Жоспар
Кіріспе
Бөлім. Жеке табыс салығының экономикалық негіздері
1.1 Салықтар ұғымы, мәні, қалыптасуы
1.2 Жеке табыс салығының әлеуметтік – экономикалық мәні
2. Бөлім. Жеке табыс салығының
2.1 Жеке табыс салығының төлем көздері
2.2 Жеке табыс салығының бюджет кірісіндегі алатын рөлі
3. Бөлім. Жеке табыс салығының даму перспективалары
3.1 Дамыған нарықтық экономикалы мемлекеттердегі жеке табыс
салығының алыну ерекшеліктері
3.2 Қазақстан Республикасындағы жеке табыс салығының жетілдірілуі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
КIРIСПЕ
Қандай да болмасын мемлекеттің өсіп – дамуының материялдық базасы
Сонымен салықтар дегеніміз - мемлекеттік бюджетке заңды және жеке
Экономикалық категория ретінде салықтар – шаруашылық жүргізуші субъектілердің, жеке
Салықтардың экономикалық мәні:
Салықтар шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының қалыптасуындағы қаржылық
Шаруашылық жургізуші субъектілер мен халық табысының белгілі-бір мөлшерін мемлекет
Қазіргі кезде еліміздің бюджетінің кіріс көзін 90 пайызы* салықтардан
1. Бөлім. Жеке табыс салығының экономикалық
1.1 Салықтар ұғымы,мәні,қалыптасуы
Жеке табыс салығы классикалық салық түрі. С.Г.Пепеляевтің айтуы бойынша
Бұл ең танымал және кең тараған салық түрі. Ең
Осы салықтың өндіріс және де әлеуметтік құралына әсеріне келгенде
Осылайша кейсияндықтар байларға прогрессивті салық салу мен қатар аз
Монетаристер мен «Ұсыныс экономикасы» теориясының жақтаушылырының ұстанымдары мен көз-қарастары
Монитарстер мен «Ұсыныс экономикасы» теоретиктері бай таптарға жеке табыс
Сонымен, бүгінде теоретикалық мектептер жеке табыс салығын реформалау кезінде
Жоғарыда көрсетілген теоретика мектептерінің пікірлері жеке табыс салығын салу
Негізінен жеке табыс салығы дамыған елдерде прогрессивті шкаламен есептелінеді.
Дамыған елдердегі жеке табыс салығының прогрессивті шкаласын енгізу тәжірбиесі
Жеке табыс салығының экономикалық рөлін бағалай келе, Батыс сараптаушылары
Жеке табыс салық жүйесі соққының белгілі бөлігін өзіне ала
Ал ең алғаш рет Қазақстан Республикасында жеке табыс салығының
Жеке табыс салығы басқа да салықтар сияқты көптеген сипаттамасы
Мемлекеттен басқа, салықты еш кім алалмайды. Салықты енгізуде мемлекет
Салық – ол ақшалай төлем, мемлект алдындағы борышы. Жеке
Жеке табыс салығы эквивалентсіз төлем болып табылады. Экономикалық тілмен
Салық-Е.В.Пороховтың айтуы бойынша “салық тек құқықтық форма түрінде”- дейді,
Салық – ол заңмен бекітілген төлем: Қазақстан Республикасының конститутциясына
Жеке табыс салығы салықтық түсімдердің жалпы 11пайызын құрайды оны
2-кесте
Атауы 2002 % 2003 % 2004 %
Жеке табыс салығы 77381 10,3 93281 9,8
Табыс көзінен алынатын және табыс көзінен алынбайтын табыстар салық
Салық Кодексі бойынша жеке тұлғалардың табыс салығының көлемі прогрессивті
3-кесте
Салық салынатын табыс Салық ставкалары
10 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін Салық салынатын табыс
10 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 20 еселенген жылдық есептік
20 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 30 еселенген жылдық есептік
30 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 40 еселенген жылдық есептік
40 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 50 еселенген жылдық есептік
50 еселенген және одан жоғары жылдық есептік көрсеткіш 50
Ал енді 2002, 2002, 2003 жылдары Салық Кодексі бойынша
4-кесте
Салық салынатын табыс Салық ставкалары
15 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін Салық салынатын табыс
15 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 40 еселенген жылдық есептік
40 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 600 еселенген жылдық есептік
600 еселенген және одан жоғары жылдық есептік көрсеткіш
Қазіргі таңда жеке табыс салығын есептеу механизмі бойынша жеке
5-кесте
Салық салынатын табыс Салық ставкалары
15 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін Салық салынатын табыс
15 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 40 еселенген жылдық есептік
40 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 200 еселенген жылдық есептік
200 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 600 еселенген жылдық есептік
600 еселенген және одан жоғары жылдық есептік көрсеткіш
Осыдан қорыта айтқанда жеке табыс салығының ставкасы алдыңғы жылдарға
Салық салудың альтернативті және перспективті даму бағытын талдай
-салықтар адам өмірі сүру жағдайының деңгейіне қалай әсер етеді?
