Тақырыбы : Жұмыскерлер мен басқа да қызметкерлердің
Жоспар:
Кіріспе ...............................................................................................................
1. бөлім Кәсіпорынның экономикалық сипаттамасы......................
«Қазақстан ГИС Центр» Акционерлік қоғамының орналасқан жері
«Қазақстан ГИС Центр» Акционерлік қоғамының есеп саясаты және
«Қазақстан ГИС Центр» Акционерлік қоғамының қаржылық жағдайын талдау
бөлім Борыштар бойынша есеп айрысу операцияларының есебі
Дебиторлық берешек туралы түсінік ...............................................
Дебиторлық борыштар есебін ұйымдастыру
Сатып алушылар мен күмәнді дебиторлық берешек пен оны
Басқадай дебиторлық борыштар есебі.................................................
3.Бөлім. Дебиторлық және басқа да кредиторлық
3.1. Дебиторлық берешектердің аудиті--------------------------------------
3.2. Басқа да кредиторлық берешектің аудиті ----------------------------
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қосымшалар
Кіріспе
Менің «Дебиторлық берешектер есебі»- атты курстық жұмысымда
Дебиторлық берешектер мәні мен мазмұнына, қысқа мерзімді
Курстық жұмысты жазу барысында дебиторлық берешектер есебін
Шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайында шаруашылық жүргізуші субъектінің күрделі
Есепке алынған ақпараттардың көмегімен шаруашылық жүргізуші субъектілердің және
Қандай да болмасын шаруашылық субъектілерін олардың қандай салада
Кәсіпорындардағы ағымдағы міндеттемелердің есебі типтік шоттар кестесінің үшінші
Курстық жұмыс үш бөлімнен тұрады: «Шолу жасап
Курстық жұмыстың бірінші бөлімінде Қарастырып отырған «Қазақстан ГИС
Курстық жұмыстың екінші бөлімінде міндеттемелерге жалпы шолу, анықтама
Курстық жұмыстың үшінші бөлімінде ағымдағы міндеттемелердің бөлімшелеріне толық
Жоғарыда айтылғандарды мақсат тұта отырып және олардың мәліметтеріне
1-бөлім. «Қазақстан ГИС Центр» акционерлік қоғамының экономикалық сипаттамасы
1.1 «Қазақстан ГИС Центр» акционерлік қоғамы (әрі
Қоғамның қаржылық және өндірістік қызметті тәуелсіз шаруашылық негізінде
Қоғамның орналасқан жері: 050057, Қазақстан Республикасы, Алматы Қаласы,
Кәсіпорынның жарғылық капиталы 259 млн теңгені құрайды.
Қоғам Қазақстан Республикасының қорғаныс Министрлігі Қазақстан Республикасының қарулы
Жоғарыда көрсетілген ҚР Үкіметінің Қаулысына сәйкес Қоғамның мемлекеттік
топографо- геодезиялық және сандық картография мәліметтері негізінде
Ақпарат жүйелерін құру;
Телекоммуникациялық жүйені құру;
Баспа және полиграфиялық қызмет.
Қоғам өзінің қызметінде Қазақстан Республикасының конституциясына,
Қоғам Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпке сәйкес заңды
Қазақстан Республикасы заң актілерінде қарастырылған тәртіпке сәйкес, қоғам
Қоғамның балансында құны көрсетілетін негізгі құралдар, айналым құралдары
. Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру.
Қоғамның бухгалтерлік есебі қаржылық есептілікті, синтетикалық және аналитикалық
Президент жыл сайын өнімдік тұлғаны қызметтен босату жағдайында
Құжат айналымын ұйымдастыру.
«Қазақстан Республикасы мемлекеттік ұйымдарындағы құжаттау және құжаттарды басқарудың
Құжаттар қозғалысының тәртібі, орындацшылар тізімі, Бухгалтерияға түсу мерзімі,
Бұл үшін әрбір орындаушыға оның қызмет ету ортасына
Қоғамдағы шаруашылық операциялардың құжатталуының қабылданған жүйесі оның толық
Құжат айналымы графигін сақтау, құжаттарды дер кезінде және
Құжат айналымы графигін орындаушыларын басбухгалтер бақылайды. Бухгалтерлік құжаттарды
Алғашқы құжаттар Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің 19.03. 2004
Бухгалтерлік есеп регистрлерінің және ішкі қаржылық есетіліктің мазмұны
Бухгалтерлік есеп ақпараттарына рұқсатты тек қана Қоғам Президентінің
Төлем тапсырмасы
Банктерден көшірме
Кіріс және шығыс касса ордерлері
Есеп ведомосы.
