Аннотация
Курстық жұмысты Оқыту барысында оқушылардың экологиялық
Курстық жұмыс 30 беттен, кіріспеден,
Мазмұны
КІРІСПЕ.....................................................................................................................5
І. ОҚУШЫЛАРҒА ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ ЖӘНЕ
1.1. Экологиялық білім мен тәрбиенің дидактикалық шарттарын
1.2. Оқушылардың экологиялық білімін арттыру мақсатындағы инновациялық технологияларды
ІІ.ҚАЗІРГІ ЗАМАН ТАЛАБЫНА САЙ МЕКТЕПТЕРДЕ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БІЛІМ МЕН
2.1. Экологиялық білім мен тәрбие табиғат ресурстарын тиімді
пайдалану.............................................................................................................18-20
2.2. Экологиялық тәрбие теориясы мен әдістемесі..........................................20-28
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................29
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.......................................................................30
Кіріспе
Зерттеу жұмысының көкейкестілігі: Әрбір саналы адамның экологиялық көзқарасын
Зерттеу жұмысының объектісі: Оқушыларға экологиялық
Курстық жұмыстың мақсаты: Оқушыларға экологиялық
Курстық жұмыстың міндеті:
1. Мектеп оқушыларына экологиялық білімін инновациялық технологияларды пайдалана
2. Оқушылардың экологиялық білімін арттырудағы инновациялық технологияларды пайдаланудың
3. Оқушылардың экологиялық білімін арттыру мақсатындағы инновациялық технологияларды
І. Оқушыларға экологиялық білім беру және
1.1. Экологиялық білім мен тәрбиенің дидактикалық шарттарын
Экологиялық білім дегеніміз – табиғатты қорғау саясаты. Ал
Қалай болғанда да жоғары экологиялық сауаттылық әрбір адам
Үздіксіз экологиялық білім беру жүйесі кішкентай бүлдіршіндер баратын
Қазіргі кезеңде ізгілендіру мен демократияландыруға бағытталған білім стандартын,
Экология пәнін оқыту экологиялық және әлеуметтік мәселелердің мәнін
Оқушылардың экологиялық сауаттылығын, мәдениетін, танымдық белсенділігін арттыру үшін
Экологиялық білім мен тәрбиенің дидактикалық шарттарын әзірлеу және
Елбасы Н.Назарбаев қалыптасқан дәстүр бойынша 2006 жылғы 1-ші
Соңғы 10 жыл ішінде жоғары білім беру жүйесінде
Жолдауда орта және орта кәсіптік білім беруді реформалаужоспарына
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, 11-12 сынып оқушылары мектеп қабырғасында-ақ
Көңіл қойып қарасақ, Қазақстан Республикасы Президентінің әр
Аса дарынды, қабілетті жастар ғана жоғары білімге құлшыныс
Еліміздің жоғары оқу орындары өтпелі кезеңде жаңа міндеттер
Заман талабы өзгерген сайын университеттерге, жоғары оқу орындарына
Бүгінде теледидарда болсын, журналдар мен газеттердің беттерінде болсын,
Қазақстандағы жоғары білімді дамыту стратегиясы Республика Конституциясының қағидаларына,
Қазіргі кездегі жоғары білімнің мақсатына жаңаша түсінікпен қарасақ,
Ал енді жоғары кәсіби білім берудің алдында тұрған
біріншіден, ол - білім жүйесін жетілдру;
екіншіден, оны үздіксіз әрі көпсатылы құрылым ретінде енгізу;
үшіншіден, халықаралық біліми кеңестікке кіру.
