Мазмұны
Кіріспе
Ι-Бөлім.Маркетингті жоспарлаудың мәні мен мазмұны
1.1.Жоспарлаудың мәні,методологиялық негіздері және өрсеткіштері
1.2.Маркетинг жүйесіндегі стратегиялық жоспарлау
ΙΙ-Бөлім.Кәсіпорынның жұмысын жоспарлау
2.1.«Қант»ААҚ жалпы сипаттама
2.2.«Қант»ААҚ-ның маркетингтік мүмкіндіктерді
талдау
ΙΙΙ-Бөлім.Кәсіпорынның стратегиялық жоспарын әзірлеу
3.1.Кәсіпорынның даму жоспарының негізгі бөлім-
дері мен көрсеткіштері
3.2.Фирма өсу жолының стратегиялары
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстан экономикасында маркетингті қолданудың ерекшеліктері мен серпіні және
Нарықтық қатынастар экономикалық дамуды жетілдірудің үлкен по-тенциалын өзінде
Қазіргі жағдайда көптеген ірі және орта кәсіпорындарда, сондай-ақ
Еліміздегі көптеген компаниялар маркетингті жоспарлаумен шұғыл-данбайды.Шағын фирмалардың менеджерлері
Америкалық төрт жүз жетекші компанияны зерттеу мәліметтері жос-парлауды
Көптеген фирмаларға өздерінің ресми қабылдаған жоспарлау мен бақы-лау
Фирманың жақсы талқыланған бағдарламалық мәлімдемесін құрастыру өте жауапты
Берілген жұмыстың тақырыбы кәсіпорындағы маркетингті жоспарлау болып табылады.Нарықтық
Жалпы курстық жұмыс үш бөлімнен тұрады:
1.Теориялық:бұл бөлімде маркетингті жоспарлаудың мәні мен мазмұны тура-лы
2.Зерттеліп отырған «Қант»ААҚ-ның жалпы қызмет жағдайына талдау жүр-гізілген.
3.Кәсіпорынның қызметінің тиімділігін арттыруда стратегиялық жоспарын әзірлеу.
Курстық жұмыстың осы бөлімдерден кейін қорытынды жүргізіліп,қолданыл-ған әдебиеттер
Ι-Бөлім.Маркетингті жоспарлаудың мәні мен мазмұны
1.1.Жоспарлаудың мәні,методологиялық негіздері және өрсеткіштері
Нарықтық экономикада өнеркэсіпптің тиімді еңбек етуі кэсіпорын жұмысын
Қазіргі уақытта кэсіпорынның даму жоспарын жасау барысында, жоспарлау
Жоспарлау методологиясына жоспарларды жасаудың барысында, жоспарлау методологиясын дамытудың
- жоспарларды
- қажетті нормалар мен нормативтерді
- өндірісті техникалық - экономикалық
- баланстық есептеулер жүргізу;
- өндірістің тиімділігін арттыру көрсеткіштерінің
- материал сыйымдылығын, қор сыйымдылығын
- еңбек өнімділігін арттыру;
- жоғарғы сапалы өнім шығаруды
- жоспарлардың ыңғайлылығын, ықшамдылығын
Кәсіпорынның даму жоспарын прогрессивті техникалық - экономикалыкг
Норматив дегеніміз - салыстырмалы шама, еңбек құрал-жабдықтарының қолданылуын
Нормалар мен нормативтерді жасаған кезде, ғылым мен техниканың
Техникалық - экономикалық нормалар мен нормативтер мынадай топтар
- нақты еңбек шығындары (өнімді шығаруға
- нақты еңбек
- материалдық шығындар
- еңбек құрал
- өндіріс процесін
- іске қосылатын
Нормалар мен нормативтер эртүрлі жағдайларда қолданылады. Тірі еңбек
Нормалар мен нормативтер өнімнің өзіндік қүнын анықтау үшін
Жоспарларды техникалық - экономикалық негіздеу арқылы олардың көрсеткіштерін
Жоспарлар мынадай көрсеткіштерді қолдану арқылы жасалынады:
- сандық;
- сапалық;
- көлемдік ;
- үлестік.
Сандық көрсеткіштерге - жалпы өнім мен тауар өнімнің
Сапалық көрсеткіштерге - өндірістің экономикалық тиімділігі, еңбек өнімділігінің
Сандық және сапалық көрсеткіштер бір-бірімен тығыз байланысты болады.
