«Қаржы, салық салу және сақтандыру» кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
«Қаржы менеджменті» пәнінен
Тақырып: «Инвестициялық жобаларды талдау әдістері»
МАЗМҰНЫ
Бет
КІРІСПЕ.....................................................................................................................................3
1 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБА ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТ.......................................4
Инвестициялық жобалардың мазмұны мен оның түрлері.........................................4
Инвестициялық жобаларды іске асыру кезіндегі техникалық
-экономикалық есептердің сатылары мен түрлері.......................................................6
2 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАНЫ ТАЛДАУ.........................................................................9
2.1 Инвестициялық жобалардың қолайлығын бағалау
2.2 «Дастархан» кафесінің инвестициялық жобасы...........................................................16
3 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАЛАРДЫ ТАЛДАУДАҒЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ ЖӘНЕ
ОНЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ РЕТІНДЕ ҰТЫМДЫ КӨРСЕТКІШТЕРДІ ҚОЛДАНУ................................................................................................................................21
ҚОРЫТЫНДЫ.........................................................................................................................27
ҚОЛДАНЫЛҒАН КӨЗДЕР ТІЗІМІ.......................................................................................29
КІРІСПЕ
Еліміздің экономикадағы өзекті мәселелерінің бірі – инвестициялық жобаларды
Пайда болған қиындықтарға қарамастан, менің тапсырмам бойынша Үкімет
Қазіргі кезде Қазақстанда жүзеге асырылып жатқан инвестициялық процесс
«Инвестициялар туралы» Қазақстан Республикасының Заңы экономиканы жаңғыртуға, әртараптандыруға
Менің бұл курстық жұмысты таңдаған себебім: Кез-келген істі
Курстық жұмыстың мақсаты – қазіргі кездегі инвестициялық
Қойылған мақсатқа жету үшін алдымызға келесідей міндеттерді қоямыз:
- Инвестициялық жобалардың мазмұны мен оның түрлерін қарастыру;
- Инвестициялық жобаларды іске асыру кезіндегі техникалық-экономикалық есептердің
- Инвестициялық жобалардың қолайлығын бағалау тәсілдерін талдау;
- «Дастархан» кафесінің инвестициялық жобасын талқылау;
- Инвестициялық жобаларды талдаудағы мәселелері мен шешу жолдарын
Жұмысты жазу барысында әдістемелік негізі ретінде отандық және
1 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБА ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТ
Инвестициялық жобалардың мазмұны мен оның түрлері
Кез-келген ұйымның дамуы мен өмірлік қызметінің тұрақтылығының шарты
Инвестициялық жоба (investment project) - алға қойған
Тәжірибеде жүзеге асырылатын көптеген әртүрлі инвестициялық жобалар әртүрлі
жоба типі - жобаның іске асырылуы жүзеге
жоба масштабы – моножоба, мультижоба, мегажоба (моножоба –
жоба түрі – жобаның пәндік аумағының мінезі бойынша
жобаның ұзақтығы – жоба циклінің жүзеге асу уақытының
Жобаның ең қиын және көлемді түрінің бірі мегажоба
Өнеркәсіптік ұйымдарда жүзеге асырылатын инвестициялық жобалардың топтастырылуы
Сурет 1. Өнеркәсіптік өндірісте инвестициялық жобалардың топтастырылуы.
Өнеркәсіптік ұйымдарда инвестициялық жобалардың топтастырылуын құру сұрағы тәжірибеде
Инвестициялар инновациялық, конверсиондық, реабилитациялық, бизнес-процестердің реинжинирингі, сапаны жалпылама
Инновациялық жобалар – бұл қойылған мақсаттарға жетуге бағытталған,
Конверсионды жобалар – басқа өнімді шығаруға техникалық және
Реабилитациондық жобалар - өз қызметінің тиімділігін жоғарылату мақсатында
Бизнес-процестердің реинжинирингі – ұйым қызметінің көрсеткішінің тез жақсаруына
Бизнес-процесс ұйымның ұйымдық құрылымдық элементтерінің анықталған өзара іс-әрекеттер
Сапаны жалпылама басқару (TQM – Total Quality Management)
Басқа жобалар - өзіндік жұмысты жүргізумен, жеке технологиялық
Типтеріне байланысты жобаны келесідей топтастыруға болады:
әлеуметті-техникалық, қызметшілердің өндірістік еңбегін жоғарылатуға және жұмыс орындарында
ұйымдық-басқарушылық, өндірістің ұйымдастыруын жақсартуына қатысатын және басқарушылық қызметінің
ақпараттық, ақпараттық ағындарын жақсартуымен және олардың автоматтандыруымен байланысты;
интегрирленген, жоғарыда келтірілген жобалар типтерінің жеке элементтерінен тұрады;
басқалары, жоғарыда келтірілген тізімге кірмейтін жобаларды бейнелейді.
Жүзеге асыру масшатабы бойынша жобалар ұйымның барлық деңгейінде
Циклдың ұзақтығы бойынша жобалар жалпы жағдайлар сияқты қысқа
Барлық көптеген әртүрлі инвестициялық жобалар жоғарыда қарастырылғандардан ерекшелігі
Инвестициялық жобаларды іске асыру кезіндегі техникалық-экономикалық есептердің сатылары
Инвестициялық жоба – күрделі жұмсалымның экономикалық мақсатқа лайықтылынған,
Бір сөзбен айтқанда инвестиция – табыс немесе пайда
Оңтайлылық (оңтайландыру) – оңтайын, яғни белгілі бір техникалық-экономикалық
Инвестициялық жобалар келесі топтастыру белгілер негізінде ажыратылады:
жобалау объектінің деңгейі бойынша;
бағалау кезеңінің ұзақтығы;
жобаның нақтылығы (жуық немесе толық, жете);
серпінділік (динамикалық);
оңтайландыру критерийлері (пайымдау негізі).
