге Амортизациялық
1. Өндірістік үйлер мен құрылыстар 160000000 5 8000000
2. Өндірістік жабдық 1000000 10 100000
3. Энергетикалық жабдықтар 30000 10 3000
4. Аспаптар мен қондырғылар 10000 20 20000
5. Бақылаумен өлшеуіш аспаптар 50000 20 10000
6. Өндірістік және шаруашылық инвентарьлар 20000 12 2400
Барлығы 161000000
9354000
Өндірістік үйлер мен құрылыстар:
Зауыттың ауданы
Биіктігі
800 10 = 8000 м3
1 м3 = 2000 тг
8000 2000 = 16000000
ӨҚ=170000000+19314158+83447760+935400=120697318 теңге
Пайда = 0,4 120697318 = 48278927,2 теңге
Өм = жыл
Элеваторды 10 млн теңге деп алсақ пайданы есептесек 3,5
5. Көліктік техниканың қәуіпсіздігі.
5.1 «Ауыр машина жасау зауыты» Акционерлік Қоғамындағы техникалық реттеу
Еңбек қорғау мен қауіпсіздік техникасына қауіпсіздік техникасының инженері жауапты
Бірінші сатыда өндірістік өнімдердің операторлары және қоғамдық инспектор қатысады,
Екінші сатыда тасымалдау жабдықтардың басшыларымен қоғамдық инспекторлар аптасына бір
Үшінші сатыда зауыт әкімшілігі тексеруді өткізеді, оған техника қауіпсіздігінің
Бақылау нәтижесінде ескертулер енгізіліп, кемшіліктер болса, оларды жоятын шаралар
Жұмысшыларға қойылатын талаптар.Техника қауіпсіздігі.
Жұмысқа жаңадан орналасқан жұмысшыны қауіпсіздік техникасының инженермен кіріспелі нұсқаудан
Зауытта орналасқан немесе бір технологиялық бөлімнен екіншісіне көшкенде, сонымен
Технологиялық үрдіс өзгергенде, жаңа жабдықтар енгізгенде немесе жұмысшы техника
Жұмысшылар жеке қорғаныс заттарына, арнайы киім, демалатын жеке құрылғылар,
.1Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау.
Қауіпсіз және еңбек шартын жасау берілген өндірістік зиянды әрі
Жылулық өңдеу кезіндегі негізгі зиянды және қауіпті факторлар: көміртектендіру
Өндірістік санитария
Цехта метеорологиялық шарттар үшін ауа келіп – кетіп тұратын
ҚРҚН ж Е №4. 02-05.06 сәйкес жұмыс істеу шартында
Жобалаушы аймақта табиғи және механикалық желдеткіштер қарастырылған. Табиғи желдеткіш
Механикалық желдеткіш, ол ауаның ауысуының арнайы желдету механизмі бар
Қондырғыларды пайда болатын дыбыстық қысымның көлемі МЕСТ 1210-03 сай
Барлық қондырғылардың айналатын бөлшектері қауіпсіздік қоршаумен қоршалған болуы керек.
5.3.1 Өндірістік жарықтандыру
Жарықтандыру ҚРҚН ж Е2 04-05-02 талабына сәйкес болуф тиіс.
Егерде электроэнергия аяқ – асты сөніп қалса, өндірісті авариялық
Жергілікті құрал – жабдықтардың жарықтануы қауіпсіз түрде орналасқан. Жергілікті
Жергілікті жарықтандыру кронштейннің айналу жиілігін табамыз.
Табиғи және механикалық желдеткіш артық жылу мен ысуды азайту
5.3.2 Өндірістік шаң
Өндірістік шаң деп – жұмыс зонасының ауасында ұшып жүретін
Кез келген шаң адамға зиян. Егер шаңның бөлек түрлері
5.3.3 Өндірістік ғимараттың микроклиматы
Жабық өндірістік ғимараттардан метеорологиялық жағдайларының көрсеткіштеріне мыналар жатады. Ауаның
ҚР Сан ПиН бойынша өндірістік ғимараттарда ауаның температурасы 22-240
Өндірістік ғимараттардағы температураның меншікті ылғалдылықтың және ауаның қозғалу жылдамдылығының
5.3.4 Өндірістік шу
Шудың ұзақ уақыт әсер етуі орталық нерв жүйесімен есту
Жұмыс орнынан 30м қашықтықта тасты ұсату жұмыстары жүргізіледі. Осы
1. Ғимараттың көлемін анықтаймыз.
(5.1)
2. Жобаланған кеңістік ауданын анықтаймыз.
(5.2)
3. 1000 Гц жиіліктегі тұрақты ғимаратты анықтаймыз:
(5.3)
4. Октавалдың жиіліктегі тұрақты ғимарат.
5.3.5 Өндірістік желдету
Ғимараттың ұзындығы 20м, ені 15м, биіктігі 3м. Желдету өндірістік
Желдету өзінің мәні бойынша жалпы алмасатын және жергілікті болып
Жалпылама желдететін ғимараттардың барлық жерінде зиянды бөлінділер құралатын жағдайларда
Жалпы алмасу желдету ғимаратындағы барлық жеріндегі ауа бір сағаттың
(5.4)
мұндағы 1 сағат ішіндегі бөлмеге түсетін ауа
Артық жылуды жою үшін ауа алмасуын есептеу:
(5.5)
мұндағы бөлмедегі жылу артықтары, Вч;
с – құрғақ ауаның жылу сыйымдылығы с = 1кДм
кететін ауаның температурасы
20с
келетін ауаның жылу температурасы,
Жылу артықтығын анықтайтын формулалар:
Адамдардың жылу бөлуі
кВт
мұндағы жұмысшылар саны;
11680 Вт бір адамның жылу шығыны.