Көлемдік көрсеткіштерге - өндірістің жалпы көлемі, жеке процестер
Үлестік көрсеткіштерге - бір-бірімен байланысты бірнеше көрсеткіштердің арақатынасы
Өнеркэсіптің жоспарлық көрсеткіштерін есептеу үшін табиғи, еңбек жэне
Табиғи өлшемдер - өндірістің көлемін, материалды ресурстарды жоспарлағанда
Еңбек өлшемдері - еңбек өнімділігін есептегенде, жалақының мөлшерін,
Құн өлшемдері - көрсеткіштердің қүнын көрсетеді. Құн өлшемі
1.2.Маркетинг жүйесіндегі стратегиялық жоспарлау
Көптеген фирмалар ресми қабылданған жоспарсыз жұмыс атқаруда. Жаңадан
Дегенмен, формалъды жоспарлау бірталай пайдалардан дэмелендіреді. Ол пайдаларды
1. Жоспарлау басшыларды турақіы түрде келешекті ойлауға итермелейді.
2. Ол фирманы
3. Ол келешекте бақылауға болатьш жұмыс көрсеткіштерін
4. Ол фирманың ез міндетгерін жэне саяси
5. Фирманың төтенше езгерістерге дайыңдығын жоғарылатады.
6. Ол барлық лауазымды адамдардың міндеттерінің өзара
Стратегиялық жоспарлау фирма шегіндегі басқа жоспарлар үшін плацдарм
Стратегиялық жоспарлау - б^л маркетингілік ерісте фирма мақсаты
Фнрма бағдарламасы
Фирманың міндеті хөнемақраты
Шаруашылых. поргтфелі-нін еркендеу жоспары
Фирманьщ есу стратсгиясы
2 сур. Стратегияпьщ жоспарлаудың кезеңдері
Қазіргі кезде қазақстандық кәсіпорындар негізінен стратегиялық жоспарлауда қарағанда,
Стратегиялық жоспарлаумен айналысатьш фирмалардың жетістіктері жоғары болатындығы зерттеулер
ΙΙ-Бөлім.Кәсіпорынның жұмысын жоспарлау
2.1.«Қант»ААҚ жалпы сипаттама
"Қант" ашық акционерлік қоғамы Жамбыл облысының тараз қаласының
"Қант" акционерлік қоғамы өзінің тарихын жамбыл қант комбинаты
1932 жылдың қаңтарынан ССРО құрылыс жөніндегі халык комиссариатының
1935 жылдың қаңтарынан Қаз ССР Оңтүстік Қазақстан облысынын
1938 жылдың
1939 жылдың қаңтарынан -
"Қант"
"Қант" акционерлік қоғамы келесі құрылымдык бірліктерден түрады: қант
АӨК қант өнеркәсібі республикада ең ірі тараз шақпа
Қант өнеркәсібі көп көлемді шикізат өндеп аз көлемді
Кез келген әлеуметтік - экономикалык жүйе біршама дербес
Басқару - үйымдасқан жүйеге нысаналы турде ықпал жасау
Кәсіпорынды басқару - басшының не басқару органдарының адамдарды
Басқару әдістері - басқару қызметінің тэсілдері, олардың көмегімен
"Қант" ашық акционерлік қоғамының басқару құрылымы келесідей формада
Атқарушы директор - кэсіпорынының барлық өндірістік - шаруашылық
Техникалық директор - негізгі өндірісті жэне көмекші цехтардың
Бас бухгалтер - шаруашылық жұмысының қаржы жэне бухгалтерлік
Заң бөлімінің бастығы - заң бөлімін басқарады, кэсіпорынның
Экономика бөлімінің бастығы - "Қант" акционарлік қоғамының экономикалық
Бас агроном - шикізат бөлімі жэне шикізат лабораториясын
Маркетинг жэне коммерция бөлімінің бастығы - өткізу және
Кадрлар бөлімінің басшысы - кадрлар бөлімінің жұмысын басқарады.
Төмендегі кестеде "Қант" ашық акционерлік қоғамының техника -экономикалық
"Қант" ашық акционерлік қоғамының техника-экономикалық көрсеткіштері.
Кесте 1.
№ ЕСөрсеткіштер өлшем бірлігі 2000
0) 2001
а 2002 Ауытқу
1. ^ақтылы бағада тауарлы өнім: мың тг. 725640
2. Салыстыр малы бағадағы тауарлы өнім мың тг.