Жобалау объектінің деңгейі жөнінде төрт деңгейде ажыратуға болады:
1-ші деңгей. Шаруашылық-технологиялық кешен (тау-кен байыту комбинаты, тау-кен
2-ші деңгей. Шаруашылық-технологиялық кешеннің құрылымдық элементі (шахта, карьер,
3-ші деңгей. Тау-кен кәсіпорынның құрылымдық элементі (аршу, шахтадағы
4-ші деңгей. Кен қызу жөніндегі технологиялық процестер мен
Бағалау кезеңінің ұзақтығы мынадай:
а) болашақ
б) ұзақ уақытты (мерзімді) -
в) орта мерзімді
г) ағымдағы
д) жедел
Экономикалық есептер инвестициялық жобалардың техникалық-экономикалық негіздеу сатысында болашақ
инвестициялық;
операциялық (өндірістік) және қаржылық.
Сонан соң осы есептер негізінде әр нұсқаның коммерциялық
Жобаның қандай түрі болмасын және олардың техникалық, технологиялық,
жобаның барлық өміршендік кезеңі бойы қарап талқылау;
барлық ақша ағындарын үлгілеу;
әр түрлі жобалар нұсқаларын салыстыру талаптарының салыстырымдылығы;
оң нәтижелікпен барынша жоғары тиімділік принципі;
уақыт факторын есепке алу;
алдағы шығындар мен кірістерді ғана есепке алу;
инвестиция жобаларының барлық аса маңызды салдарын есепке алу;
жобаға әр түрлі қатысушылардың түгелін есепке алу;
инвестициялық жобалардың тиімділігіне айналмалы капиталдың қажеттілігінің әсерін есепке
инфляцияның әсерін есепке алу;
сандық нысанда белгісіздік пен тәуекелділіктің әсерін есепке алу.
Инвестициялық жобаның тиімділігі есептік кезең бойында бағаланады, ол
Есептік кезең қадамдарға, уақыттың бөліктеріне бөлінеді, сол уақыт
Есеп қадамдары олардың нөмірлерімен (0,1,2...) айқындалады.
Инвестициялық жоба, басқа да қаржы операция сияқты табыс
Ақша ағыны (CF) – ақша қаражаттарының түсуі мен
Әр қадамда ақша ағынының мәні сипатталынады:
түсімен – осы қадамдағы ақша түсімнің шамасымен;
жұмсалумен (жылыстауымен) – осы қадамдағы төлемдерге тең;
сальдо (актив балансы, нәтиже) – түсім мен жұмсалу
Ақша ағыны (CF) әдетте кәсіпорынның әртүрлі қызметтер ақша
инвестициялық қызметтен ақша ағыны Fu (t);
операциялық қызметтен ақша ағыны F0 (t);
қаржы қызметтен ақша ағыны Fk (t).
Операциялық қызмет – кәсіпорынның, ұйымның табыс табу жөніндегі
Инвестициялық қызмет – ұзақ мерзімді активтер мен қаржы
Қаржы қызметі – меншікті капител мен қарыз қаражаттарының
Әр заңда тұлға ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп
ағымдағы есеп беру кезеңіндегі түсетін және талап етіп
есеп беру кезеңі бойынша кәсіпорынның операциялық, инвестициялық және
Инвестициялық қызмет – ұзақ мерзімді активтерді сатып алу
Инвестициялық қызметтердің нәтижесінде пайда болған ақша қаражаттары қозғалысының
ақша қаражаттардың түсуі:
негізгі құралдар, басқа да ұзақ мерзімді активтерді және
қаржылық инвестицияларды өткізуден;
басқа заңды тұлғаларға берілген несиелерді алу;
басқа түсімдер.
ақша қаражаттарын алу (отто):
күрделі жұмсалымдар;
негізгі құралдарды, ұзақ мерзімді активтерді және материалдық емес
қаржылық инвестицияларды сатып алу;
басқа заңды тұлғаларға несие беру;
басқа да төлемдер болыптабылады.
Инвестициялық қызметтер бухгалтерлік баланстың ұзақ мерзімді активтерді қосатын
2 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАНЫ ТАЛДАУ
2.1 Инвестициялық жобалардың қолайлығын бағалау
Инвестициялық шешімдерді қабылдау кезінде кілтті этап болып -
Жүріп тұрған кәсіпорында айналымнан тыс актив құралдарының аванс
Рu=ЧП/(ВПБ-КО)×100
Рu – инвестиция рентабельділігі, %
ЧП - Салық және т.б. төлеуден қалған таза
ВПБ – баланс пассив валютасы;
КО – қысқа мерзімді міндеттемелер;
Алынған результат өткен кезең көрсеткіштерімен салыстырылады және айналымнан
Рентабельділікке қайту көрсеткіші инвестицияны сатып алу кезеңін көрсетеді
По=(ВПБ – КО)/ЧП
Нақты жобаларға, ұзақ мерзімге сатып алуда (5 жылдан
тәуекел бары, салынған ақшалай қаражаттың болашақта қайтарылмау мүмкіндігі;
егер ақша бүгін қолда бар болса, онда олар
Халықаралық практикада инвестициялық проектілерді тартудың көптеген тәсілдері бар.