-Ұлттық табыс пен әр субъектінің қажетті тұтыну көлемі арасында
Осы тұрғыда Дж.М.Кейнстің тұжырымдамаларында көрсетілген салық салу теориясын қарастырайық.
Yd=Y-T
Мұндағы: Y – жеке тұлғаның жиынтық табысы
Yd – таза жеке табыс
T – жеке тұлғаға салық салу көлемі
Салық салу көлемі заң шығарушылармен экзогенді анықталады, онда тұтыну
C=C (Yd)
Ал сызықтың функциясыда: C=a + c (Y-T)
Мұндағы С – тұтыну жиынтығы
«С» - жеке табыстың тұтынудағы шектік сипаты.
Математикалық тұрғыдан салықты қысқартсақ мынаны көреміз:
Y=-C/1-C*∆T
Мұнда салық салуды төмендетсек ұлттық табыстың өсуіне әкеледі. Ол
-С/1-С - коэффициенті салық мультипликаторы болып саналады.
Бұл жағдайда біз табысқа салық салу деңгейлер арасындағы тікелей
салық салу төмен болған сайын, ұлттық табыс жоғары болады.
Салық салумен ұлттық табыс өзгерістері арасындағы ара қатынастың экономикалық
Салық пен ұлттық табыс арасындағы графикалық қатынасын қарастырайық
Салықтың төмендеуінің ұлттық табыс көлеміне әсері
E
D11
D11
D1
D1 D
D C1
C1 C
C ∆T C
I I
Ye Ye1 Y f
Мұнда СС – салық төмендегенге дейінгі тұтыну сызығы
II және DD инвестиция және жиынтық сұраныс.
Т көлеміне тең салықты төмендету тұтыну қисығын С+Т тең
Кейнспен жасалынған салық ауыртпашылығының өсуі, тұтыну деңгейі және мемлекеттік
Мемлекеттік салықты өсіргенде, бұл тек ғана тікелей әсерімен қатарласады,
Табыстың төмендігі тұтынуда жоғарғы шекпен шектеледі, шындығында да бұл
Сонымен кез-келген мемлекетте субъектілердің үш катогориясы кездеседі:
табыстылық деңгейі төмен
орта табыстылық деңгейі
жоғарғы табыстылық деңгейі
2 және 3 категория субъектілері көп болған сайын, онда
Y=Aa+Ca (Ya-Ta) + Ab+Cb (Y b-Tb) + I+C
Егер белгілі көлемде «а» санатына салық салуды төмендетсек және
Экономикалық тұрғыдан салық салуды қайта бөлу «в» санат табысының
Ол белгілі-бір табыс алушы санаттарының тауарлаы мен бағасының өсіру
1.2 Жеке табыс салығының әлеуметтік-экономикалық мәні
Жеке табыс салығы мемлекеттік бюджеттің кірістерінің басты көздерінің бірі
Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы
Салық Кодексі бойынша салық салу объектілері болып ондағы көрсетілген
- төлем көзінен салық салынатын табыстар;
- төлем көзінен салық салынбайтын табыстар.