3. ІПығарылған өнім көлемі барлығы тонна 140814,7 111565,8
а Қант
қызылшасынан тонна 6726,2 8062,9 7692,6 966,4
[ІІақпақ кұмшекер тонна 4671 4602,4 7692,6 3021,6
Үгітілмелі шақпақ қанты тонна 940,2 1400,5 - -
'Шамбон" шақпақ
қанты тонна 1115,0 2060,0 - -
б Иіетел
шикізатынан тонна 134088,5 103502,9 136940,4 2851,9
Шақпақ құмшекер тонна 130198,5 100585,5 125646,1 4552,4
Үгітілмелі шақпақ кані тонна 2566 1841,4 2748,7 182,7
'Шамбон" шақпак
канты тонна 1324 904,8 3115,0 1791
1 кг-дық буылған шақпақ қант тонна - -
4 Еңбеккерлер саны адам 1123 1123 1182 59
-жұмысшылар адам 1002 1006 1064 62
5 Еңбек ақы қоры мың тг. 160465,3 182488,6
- жұмысшылар мың тг. 130715,2 149535,9 201026,8 70311,6
6 1 еңбеккердің орташа айлық еңбек ақысы теңге
- 1 жұмысшының теш е 10870 12390 15740,0
7 Еңбек өнімділігі
- 1 еңбеккердің мың тг. 646,16 599,1 1025,5
- 1 жұмысшының мың тг. 724,2 668,8 1139,2
8 Негізгі қолардың жылдық құны мың тг. 1138662
9 өндірістік қорлар мың тг. 1117226 1120679 1180666
10 Қор қайтарымы тг/тг 0,64 0,59 1,02 0.38
14
11 Өзіндік кұн ТӨ мың тг. 762216 558965
12 1 теңгеге шығын теңге 1,05 0,83 0,90
13 Өнімді өткізуден түскен табыс теңге 824375,131 700449,0
14 Өткізілген өнімнің өзіндік құны теңге 715167,13 598189,0
15 Жалпы кіріс теңге 109207,983 102260,0 151880,583 42672,6
16 Нақтылы бағадағы ТӨ түскен таза табыс (шығыс)
17 Табыс (шығыс) мың тг. -36576 113826 114736
Сонымен, "Қант" ашық акционерлік қоғамының техника-экономикалық көрсеткіштерін талдайтын
Кәсіпорынның еңбеккерлер саны есеп беру жылы базистік жылға
"Қант" АҚ-ның еңбек ақы қоры 2000 жылы 160465,3
Кәсіпорынның негізі өндірістік қорының орташа жылдық құны 2001
2.2.«Қант»ААҚ-ның маркетингтік мүмкіндіктерді
талдау
Фирманың стратегиялық жоспары ол қавдай өндірістермен айналысатыньш және
Бакыяау кврсеткіш-терінін иеяіметгері
Кяэіргі юрюстшгілік жагдайды баяндау
Крушгіліх хене иұк-ыишіліктер тізбегі
Міадетгер жвне вроб-лемалар тобегі
Мархетинг стратегвясы
Жүиыс бмдарпшасы
Бюдасттер
Баккгау твртібі
3 сур. Маркетинг жоспарының құрылымы
Маркетинг жоспарынын тараулары
Жай не маркалы бұйымдарды шығару жоспары мынадай тараулардан
БАҚЫЛАУ КӨРСЕТКШІТЕРІШҢ МӘЛІМЕТТЕРІ. Жоспардың ең басында жоспарда қаралатын
жылдың көрсеткішімен салыстырғанда 25 % артық. Бұл мақсатқа
Бақылау көрсеткіштерінің мәліметтері жоғары сатыдағы басшыларга жоспардың негізгі
ҚАЗІРГІ МАРКЕТИНГЬШС ЖАҒДАЙ. Жоспардың бірінші негізгі тарауьшда мақсатты
КАУШТІЛПСТЕР ЖӘНЕ МҮМКШШІЛІКТЕР. Бұл тарау басшыларды тауар алдывда
І.АКШ-тың бас дэрігері конгресске мынадай заң қабылдау туралы
2. Темекі тартуға тиым салынатьш қоғамдық орындар саны
3. Темекі егістеріне қңя-құмырсқаның жаңа түрлері
олармен күресу жолдары
4. Фирма лабораториясы салатгы зиянсыз темекіге айналдыруды ашу
5. Сигареттерді шет ел нарықтарында, әсіресе даму үстіндегі
өсуде.
6. Бірқатар топтар марихуананы легализациялауды талап етуде, демек,
Осы айтылған жағдайлардың эрқайсысы сигарет ендірушілерге бірқатар ықпалын
Қауіптілікке бІздер былай дей аныктама береміз:
Қауіптілік - накдылы оқиға не колайсыз тендеіщияларға байланысты
Сощы үш жағдайды фирманың маркетингілік мүмкіншІліктері деуге болады.