Жоба зерттеулері «жобамен» және «жобасыз» жағдайларды салыстыру бағыттары
Нарықтық экономикада жоба тартымдылығының критериі болып (түсім) салынған
Статистикалық модельдер бағасы факторын ескермейді және бухгалтерлік есеп
Жай түсім нормасы – бұл түсімнің компанияның қаржылық
ПНПЧП/И×100; ПНП=(ЧП+АО)/И×100
Мұнда:
П – жай түсім нормасы (бухгалтерлік),%;
ЧП – таза табыс;
И – жоба инвестициясының шығымы (исходные инвестиции);
АО-амортизациялық аударымдар.
Жай түсім нормасы көрсеткіштері болып инвестицияны сатып алу
По=И/ЧП×100; По=И/(ЧП+АО) ×100
Жай табыс нормасы ретінде инвестицияны сатып алу минималды
1-кесте
№п/п Көрсеткіштер Көлемі
І.
1.
2.
2.1.
2.2.
3.
4.
5.
6. Жай түсім нормасы есебі
Жобадан түсіммың тг.
Инвестициялық шығындар:
Ақшалай шығындар
Ақшалай емес шығындар
Жобадан түсім.
Түсімге салық ставкасы 24%
Жобадан түскен таза түсім (2700=648)
Жобадан рентабельділігі (2052:8100*100)%
10800
8100
5400
2700
2700
648
2052
25,3
ІІ.
1.
2.
2.1.
2.2.
3.
4. Қозғалыс негізіндегі жай түсім нормасы есебі
Жобадан түсім мың.тг.
Инвестициялық шығындар
Ақшалай шығын
Түсімге салық
Жобадан таза ақшалай ағын (10800=6048)
Жоба рентабельділігі, таза көрсетілген
10800
6048
5400
648
4752
78,5
Жай түсім нормасы көмегімен инвестициялық жоба рентабельділігін есептеу.
Бұл түсім негізі болып оның жоба үшін қолайлығы
кейбір шығындардың ақшалай емес мінез-құлқы (аммортизациялық аударымдар);
өткен өтімдіктен түсімдер, жаңалармен өзгертулер;
алынатын табысты қайта инвестициялану мүмкіндігі және ақшаның уақытылы
бір жобаны анықтау мүмкінсіздігі; жай түсім нормасы бірдей,
дүниежүзілік тәжірибеге келесі динамикалық модельдер тараған:
ағымдағы таза баға немесе таза дисконтты табыс (Net
түсім индексі (РГ);
капитал салудың дисконтты кезеңі (РРР);
жобаның ішкі түсім нормасы капиталдың маржалық қолайлығы (Interal
капиталдың маржалық қолайлығын мидифицированный тәсілі (MIRR) [5., 68б].
Инвестициялық жобалардың тәсілдерін нақты қарастырайық. Ағымдағы таза баға
PV=FV/1+rt
Мұнда:
FV – болашақ ақшалай түсімдер бағасы (future, value);
R – дисконттау ставкасы;
T – есептеу кезеңі, жыл (айлар).
Әр түрлі қолайлық көрсеткіштері негізінде дисконтты ставкалар таңдала
орташа депозиттік немесе несиелік ставка (валюталық немесе рубльдік
түсім нормасының нақтылығы инвестор үшін инфляция типінің есебімен
ағымдағы түсім нормасы;
түсімнің альтернативті нормасы.
Дисконт нормасы процент немесе бірлік бөлігінде көрсетіледі. Жоба
Нақты таза ағымдағы баға (NPV) ақшалай түсімдердің нақты
NPV=PV-I
Мұнда,
I – инвестиция сомасы алынған проект реализациясы үшін
PV – ақшалай түсімдердің нақты бағасы.
Дисконтты ставка қолданылады, мұнда PV анықталады тәуекел есебімен
Мысалға, коммерциялық банкке несиелеу пәніне екі проект бизнес-жоспары
Инвестициялық жобадан шыққан мәліметтер
Көрсеткіштер Жобалар
№1 №2
инвестицияланатын құралдар көлемі, млн.т.
эксплуатация кезеңі, жыл
күтілетін ақшалай түсімдер – барлығы
Оның ішінде:
1-ші жыл
2-ші жыл
3-ші жыл
4-ші жыл
4. Дисконтты ставка, %
5. Орта жылдық инфляция типін анықтау 33,12
3
52,8
28,8
16,8
7,2
-
10
9 31,68
4
57,6
14,4
14,4
14,4
14,4
12
9
Жоба өтімділігі негіздемесі: капиталдық шығындар жиыны бір уақытылы
Ақшалай түсімдердің нақты есебі 3 кестеде көрсетілген.
ДМ=1/(1+r)*;
Инвестициялық жобалар бойынша нақты ақшалай түсімнің есебі (PV)
Жыл №1 жоба болашақ ақшалай түсім бағасы (FV)
10% Нақты ақш.т.б.
1.
2.
3.
4.
Барлығы 28,8
16,8
7,2
-
52,8 0,909
0,826
0,752
-
- 26,178
13,876
5,414
-
45,468 14,4
14,4
14,4
14,4
57,6 0,893
0,797
0,712
0,636
- 12,858
11476
10,252
9,158
43,744
ДМ2=1/(1+0,1)2=0,826;
Аналогиялық есептеулер №2 жоба бойынша жүргізіледі. Осыдан барып
NPV1=45.468 – 33.12 = 12.348 млн.тг.