Салық Кодексіне сәйкес салық салынуға жатпайтын табыстарға мыналар жатады:
- (еңбекақы төлеуге байланысты төлемдерді қоспағанда, - алып тасталды)
балаларға және асырауындағы адамдарға алынған алименттер;
- жеке тұлғаның өмірі мен денсаулығына келтірілген зиянды Қазақстан
- жеке тұлғалардың қаржы рыногы мен қаржылық ұыймдарды реттеу
- мемлекеттік бағалы қағаздармен және агенттік облигатциялармен жасалған операциялардан
- әскери қызмет міндеттерін атқарған кезде әскери қызметшілерге, белгіленген
- лотерея бойынша 5 айлық есептік көрсеткіш шегінде ұтыстар;
- тиісті жылға арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының
- гранттар қаражаты есебінен төленетін төлемдер (еңбекақы түріндегі төлемдерден
- тұрақты жұмысы жолда өтетін немесе жүріп-тұру сипатында болатын
- экологиялық апат немесе ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтар
- 1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысына қатысушылардың және оларға
(((-ші топтағы мүгедектердің бір жыл ішіндегі – айлық есептік
- өткізілер күні қор биржасының “А” және “В” ресми
- мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен төленетін біржолғы төлемдер (еңбекақы
- салық жылы ішінде медициналық қызмет көрсетулердің (косметалогиялық қызмет
- қызметтік іс-сапарлар кезінде Салық Кодексінде белгіленген мөлшерде төленетін
- қызметкер ұйымымен бірге басқа жерге жұмысқа ауысқан не
- Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмайтын дипломатиялық немесе консулдық
- шет мемлекеттің мемлекттік қызметінде жүрген шетелдік жеке тұлғалардың
- Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын және Қазақстан Республикасының
- Зейнетақы төлеу жөніндегі мемлекеттік орталықтан берілетін зейнетақы төлемдері;
- жұмыс берушінің жылдық жиынтық табысты алуға байланысты емес
- Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде дала жағдайында геологиялық-барлау,
- Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде республикалық бюджет қаражаты
- Жұмыс берушілер қызметкерлерін мамандық бойынша оқутуға және біліктіліген
- Жұмыс беруші вахталық әдіспен жұмыс істейтін адамдарға демалыс
- Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін әлеуметтік төлемдер;
- Жүкті немесе босанған әйелдерге, ұл немесе қыз баланы
- Білім беру ұйымдарында оқитындарға заңға сәйкес берілетін степендиялар;
- Берілген арнаулы киімдер, аяқкиімдер, алғашқы медециналық көмек құралдары,
- Адвокаттар мен жеке нотариустардың- заңдық көмек, нотариялдақ іс-әрекеттер
- Ізгілік, қайырымдылық көмек түрінде алынған мүліктің құны;
- Он алты жасқа толмаған балалар үшін балалар лагеріне
- Заңға сәйкес қызметкерлерге еңбек міндеттерін орындау кезінде мертігуінен
- Еңбек міндеттерін орындау кезінде қызметкердің өміріне зиян келтіргені
- Шартың қолданылуы кезеңіндегі сақтандыркдың кез-келген түрінде, өз қызметкерлерін
- Төлем көзінен салық ұсталғандығын растайтын құжат болған жағдайда,
- Материялдық нұсқаның орнын толтырудың сот шешімі бойынша тағайындалған
- Жинақтаушы зейнетақы қорлары салымшыларының жинақтаушы сақтандыру шарты бойынша
- Сақтандырылушы қайтыс болған жағдайда жинақтаушы сақтандыру шарты бойынша
Салық төлеушінің салық жылы ішінде салық салынатын табыстарына мынадай
Жеке тыбыс салығының ставкалары
6-кесте
Салық төлеушінің салық салынатын табысы
Ставкасы
15 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін Салық салынатын табыс
15 еселенгеннен бастап 40 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін
40 еселенгеннен бастап 200 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін
200 еселенгеннен бастап 600 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін
600 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен бастап және одан жоғары
Ескерту, Қызметкерлердің тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы
Дивиденттер, сыйақылар мен түрінде табыстарға 15 проценттік ставка бойынша
Адвакаттардың және нотариустардың табыстарына 10 проценттік ставка бойынша салық
Жеке табыс салығы бойынша салық салу объектісі болып, төлем
- қызметердің табысы қызметкердің жұмыс беруші
Табысы болып табылады. Жұмыс беруші материялдық пайда түрінде берілген
- Бір жолғы төлемдермен алынатын табыс – салық төлеушілердің
- Дивиденттер, сыйақылар,ұтыстар түріндегі табыстар.