Қазақстан Республикасында жоғары білімді реформалаудың басты бағыты болащақ
Бүгінгі таңда бұрынғы жоғары білім беру жүйелері осы
Еліміздегі жоғары оқу орындарында білім мен ғылымдағы ең,
Қазіргі дүние қарыштай дамып, қай салада болсын ұдайы
Адамзат баласы бүкіл өмір бойы оқуға тиіс болса,
Қазақстанда көпсатылы білім беру құрылымын және қазіргі заманғы
Ал енді, осы экологиялық білім берудегі инновация, инновациялық
Инновация ұғымдарының жалпы энциклопедиясының жаңа басылымында "инновация, жаңалық,
Ал, сөздікте "новация - бар нәрсенің ішінара жаңаруы,
"Инновация" сөзі латын тіліндегі іп (ішіне) поуив (жаңа)
Алайда, инновация ұғымының шығу кезеңі мен тарихын дәл
Инновацияның әлеуметтанудағы кейбір анықтамаларына байланысты, инновацияның педагогикалық категория
Инновация саласындағы американдық және кейбір еуропалық зерттеулерге кеңінен
Роджерс инновацияға мынадай анықтама береді: "Инновация - нақты
Майлс "Инновация - жүйелі мақсаттарды жүзеге асыру барысында
Француз ғалымы Э.Брансуик инновацияның мынадай үш түрін атап
білім беру саласындағы бұрын соңды белгісіз болған, мүлдем
инновациялардың едәуір басым бөлігін бір ортада және белгілі
бар шарттардың өзгеруіне байланысты мақсаттардың қайта қойылу салдарынан
Поляк ғалымдарының инновацияны жан-жақты зерттеуіне байланысты Польшада инновациялық
Американдықтар Бил мен Болен педагогикалық инновацияны "тек материалдың
Неміс ғалымдарының ішінен инновация теориясының негізін салушылар В.Замбарт
Найхов инновацияны үдеріс ретінде қарастырып, оған "қандай да
Ал, Марклунд жүргізген жұмыстарының бірінде инновация мен өзгерістер
1.2. Оқушылардың экологиялық білімін арттыру мақсатындағы инновациялық технологияларды
Ғылымның қайнар көзі Ресейде де «инновация» ұғымына өте
XX ғасырдың сексенінші жылдарында, педагог-новаторлар ісіне қоғамдық қызығушылық
Югославияның мектеп мәселелері мен ағарту проблемаларын зерттеу жөніндегі
Ал, белгілі ғалым Ш.Т.Таубаева: «Югославия ғалымдарының келтірген үлгілерінен
Қазақстанда ең алғаш "инновация" ұғымын қазақ тілінде анықтаған
Ал, Қ.Құдайбергенова "инновацияны" - нақты қойылған мақсатқа сай
Қ.М.Нағымжанова «инновация» және «инновациялық іс-әрекет» ұғымдарын қарастыра отырып,
С.А.Көшімбетова өзінің зерттеу жүмысында инновация ұғымының түп-төркінін белгілі
1 Сурет Оқу-тәрбие үдерісіндегі инновациялық әрекеті. С.А.Көшімбетованың жобасы
Педагогикада "инновация" ұғымымен қатар "инноватика" ұғымы да қолданылады.
1. Инноватика - бұл түзілетін жаңа білімдердің, олардың
жұмыс практикасына ендірілу заңдылықтарын зерделейтін іргелі гуманитарлық
ғылым.
Инноватика - жаңа білімдердің түзілу, меңгерілу және ендірілу
Инноватика - бұл әр түрлі ғылым, техника және
Инноватика - жаңару процестері, жаңалықты процестердің теориясы, жаңалық
Инноватика - интенсивтендіру және жеделдету міндеттерін тиімді шешу
Қ.М.Нағымжанова өзінің зерттеу жұмысында педагогикалық инноватиканы сурет 2
Педагогикалық инноватика
Педагогикалық инноватика пәні
Ғылым ретінде жаңалық енгізу
Практика ретінде инновациялық процесс
Сурет 2 - Педагогикалық инноватика сипаттамасы
Біз жасаған кәсіби оқытудағы педагогқа экологиялық білім мен
Педагогикалық эксперименттің құрылымы:
дәлелдеу эксперименті (2004-2006 оқу жылдары);
қалыптастыру эксперименті (2006-2008 оқу жылдары).