Терезенің тұсынан күн радиациясының, жылудың түсуі:
(5.7)
мұндағы терезелер саны;
Бір қабатты шынылау ағаш вт/м2 .
К=0,6 енгізгенде
(5.8)
(5.9)
(5.10)
(5.11)
(5.12)
(5.13)
1/сағ
Жердің жұмыс кезінде құрал – жабдықтардың бетінде, балғаларды соғуды
Қауіпсіздік шаралары
Жабдықтардың құрылғысы: ұнтақтаужақты ұнтақтағыш, конвейерлер табақшалы таспалы, шөмішті элеваторлар,
Тасымалдау машиналарының май ағатын бөліктерінің суық жағдайындағы қорғау қабатының
Суық жағдайда электрлік сақтау қабаты 1 минут уақыт аралығында
Қондырғылар құрылғысында МЕСТ 122.001 бойынша жерлендіру қондырғысы қайталауы қажет,
Машиналардың кернеуі мен токтарын анықтаймыз:
(5.15)
мұнда жиілік көбейткіш
сонда
дб
мұндағы шу шығатын жердегі дыбыс күшінің
5.4.1 Электр қауіпсіздігі
Жобалайтын аймақты әртүрлі жабдықтар қауіпті жағдайлар туғызады, электрлік жетек
Оқшаулау, ТВ-4 қондырғысын қоршау, ток жүретін бөлімдерін алыстату.
Дистанциялық басқаруды пайдалану арқылы, ескерту үшін қағаздар арқылы, сигнализация
Қауіптің бар екенін ескертетін жарнамалық қағаздарды кеңінен пайдалану.
Егерде жұмысшы электрмен жалғанған металдық бөліктерге қолы тиіп кетпес
5.4.2 Қорғаныс жерлендіргішінің есебі
Пайдаланылатын жерлендіргіш түрі кесе көлденең орналасқан сырық тәріздес жерлендіргіш
(5.17)
Топыраққа тікелей кіргізілген бірлік жерлендіргіштің кедергісі.
(5.18)
Қажетті жерлендіргіш саны:
(5.19)
Бұл жерде қалыпты ылғалдылығы бар төртінші
ПЭУ-ға байланысты 1000В-қа дейінгі электроқондырғыларда жерлендіргіш құрылымының кедергісі 4
дана
қосқыш тілімнің ұзындығы
(5.21)
Біріктіруші тілінің кедергісі
(5.22)
Жерлендіргіш құрылғының жалпы кедергісі.
(5.23)
Кесе көлденең орналасқан жерлендіргіш қосорамды, саны 27 ұзындығы 170м
Өрт қауіпсіздігі
Өндірістік орында өрт қауіпсіздігін мемлекеттік өртке қарсы ұйымы бақылайды.
Керамзит өңдейтін технологиялық жерде өртке қарсы сумен қамтамассыз етіліп,
Майлар мен эмульсиялар қоймасында автоматты көбікті (өндіргіштері) орнатылған. Технологиялық
5.1-кесте. Өрт қауіпсіздігінің нормалары
Өртке қарсы дәреже Ең аз құрылыс конструкциясының төзімділігі
Қабырғалар
Баспалдақ алаңдары
Плита
Баспалдақпен бөренелік Бөренелік Сыртқы Ішкі
Жылыту қабат
тары Аркалар және т.б
I 2,50 1,250 0,50 0,50 2,50 10 11 0,50
II 2,0 10 0,250 0,250 20 10 0,750 0,250
III 2,0 10 0,250 0,25040 20 10 0,75025
IVa 10 0,50 0,2540 0,2540 2,50 10 0,250 0,2525
VIб 140 0,540 0,250 0,25040 140 0,750 0,75025 0,250
IV 0,540 0,240 0,250 0,2540 0,2540 0,2525 02525
IVa 0,2540 0,2540 0,2540 0,2540 0,2540 0,250 0,250 0,25
V Нормаланбайды
5.2-кесте. Желдету нормалары
Өндірістік орнының ауданы, м Зерттеудің ең аз нүктелерінің саны
100 4
100-400 8
400 9
5.3-кесте. Өндірістік жарықтандырудың нормалары
Көру жұмыстарының сипаттамасы Нысананың ең кіші көрінуі (мм) Көру
Жоғары Жоғарғы және комбин
Ең жоғарғы дәлдік 0,15 I 3,5 10
Өте жоғарғы дәлдік 0,15-0,3 II 2,5 7
Жоғарғы дәлдік 0,3-0,5 III 2,0 5
Орташа дәлдік 0,5-1 IV 1,5 4
Аз дәлдік 1-5 V 1,0 3
Дәлдіксіз 5 VI 0,5 2
Өзі жарықтанатын және жану орталықтарындағы жұмыстар
0,5
VII
10,3
3
Өндірістік процесті бақылау - VIII 0,3 1
Құралуы периодты - IX 0,2 0,7
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорыта келгенде, мен Ауыр Машина Жасау Зауытындағы таспалы элеваторды
Экономикалық бөлімде жұмысшылардың саны мен жалақыларының мөлшері есептелді. Өнімнің
Технологиялық бөлімде білікті есептедім.
Техникалық реттеу бөлімінде жұмысшылар қауіпсіздігін қамтамассыздандыруға негізделген және де
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Иванченко Р.К и др. Расчеты грузоподьемных и транспортирующих
2. Спиваковский А.О, Дьячков В.К. Транспортирующие машины. - Москва.:
3. Воробьев Л.Н. Технология машиностроения и ремонт машин. –Москва.;
4. Ишмухамбетова Т.Р. Жаңа техниканың экономикалық тиімділігін есептеу.
10
10
22