NPV2=43.744 – 31.68 = 12.064 млн.тг.
Жобалар бойынша NPV салыстыру, оның біріншісі екіншісіне қарағанда
Алайда №1 жоба бойынша капитал салымының көлемі 1,44млн.
Жоба өтімділігі кезіңде №1 инициатор қосымша қаржыландыру көзін
Болатын жоба өтімділігінен байланысты капиталдық салым көптеген этаптарда
NPV1 =
Мұндағы:
NPV1 – инвестициялық шығындарды жүзеге асырудағы жобаның ағымдағы
FVt – жобаның жиынтық кезең реализациясы интервалы бойынша
Іt – инвестиция сомасы t жобаның жиынтық
R – жалпы жиын интервалдар саны.
Сонымен бірге, атап өту керек NPV көрсеткіші жобаның
Инвестор үшін жобаның ағымдағы таза құны түсім немесе
ЖА=ТТ+АА-ИШ±ҰҚ
Мұндағы:
ЖА - жобадан түскен таза ақшалай ағым;
ТТ – салық салудан қалған таза табыс;
АА – амортизациялық аударымдар;
ИШ – инвестициялық шығындар (капиталдық салымдар, айналым капиталының
ҰҚ – ұзақ мерзімді қарыз өзгерісі (+өсім; -
Түсім индексінің көрсеткіші келесі формуламен шешіледі;
PV=PV/I
Мұндағы,
PV – нақты ақшалай түсімдердің бағасы;
І – инвестиция соммасы, жоба өтімділігіне жөңелтілген.
Екі жоба бойынша көрсеткіштер қолданылады, олар бойынша түсім
PV2=1.380(43.744÷31.68).
Осыдан, жоба қолайлылығы берілген параметр бойынша бірдей. Жобаның
PI1=
Мұндағы, PV1 – инвестициялық шығындар жүргізудегі түсім индексі;
It – λ – жоба өтімділігі кезеңінде жалпы
PVt – t интервал бойынша жоба өтімділігі кезеңінің
n – жалпы есеп кезеңі кезіндегі интервалдар саны;
r- дисконттау ставкасы.
Егер PI≤0 болса, жоба алынбайды, өйткені инвестор үшін
Салынған құралдар сатып алыну кезеңінің жисконтталғандығы – жобаның
APB=I/PVt
Мұндағы, АРВ – жобаның сатып алынуының дисконтталған кезеңі,
І – инвестиция сомасы, жоба өтімділігіне апарылған;
PVt – t кезеңіндегі орташа қаржылық түсімдер көлемі.
Екі инвестициялық жобалар бойынша капиталдық шығындардың сатып алынуының
№1 жоба бойынша 15,156 млн.тг (45,468:3) тең.
№2 жоба бойынша 10,936 млн.тг (43,744:4) тең.
Орта жылдық қаржылық түсімдер көлемінің тіркемесі бойынша дисконтталған
№1 жоба бойынша – 2,2 жылдық (33,12:15,156)
№2 жоба бойынша – 2,9 жылдық (31,68:10,936)
Бұл мәліметтер №1 жобаның инвестор үшін көп рөл
Ішкі пайда нормасы немесе капиталдық қолайлылығы (IRR) нақты
Бұл көрсеткіш жобаның түсім деңгейін сипаттайды. Капиталды ішкі
IRR=NPV/I×100
Мұндағы, NPV – қаржылық түсімдердің ағындағы нақты бағасы;
І – берілген жоба бойынша инвестициялар.
IRR-дің экономикалық мазмұны болып, жоба бойынша табыстар мен
Ішкі табыс нормасы түсім ставкасы ретінде анықталады, онда
Бұл жағдайда: IRR=s, мұнда NPV=F(r)=0
Әр түрлі уақыттағы капиталдық салымдар осы жоба үшін
Мұндағы, CF1 – жоба өтімділігі бойынша жеке интервалдың
IRR – жоба бойынша ішкі түсім нормасы;
n-жалпы есеп кезеңіндегі интервалдар саны;
t – капиталдың орташа өсу бағасына қарағанда (WACC);
0 – капиталдық шығындар жүргізудегі нөлдік кезең.
IRR-ден жобалар іріктенеді, түсімнің минималды көлемі алынады:
IRR>WACC
IRR>WACC кезінде жоба қолайсыз болып саналады. Алынған жобалар
№1 жоба кезінде жоғарыда көрсетілген мысалда дисконттық ставканы
(33,12 млн.тг). Бұл ставка көлемі 12,43%құрайды [(12.348/33.12×100)÷3]. Ол
№2 жоба бойынша IRR табылады. Ол 9,5% [(12.064/31.68×100)÷4]
№2 жоба IRRорта жылдық инфляция типінен жоғары (9,5%>9,0%),
Кездейсоқ жағдайлар кезінде жобаның салыстырмалылығы, ішкі түсім нормасы
Мысалға, оны салыстыруға болады:
кәсіпорынның эксплуатационды қызмет процесі кезіндегі активтер рентабельділігі деңгейімен;
кәсіпорынның инвестициялық орта табыс нормасымен;
инвестициялаудың түсім нормасының альтернативті түрлерімен (банкке депозиттік салымдар
Түсімнің ішкі нормасының (модификацированный) тәсілі (MIRR).
IRR-дің дамытылған моделі болып табылады. Ол дисконтталу ставкасын
жобадан барлық ақшалай ағымдар, капиталдың орташа баға ставкасына
алынған сомма нақты бағаға бірін ставкада келеді.