Кәсіпорынға кіретін және шығатын келісім шарттар.
1.2. «Қазақстан ГИС Центр» акционерлік қоғамының есеп саясатының
Қоғамның бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік жүйесін реттеу
Құрылу негізіне келесідей принциптер енгізілген есептеу, үздіксіз қызмет,
Салық есептемесі және төлемдері ҚР «Салық және бюджетке
Бухгалтерлік есепте есептеу әдісі қолданылады. Есеп саясатын құру
«Қазақстан ГИС Центр» АҚ есеп саясатының негізгі жағдайлары
Қоғамның бухгалтерлік балансы БЕС №2 «Бухгалтерлік баланс және
Қоғам өзіндік капиталы 01.12.2005 ж жарғылық капиталынан құралған.
Қаржы – шаруашылық қызметі нәтижелері туралы есептілік БЕС
Қоғамның есепті кезеңі болып күнтізбелік жыл есептеледі,. Алдыңғы
БЕС №3 «Қаржы шаруашылық қызметі нәтижелері туралыесеп» калькуляциялау
Табыспен сәйкестендіру мақсатында, оған қоса «Қазақстан ГИС Центр»
«Қазақстан ГИС Центр» АҚ негізгі қызметіне мыналар жатады:
Сандық картография және топогрофо- годузиялық мәліметтер негізінде геоақпараттық
Ақпараттық жүйені құру;
Басылым және полиграфиялық қызмет;
Негізгі емес қызметтер шығындарына:
негізгі құралдарды және ТМҚ сату
жалға ғимараттарды, алаңдарды ұсыну және т.б.
басқалары.
1.3. Кәсіпорынның қаржылық жағдайының талдауы
Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың маңызы
Нарықтық экономика жағдайында жұмыс істеуші кәсіпорындардың қаржылық жағдайын
Қаржылық жағдайға баға беру және оның есеп беру
Активтер мен олардың қалыптасу көздері арасындағы сәйкестікті, оларды
Айналым капиталының көлемін, оның өсуін немесе кемуінжәне ағымдағы
Қаржы- есептік және несие ережесін сақтау;
Кәсіпорын активтері және оның міндеттемелерінің құрылымын зерттеу;
Ағымдағы активтердің айналымдылық есебі, оның ішінде дебиторлық борыш
Баланстың өтімділігін, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының және төлеу қабілеттілігінің
Кәсіпорын табыстылығын бағалау;
Кәсіпорын табысының салыстырмалы көрсеткіштерін, сондай – ақ олардың
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін анықтау;
Кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығын ұзақ және қысқа мерзімді
Қаржылық жағдайды талдау кәсіпорынның шаруашылық қызметін талдаудың қорытындылаушы
Кәсіпорынның қаржылық қызметінің қалыпты болуы әсіресе өз кезеңіндегі
Біздің ойымызша, қаржылық жағдайды талдауды қаржылық тұрақтылықтан бастаған
кәсіпорын активтерінің құрылымдық және құрамдық динамикасын талдау;
кәсіпорын активтерінің қалыптасу көздерінің құрамдық және құрылымдық динамикасын
кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштерін талдау;
Баланс өтімділігін талдау;
Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін және несие қабілеттілігін талдау
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдауда негізгі ақпарат көзі қызметін
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың ақпараттық негізі қаржылық есеп
«Қазақстан ГИС Центр» акционерлік қоғамының 2004 және 2005
№ Көрсеткіштер Жыл басына Жыл соңына Жыл
∑ % ∑ % ∑ %
1. Активтер құны, барлығы
Соның ішінде:
ұзақ мерзімді активтер:
а)негізгі құралдар;
ә)қаржылық салымдар;
1.2. Ағымдағы активтер
а)өндірістік қорлар;
ә)дайын өнім
б)алынған аванстар
в)басқада дебиторлық қарыздар
302635
262348
277139
-
40287
-
-
1824
5417 100
86.69
91.58
13.31
0.60
1.79 248106
229565
279000