Маркетиигілік мүмкшшілік - нақтьшы фирмага бэсекелестеріне қарағанда басылымдылық
Баскарушы эрбір қауіптіліктщ, эрбір мүмкшшіліктің болу ыктималдылығьш және
МІНДЕТТЕР ЖӘНЕ ПРОБЛЕМАЛАР. Тауарға байланысты болатын кауіптілІктер мен
МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЯСЫ, Басқарушы маркетинггІң бүл тарауында алға қойылған
Маркетинг стратегиясы - мекеме басшылыкка ала отырып, езінің
маркетингілік мэселелерр шешуге пайдаланатьш мақсатгы нарык
стратегияларын, марк&тинг кешеаін
деңгейін көрсететін рациональды логикалы құрыльш.
Мақсатты нарыктар. Маркетинг стратегиясы
күштерін шоғырландыратын нарық
көрсеткіштері бойынша айрықшаланады. Фирма өз күштері жэне қуаттарын
бәсекелестІк көзқарас бойынша алғанда жақсы қызмет аткара алатын
ыошрландыруын орынды деп санауіа оолады. Әрбір тақдалынып алынган
Маркетинг кешені. Басқарушы маркетинг кешенініц жада тауар, жергілікті
Маркетинг шыгыныныц деңгейі. Сонымен қатар басқарушы бү_рын баяндалған
ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ. Маркетинг стратегиясын мынадай сұрактарға жауап беретін
БЮДЖЕТТЕР. Шаралар жоспары басқарушыға шынында табыстар мен шығындардын
БАҚЫЛАУ ТӘРТІБІ. Жоспардьщ соңғы тарауьшда барлық белгіленген мэселелерді
Маркетинг бюджетін дайыпдау
Енді біздер өткізуді және табысты белғіленғен деңгейге шығаруды
"Хайнц" фнрмасының кетчуп өндірісінің басқарушысы Джон Смитке жылдық
/ кезең: Джон Смит кетчуп нарқының келесі жылға
2 кезец: Смит келесі жылғы кетчуп нарқындағы "Хайнц"
3 кезең: Смит
4 кезең: Смит әр жәшікті дистрибьюторларға 4,45 долл.
5 кезең: Енді Смит келесі жылы қанша
6 кезең: Смиттің есебі бойынша бір жәшік
7 кезең: құбылмалы шығындарды (2,75 долл эр жэшік)
8 кезең: Смит тұрақты шығындарды есептеу үшін жэшікке
9 кезең: Смиттің есебі бойьгаша вал табысы
10 кезең: кетчупты өткізуден түсуге тиісті бақьшаудағы көрсеткіш
11 кезең: мақсатгы табыс сомасын (1,9
12 кезең: Смит маркетингке арналған 3 млн долл.
ТАБЫСТЫ ОПТИМИЗАЦИЯЛАУ НЕГІЗШДЕ ЖОСПАРЛАУ. Мақсаты табыс көрсеткіші негізінде
Өткізу реакциясының функциясы - аныкталған уақыт аралығында маркетинг
3 кесте. Мақсатты табысты жоспарлау
Жоспарлау кезеңдері Бағалау нэтижелері
І.Нарықтың жалпы көлемін болжамдау 24 йлн жәшік
2.Фирма нарқының үлесін болжау 28%
З.Сату көлемін болжамдау 4.Дистрибьюторларға сату бағасын белгілеу 7
5.Сатудан тускен соманы санау 31,15 долл эр жәшікке
б.Айналмалы шығымдар сомасын санау 2,75 долл әр жэшік
7.Кдаамына тұракгы шығындар маркетингті өткізуге
керекті шығындар өтелетін жэне табыс алынатын вал
табыс сомасын есептеу 11,9 млн долл
8.Тұрақты шығындар сомасын есептеу 7 млн долл
9.Вал табысының маркетингті өткізуді өтеуге кететін
шыгынын және табысқа қалатын бөлігін есептеу 4,9 млн
10. Мақсатты табыс сомасын есептеу 1,9 млн долл
11. Маркетингке жұмсауға болатын соманы есептеу 3 млн
12. Маркетинг бюджетін бөлу:
Жарнамага 2 млн долл
Өткізуді ынталандыруға 0,9 млн долл
Маркетингілік зертгеулерге 0,1 млн долл
14
Өткізу реакциясының тағы бір функциясы 4 суретте келтірілген.