Дәлелдеу эксперименті кезеңінде білімнің, ептіліктер мен дағдылардың бастапқы
дәлелдеу эксперименті (2004-2006 оқу жылы);
қалыптастыру эксперименті (2006-2008 оқу жылы).
Дәлелдеу эксперименті кезінде білімнің, ептілік пен дағдының бастапқы
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінің 050120 «Кәсіби
Оқушылардың бақылау және эксперименталдық топтарын біріктіру кезінде төмендегі
репрезенттілік, яғни, студенттер экологиялық білімнің, ептілік пен дағдының
эксперименттер нәтижесін тексеру шығарылған критерийлерді сақтай отырып
Дәлелдеу экспериментін жүргізу барысында біз әдістемелер сериясын, оның
Біз атап өткендей, (1 тарау, 1.2. п.)
Сондықтан біз болашақ педагогтардың экологиялық санасын анықтау үшін
Экологиялық білімді , ептілік пен дағдыны табысты қалыптастыру
Арнайы экологиялық білімді , ептілік пен дағдыны қалыптастыру
Оқушылардың арнайы экологиялық білімін қалыптастыру деңгейін анықтау;
Оқушылардың арнайы экологиялық ептілігі мен дағдысының деңгейін анықтау.
Оқушылардың арнайы экологиялық білімін қалыптастыру деңгейін анықтау төмендегі
арнайы экология түсінігін меңгеру;
анрайы экологиялық түсініктің мәнін білу.
Арнайы экологиялық білім түсінігін меңгеру сапасы М.Әуезов атындағы
Арнайы экологиялық түсінікті игеру деңгейлері төмендегі көрсеткіштер арқылы
жоғары – дұрыс жауап 100-91 % болғанда;
орта - дұрыс жауап 90-81 % болғанда;
төмен - дұрыс жауап 80-61 % болғанда.
Арнайы экологиялық түсінікті меңгеру сипаттамасы 1 таблицада келтірілген.
Кесте 1 - Арнайы экологиялық түсінікті меңгеру
деңгейі
топ жоғары
орта
төмен
адам % адам % адам %
Бақылау тобы
19
16,67
51
44,77
44
38,59
Эксперименттік топ
22
19,29
53
46,49
39
34,22
Арнайы экологиялық түсініктің мәнін білу деңгейі негізінен дәлелдеу
жоғары – жалпы сұрақ санының 100-91 % көлеміндегі
орта - жалпы сұрақ санының 90-81
төмен - жалпы сұрақ санының 80-61 %
Арнайы экологиялық түсініктің мәнін білу сапасының сипаттамасы
Кесте 2 - Арнайы экологиялық түсініктің мәнін білу
деңгейі
топ жоғары
орта
төмен
адам % адам % адам %
Бақылау тобы
18
15,79
49
42,98
47
41,23
Эксперименттік топ
20
17,54
45
39,48
49
42,98
Оқушылардың арнайы экологиялық білімін қалыптасрыу деңгейі 3 таблицада
Кесте 3 – Арнайы экологиялық білімді қалыптастыру деңгейі.
деңгейі
топ
жоғары
орта
төмен
% % %
Бақылау тобы
16,23
43,86
39,91
Эксперименттік топ
18,41
42,98
38,61
Экологиялық-педагогикалық ептіліктердің қалыптасу деңгейі педагогикалық практика барысында, арнайы
Экологиялық-педагогикалық ептіліктерді қалыптастыру деңгейінің ептілігі төмендегі көрсеткіштер бойынша
Кесте 4 - Экологиялық-педагогикалық ептіліктерді қалыптастыру деңгейі
деңгейі
топ жоғары
орта
төмен
адам % адам % адам %
Бақылау тобы
13
11,41
38
33,33
63
55,26
Эксперименттік топ
16
14,04
34
29,82
64
56,14
- жоғары деңгей экологиялық білімді оқу-тәрбие
- орта деңгей экологиялық білімді оқу-тәрбие процесінде қолдана
- төменгі деңгей экологиялық білімді оқу-тәрбие процесінде
Экологиялық-педагогикалық ептіліктерді қалыптастыру деңгейі 5 таблицада
Кесте 5-экологиялық-педагогикалық ептіліктерді қалыптастыру деңгейі.
