ӘЛ – ФАРАБИ атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ФИЛОСОФИЯ және САЯСАТТАНУ ФАКУЛЬТЕТІ
ФИЛОСОФИЯ және ҒЫЛЫМ МЕТОДОЛОГИЯСЫ КАФЕДРАСЫ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Ислам дінінің Қазақстанға келуі
Орындаған: I курс, “Дінтану” бөлімінің студенті
Ғылыми жетекші: ___________ Құрманалиева А.
АЛМАТЫ 2005
Жоспары:
КІРІСПЕ 3
I. ҚАЗАҚ ЖЕРІНДЕГІ ИСЛАМНЫҢ ТАРАЛУЫ 6
1.1 Қазақ жеріне исламның таралуы және оның тигізген
1.2 Ислам және қазақтардың әдет – ғұрпы 10
II. ИСЛАМ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАН 23
2.1 Қазіргі Қазақстандағы Ислам дінінің жағдайы 23
ҚОРЫТЫНДЫ 28
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 29
КІРІСПЕ
Қазақ даласына ислам діні VII ғасырдың басында арабтардың
Әбу Ханифа жол салған сунниттік ағым басқаларына қарағанда
Зерттеудің жұмысының өзектілігі.
Қазақ жеріне ислам дінінің таралуы және оның қазақ
Зерттеу жұмысының мақсаты мен басты міндеті.
Қазақтардың ислам дінін қабылдауы мұсылмандық негіз адамдар статусының
Курстық жұмысымның құрылымы зерттеліп отырған тақырыптың мазмұнына сай
I. ҚАЗАҚ ЖЕРІНДЕГІ ИСЛАМНЫҢ ТАРАЛУЫ
1.1 Қазақ жеріне исламның таралуы және оның тигізген
Араб қолбасшысы Кутейб ибн Мүслім әскері Қазақстанның оңтүстігіне
Б. Ғафуров: „714 ж. Кутейб Шашқа қайтадан шабуыл
Ұзақ дәуірлер бойына қазақ тайпалары арасында әдет -
Арабтар Мауараннаһрді Әбдімәлік ибн Маруан (685 - 705)
Наршаһидің жазуынша, Кутайбаның әскері Бұхарды бірнеше қайтара алғанымен,
Міне, осыдан кейін кең далада емін - еркін
Әйтсе де, ұзақ дәуірлер бойы ислам діні қазақтардың
Қазақтардың өзіндік ерекшелік пен сипатқа ие болған елді
1.2 Ислам және қазақтардың әдет – ғұрпы
Қазақтардың ең бір қадірлеп - құрметтейтін дәстүрі —
Қазақтар былай қарағанда, момақан көрінгенімен, егерде өзінің не
Ежелден-ақ қазақ халқы үйленуге үлкен мән, маңыз берген,
Қазақ семьясы тек қана ер, әйел және балаларынан
Үлкен семья болғаннан соң, әрине, оның мүшелері арасындағы
Екінші салдары, рулық қоғамның алғашқы бастамасынан-ақ пайда болып,
Дегенмен, қазақ қоғамында кісі өлімі болып тұрған. Ол
Қазақ семьясының басында әке тұруы себепті, туысқандық қатынастар
Ал әйел жағынан туыстастық «құда», «нағашы», «жиен» секілді
Семьяда әке ролі күшті болған. Сондықтан да қазактар
«Әкеге қарап — ұл өсер, шешеге қарап қыз
Қазақтарда ұлдардың үлкені мен кішілерінің қарым - қатынасы
Алайда қазақтар балаларына аса мейірімді, оларды ешқашан да
«Баланы — жастан, әйелді бастан» дегендей, бала тәрбиесіне
Үлкен семья шаруашылыққа өте тиімді, жұмыс қолы мәселесін
Ұлын үйлендірерде ата - анасы «құда» болар жұртын
Қазақтар өз қандастарынан, жақын - туысқандарынан қыз алмаған.