табыстың нақты бағасынан инвестициялық шығындардың нақты бағасы алынады.
Жобаның ағымдағы таза құны анықталады (NPV).
жобаның таза құны инвестициялық шығындардың нақты бағасына бөлінеді
Әрбір бағалау тәсілі кәсіпорын мамандарына жобаны талдауға және
Сонымен инвестициялық шешімдер қабылдаудың негізгі критерилері мынадай:
Қолайлы нұсқалардың нақтылығы;
Инфляциядан болған шығын тәуекелі;
Капиталдық салымдардың қысқа мерзімді анықталуы;
Жоба дешевизналары;
Ұзақ мерзімді жобаның тұрақты қаржылық түсімдерін сақтау;
Кәсіпорынның бухгалтерлік есебі бойынша инвестицияның жоғары рентабельділігі;
Дисконттаудан кейінгі инвестицияның жоғары пайдалығы т.б.
Инвестициялық қызметтің ішкі және сыртқы қаржыландыру көздерінің түсім
Қолайлылық есебі, екі инвестициялық жоба бойынша
Көрсеткіштер Жобалар №1 №2
Инвестициялар көлемі
Оның ішінде:
Өзіндік арыз құралдары
Түсім нормасы
Несие үшін пайыздық ставкасы
Түсімге салық ставкасы
Жалпы табыс сомасы
Түсімге салық
Несие пайыздық соммасы
Таза табыс
Таза табыс нормасы
Қаржылық тұтқа қолайлылығы 20,0
-
25
-
24
5,0
1,2
-
3,8(5,0=1,2)
19,0(3,8:20,0×100)
- 20,0
10,0
25
15
24
5,0
1,2
1,5
2,3(5,0=2,7)
23,0(1,3:10,0×100)
7.6[(1-0,24)×(25-15)]
Көрсетілген мысалы бойынша банктен несие алу арқылы таза
«Дастархан» кафесінің инвестициялық жобасы
Курстық жұмыстың тақырыбы инвестициялық жобаларды талдау әдістері болғанына
Инвестициялық жобаның мазмұны – «Дастархан» кафесі.
Резюме:
Жобаның мақсаты
Кәсіпорынды сипаттау
Жоба тиімділігінің көрсеткіштері
Өтім жоспары:
Нарықты сипаттау
Өнімді сипаттау
Өндірістің инвестициялық жоспары:
Тура шығындар
Жалпы шығындар
Қызметкерлер жоспары
Қаржылық жоспар:
Капитал
Кірістер мен шығыстар туралы есебі
Ақша ағындарының қозғалысы туралы есебі
Баланс
Есептелінген салықтар
Қаржылық нәтижелер
Қорытынды
Резюме.
Жобаның мақсаты:
Жобаның мақсаты болып қала тұрғындары мен қонақтарына қызмет
Кәсіпорынды сипаттау:
Берілген жобаны салық салуды төмендету мен қаржылық есепті
Жобаны қаржыландыру үшін қоғамдық тамақтану белгілі салалардың бірі
Өндірісті ұйымдастыру үшін келесілерді иелену қажет:
технологиялық жабдықтар (кофе-автомат, микротолқынды пештер,тоңазытқыштар, бөлшек құралдар, ыдыс);
жиһаз;
интерьерды жақсартуға бағытталған бөлмеге кішігірім жөндеу жұмыстарын жүргізу.
Қызметкерлеріне негізгі талаптар – қажетті кәсіби маманның болуы.
Жоба тиімділігінің көрсеткіштері:
Есептеменің уақыт аралығы: 1...24 ай
Дисконттау ставкасы: 15%
Өтімділік мерзімі: РВР = 1...24 ай
Пайдалылық индексі: PI=1,39
Келтірілген таза табыс: NPV=12000$
Ішкі рентабельділік нормасы: IRR = 9999,0% [7., 5б].
Өтім жоспары:
Нарықты сипаттау:
Өнімді сипаттау
Есептемені жеңілдету үшін ұйғарылып отырған ассортимент өнім типі
Өнімдер тізбегі
Өнім атауы Өлшем бірлігі Баға, тенге Баға, $
Кофе шыны аяқ
Балмұздақ өлшем
Коктейлдер 100г
Пирожное дана
Бутербродтар дана
Ыстық тамақтар өлшем
Десерттік тамақтар өлшем
Алкогольді сусындар бөтелке
Сыра 0,5
Куры - гриль дана
Салаттар өлшем
Шампанское Бөтелке 350.00
Инвестициялық жоспар
Дайындау уақытында келесі жұмыстар көлемін орындау қажет:
«Шағын кәсіпкерлікті қолдау қорынан» несие алу;
Бөлмені жалға алуға келісім шарт құру;
Өндірістік процесін ұйымдастыру үшін қажетті жабдықтарды сатып алу;
Бөлмені жақсарту мен қайта жабдықтауды жүргізу;
Жиһаз сатып алу;
Қызметкерлерді қабылдауды жүргізу;
Шикізат пен шығынды материалдарды жеткізуге келісім шарт құру;
Қоғамдық тамақтану аясында тамақ өнімін сатуға, алкогольдік сусындар
Этаптар тәртібі, ұзақтығы мен құны күнтізбелік жоспарда көрсетілген
Күнтізбелік жоспар
№ Этаптар атауы Ұзақтығы (күн) Басталу күні Аяқталу
(мың. теңге.) Этап құны
($)
1. Несиені ұйымдастыру 15 03.11.2008 17.11.2008
2. Жалға алу келісім шартын құру 5 18.11.2008
3. Жабдықтарды сатып алу 7 18.11.2008 24.11.2008 700
4. Жиһаз сатып алу 7 18.11.2008 24.11.2008 400
5. Бөлмені әрлеу 15 18.11.2008 02.12.2008 250 1680
6. Шикізатты жеткізіп беруге келісім шарт құру 7
7. Рұқсат алу 7 26.11.2008 02.12.2008
8. Өндіріс
03.12.2008
Дайындау уақыты өткеннен кейін өндіріс басталады. Жоба қуаттылығына
Тура шығындар:
Өнім түрінің әрбір бірлігіне тура шығындар есебінің келесі
материалдар атауы;
өлшем бірлігі;
физикалық өлшемде өнім бірлігіне материалдар шығыны;
өлшем бірлігіне бағасы;
өндіріс барысында материалдарды жоғалту пайызы [13., 76б].
