Ақмола облысының туристік-рекреациялық ресурстарына рекрециялық баға беру
Кіріспе
1-бөлім. Рекреациялық ресурстарды пайдаланудың теориялық негіздері
Туристік сала дамуындағы рекреациялық ресурстардың рөлі
1.2 Туризм дамытудағы рекреациялық ресурстарды пайдаланудың экономикалық тиімділігінің көрсеткіштері
1.3 Рекреациялық ресурстарды игерудегі шетелдік тәжірибе
2-бөлім. Ақмола облысының рекреациялық ресурстары: жағдайы мен игерілу дәрежесі
2.1 Ақмола облысының табиғи рекреациялық ресурстарының қазіргі жағдайы
2.2 Әлеуметтік-экономикалық рекреациялық ресурстары
2.3 Ақмола облысының рекреациялық ресурстарды игеру дәрежесі
3-бөлім. Ақмола облысында туристік рекреациялық ресурстарды пайдалану тиімділігін арттыру
3.2 Туристік қызметтерді экологияландырудың негізгі бағыттары
3.1 Әлеуметтік-экономикалық ресурстарды пайдаланудың тиімді жолдары
3.3 Туризмдегі рекреациялық ресурстарды пайдаланудың болашақ көрсеткіштері
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Туризм – әлемдік экономиканың құлдырауды білмейтін, ең тұрақты дамып
Туризм еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуын жеделдетумен қатар өлкеміздің абырой-беделін арттыруға
Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты – бұл Ақмола облысының мәдени,
Негізгі мәселелеріне Ақмола облысының тарихи-мәдени, табиғи ресурстарды пайдаланудағы мәселелерін
Осы тақырыпты таңдаған себебім, туризмді дамытуда маңызды орын алады.
Туризм кәсіпкерлікпен, іскерлікпен айналысу үшін даму болашағы зор экономика
Бұл тақырыптың өзектілігіне келетін болсақ, Ақмола облысының туризмді дамытуға
Ең бастысы қазақ қонақжай халық ретінде туризмге нағыз керек
Қонақтардың көбейгені жатар орын мен тамақтандыру, мәдени және байланыс
Ақмола облысы Қазақстанның орталығында дала аймағында орналасқан. Қазақ қатпарлы
Жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттерден және
Кіріспеде тақырыптың өзектілігі негізделенеді және дипломдық реттеудің мақсаты мен
Бірінші бөлімде рекреациялық туристік ресурстардың мәңі мен маңызы ашылады
Жұмыстың теориялық-әдістемелік негізі – туристік рекреациялық ресурстарды пайдаланудың көпжылдық
Дипломдық зерттеуде нормативтік және заңшығарушылық құжаттар, мақалалар, кітапхана құжаттары
1-бөлім. Рекреациялық ресурстарды пайдаланудың теориялық негіздері
Туристік сала дамуындағы рекреациялық ресурстардың рөлі
Рекреациялық әлеуетінің маңызды құрылымдық бөлімі рекреациялық ресурстар болып
Рекреациялық ресурстар рекреациялық қызметінің территориалдық ұйымдастыруына, қалыптасуына, олардың мамандыруына
Рекреациялар табиғи алғышарттар қасиеті ең алдымен табиғи-территориалдық және аквалдық
Табиғи-рекреациялық ресурстар – бұл табиғи денелер, көріністер, процесстер және
Берілген анықтама өз мәнісінде әділ және мәдени-тарихи рекреациялық
Рекреациялық ресурстар мағынасында адамның физикалық және рухани денсаулығын қалпына
Н.С. Мироненконың пікіріне сай, рекреациялық ресурстар – бұл
Олар бірнеше қасиеттерге ие. Біріншіден, олар тарихи, яғни рекреациялық
Тиісінше, рекреациялық ресурстардың 2 түрін айқындайды – табиғи және
Тарихи рекреациялық ресурстар мағынасында тарихи-территориалдық кешендер, олардың компоненттері мен
Мәдени-тарихи ресурстар өзіне келісілерді енгізеді:
Адамның танымдық қажеттілігін қанағаттандыра алатын қоғамның материалдық құндылықтары (тарих
Өнердегі, мәдениеттегі, ғылымдағы, мемлекеттік-қоғамдық өмірдегі қоғамның рухани жетістігі.