- Степендиялар- білім беру ұйымдарында оқып жүргендерге төлеуге арналған
- Жинақтаушы зейнетақы қорларына берілген зейнетақы төлемдері-салық төлеушілердің зейнетақы
- Сақтандыру ұйымдары жүзеге асыратын сақтандыру төлемдері бойынша; жинақтаушы
Салық төлеушінің төлем көзінін салық салынбайтын табыстары мыналар;
- Мүліктік табыс, оған:
а) бағалы қағаздары, сондай-ақ заңды тұлғадығы қатысу үлесі:
б) қымбат бағалы тастар мен қымбат бағалы металдарды, олардан
в) мүлікті жалға беруден алынған табыс:
г) мүлікті сату құны мен бағалау құны арасындағы, бірақ
- Жеке кәсіпкерлердің салық салынатын табысы. Ол жылдық жиынтық
- Адвокаттар мен жеке нотариустардың- заңдық көмек, нотариялдық қызметті
- Басқа да табыста Қазақстан Респбликасының шегінен тыс жерлерден
Төлем көзінен салық салынбайтын табыстар бойынша жеке табыс салығын
Жеке табыс салығы бойынша декларация резидент салық төлеушілер болып:
Төлем көзінен салық салынбайтын табыстары барлар
Тұрғын үй салу мен осындай құрылыс үшін құрылыс материалдарын
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден табыстар алатын жеке тұлғалар
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлердегі шетел банктеріндегі шоттарда ақшасы
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заң актілеріне
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, судьялар.
Жоғарыда көрсетілген жеке тұлғалар жеке табыс салығы бойынша декларацияны
Жеке табыс салығы бойынша декларация есепке тіркелген орны бойынша
Жеке табыс салығының болжамды сомасы туралы мәлімдеме және жеке
2.Бөлім. Жеке табыс салығының бюджеттегі орны
2. 1.Жеке табыс салығының төлем көздері
Жеке табыс салығы мемлекеттік бюджеттің кірістерінің басты көздерінің бірі
Осы табыс салығын төлеуші болып салық жылы ішінде салық
-төлем көзінен салық салынатын табыстар;
-төлем көзінен салық салынбайтын табыстар.
-қызметкердің табысы – қызметкердің жұмыс беруші есептеген салық шегерімдері
-бір жолғы төлемдерден алынатын табыс-салық төлеушілердің Қазақстан Республикасының заңдарына
-жинақтаушы зейнетақы қорларына берілетін зейнетақы төлемдері-салық төлеушілердің зейнетақы жинақтарынан
-дивидендтер,сыйақылар,ұтыстар түріндегі табыс;
-стипендиялар- білім беру ұйымдарында оқып жүргендерге төлеуге арналған ақша
Сақтандыру ұйымдары жүзеге асыратын сақтандыру төлемдері бойынша жинақтаушы зейнетақы
Салық төлеушінің төлем көзінен салық салынбайтын табыстарына табыстың мынадай
1.мүліктік табыс,оған:
а .бағалы қағаздары, сондай-ақ заңды тұлғадағы қатысу үлесі;
б .қымбат бағалы тастар мен қымбат бағалы металдарды, олардан
в. мүлікті жалға беруден алынған табыс;
г. Мүлікті сату құны мен бағалау құны арасындағы, бірақ
2.Жеке кәсіпкерлердің салық салынатын табысы.Ол жылдық жиынтық табыс пен
3.Адвокаттар мен жеке нотариустардың-заңдық көмек,нотариалдық іс-әрекеттер ақысын қоса алғанда,адвокаттық
4.Басқа да табыстар- Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден алынған
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде төленген жеке табыс Қазақстан
Салық төлеуші жыл ішінде енгізілген аванстық төлемдерді есептей отырып,салық
2.2. Жеке табыс салығының бюджет кірісіндегі алатын рөлі.