Жалпы шығындар
Өндіріс процесінде келесі айлық тұрақты шығындар жоспарланған.
Өндіріс
Атауы теңге $ Төлемдер Аралықта...
Салық төлемдері 11000 0 ай-сайын жобаның барлығы
Бөлмені жалға алу 20000 0 ай-сайын жобаның барлығы
Транспорттық шығындар 3500 0 ай-сайын 2-нен 24 айға
Күзет 7000 0 ай-сайын 2-нен 24 айға дейін
Басқа да шығындар 15000 0 ай-сайын 2-нен 24
Қызметкерлер жоспары
Өндірістік процесін қамтамасыздандыру үшін келесі штаттық кесте қарастырылған:
Өндірісті жіберу алдында қызметкерлерді қабылдауды келесі талаптарды еске
берілген мамандық бойынша кәсіби дайындығы мен квалификациясының бар
қоғамдық тамақтанудың іспеттес кәсіпорынында жұмыс тәжірибесінің болуы;
коммуникабельділік, клиенттермен жұмыс істеу қабілеттілігі;
сауда және қоғамдық тамақтану аясындағы жұмысты реттейтін нормативтік
Қаржылық жоспар
Қаржылық есептемелер үшін келесі шығындар мәліметтері қабылданды:
Жоба басталу күні: 01.11.2008
Ұзақтығы: 2 жыл
Шығыс құжаттары өзекті күні уақытынан жобаның басталу күніне
Жобаның негізгі валютасы: теңге [14., 49б]
Капитал
Жобаны қаржыландыру үшін «Шағын кәсіпкерлікті қолдау қорынан» жеңілдік
Қорытынды
Жүргізілген жобаның қаржылық-экономикалық талдауы көрсетілген жоба жоғары тиімділікпен
Сонымен, сату рентабельділігі өндірістің бірінші жылы 28,24% және
Есептеулер нәтижесінде жоба тиімділігінің келесі интегралды көрсеткіштері алынды:
Өтеу мерзімі: PBP = 1…24 ай
Пайдалылық индексі: PI = 1,39
Келтірілген таза табыс: NPV = 12000 $
Рентабельділіктің ішкі нормасы: IRR = 9999,0 %
Жоғарыда өндірілген инвестициялық жобаны талдап, мен келесі шешімдерге
Біріншіден, оның барлық ресурстары есептелмеген. Қаржылық, материалдық, еңбектік
Екіншіден, жобаның өтелу мерзімінің есебі жоқ, сондықтан бұндай
Үшіншіден, қаржылық коэффициенттер өнделмеген - аралық жабу коэффициенті,
Төртіншіден, жобаның залалсыздық нүктесінің есебі жоқ. Өйткені залалсыздық
Осылайша, мен жобаны талдай отыра осы жобаны өндеушілер
Талдау нәтижесінде инвестициялық жобаны жүзеге асыруын дамыту бойынша
Жобада міндетті түрде ақпараттық ресурстар есебі болуы керек
Міндетті түрде жобаның өтеу мерзімі есебі болуы қажет.