Рекреациялық ресурстар үшін әр түрлі табиғи және мәдени орталардың
Статистикалық тұрғыда ең тартымды өлкетану аудандары, әр түрлі орталардың
Рекреациялық ресурстар көпте өз кезегінде территорияны әлеуметтік-мәдени игерудегі міндетпен
Рекреациялық ресурстар сыйымдылыққа ие – яғни табиғи және экологиялық
Рекреациялық әлеует-рекреациялық ресурстардың бар болуымен анықталатын нақты және
Сонымен қатар, рекреациялық әлеуетті табиғи және экологиялық тепе-теңдік жағдайын
Қазіргі уақытта матрица көмегімен перспективті және қазіргі замандағы дамудың
Сонымен қатар, рекреациялық кадастр қажет. Рекреациялық кадастр – бұл
Туристік ресурстар мөлшер саны бойынша шекті және сапалы болып
Туристік ресурстар – туризм мақсатында адамның қажеттілігін қанағаттандыра алатын
Туристік ресурстар – физикалық күштің дамуына және қалпына келуіне
Сонымен қатар рекреациялық және туристік ресурстардың табиғи, емделу және
Табиғи емделу ресурстар – қорғауда және қолдануда өз ерекшеліктері
Туристік ақпараттық ресурстар – саяхат уақытында, саяхатқа дайындалған кезде
Белгілі бір территориялардың туризм дамуы үшін қолайлығы мен
Қазіргі заманғы туризм осы ресурстардың орналасу ерекшеліктері мен сапасын
Л.А.Багрова, Н.В.Багров, В.С.Преображенский анықтамасы бойынша табиғи ресурстар бұл –
ҚР Статистика агенттігінің жіктемесі бойынша табиғи ресурстарға парк, мемлекеттік
Парк – ағашты, көкмайсалы алабы бар, табиғи және мәдени-рекреациялық
Мемлекеттік табиғи қорық – табиғи процестерді, бір үлгідегі және
Мемлекеттік ұлттық табиғи парк – ерекше экологиялық, рекреациялық және
Мемлекеттік табиғи резерват – ландшафттық және биологиялық алуан түрлілікті
Хайуанаттар паркі – хайуанаттар паркіне бөлінген, туристердің келуіне ашық
Шипажай ісі бойынша туристік ресурстар объектілер ретінде үшке бөлінеді:
Туристік ресурстар кешенінде тұрғылықты пунктерде және аралық территорияларда орналасқан
Әлеуметтік-экономикалық ресурстарға тарихи-мәдени нысандар (ескерткіштер мен ескерткіш жерлер, мұражайлар,
Материалдықтар өндіріс құралдарының жиынтығын және қоғамның дамуының әр тарихи
Тарих пен мәдениет ескерткіштерін маңызды белгілер бойынша бес негізгі
Археология ескерткіштері – бұл қалашықтар, қорғандар, ежелгі баспаналар, бекіністер,
Архитектура мен құрылыс ескерткіштеріне тән объектілер: архитектуралық ансамбльдер мен
Өнер ескерткіштеріне монументалды, бейнелеу, безендіру-қолданбалы және өнердің басқа да
Құжатты ескерткіштер – мемлекеттік билік пен мемлекеттік басқару органдарының
Әлеуметтік-экономикалық рекреациялық ресурстарға адамдардың тарихы, мәдениеті мен қазіргі қызметімен
Туризм мақсаты үшін қолайлы табиғи және әлеуметтік-экономикалық жағдайлары бар
Туризмнің әр түрінің ресурстары спецификалық сипатқа ие. Санаториялы-шипажайлы демалыс