100
Бслгслснген уакьгт аралығьшдаш иаркетинг шышаы, ммң долл.
4 сур. Өткізуреакциясы фуикциясының мүмкін турі
15 Маркетинг кызметінің басқарушысы өткізу реакция функциясын алғашқы
Маркетингілік шыгындардың оптимальды деңгейІн анықтау ушін маркетинг басқарушысы
Графикалык шешімді сан бойынша не алгебралық шешіммен алмастыруға
5 сур. Өткізу көлемі, маркетинг шыгыны денгейі жэне
ΙΙΙ-Бөлім.Кәсіпорынның стратегиялық жоспарын әзірлеу
3.1.Кәсіпорынның даму жоспарының негізгі бөлім-
дері мен көрсеткіштері
Кәсіпорынның даму жоспары мынадай бөлімдерден тұрады:
• Өнеркәсіп өнімін шығару жоспары (өндірістік
• Ғылым мен
• Өндірістің
• Күрделі
• Материалдық-техникалық қамтамасыз ету жоспары. Оған
• Еңбек және
• Өндіріс шығындары жоспары.
• Қаржылық
• Кәсіпорын ұжымының элеуметтік даму жоспары.
• Табиғатты қорғау
3.2.Фирма өсу жолының стратегиялары
Стратегиялық жоспарлау бар өндірістерді бағалаумен қатар, фирма келешекте
Өсу стратегиясын үш деңгейде өткізілген талдау негізінде дайындауға
____________1 кесте. Өсу мүмкіншіліктерінің негізгі багыттары____________
Интенсивті есу_________Интеграциялы осу__________Диверсификациялы есу_______
Нарыққа тереңдеп кіру Регрессивті интеграция
Нарықгың шекарасын Прогрессивті интеграция
кеңейту
Тауарды жетілдіру_____Горизоктальды интеграция Конгломератты диверсификация______
ИНТЕНСИВТІ ӨСУ. Интенсивті есу фирма езінің қазіргі тауарларына
1. Нарыққа терең түрде ену. Фирманың агрессивті маркетингті
а) қазіргі басылымға жазылушыларды ынталандырып, олардың өз достарына
сыйлық ретінде басылымға жазыпу даналарын көбейтуі;
б)ез басылымын денсаулық
артықшылыгын көрсетуі не оның төмен бағамен ұсыну арқылы
басылымдарьша жазылушыларды өзіне тартуы;
в)жаңа потенциальды жазьшушыларды, демек, қазіргі кезде денсаулық
туралы журналдарды оқымайтын, бірақ
жазылушыларға ұқсас жазылушыларды жасақтаута тырысуы.
2. Нарық шекарасын кеңейту. Фирманың қазіргі бар тауарларды
а) бұрын журналды таратылмаған жана географиялық - региональды,
б) журналга жаңа қажетті келбет беру аркылы нарықтың
в) журналды жаңа сегментке, кэсіпорындар, мекемелер нарқына, мысалға,
3. Тауарды жетілдіру. Фирманың қазіргі бар нарықтарда жаңа
а) бұрынғы журналдан айырмашылығы бар денсаулык проблемаларын қызықтайтьш
б) оқығанды овша ұнатпай, тыңдауды ұнататын аудитория үшін
ИНТЕГРАЦИЯЛЫ ӨСУ. Интеграциялы өсу жұмыс ерісінің позициясы мықгы
ДИВЕРСИФИКАЦИЯЛЫ ӨСУ. Диверсификациялы өсу, сала фирманьщ одан әрі
1. Шоғырланған диверсификация, демек, өз номенклатурасын
2. Горизонтальды диверсификация, демек,
3. Конгломератты диверсификация,
кәсіпорындарын ашу сияқгы жаца жұмыстар өрісімен айналысқысы келуі
ҚОРЫТЫНДЫ
Фирмалардың бэрі бірдей ресми қабылданған жоспарлау жүйесін пайдалана
Фирма шегівдегі кез келген жоспарлауға стратегиялық жоспарлау плацдарм
Фирманың өсуін қамтамасыз ету үшін стратегиялық жоспарлау фирманың
Әрбір ендіріс стратегиялық жоспарды дайындағаннан кейін, тауарлар, маркалар,
Мекемелер өзінің нарықтағы жұмыстарында маркетингілік бақьшаудьщ үш түрін
Жылдық жоспардың орындалуын бақылау жылдық жоспар бойынша белгіленген
Стратегиялық бақылау — бұл маркетингілік міндетгердің, демек, фирма