Жобаның қаржылық жоспарында есебі қаншалықты қиын болса да
Қаржылық жоспарда міндетті түрде залалсыздық нүктесінің есебі болуы
Осы жобаларды өмірге енгізу бойынша мамандандырылған фирмаларды құру
Бірақ бұл ұсыныстар шектелген мінезді ұстанады және тек
ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБАЛАРДЫ ТАЛДАУДАҒЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ ЖӘНЕ ОНЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
Іс-тәжірибе инвестициялық жобаларды қарастыру кезінде тиімділіктің сандық критерийлерінің
Жақсы нұсқаны таңдауды келесі ретте орындаған жөн:
1. Қаржы салынуы мүмкін ортаны анықтау ( өндірістік
2. Жоба қатысушысына жіберілетін тәуекел шекарасын белгілеу(жоғары, орташа,
3. Қызмет аясы мен тәуекел деңгейінің сыйымды критерийін
Берілген рет ұтымдылықтың сандық критерийлері негізінде талдау жүргізуге
Ең алдымен жобаларды сапалық сипаттамалары бойынша іріктеу
Сапалық көрсеткіштері бойынша сыйымды жобаларды іріктеген соң, оларды
Ұтымдылық көрсеткіштерін түсіндірудің негізгі проблемалары және оларды шешу
Салымдар көлемі. Ішкі табыстылық нормасының көрсеткіші (IRR) салыстырмалы
Мысал: Компания мұнай өнімдерін жүктеу үшін жеке базаны
8-кесте
Әр жерде орналасқан базалар құрылысы жобасының негізгі көрсеткіштері
Көрсеткіштер Жоба 1 Жоба 2
Инвестициялар, мың АҚШ долл. 370283 17497
Қарастыру мерзімі, жыл 10 10
Дисконттау ставкасы, % 15 15
IRR,% 22 22
NPV, мың АҚШ долл. 119195 4658
Егер жобаны таңдау ішкі табыстылық нормасы критерийі негізінде
Капитал бағасы. Ішкі табыстылық нормасының көрсеткіші (IRR) капитал
Тәуекел деңгейі. Тәуекел деңгейлері әртүрлі жобаларды салыстырғанда (бірақ
Айтылып кеткендей, жобаларды салыстырудан бұрын қатысушыларға тиімді тәуекел
Мысал: Компания екі жобаны қарастырады: бар өндірісті екінші
5 және 6 жобалардың көрсеткіштері
Көрсеткіштер Жоба 1 Жоба 2
Инвестициялар, мың АҚШ долл. 27716 17470
Қарастыру мерзімі, жыл 7 7
Өтелу мерзімі, % 4,7 3,8
IRR,% 19 37
15% ставкадағыNPV, мың АҚШ долл. 2983 9699
Ұтымдылық көрсеткіштері бойынша 6-шы жоба тартымдырақ, бірақ 5-ші
дисконттау ставкасын ескеру: тәуекел деңгейі үлкен жоба табыстылыққа
ішкі табыстылық нормасы (IRR) мен салыстыру ставкасының айырмасы
6-шы жобасы үшін 15% салыстыру ставкасын емес, тәуекелге
Осылайша, жобаларды дұрыс салыстыру үшін 15% ставкадағы 5-ші
Инвестициялар масштабы. Таза ағымдағы бағаның мәні (NPV) инвестициялардың
1 және 2 жобаларға қайта оралайық (кесте 34).
Егер кәсіпорында 1-ші жобаға қажетті сомада қаржыландыру мүмкіндігі
Ресурстардың шектеулігінде және табымтың үлкен көлемін алу емес,
Қойылған проблеманы шешу үшін инвестиция табыстылығының көрсеткішін жобаның
1 және 2 жобалардың табыстылығы
Көрсеткіштер Жоба 1 Жоба 2
Инвестициялар, мың АҚШ долл. 370283 17497
NPV, мың АҚШ долл, 119195 4658
Инвестициялар табыстылығы, % 32 27
Осылайша, инвестициялар табыстылығының көрсеткіші салынған ақшаға едәуір үлкен
Жобалардың өмір сүру мерзімі. Ұтымдылық көрсеткіштері жобаны қарау
3-ші және 4-ші жобалардың көрсеткішін әртүрлі қарастыру мерзімдерінде
3 және 4 жобалардың әртүрлі мерзімдегі негізгі көрсеткіштері
Көрсеткіштер Жоба 3 Жоба 4
Инвестициялар, мың АҚШ долл. 36965 36731
Қарастыру мерзімі, жыл 4 10
Дисконттау ставкасы, % 15 15
IRR,% 29 51
NPV, мың АҚШ долл. 29476 66278
Егер берілген ақпарат негізінде қорытынды жасаса, 4-ші жоба
егер қысқа мерзімге берілген жоба шын мәнінде кейін
егер қысқа мерзімді жоба таңдалған болжамдық көкжиегінің соңында
Соңғы таңдаудың критерийлері. Бұл жобаларды салыстырмалы талдауда туындауы
инвестициялық жобаларды қабылдау критерийлерін анықтау;
инвестордың басыңқы критерийін үлкен деңгейде қанағаттандыратын ұтымдылық көрсеткішін
Жоба қатысушылары үшін тиімді инвестициялық жобаларды қабылдау критерийлері
жобаны іске асырудан түсетін табыстың үлкен сомасы;
салынған ақшаға табыстың үлкен нормасы;
салынған ақшаның жоғары өтімділігі;
инвестициялау тәуекелдерін минималдау.
Жоба қатысушыларының критерийін анағұрлым жоғары деңгейде қанағаттандыратын ұтымдылықтын
Егер қатысушыға басымдық ретінде жобаның жоғары өтімділігі саналса,
Егер инвесторда ұсынылған жобалардың кез-келгенін жүзеге асыруға мүмкіндік
Инвестордың ресурстары шектеулі болса, басымдық критерий болып ішкі
Жоғары тәуекелді жобалар болғанда ішкі табыстылық нормасын таңдаған
Жаңа технологиялар мен тауарлардың моральдық тозуының жоғары тәуекелі
Сурет 2. Жобаларды таңдау және оларға сәйкес ұтымдылық
Нұсқалар олардың жүзеге асырылуының ұйымдастырушылық, құқықтық және өзге
NPV негізгі кемшілігі жоба тәуекелдердің анықтаудың мүмкін еместігі
жобаның тұрақтылық деңгейін бағалау үшін IRR қолдану (IRR
салыстыру ставкасына тәуекел үшін сыйақы беру;
жоба тәуекелдерін арнайы тәсілдердің көмегімен талдау.