Табиғи кешендердің туристік-рекреациялық ресурстар тобына өтуі келесідей жүргізіледі:
1) Табиғи кешендер шынайы құрылымдар болып табылады, туристік сұраныстың
2) Туристік сұраныстың пайда болуы табиғи кешендердің зерттеу мен
3) Қоғамдық қажеттіліктердің іс-әрекетімен құралдар мен еңбек енгізу күшімен
4) Туристік сұраныс көлемінің ұлғаюы қасиеттері аз табиғи кешендердің
Туристік-рекреациялық ресурстар – тарихи ұғым, өйткені ғасырдан ғасырларға ресурстардың
Туристік-рекреациялық ресурстардың маңызды сипаттамаларына келесілер жатады:
1) Қорлардың көлемі (минералды су дебиті, құнды рекреациялық территориялар
2) Ресурстардың таралу ауданы (жағажай өлшемі, территорияда судың,
3) Мүмкін пайдалану кезеңі (жағымды климат кезеңінің, шомылу кезеңінің
4) Ресурстардың көп бөлігінің территориялы қозғалмайтындығы;
5) Салыстырмалы түрде төмен болатын капиталсыйымдылық және пайдалану шығындарының
6) Табиғатты саналы пайдалану нормаларын сақтауда және
Қазіргі кезде демалыс пен туризм ресурстарының мынадый жіктемесі де
Туристік-рекреациялық ресурстар туризмнің территориялық ұйымдастырылуына, туристік аудан мен орталықтың
Елдегі туристік-рекреациялық қызметті территориялық ұйымдастырудың ғылыми негізделген ұзақмерзімді болжау
1.2 Туризм дамытудағы рекреациялық ресурстарды пайдаланудың экономикалық тиімділігінің көрсеткіштері
Қазіргі уақыттағы туристік ресурстарға баға берудің түрлері оның мөлшер
Туристік ресурстардың біртұтас кадастрдың болмауы баға беру аумағында мамандар
Әңгіме өлшенуі мүмкін бола алатын туристік ресурстардың нақты экономикалық
«Егер өлшеуге болмаса, онда жақсартуға да болмайды» (Том де
«Сіз айтып тұрған затты өлшей алсаңыз, яғни сіз біліп
Бұл мәселелер В.В. Покишевскийдің «Табиғи ресурстардың шаруашылық бағалануы және
Көрсетілген жұмыстарды, туристік ресурстардың сапалы физикалық-географиялық сипаттамалардан басқа, олардың
- табиғи-рекреациялық ресурстардың сыйымдылығы (млн.адам–күн/жыл )
- танымдық рекреациялық ресурстардың сыйымдылығы (млн.адам–күн/жыл )
- табиғи кешендерге туристік жүк (адам/км
Бұл көрсеткіштер территорияның туристік аудандыруы үшін негіз болды және
Жылжымайтын мүлік, интеллектуалды меншік, бизнес және әр түрлі объектілерді
Туристік ресурсті қолданудың қандай да бір құқықтық шектеулері болса,
«Ресурс» сөзі (фр. ressourse) «ақшалай заттар» ретінде аударылады. Егер
Туристік ресурстардың, сонымен қатар мәдени мұра объектілерінің экономикалық бағаланы
«Өзен - көл – теңіз - арық» ресурсімен су
Әр ресурс тозады деген болжауды көңілге алсақ, оның экономикалық
а) туристік ресурстің потенциалды сыйымдылығы (өлшемі) – тұтынуда еш
ә) ресурстің тұтынушылық сыйымдылығы – көлікті, маусымды, тұтынуда
Ресурстің тұтынушылық сыйымдылығын келесі формула бойынша шешуге болады:
Rp=R0-∑mi=1Ki
Ki – 1 ден m дейін өзгеретін ресурс тұтынуда