-
18541
-
-
2192
4482
92.53
112.5
7.47
0.88
1.81 -54529
-32783
+1861
-21746
+368
-935 -18,02
-12,5
+0,67
-53,98
+20,2
-17,3
5,84
20,92
-5,84
0,28
0,02
2. Кәсіпорынның өндірістік потенциалының құны 7204 2,38 14503
Кесте мәліметтерінен активтердің нақты құнын көрсететін баланс валютасының
Бұл кәсіпорынның әрі қарайғы дамуы өте әлсіздікті көрсетіп
Дебеторлық қарызды талдау кезінде келесідей көрсеткіштер көрсетіледі:
Дебиторлық қарыздардың орташа көлемі =
Дебиторлық қарыз.өткен жылы + дебиторлық қарыз. есеп беру
2
Дебиторлық қарыздардың айналымдығы =
Өткізуден түскен табыс
Дебиторлық қарыздардың орташа көлеміне
Дебиторлық қарыздардың өтеу мерзімі =
360
Дебиторлық қарыздардың айналым. Айналым-на
Дебиторл.қарыз орташа көлемін * 360
өткізуден түскен табыс
Дебиторлық қарыздардың айналымдылығының құрамы мен құрылымын талдау
Көрсеткіштер Жыл басы Жыл аяғы Ауытқу
Ағымдағы активтер
Соның ішінде:
ТМҚ
Қысқа мерзімді дебиторлық қарыздар
Ақша қаражаттар 40287
3924
7204
19127 18541
4223
17236
71140 -21746
+499
+10032
+52013
Өнімді өткізуден түскен табыс
дебиторлық қарыздардың орташа көлемі
дебиторлық қарыздардың айналымдылығы
Дебиторлық қарыздардың өтеу мерзімі 210,097
12220
17,19
20,94 218613
10853
20,14
17,87
+8516
-1367
2,95
-3,07
Келтірілген мәліметтер кәсіпорын активтерінің жалпы алғанда жағымды динамикасын
Ең мобильді қаражаттар сомасының азаюы және айналым қаражаттарының
1бөлім Дебиторлық берешектер есебі
2.1 Дебиторлық берешек туралы түсінік
Дебиторлық берешек- сатып алушылардың немесе тапсырыс берушілердің
Саудалық дебитор берешегі- негізгі іс- әрекет нәтижесінде өткізілген
Дебиторлық берешек үш топқа бөлінеді: алынуға тиісті шоттар,
Алынуға тиісті шоттарарға: ақшалай қаражатқа, тауарға, көрсеткен қызметке
Мысалы, субъектіге шартқа сәйкес орындалған жұмыс үшін 156700
Орындалған жұмыстардың келісім- шарттық құнына:
301 «Алынуға тиісті шоттар» шот дебеті
701 «Өнімді (тауарды, жұмысты, қызметті) өткізуден түскен табыс»
2. ҚҚС сомасына:
301 «Алынуға тиісті шоттар» шот дебеті
633 «ҚҚС»шот кредиті – 25072.
3. Шотты төлеу келісім – шартқа сәйкес
441 «Ағымдық корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша» шот
301 «Алынуға тиісті шоттар» шот кредиті – 181772.
Мерзімінде төленбеген дебиторлық берешек ақталмайтын болып саналады. Ол
Қазақстан Республикасындағы барлық шаруашылық субъектілеріндегі табысты есептеу тәсілімен
Мұндағы басты мақсат - әрбір шоттағы сомалардың сәйкестігі
Дебиторлық борыштар келесідей бөлімдерден тұрады:
«Сатып- алушылар мен тапсырыс берушілердің борышы».
«Күдікті қарыздар бойынша резервтер».
«Еншілес (тәуелді) серіктестіктердің дебиторлық борышы».
«Басқадай дебиторлық борыштар»
«Алдағы кезең шығындары»
«Берілген аванстар»
Яғни осы жоғарыда аталған баптар бойынша кәсіпорындар мен
2.2 Дебиторлық борыштар есебін ұйымдастыру
Кәсіпорындар мен ұйымдардың басқа заңды немесе жеке тұлғалардан
Есеп беретін уақыттан кейінгі бір жыл ішінде алынатын
- ағымдағы активтерді сатып алуға төленген аванстық (алдын
- тапсырылған (берілген) шоттар бойынша алынуға тиісті борыштар;
- вексельдер бойынша алынуға тиісті борыштар;
- негізгі ұйымдар мен оның елшілес серіктестігі арасындағы
- ұйымның лауазымды адамдарының (тұлғаларының) дебиторлық борышы;
- басқадай дебиторлық борыштар.