деңгейі
топ жоғары
орта
төмен
адам % адам % адам %
Бақылау тобы
13
11,41
44
38,59
57
50,00
Эксперименттік топ
16
14,04
45
39,47
53
46,49
Курстық жұмысында қарастырылып отырған мәселе толығымен шешімін тапты
ІІ.Қазіргі заман талабына сай мектептерде экологиялық білім мен
2.1. Экологиялық білім мен тәрбие табиғат ресурстарын тиімді
Оқушының психологиялық, физиологиялық ерекшеліктерімен санасу.
Экологиялық тәрбиені пәнаралық байланыстар негізінде іске асыру.
Оқу курстарының жүйесі мен өзіндік құрылымы, оны оқытудың
Оқулықтағы экологиялық сипаты бар материалды іріктей білу.
Экология сабақтарының негізгі мақсаттарынң бірі: оқушылардың экологиялық санасын
Оқушылардың өз беттерінше жұмыс істеуіне көңіл бөлініп, әрқайсысына
Экологиялық білім мен тәрбие беру «табиғат -
Экологиялық тәрбие мен білім беру – көп сатылы
Экологиялық білім мен тәрбие табиғат ресурстарын тиімді пайдалану
3. Қоршаған ортаны қорғау (ауа, су, топырақ және
Экологиялық білім берудің біртұтас жүйесін қалыптастыру Қазақстанда білім
Оқушылардың қоршаған ортаға деген жауапкершілігін қалыптастыруда табиғи ортадағы
Білім беру жүйелері үнемі дамып, жаңарып отыратын үрдіс.
Мектептерде игеретін кәсіби мамандықтарды экологиялық сауаттылықпен, біліктілікпен ұштастырып,
Оқушылардың сапалы экологиялық білім алуы үшін оқу –
Экологиялық білім деңгейін көтеруде радио – теледидардан берілетін
Оқушылардың экологиялық тәрбиесін бағалауда іс – тәжірибеде қолданылып
1. Азаматтық, патриоттық себеп – табиғат байлығын байыта
2. Эстетикалық себеп – табиғат сұлулығын ұғынып, ол
3. Гуманистік себеп – оқушылардың іс - әрекеттері
4. Ғылыми – танымдық себеп – табиғатты тану,
5. Экономикалық – практикалық себеп – табиғи ресурстарды
6. Гигиеналық себеп –табиғаттың адам денсаулығына пайдасын ұғыну
Бірақ қазіргі мектептерде оқушыларға экологиялық тәрбие беруге толық
1. Оқу үрдісінде экологиялық тәрбие беру міндеттерін іске
2. Арнайы әдістемелік нұсқаулардың болмауы.
3. Сабақтағы экологиялық материалдардың көпшілік жағдайда сыныптан және
Экологиялық тәрбие беруді арнайы бір жүйе арқылы жүзеге
Табиғатты қорғау жұмыстары, айналаға сүйіспеншілікті қалыптастыру, соған баланы
Бір сөзбен айтқанда, қоршаған ортаны сауықтыру экологиялық білімді
2.2. Экологиялық тәрбие теориясы мен әдістемесі.