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасында өзекті мәселелердің бірі болып, салық
Сонымен қатар кейбір мамандардың ойынша Қазақстанда
Жеке табыс салығының тез дамуы салық салу аймағында 10
1-кесте
Мемлекеттік және республикалық бюджеттер атқарылуының салыстырма талдауы.
АТАУЫ Бір жылға түзетү енгізілген бюджет,млн.тн. 2005ж.қаңтар-қазаң үшін атқарылуы,мл
1.Кірістер
Салықтық түсімдері, оның ішінде:
Жеке табыс салығы
1657013
1574962
118042
1588191
1516685
96345 95,8
96,3
81,6 154,3
161,1
121,9
Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің 2002-2004 жылдардағы дамуын
2-Кесте. Мемлекеттік бюджеттегі салықтық түсімдердің мөлшері, миллион теңге есебімен,
Атауы 2001 % 2002 % 2003 %
Салықтық
түсімдер 635792 100 750777 100 947251 100 1186137 100
Корпоративтік
табыс салығы 169048 26,6 207354 27,6 272632 28,9 382814
Жеке табыс
салығы 68574 10,9 77381 10,3 93281 9,8 98535 8,3
Әлеуметтік
салық 124284 19,5 133852 17,8 157676 16,6 167995 14,2
Қосылған кұн салығы 159913 25,2 175893 23,4 231338 24,4
Акциздер 21830 3,4 25443 3,4 26986 2,8 81500 2,5
Мүлік салығы 20944 2,9 24458 3 27189 3,1 31579
Жер салығы 5454 0,5 5489 0,6 5497 0,7 5941
Басқа да
салықтар мен
міндетті төлемдер 92143 14,5 130854 17,4 165338 17,4 263925
Жоғарыдағы кестеден көріп отырғанымыздай жеке табыс салығының түсуін жыл
3. Бөлім. Жеке табыс салығының даму перспективалары
3.1 Дамыған нарықтық экономикалы мемлекеттердегі жеке табыс
салығының алыну ерекшеліктері.
Шет мемлекеттердің салық жүйелері әр түрлі экономикалық, саяси, әлеуметтік
Салық төмендегідей тәсілмен алынады:
Төлем көзінен
Декларация негізінде
Кадастр бойынша.
Көпшілік шет елдерде салықтарға жеке тұлғалардың табысынан салынатын салық,
Салық жеңілдіктерін стандартты және стандарты емес деп екі топқа
Көптеген елдерде фермерлік шаруашылықтардың, жеке бизнестің дамуына басым көңіл
Жеке табыс салығының ең алғаш пайда болған елі Ұлыбритания
Ұлыбританияның салық жүйесінің негізі 19 ғасырда қалыптасты. Ең алғаш
Салық салу мақсатында салық төлеушілер резидент және бейрезидент болып
Жай резидент дегеніміз Ұлыбританияда тұрғылықты мекені бар, қысқа мерзімді
Домицилий дегеніміз тұрғылықты мекені орналасқан елде тұратын жеке тұлға.
Табыс салығы жылдық жиынтық табыс пен заң бойыеша рұқсат
Табыс салығының ставкалары
Ставка типі Табыс диапазоны, ф. ст. Салық ставкасы %
Төменгі 1500-ге дейін 10
Негізгі 1501-ден 28000-ге дейін 23
Жоғарғы 28001-ден жоғары 40
Ұлыбританияның салық заңнамасы бойынша, заттай нысанда берілген жәрдемақы, ұлттық
Келесі алған мемлекетіміз - Германия мемлекетінің салық жүйесіндегі жеке
Германияның салық жүйесі Л.Эрхард заманнан бері бірнеше қағидаларға негізделген.