Ресурстің тұтыну сыйымдылығының өлшемі оны тұтынудың еселігі (аптасына екі
Туристік ресурстар құнының есеп айырсудың теориялық негізі келесі көрсеткіштер
Туристік ресурстің автономдық нарықтық құнын тек егер қазіргі уақытта
Ресурстарды қолданған кезде олардың құны нақты тұтынушыға, қызметтің
Ресурстарды қолданудағы теориялық құнын осы формула бойынша шешуге болады:
Ris=Ar+-∑ni=1 Si*ki,
Ar – автономдық нарықтық құн;
Si – қосылған құн;
i – ресурс құнын көбейту факторларының саны;
ki – құнды көбейтудегі әр фактордың үлес салмағы;
Формуладағы Ris параметрі өз экономикалық мәнінде туристік рента болып
В.М. Козыревтің есептеуі бойынша, туристік рента өзімен туристік ресурстардан
Алдында көрсетілгендей, пайдаланудағы ресурс құнын бағалау принципті қолдануы туристік
Туристік рента өзінің экономикалық табиғаты бойынша – бұл туристік
Онда туристік ресурстардың құнын ренттік төлемдердің өлшемімен үйлестіруге болады:
- туристік ресурстарды тұтыну көлемінен төлемдер;
- пайдадан белгіленген төлемдер;
- рентабельді нормадан белгіленген төлемдер;
Ең нақты (практика жүзінде ең қиыны) ресурсті тұтынудың көлемінен
Егер бұндай норма бекітілмеген болса немесе ресурсті қолдану ешқандай
Егер берілген ауданда берілген ресурстарды тұтынуы үшін алымдар, төлемдер
Белгіленген төлемдерді қолдануымен туристік ресурстар құнының бағалануы жеңіл, бірақ
В.М. Козыревпен ұсынылған 10% өлшемінде туристік ресурстар үшін төлемнің
Туристік ресуртардың құнын бағалаудың басқа әдістері де (мендік, инвестициялық
Туристік ресурстің құндық бағасының тура экономикалық формасы туристік рента
Туристік ресурстардың құндық бағалануы үшін шығу базасы Біртұтас туристік
Туристік ресурстардың құндық бағасы оларды тұтынуы үшін төлемдер мен
Осылайша, нарықтық экономика жағдайында туристік ресурстардың сапалы анықтамалары («бай»,
Табиғи ресурстарды тұтынуы ретінде туризмнен түсетін экономикалық зақымды бағалау
Экологиялы-экономикалық зақымның көлемін әр түрлі аудандағы зияндар, жұмсаулар, шығындар
U=∑ni=1Ui=∑nj=1 Xi*Pi,
Ui – факторларының әсер етуінен экономикалық зардаб i =1,2,3,
Xi – факторлар әсерінен натуралды өзгерулер j = 1,
Pi – берілген факторлардан зардаптың ақшалай бағасы.
Көрсеткіштердің құндық бағалау зардабы келесі негізгі факторлар есебімен есептеленеді:
- ауыру нәтижесінде табыстың жоғалануы;
- медициналық қызмет көрсету үшін шығындар;
- ресурстардың өндірісі мен қорғалуы үшін шығындар;
- топырақ құнарлығын қалпына келтіру үшін, орман, су және
- мәдени мұра объектілердің бұрынғы қалпына келтіру
- флора мен фауна және т.б. объектілердің қалпына келтіру
Рекреациялық ресурстар – туризм, демалу, емделу мақсатында қолдана алатын
Олар рекреациялық аудандар мен орталықтардың қалыптасуына, олардың экономикалық тиімділігіне,
Табиғи жағдайлар мен ресурстарды қолдану үшін олардың бағалануы керек.