Осылайша, баламалы инвестициялық жобалардың салыстырмалы ұтымдылығының негізгі
ҚОРЫТЫНДЫ
Курстық жұмысты жазу арқылы аталмыш тақырыптарға қатысты мынадай
Инвестициялық жоба (investment project) - алға қойған
Инвестициялық жобалардың топтастырылуына жалпы үйлесу көз-қарасынан келесі белгілерді
жоба типі - жобаның іске асырылуы жүзеге
жоба масштабы – моножоба, мультижоба, мегажоба (моножоба –
жоба түрі – жобаның пәндік аумағының мінезі бойынша
жобаның ұзақтығы – жоба циклінің жүзеге асу уақытының
Өнеркәсіптік ұйымдарда инвестициялық жобалардың топтастырылуын құру сұрағы тәжірибеде
Инвестициялық шешімдерді қабылдау кезінде кілтті этап болып -
Инвестициялар инновациялық, конверсиондық, реабилитациялық, бизнес-процестердің реинжинирингі, сапаны жалпылама
Жүзеге асыру масшатабы бойынша жобалар ұйымның барлық деңгейінде
Циклдың ұзақтығы бойынша жобалар жалпы жағдайлар сияқты қысқа
Инвестициялық жобалар келесі топтастыру белгілер негізінде ажыратылады:
жобалау объектінің деңгейі бойынша;
бағалау кезеңінің ұзақтығы;
жобаның нақтылығы (жуық немесе толық, жете);
серпінділік (динамикалық);
оңтайландыру критерийлері (пайымдау негізі).
Инвестициялық қызмет – ұзақ мерзімді активтерді сатып алу
«Дастархан» кафесінің жүргізілген инвестициялық жобасының қаржылық-экономикалық талдауы көрсетілген
Есептеулер нәтижесінде жоба тиімділігінің келесі интегралды көрсеткіштері алынды:
Өтеу мерзімі: PBP = 1…24 ай
Пайдалылық индексі: PI = 1,39
Келтірілген таза табыс: NPV = 12000 $
Рентабельділіктің ішкі нормасы: IRR = 9999,0 %
«Дастархан» кафесінің инвестициялық жобасын жүзеге асыруын дамыту бойынша
Жобада міндетті түрде ақпараттық ресурстар есебі болуы керек;
Міндетті түрде жобаның өтеу мерзімі есебі болуы қажет;
Жобаның қаржылық жоспарында есебі қаншалықты қиын болса да
Қаржылық жоспарда міндетті түрде залалсыздық нүктесінің есебі болуы
Осы жобаларды өмірге енгізу бойынша мамандандырылған фирмаларды құру
Жобалардың салыстырмалы ұтымдылығын анағұрлым нақты көрсететін көрсеткіш ретінде
Қазақстанның кемеліне жетіп, өркендеуі үшін инвестициялық жобалардың
ҚОЛДАНЫЛҒАН КӨЗДЕР ТІЗІМІ
Бланк И.А. Основы инвестиционного менеджмента. Стереотип-М: ОМЕГО-Л Т-1-2008
В.В. Мыльник. Инвестиционный менеджмент. Учебное пособие для ВУЗов
Риммер М.М. Экономическая оценка инвестиций. Учебник 2-е изд
Қабылбеков М.Ғ.// Вестник ҚазНУ. Серия экономическая – 2007
Тулеубаева М.К. ҚР инвестициялық қызметінің талдауы//ҚазҰУ хабаршысы. Экономика
Аканаева Т.А., Букенов А.Ж. Копоративтік қаржы. Қарағанды 2004.
Методические рекомендации по оценке эффективности инвестиционных проектов и
8. Колтынюк Б.А. Инвестиционные проекты
9. Крущвиц Л. Финансирование и инвестиции.
10. М. Г. Лапуста, Ю. Л. Старостин “Малое
11. Мамырова М.К. Эффективность инвестиций в промышленном производстве:
12. Шапиро В. Д. и др. Управление проектами.
13. В.П.Савчук, С.И. Прилипко, Е.Г. Величко. Анализ и
14. Смирнов А.Л. Организация финансирования инвестиционных проектов. -
15. «Бизнес-план». М. Дека, 1997 г.
16. Идрисов А.Б., Картышев С.В., Постников А.В. Стратегическое
17. «Вестник по налогам и инвестициям» №11-12,2001г.
18. Г. Джоунс “Торговый бизнес; как организовать и
19. Т. А. Слука “Энциклопедия малого бизнеса, или
20. Әлжанова Н.Ш. Баламалы инвестициялық жобаларды талдаудағы ұтымдылық
29
Жеке жұмыс орындары
Салалар
Өнеркәсіптік ұйым
Цехтар
Ұзақ мерзімді
(3жылдан жоғары)
Ортамерзімді
(3 жылға дейін)
Қысқа мерзімді
(1 жылға дейін)
Иннова-циялық
Әлеуметті-техникалық
Жоба түрлері
Конвер-
сиондық
Реабилита-циялық
Бизнес-про-цестердің ре-инжинирингі
Сапаны жалпылама басқару
Басқа-лары
Ұйымдық-басқарушылық
Ақпараттық
Интегрирлен-ген
Басқалары
Жоба типтері
Жобалар масштабы
Жобалар циклінің ұзақтығы
n
i
n
j
It/(1+r)t
1
1
FV/(1+r)t
PV/
n
i
1
(It/(1+r)t)
n
i
0
CF1/
0
(1+IRR)
Инвестордың басымдықтары
Ұтымдылық көрсеткіштері
Табыс мөлшері
Қаржыны пайдалану ұтымдылығы
Өтімділік
Тәуекелдердің төмендеуі
NPV
IRR немесе инвестициялардың табыстылығы
Өтілу мерзімі