Салыққа жұмсалған шығындар мүмкіндігінше аз болуы керек
Салықтар құрылымдық саясатқа сәйкес болуы керек
Салықтар табысты әділ бөлуге бағытталуы керек
Салық жүйесі екі жақты салық салуды болдырмауы керек
Салықтар бәсекеге кедергі болмауы керек
Салық жүйесі адамдардың жеке өмірін құрметтеуі керек және тағыда
Жеке тұлғалардың табыс салығы азаматтығынан тәуелсіз барлық жеке тұлғалардан
Салық салу обьектісі ретінде жеке тұлғанаң барлық табыстары қаралады:
еңбекақысы
капиталдан алған табыстары
бағалы табыстардан алған табыстары
мүлікті жалға беруден алған табыстары жатады
Әрбір категориядағы салық төлеушілер үшін дербес шегерістер қарастырылған. Салық
Салық салынатын табыс, марка Салық ставкасы
13477 дейін 0
13950-ден 17495-ке дейін 22-90-25,00
17496-дан 114695-ке дейін 25,00-51,00
114695-тен жоғары 51
Салық төлеушілер қызмет түріне байланысты бірнеше категорияға бөлінеді. Атап
жалғыз басты салық төлеушілер
ажырасқандар. Бірақ асырауында баласы бар салық төлеушілер
ерлі-зайыптылар, әрі олардың тек біреуі ғана жұмыс істесе
ерлі-зайыптылар, әрі олардың әрқайсысы салықты бөлек өз алдына төлесе
салықты бірге төлейтін ерлі-зайыптылар
бірнеше жерде жұмыс жасайтын салық төлеушілер
Ерлі-зайыптыларға және олардың балаларына, 64-жастан асқан қарттарға, мүгедектерге арнайы
Табыс салығы декларация негізінде немесе төлем көзінен төленеді. Жалдамалы
Декларация негізінде табыс салығын есептеу барысында күнтізбелік жыл ішінде
Келесі алып отырған мемлекетіміз көршілес жатқан Ресей Федерациясы. Ресейдің
Жеке тұлғалардың табысына салынатын салықты Ресейдің резидент және бейрезидент
Салық төлеушілердің табысына жататындар:
- дивиденттер мен пайыздар
- сақтандыру төлемдері
- өткізуден түскен табыс
- мүлікті жалға беруден және өткізуден түскен табыс
- зейнетақы, жәрдемақы, шәкірақы
- авторлық және басқа да құқықтарды пайдаланудан түскен табыс
- атқарылған жұмыс үшін шарапат
- кез-келген еөлік құралдарын пайдаланудан түскен табыс.
Жеке тұлғаның мынадай табыстарына салық салынбайды:
мемлекеттік бюджеттен алған зейнетақы, жәрдемақы, шәкіртақы
24 жасқа дейінгі жетім балаларлың білім алуына төленетін салалар
мемлекеттік меншікке қазына өткізгені үшін берілетін шарапат
банктегі салымдар бойынша пайыздар
мерзімді әскери қызметті тұлғалардың табыстары
кәсіподақ комиттерінің төлемдері
мемлекеттік зайым облигатциялары бойынша ұтыстар
донарларға төленетін марапат
жеке тұлғаның мұра немесе сый ретінде заттай және ақшалай
Жеке табыс салығын есептеу барысында стандартты, әлеуметтік, мүліктік, кәсиби
Ресейдің бейрезиденттері барлық алған табыстарынан 30 пайыздық ставкамен табыс