- бағалау объектілерін атап кету – табиғи кешендерін, олардың
- бағалау өтіп жатқан позициядан субъектті
- субъеттің қасиеттерімен, зерттеудің мақсатымен және масштабымен анықталатын
- градацияның бағалау шкала параметрлерін өңдеу. Шкалалар
Табиғи ресурстарды бағалаудың үш түрі бар. Медикалық-биологиялық, психологиялық-эстетикалық және
Кешенді бағалау әдісте шартты қызулардың (тиімді) жүйесі қолданылады. Олармен
17 мен 23 С аралығында жатқан көптеген адамдар үшін
Климаттық ресурстарды медициналық-биологиялық бағалаудың келесі тиімді әдісі – кешенді
Барлық сан-алуандық ауа райының 16 классын бөлетін классификация көмегімен
Адам ағзасының терренкурасына энергетикалық жүк бойынша қиындықтың үш категориясына
а) әлсіз жүк – ауыр сырқаттарды өткеннен кейін, оңалту
б) орташа жүк – ремиссия кезеңіндегі ескі аурулармен демалушыларға
в) ауыр жүк – дені сау адамдарға және
Терренкура әдетте горизонталдық учаскелердің өрмен алмасуы әдісімен қиылысқан төңірек
Спорттық туризм үшін бедердің бағалануы: жаяу туризм, таулы туризм
Жаяу туризм - категориялық жорықтар жазықты, тау алды және
Таулы туризм және альпиизм - таулы туризм 1000 метрден
Курортты қонау кезінде таушаңғы маусымның ұзақтылығына үлкен көңіл бөлінеді,
Трассаны салған кезде шаңғышылардың қауіпсіздгін қамтамасыз ету керек.
Шаңғышылардың сырғанаудың үш аймағы бөлінеді:
көтергіш құрылғылармен жабдықталған оқу түсірулер, трассалар және баурайлар;
трасса тысындағы түсірулер, негізгі трассадан басқа жаққа ауытқуы немесе
3) туризмнің биік таулы шаңғының аймағы. Көліктік жабдықтар қолданады
Пайдаланатын жерлерді бағалаған кезде табиғи кешеннің құндылығын шарттайтын негізгі
Сан-алуандық деңгейі қарастырылатын табиғи кешенде өсетін өсімдіктер санымен, оның
Ландшафтты-рекреациялық әлеует – бұл туризм және рекреация үшін берілген
1.3 Рекреациялық ресурстарды игерудегі шетелдік тәжірибе
Дүние жүзіндегі ірі туристік орталықтар болып табылатын елдер туризм
Шетелдік елдердің қызмет көрсету сапасы өте жоғары болғандықтан және
Ақпараттық технологияның жетістіктері туризм индустриясында да кең қолданысқа ие.
Көлік инфрақұрылымы туристік ресурстарды пайдалануда маңызды рөлге ие. Шетелде
Шетелде демалу үшін қала сыртына, жағажайға бару міндетті емес.
Әлемнің дамыған елдерінде және ірі қалаларында экологиялық проблемаларды шешу
Мысалы, Еуропаның бірқатар елдері Еуропалық Одақтың (ЕО) қоршаған ортаны
Қазіргі уақытта ЕО комиссиясы материалдарды жинау, өңдеу, қалпына келтіру
Қазіргі уақытта дамыған елдерде сапалы қалалық кеңістікті құруға, экологиялық
Мәдени жағынан дамуды, демалуды, спорттық іс-шараларды қамтамасыз ету мәселелері
Шетелде туристік индустрия туристік ресурстар базасына негізделеді. Бұл база
Қоршаған ортаның туризм базасы ретінде мәні жоғарылап келеді. БТҰ
Саяхаттарға сұраныстың ойдағыдай көтерілуі индустриалды дамыған елдердегі туристік орталықтардың