Қазақтар басқа халықтарға, олардың дініне қарамай сиректе болса
Қазақтарда қыз 16, ер бала 15 жастан үйленіп,
Қазақтар ажырасу үшін үйленбеген. Біз жоғарыда айтып еткеніміздей
Қазақтарда күйеуінен ажырасқан әйелге баласы берілмеген. Өйткені әйел
«Келін» болып түскен алғашқы жыл, қазақ қыздары үшін
Әйелдер аяғы ауыр болып, бала тапқанға дейінгі аралықта
Қазақтар ұлын да, қызын да мәпелеп, бар мейрімін
Жаңа туылған балаға ат қою да көбіне ақылдасып
Болашақ туылатын ұрпағының денсаулығы жайлы, тұқымдарының таза болуы
Аяғы ауыр әйелдерге барлық жағдай жасалған. Жерік асын
Бала туылып, жарық дүниеге келуі қазақ семьясына үлкен
Әдетте шала туған 6 — 7 айлық сәбилер
Жас балаларды еңбекке үйрету ерте жастан басталған. Үш
Қазақтар спорттық жаттығуларға кішкентайынан жаттығып, жас балалар атқа
Ұйқы тәтті деп, дұрыс ұйықтап, баланың дұрыс демалуына
Ежелден-ақ ата-аналары балаларын кішкентайынан тамақты асықпай, шайнап жеуге
Баланы сүндетке отырғызу мұнан 6 мың жыл алдын
II. ИСЛАМ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАН
2.1 Қазіргі Қазақстандағы Ислам дінінің жағдайы
Біздің қазақ халқы — мұсылман, діні - ислам
Өкінішке орай, кешегі "қызыл империя" ата - бабаларымыз
Қазіргі жаһандану дәуірінде "бәле қайда? Бассаң аяқ астында"
Сондықтан да, елі де кеш емес, мемлекеттік тұрғыдан
Біздің қазақ сан ғасырлар бойы ислам дінінің "Имам
Ислам дінінің берік орныға қоймау себебін біз республикамыздағы
Атамыз қазақ "ел боламын десең, бесігіңді түзе" деген.
Бұл көкейтесті мәселелерді шешуге мемлекетіміз де, діни басқармамыз
— біріншіден, ата - бабаларымыз кез келген іс
— екіншіден, күнә жасаушылар болмауын қоғамның өзі қадағалап,
үшіншіден, күнә жасаушы міндетті түрде жазасын тартуы, жасаған
төртіншіден, мұны жүзеге асырушы билер, ақсақалдар және билік
бесіншіден, кез келген қылмысты іс, дау-дамай жариялы түрде,
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорыта келгенде Ислам дінінің қасиетті кітабы „Құран Кәрім”
Мұсылман мәдениетінің артықшылығы тек рухани салада ғана көрініс
Атамыз қазақ "ел боламын десең, бесігіңді түзе" деген.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Бартольд В.В. Соч. Т.V 68-б.
Малов С.Е. Памятники древнетюркской письменности. - Москва, 1961
Орынбеков М.С. Протоқазақтардың дүниетанымы. – Алматы 1995 ж.
Гафуров Б.Г. Таджики. Древнейшая, древняя и средневековая история.
Орынбеков М.С. Қазақ сенімдерінің бастаулары. Алматы 2002 103-б.
Н. Өсеров, Ж. Естаев Ислам және қазақтардың әдет-ғұрыптары.
Бұл да сонда.
Орынбеков М.С. Қазақ сенімдерінің бастаулары. Алматы 2002 120-б.
Н. Өсеров, Ж. Естаев Ислам және қазақтардың әдет-ғұрыптары.
Бартольд В.В. Двенацать лекций по истории турецких народов
А. М. Васильев Шығармалары Т.3 – Москва 1981
Нұртазина Назира Дәуітбекқызы Қазақ мәдениеті және ислам. –
Республикалық ғылыми-практикалық конференция материалдары. Исабеков Д.И. // Ислам
Нұралы Өсерұлы Ислам және Қазақстан. //Руханият, - Алматы
Ислам және Қазақстан. //Руханият, - Алматы 2003-7 4-б.
Қосымша пайдаланылған әдебиеттер:
Искакова А. Ислам дінінің жақсылық жамандық және өмірлік
Шүлембаев Қ. Ислам дінінің топтық және әлеуметтік мәні.
Доржанов С.Б. Ислам және қазіргі кезең. –
Тәжікова К.Х. Ислам: дүниетаным, идеология, саясат. – Алматы
Өсерұлы Н. Мұсылмандық неке заңдары. – Алматы 1997