Экология жас ғылым. Ол 200 жылдан аса ғана
Э.Геккельдің айтуы бойынша, экология – зоологияның бір тармағы,
Экология ғылымы жеке пән түрінде биология шегінде пайда
Көптеген ғалымдар әр алуан жануарлар мен өсімдіктердің және
Сонымен, экология – тірі организмдердің ортада тіршілік әрекетін
Экологиялық зерттеу ХХ ғасырдың бас кезінде пайда бола
Көптеген ғылыми мәліметтерге қарағанда, қоршаған ортаға зарарлы әсер
Жер бетіндегі халықтың саны үздіксіз өсіп, көбеюде. 1990
Жер бетінде халықтың тез өсіп жетілуі көптеген қиыншылықтар
Қазіргі кезеңде орман – тоғайлардағы жасыл жапырақты қарағай,
Соңғы жылдары Қазақстан және Өзбекстан аймақтарында 3 млн.
Адамның өндірістік іс - әрекеті. Қазіргі кезеңде ең
Атомдық өнеркәсіптің қалдығы және атомдық қопарылыстың радиоактивтік тұнбасы
Әрине, бұлардың бәрі тірі жәндіктер үшін өте қауіпті
Тағы да еске түсіретін нәрсе, ол теңіздер
Экологиялық тәрбие мақсаттары мен міндеттері, мазмұны.
Экологиялық нормалардың, ережелердің қажеттілігін балалардың мінез – құлқында
Қоршаған ортаға жауапсыздықпен қараушыларға жол бермеу.
Балалардың бойында экологиялық мәдениетін қалыптастыру: а) тұлғаның мінез
Экологиялық тәрбие еңбек тәрбиесімен байланысты. Өйткені өндірістік іс
Балалар табиғи ортаны күтуде, қорғауда орман – тоғай
Сондықтан олар негізгі мәселелермен таныс болып экологиялық талаптарға
Мектеп жасына дейінгі балалардың экологиялық білім беру, тәрбиелеу
Мектепке дейінгі жастағы балаларға адам мен табиғат арасындағы
Атап айтқанда:
- Педагогикалық мамандардың экологиялық тәрбие беру жөнінде білім
- Балаларды айналамен таныстырудың бағдарламасын ата – аналарына
- Әртүрлі жастағы балаларды топтарына оқу – тәрбие
Қоршаған ортаны аялауға деген адамның саналы көзқарасын қалыптастыру
Баланыңи өміріндегі алғаш қабылданған қуанышты сәттер оның болашақтағы
Жаңа ғасырда табиғатсыз баланы тәрбиелеуді көз алдымызға елестете
Балалармен жұмыс істеу барысында сабақ өтілетін бөлме ғана
Балалар тірі және өлі табиғат арасында ,тірі организм
Экологиялық тәрбие қазақ тілі және ағылшын тілі, дене
Табиғат – баланың ақыл – ойының балалық деңгейден
Табиғатты танып, білут – мектепке дейінгі және сол
Мектепке дейінгі жастағы балаға экологиялық мәдениеттің алғашқы түсініктерін
1. Мектепке дейінгі мекемелерде балаларға экологиялық тәрбие берудің
2. Балалардың экологиялық тәрбие берудің сауығының дамуы үшін
3. Тірі объектілерді күтіп – баптауға қолайлы ортаны
4. Сабақта көркем құралдарды, әдістемелік және материалдарды, ойындарды,
5. Педагок мамандардың білім деңгейі мен олардың біліктілігін
Балабақшада балаларды қоршаған ортамен жан – жақты терең
Қоршаған олртамен таныстыра отырып балалардың бір – біріне
Мектепке дейінгі мекемелерде тәрбиеші балаларды ауа – райы
Күнделікті ауа – райын бақылап, , оны табиғат
Кейде жаз, күз айларында балабақша бағындағы ақ қайыңды
Табиғат – қоршаған орта - өлі, тірі болып
1. Өсімдік.
2. Жануар.
3. Құстар.
4. Ертегі.
5. Өнер.
1. Өсімдік орталығы: Бір жағында – ақ
Бір жағында – көк терек.
Қайсысына тоқтайын,
Гүл атқан бәрі көкке өрлеп.
2. Жануарлар орталығы: жануарлар туралы түсінік.
3. Құстар орталығы: Қазақстандағы құстар түрлерімен танысу.