Материалды базаны рекреациялық жоспарлау территорияны өзгеше қалыпқа келтіру бойынша
Ауа, жер үсті мен грунт суы, жағажай мен ормандар
Шетелде жергілікті ландшафт пен архитектура ескерткіштерін туристік мақсатта саналы
Осылай, жаңа туристік жоба қоршаған орта жағдайын мүмкіндігінше жақсартып
Салауатты өмір салтын ұстау тенденциясы арқасында отельдер спорттық тренажерлермен
Көрнекті орындарға барып көру. Әлемдегі табиғи, тарихи-мәдени көрнекті орындарды
Отель-мұражайлардың, яғни әлемдік стандарттарға сәйкескелетін, бірақ ескіліктің қайталанбайтын бейнесін
Экотуризмнің негізгі мақсаты – қоршаған ортаны сақтау. Экотуризмді ұнатушыларға
Танымдық мақсатта қыдырушы туристердің ең көп ағымы Еуропаға, Азияға,
Танымдық туризмге қызығушылықтың артуымен байланысты мәдениет ескерткіштерін қорғау мәні
Тақырыптық туризм басқа туристік мотивтерден жоғары тұратын нақты құбылысқа,
Әлемде туристер зерттемеген жерлер аз қалды. Нағыз романтиктерді Жердің
Туризм бейбіт, тыныш ортада ғана тұрақты дамиды: саяхатшылар толық
Дүниежүзілік мәдени және туристік қызметті үйлестіру мен стандартизациялауға ЮНЕСКО
Мәдениет пен туризм саласындағы әртүрлі ұйымдардың ұтымды ынтымақтастығын қамтамасыз
1) Туристік ресурстар тізімін дайындау; әсіресе, мәдени, тарихи, табиғи
2) Негізгі туристік аймақтарды және туристік мақсаттағы орындарды анықтау,
3) Жасанды және табиғи, материалды және материалды емес объектіліер,
4) Жергілікті халық пен туристерді аймақтың мәдени құндылықтарын сыйлауға
Мәдениет пен туризм дамуының жаңа концепциясын біртіндеп бекіту процесінің
Халықаралық туристік саясат шешімдер мен шаралар түрінде халықаралық туристік
Кесте.1.1
Халықаралық ұйымдар[27]
Туризмнің дәстүрлі түрлерін дамыту үшін жаңа әдіс мысалы ретінде
Туризм және саяхат бойынша Шығыс Мичиган университеті дәстүрлі мұра
Ирландия – Британдық аралдар тобындағы көлемі бойынша екінші Атлантика
Ирландия үлкен мөлшер сандық табиғи-рекреациялық ресурстарға ие. Соның ішіндегі
Мүмкін, жақында бұл үстірт Ұлттық парк болады. Биіктігі 700
Қарастыратын мемлекеттің территориясы жақсы суландырылған. Шеннон өзені британдық аралдардағы
Ирландияда спелеотуризм үшін жарамды бірнеше үңгірлер бар: Эайлуии, Крэг,
Аң аулаудың келесі түрлері мүмкін: дәстүрлі әуесқой, спортты, жаяу,
Ирландия – жазықты мемлекет және оның территориясы гольф ойыны
Бұрыннан белгігі болғандай Ирландиядағы туризмнен табысы 1 миллиард ирландтық
Ирландияда адам қолымен жасалған және табиғатпен берілген ресурстарды пайдалана
Bord Failte (Ирландияның туризм бойынша кеңесі) мәліметтері бойынша басты
Ирландияның турбизнесі инвестициялардың жартысын жеке сектордан алады, ал
Ирландияны туризмді дамыту үшін өте перспективті мемлекет деп атауға
- Оның ең бірінші перспективті түрі-ағылшын тілін үйрену мақсатындағы
- Қазіргі уақытта кельттармен байланысты барлық нәрселер өте танымал.