Салық агенттері есептелінген табыстан салық соммасын есептеп ұстап қалуға
Осы үш мемлекетті ала отырып біз олардың салық салу
3.2 Қазақстан Республикасындағы жеке табыс салығының жетілдірілуі
Қазіргі экономикалық жағдайда жеке табыс салығы және оның прогрессиясының
Салық ставкасының жоғары болуы салық төленгеннен кейінгі еңбек ақысын
Салықты реттеудің теориясы мен тәжірбесі көрсеткендей белгілі – бір
Мемлекеттің бюджетті ұлғайту жобаларын салық есебініе қаржыландыру және салықты
Халықтың жеке табыстарына салық салу мәселесін шешу қиыншылығы оппоненттердің
Демократиялық шаруашылық құрылымында жеке табыс салығының қандай болатыны тек
Қазақстандағы жеке кәсіпкердерден салық алу жағынан салық әкімшілігін күшейту
Республикамыздағы салық жүйесін одан әрі жетілдірудің маңызды мәселесі болып
Халықтың көп бөлігінің жалпы деңгейінің төмендеуіне қарамастан салық ауыртпашылығының
Дамыған елдер арасындағы ең жоғарғы жеке табыс салығын Скандинавия
Біздің тәжірбиеде үкімет халықты әлеуметтік қорғауда жоғары деңгеймен қамтамасыз
Біріккен Ұлттар Ұйымының анықтамасы бойынша минималды өмір сүру деңгейі
Сондықтан да қазір біздің экономикамыздың тығырықшық жағдайында автоматикалық, басқаша
Өтпелі кезеңдегі жағдайында жеке табыс салықты жалдамалы еңбекті пайдаланатын
Ал жеке тұлғалардың өздері жеке табыс салығынан босатылатын еді.
Бұл жағдайда әлеуметтік сақтандыру салығы жойылады, себебі ол осы
Бұл салық қызметкерлерінің өздерінің жұмысын жеңілдетеді. Мемлекет жалақыны төлеу
Қазақстандағы халық табысының қалыптасқан жағдайда коммерциялық аясында әрекет ететін
Қазірдің өзінде декларация толтыру механизімі өзін-өзі ақтамай жатыр. Бұған
Салықтық салада бақылау іс-шараларының нәтижелілігі ұйымдастырушылық әдістемелік факторларға тура
Бақылау, салықтық органдарының басты мазмұны ретінде, олардың кез –
Салық заңдарын сақтау;
Салықтар мен басқа міндетті төлемдердің дұрыс есптелуін тексеру;
Салық салу объектісінің бухгалтерлік есеп жүргізуі мен оның сапасын
Төлемге қатысты салықтар сомасын бюджетке өз уақытылы және толық
Салықтық құқық бұзушылықтар профилактикасы.
Бұл мемлекеттік салық органдарының бақылау іс – шараларын жүзеге
Бақылаудың теориясы мен тәжірибесі бақылау кезінде күрделі тексерулердің ережелері
Тауарлар, жұмыс және қызмет өткізу;
Айналым саласы мен баға құру;
Есепті – төлемдік тәртіп;
Мүлікті пайдалану, негізгі құралдар амортизациясы, материалды емес активтер, азқұнды
Еңбекақы төлеуді құру және материалдық ынталандыру;
Салық салынатын табысты анықтау.
Салықтық бақылаудың негізгі мақсаттырның бірі – салықтан кетуге кедергі
Моралжды;
Саяси;
Экономикалық;
Техникалық.