4. Ертегі орталығы: Қазақстанда 1977жылы Қызыл кітап шықты.
5. Өнер орталығы 3 – топқа бөлінеді :
2. Сурет салу арқылы бейнелеу. 3. Ән айту.
Балалардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру.
Қазақстандағы білм беру Қазақстан Республикасының «Білім туралы»
«Балаларға қосымша білім беру» балалардың білімді толық меңгеруге,
Қазақстан Республикасының егемендігінің іргесі бекіп, елдегі саяси экономикалық,
1. Жүйелік принципі – тәрбиенің өзін жүйе деп
2. Ізгілендіру принципі – бүгінгі таңдағы экологиялық проблемалардың
3. Табиғатқа сәйкестілік – эколгиялық тәрбие болып жатқан
4. Мәдениетке сәйкестік теориясы – жалпы адамзаттық құндылықтарды
5. Әлеуметтік өзара әрекеттесудің тиімділігі принципі – экологиялық
6. Өлкетану принципі – немесе экологиялық тәрбиеде
7. Проблемалық принципі – балалар экологиялық проблемалардың тарихи
8. Еріктілік принципі – балалардың өздеріне лайықты, санамен
9. Ынтымақтастық принципі – тәрбиешілер мен балалардың жалпы
Экологиялық қауіптен қорғану жолдары.
Бүкіл жер бетіндегі адамзатты қатты ойландыратын және кезек
Таяудағы 10 жылдың ішінде ауада көмір – қышқыл
Қазіргі уақыттағы қауіпті жағдайдың бірі
Бұлардан басқа да қатерлі болжамдыар
Осындай сөзсіз экологиялық апат
Экологиялық апатты болдырмау үшін
Экология – бұл әлеуметтік проблема,
Қазіргі және келешек ұрпақ
Сонымен экологиялық тәрбие және
Қорытынды
Экологиялық білім мен тәрбие табиғат ресурстарын тиімді пайдалану
Қоршаған ортаны қорғау (ауа, су, топырақ және т.б.)
Экологиялық білім берудің біртұтас жүйесін қалыптастыру Қазақстанда білім
Оқушылардың қоршаған ортаға деген жауапкершілігін қалыптастыруда табиғи ортадағы
Білім беру жүйелері үнемі дамып, жаңарып отыратын үрдіс.
Мектептерде игеретін кәсіби мамандықтарды экологиялық сауаттылықпен, біліктілікпен ұштастырып,
Оқушылардың сапалы экологиялық білім алуы үшін оқу –
Экологиялық білім деңгейін көтеруде радио – теледидардан берілетін
Пайдаланылған әдебиеттер
Ақпараттық-компьютерлік технологиялар негізінде экологиялық білім берудің педагогикалық негіздері.
Экологиялық білім беруде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану. // Білім-Образования.
Ақпараттық-компьютерлік технологиялар негізінде экологиялық білім берудің педагогикалық негіздері.
Оқушыларға экологиялық білім берудегі инновациялық мәселелер.
Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. Астана.1988ж.
.«Мектеп» ғылыми-әдістемелік, педагогикалық журнал, Шымкент, 2004 ж.
Высшая школа Казахстана журнал №1. Алматы 2002 год.
Высшая школа Казахстана журнал №3. Алматы 2001 год.
Вестник «Экологическая версия». Алматы 2000 год.
История Казахстана очерк. Алматы 1993 год.
Координационный центр по изменению климата, из сети INTERNET.
1. Ғ. Сағымбаев «Экология негіздері» А.,
Атмосфера, ғалам ластануы және зардаптары. «География және табиғат»
Экология курсының бағдарламасы «География және табиғат»
Экология мәдениетінің өркендеуі «Атамекен» 2000ж. 26
Дүние жүзінің мұхиттарының ластануы. «География және табиғат»
21
Оқу-тәрбие үрдісі
Жаңалықтар
Жаңалықтар нәтижесі
Сыртқы факторлар
Ішкі факторлар