- Ирландия басқа мемлекеттерге қарағанда ақпараттық технологиялар саласында программистер
Басты бөгет – Ирландиядағы жергілікті үкімет жағынан туризм қолдауы
Және, Ирландиядағы туризм дамуы жолындағы үшінші бөгет-уақыт. Ирландияда туризм
2-бөлім. Ақмола облысының рекреациялық ресурстары: жағдайы мен игерілу дәрежесі
2.1 Ақмола облысының табиғи рекреациялық ресурстарының қазіргі жағдайы
Мемлекеттік реттеудің теңбе-тең және әрекетті құралдарын қолдану мен іздестіру
Мемлекет Президенті Н.Ә. Назарбаевтің Қазақстан халқына Жолдауының іске асырылуында,
Территорияның оңтүстік ауданында көліктің игеруі мен әлсіз ел қондыруына,
Ақмола облысы Қазақстанның орталығында дала аймағында орналасқан. Қазақ қатпарлы
Физикалық-географиялық шешім туризм және демалудың әр түрлі түрлерін ұйымдастыру
а) Демалудың барлық қысқа мерзімді түрлері мен ұзақ мерзімді
ә) Барлық қысқа мерзімді индивидуалды және топтық демалыс үшін
б) Демалыс үшін аз қолайлы жағдайлармен ландшафттар (1 балл),
Аттрактивтілік деңгейі бойынша ландшафттардың түрлерінің классификациясы мен Ақмола облысының
а) Ең тартымды рекреациялық ресурстар Щучье, Зеренді, Сандықтау Қорғалжын,
ә) Туризмнің жеке түрлерінің дамуы үшін Ақкөл, Бұланды, Еңбекші,
б) Топтық туризм үшін ең аз тартымды облыстың Атбасар,
Туризмді дамыту үшін табиғи және антропогендік рекреациялық ресурстардың үйлесімдігі
Туристік шаруашылық материалдарының негізінде «Ақмола облысының туризмнің территориалдық ұйымдастыруы»
Табиғи-ресурстік базаның анықталынуы рекреациялық қызметтің дамуы үшін бастапқылық мағынаға
Емделу демалыстың ресурстары хлорид және сульфат суларының шет аймақтарына
Рекреациялық кәсіптің сауықтыру циклімен байланысты облыс тұрғындарының рекреациялық қызмет
Ауданның географиялық орналысуы спорттық туризмнің дамуы үшін өте ыңғайлы.
Экскурсиялық ресурстардың бай әлеуетіне қарамастан туристік айналымның экскурсиялық көрсетілуіне
Туристік-рекреациялық әлеуетінің жиынтығына баға беру шаруашылық дамуының перспективті жоспарлары
Функционалдық аудандыруға сәйкес «Көкшетау» ұлттық паркінің территориясындағы қорық режімінің
Халықтың белсенді демалыс үшін және туристердің табиғи мен тарихи-мәдени
Туристер мен келушілерге қызмет көрсету аудандары ұлттық паркінің жалпы
Қолайлы климаты және емдік қайнар көздері бар елде туризмнің
Туристік маршруттар мен табиғат ескерткіштері.
«Көкшетау» ұлттық паркінің территориясында 13.10.2006 жылдан №990 ҚР Үкіметінің
а) Шалқар өңірлік бөлімшесі – «Два брата», «Обозрение», «Расколотая»,
б) Зеренді өңірлік бөлімшесі – «Зеленый мыс», «Малиновый мыс»,
в) Арықбалық өңірлік бөлімшесі – арша тоғайларымен Имантау көлінің
Бұдан басқа реттелетін рекреациялық пайдаланудың ауданында Айыртау өңірлік бөлімшесіндегі
Парк территориясында 12 туристік маршрут жасаланған, соның ішінде 7
2800 туристерге қызмет көрсетілген, соның ішінде жаяу маршруттарда –
Қонақ үй қызметтері «Тұрпан» демалу базасындағы 4 орындық коттедждерде
Спорттық демалыс үшін жабдықталған волейбол және футбол алаңдары бар,
Судағы демалыс үшін катамарандар және кемелер ұсынылады, қалайтындар «Казачий»
Ұлттық парктің территориясындағы барлық аудандарда қысқа мерзімді демалыс басым.