Көптеген азаматтардың түсінігінше қазынадан ұрлау – ұрлауға жатпайды. Сонымен
Салық төлемеудің саяси себептері де бар. Мемлекетте экономикалық саясат
Бірақ жеке төлеушілердің тек экономикалық жағдайы ғана салықтық жабу
Экономикалық құлдырау кезеңінде , үкімет рынокты реттеуге мәжбүр болуы
Салықтан кетудің техникалық жағдайы ұлттық салық заңдарының күрделілігі мен
Салық салу базасын кеңейту әрі технологияларды пайдалана отырып, салықтық
Экономиканың даму перспективаларын ескерген және мемлекет пен салық төлеушілер
2002 жылы мемлекеттік органдардың сыртқы сауда қызметіне орынсыз араласуын
Үкімет 2002 жылы кеден баждарының ставкаларын бірдейлендіретін және төмендететін
Бұдан басқа, кеден төлемдері мен салықтарының төмендеуіне жол бермеу
Салықтық және кедендік әкімшілік жасаудың негізгі прцесстерін автоматтандыру аяқталады,
2002 жылдың соңына дейін:
Қазақстан Республикасының ықпалдастырылған салықтық ақпарат жүйесінің бірінші кезегі;
Салық аудитін электронды бақылаудың ақпарат жүйесі;
Кедендік автоматтандырылған ақпарат жүйесінің екінші кезегі;
2003 жылдың ішінде:
Қазақстан Республикасының ықпалдастырылған салықтық ақпарат жүйесінің екінші кезегі;
«Салықтық есеп берудің электронды нысандары» ақпарат жүйесі;
«Қосылған құнға салықты төлеушілерді тіркеу. Қосылған құнға салынатын салықпен
«Төлем көздерінен алынатын жеке тұлғалардың кірістерін есепке алу» ақпараттық
2003 жылы ұлттық ресурстардың есебін жүргізу үшін жауапты мемлекеттік
Инвестициялардың өсуін ынталандыру үшін амортизациялық саясатты жетілдіру және елдегі
Есепке алу – бақылау таңбаоарын пайдалана отырып, алкоголь өнімдерінің
Мемлекет пен жер қойнауын пайдаланушылар экономикалық мүдделерінің теңгеріміне қол
Қорытынды
Салық нарықтық қатынастардың бір бөлігі, оның қызмет етуі елдегі
Салықтық қатынастар - бұл мемлекет арасында пайда болатын қаржылық
Тап осы уақытта Қазақстан эконмикасының дамуында жеке тұлғаларға салық
Дегенмен, экономикалық тиімділік принципінің
Жеке тұлғалармен төленетін салықтардың мемлекеттік
Біз жүргізген зерттеулердің нәтижесі келесідей тұжырымдарды шығаруға болады:
- Жалпылама жеке тұлғаларға салынатын салық жүйесі дүние жүзілік
- Жеке табыс салығы бойынша әділеттік қағидасын іске асыру
Халықтың төмен төлеу қаблеттілігі бар азаматтарға салық ауыртпашылығының төмендеуіне
Салық салу жүйесі ғылымдық жетістктерге және шетелдік тәжірибелерге сүйенуі
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Ермекбаева Б.Ж. Салықтар және салық салу. Оқу құралы.
Ермекбаева Б.Ж., Лесбеков Г.А. Основы налогообложения. /учебное пособие/- Алматы
Қазақстан Республикасының « Салық және бюджетке төленетін басқа да
Мельников В.Д., Ильясов К.К. «Финансы» - Алматы Каржы-Каражат,1995 –с.208
Карагусова Г.Д. Налоги: сущность и практика использование. Алматы, 1994
Құлпыбаев С., Ілиясов Қ. Қаржы. Оқу құралы. Алматы, 2003
Пушкарева В.М. История финансовой мысли и политики налогов.- М:ИНФРА
Раимбаев А., Классификация налогов.// «Қаржы-қаражат»,-1999 , №7,- с.81
Кучукова Н.К.,Финансы ,кредит, банки.- Алматы: Гылым, -1992.- 220
Трошин А.В. Сравнительный анализ методик определения налоговой нагрузки
Ермекбаева Б.Ж., Арзаева М.Ж. Шет мемлекеттердің салықтары. Алматы, 2004
В.Г.Князев, Д.Г.Черник. Налоговые системы зарубежных стран./ учебник/ Москва. «Закон
Құлпыбаев С., Ілиясов Қ. Қаржы. Оқу құралы. Алматы, 2003
Черник Д.Г., Починок А.П., Морозов В.П. Основы налоговой системы.
Финансы Республики Казахстан. Статистический ежегодник. Алматы, 2003 год.
Елубаева Ж.М. “Основные направления совершенствования налоговой политики” Вестник КазНУ.
Ермекбаева Б.Ж. “Налговая система Казахстана: опыт и проблемы” Мир
Налоги и налогообложение. Учебник под ред. Русаковой И.Г., Кашина
Худяков А.И. Налоговая система Казахстана «Подоходный налог» А. 1997год.
1