Кәсіпорынның балансындағы алынған вексель деп аталатын бабындағы сома
Ұйымның қаржы жағдайын сипаттайтын көрсеткіштердің қатарына дебиторлық борыштардың
Кейбір жағдайларда сапасының төмендігінен немесе тауарлардың ақау болу
Д-т: Баға шегерімі-шоты
К-т: Алынуға тиісті борыштар-шоты
түріндегі бухгалтерлік жазуы жазылады.
Егер сатылған тауар ұйымға қайтарылған болса, ол үшін
Д-т: Сатылған тауарлардың қайтарылымы-шоты
К-т: Алынуға тиісті борыштар-шоты
Кәсіпорындардың бухгалтериясы дебиторлық борыщтар есебін жүргізу барысында мына
нөмірі 7 Журнал-ордер – «Жұмысшылар мен басқа да
нөмірі 8 Журнал-ордер – «Алынуға тиісті қосылған құн
нөмірі 9 Журнал-ордерге қосымша тізімдеме – «Берілген аванстар»
нөмірі 10 Журнал-ордер – «Күдікті қарыздар бойынша резерв»,
нөмірі 11 Журнал-ордер – «Сатып алушылар және тапсырыс
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілер және басқадай дебиторлармен
2.3 Сатып алушылар мен күмәнді дебиторлық берешек пен
Кәсіпорындар мен ұйымдардың «Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің
«Алынуға тиісті шоттар».
«Алынған вексельдер».
«Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің өзге де борыштары».
Бұлар активті шот болып табылады.Сондықтан да бұл шоттардың
«Алынуға тиісті шоттар» деп аталатын шотта тиеліп жіберілген
«Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің борышы» шоттарына қатысты
Мысалы: сатып алушылар мен тапсырыс берушілерге 300000 (үш
Сатылған тауарлардың өзіндік құнына:
Д-т: Сатылған дайын өнімдердің
өзіндік құны
К-т: Дайын өнімдер
Сатылған тауарлардан алынатын сомаға:
Д-т: Алынуға тиісті борыштар шоты
К-т: Дайын өнімдерді сатудан алынатын
Табыс шоты
Сатылған тауарлар үшін есептелген ҚҚс сомасына:
Д-т: Алынуға тиісті борыштар шоты
К-т: Қосылған құн салығы сомасы
Сатылған тауарлар үшін алынатын сома келіп түскенде:
Д-т: Ақшалар шоты
К-т: Алынуға тиісті борыштар шоты
Жоғарыдағы екі жақты жазудан көріп отырғанымыздай кәсіпорындар мен
Егер күмәнді дебиторлық берешек болуы ықтимал және бағалануы
Егер күмәнді дебиторлық берешек күтілмесе, онда кірістер мен
Егер күмәнді дебиторлық берешек ықтимал (мерзімі біткен) және
821 «Жалпы және әкімшілік шығындар» шот дебеті
331 «Күмәнді борыштар бойынша резерв» шот кредиті
Күмәнді борыштар бойынша резерв құру тәртібі «Табыс» 5
Өткізу көлеміне байланысты процент тәсілі – үмітсіз борыштардың
Мысалы. Жыл ішіндегі өткізу көлемі 1390 мың теңгені
Жылдар Өткізу көлемі Үмітсіз
2000 630 21 3,3
2001 890
2002 1200
Жиыны 2700
2002 ж. Үшін күмәнді борышы бойынша резерв сомасы
1390 * 2,2 % = 30,58 мың теңгені
Есепті кезең соңында мынадай жазба жазылады:
821 «Жалпы және әкімшілік шығындары» шот дебеті
311 «Күмәнді борыштар бойынша резерв» шот кредиті
Төлеу мерзімі бойынша шоттарды есептеу тәсілі – берешекті
өтеу мерзімі әлі болмаған шоттар;
1 күннен 30 күнге дейінгі төлеу мерзімі бар
31 күннен 60 күнге дейінгі төлеу мерзімі бар
61 күннен 90 күнге дейінгі төлеу мерзімі бар
90 және одан көп күндерде төлеу мерзімі бар
Мысалы:
Дебиторлық берешекті төлеу мерзімдері Сомасы (мың теңге) Күмәнді
төлеу мерзімі әлі болмаған шоттар
төлеу иерзімі 1 күннен 30 күнге дейінгі шоттар
төлеу мерзімі 31 күннен 60 күнге дейінгі шоттар
төлеу мерзімі 61 күннен 90 күнге дейінгі шоттар
төлеу мерзімі 90 және одан көп күндерге дейінгі
270
210
180
100 18
22
14
23
32 64,8
59,4
29,4
41,4
32,0
Жиыны 1120
226,7
Күмәнді борыштар сомасы 226,7 мың теңге құрайды.
824 «Жалпы және әкімшілік шығындары» шот дебеті
311 «Күмәнді борыштар бойынша резерв» шот кредиті-226,7 мың
Субъект балансынан бұрын талап етілмеген, күмәнді деп танылған
311 «Күмәнді борыштар бойынша резерв» шот дебеті
301 «Алынуға тиісті шоттар» шот кредиті
321-323 «Еншілес, тәуелді, бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардың берешегі»
3.1. Дебиторлық берешектердің аудиті
Есеп айырысуды бақылаудың ықпалды тәсілі дебиторлық және кредиторлық
Кассалық ордерлерді төлегенде және төлеушінің қолына құжат беруді
Дебиторлық берешектің функционалды аудитінің негізгі процедураларының үлгі бағдарламасы
Дебиторлық берешектің функционалдық аудитінің бағдарламасы
Рет нөмір Аудит процедуралары Ақпарат көздері
1 Келісім –шарттың міндеттемелерін орындау мен дебиторлық берешектің
2 Дебиторлық берешек есебі, оларға төлеуді бақылау функцияларын
3 Мәліметтерді жинау мен дебиторлық берешек түрлері, көлем
4 Дебиторлық берешектің жағдайын дебиторлармен есеп айрысуды түгендеу,
1290 күмәнді талаптар бойынша резерв- аналитикалық есептің 1200-
5 Дебиторлық берешектің жаратылысы мен көлемін талдау және
6 Күмәнді талаптар бойынша резервті жасаудың негізділігі мен
7 Дебиторлық берешекті уақтылы өтеудің заңдылығы мен шынайлығын
8 Сатып алушылармен, тапсырыс берушілермен, есеп айырысуды атқарудың,
9 Дебиторлық-талапты рәсімдеу мен ұсынудың уақтылығы мен дұрыстығын
10 Баланс көрсеткіштерінің дебиторлық берешек есебі шоттары бойынша
11 Дебиторлық берешектің синтетикалық есебін жүргізудің дұрыстығын тексеру
12 Еншілес және басқадай тәуелді серіктестіктермен есептесу жөніндегі
13 Басқадай дебиторлық берешекті тексеру 1280-шот бойынша және
14 Ішкі шаруашылық бақылаудың тиімділігі мен дебиторлық берешектің
15 Есептесулерді реттеу мен дебиторлық берешекті азайту жөніндегі
3.2. Басқа да кредиторлық берешектің аудиті
Қалдықтардың жыл басы мен соңындағы «Басқадай кредиторлық берешек»
Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу аудитінің бағдарламасы
Рет нөмір Аудит процедуралары Ақпарат көздері
1 Тауарлық- материалдық қорларды алуға арналған құжаттарды
2 Тауарлық- материалдық қорлардың саны мен сапасы жөніндегі
3 Алынған құндылықтарды кіріске алудың немесе орындалған жұмыс
4 Жабдықтаушылар мен мердігерлерге берешектің анық сенімділігін, шынайылығын
5 Векселдердерді пайдалынып, жабдықтаушылармен ҚҚС алып тастап, жабдықтаушылармен
6 Шот корреспонденцияларын құрудың дұрыстығын тексеру, аналитикалық есеп
Қорытынды
Осы қурстық жұмысты қорыта келе дебиторлық берешектердің аудит
Осымен ұйымдар өздерінің дебиторлық берешектерін уақытында өз активтерімен
Дебиторлық берешектердің аудиті кәсіпорынның іс-қызметінде де, мемлекеттік
Бизнестің тиімділігін талдау мен кәсіби аудиттің жеткілікті дәрежеде
Егер есептің көмегімен ақпарат көздері қалыптасатын болса, онда
Операциондық аудит пен қаржылық есептілік аудит және оның
1