Ұлттық парктің аумағында орналасқан туристік базалар мен кемпингтер, емделу
- жыл бойы рекреациялық жүктің пульсацясы (анық көрсетілген шын-шілдеаяғы-маусым
- жазғы маусым бойы жүктің апталық пульсациясы (анық көрсетілген
- жүктің ауа райының жағдайынан үлкен тәуелкелдігі, 60 күнге
МҰТП «Көкшетау» Арықбалық өңірлік бөлімшесі Солтүстік-Қазақстан облысының Айыртау
Арықбалық өңірлік бөлімшесінде мемлекет қорғауында 4 табиғи ескерткіш бар:
«Имантау» демалу базасында демалушыларға 2-5 орынды бөлмелер, көл бойынша
Қалайтындар Имантау өзенінің жағасы бойымен «Буян» үңгіріне дайын таулы
Экологиялық-туристік маршрут №1. «Буян» үңгірі.
Саяхат түрі: жаяу.
Ұзақтылығы: 1 күн.
Маршруттың ұзақтылығы: 10 км.
Маршруттың уақыт әрекеті: 20 мамырдан 10 қыркүйекке дейін.
Топтың мөлшері: 20 адамнан артық емес.
Маршруттың жібі: «Имантау» демалу базасы – «Боровушка» демалу ауданы
Биіктіктердің айырмасы – 400м, максималды биіктік – 661 м.
Маршрут оңтүстік бағытындағы Имантау көлі бойындағы аралас орман бойынша
Эколого-туристік маршрут №2. «Горные сопки»
Саяхат түрі: жаяу.
Ұзақтылығы: 1 күн.
Маршруттың ұзақтылығы: 7 км.
Маршруттың уақыт әрекеті: 1 шілдеден 20 қыркүйекке дейін .
Топтың мөлшері: 20 адамнан артық емес.
Маршруттың жібі: «Имантау» демалу базасы – «Ракельского» үңгірі –
Экологиялық-туристік маршрут №3. «Казачий» аралы
Саяхат түрі: сулы (катер). Ұзақтылығы: 3 сағат. Маршруттың ұзақтылығы:
Топтың мөлшері: 12 адамнан артық емес.
Маршруттың жібі: «Имантау» демалу базасы – «Казачий» аралы –
Туристер тобы «Имантау» демалу базасында қалыптасады және «Казачий» аралына
Миллиондаған жыл бойы жер қабығының қозғалысының, желдің, судың, күннің
Жекебатыр тау атауы. Тау келісімінде басында дулағасымен, түнеріңкі қастарымен,
Жұмбақтас туралы аңыз. Жұмбақтас – Бұрабай көлінен шығатын хикметті
Бұрабай көлінің жағасынаналыс емес бірегей шағын орман орналасқан –
Абылай Алаңы да қызықты болып табылады. Осы жерде Абылай
Кеметас шыңы аса хикиметті болып табылады. Сіз тау төбесіне
Оқжетпестен Көгілдір шығанақ жаққа барсаңыз Күміскөл жанындағы шыңды көруге
Егер күміскөл жағынан Жекебатыр тауына қарасақ, таудың төбесінде орманды
Ал егер біз осы Қойтасқа Жекебатыр тауы жағынан қарасақ
2.2 Әлеуметтік-экономикалық рекреациялық ресурстары
Ақмола өңірінің ерекшелігі курорттық аймақтардың (Щучье-Бурабай курорттық аймақ, Зеренді
Кесте 2.1
Орналыстыру объектілерінің және жұмыскерлердің саны, 2006 ж
Орналыстыру объектілерінің саны, бірлік Жұмыскерлердің тізбектік саны, адам
Барлығы Соның ішінде Барлығы Соның ішінде
қала ауыл
әйел еркек
26 22 4 664 464 200
Аудан территорияларының туристік-рекреациялық ресурстармен қамтамасыздығын талдау Ақмола облысының туристік
Бұл тақырыпты аша отырып, мен алдымен Бұрабай курорттық аймағының
Ауылға кіре берісте жолда Бұрабай көлінің жағасында жайлы және
Өңірдің басқа да маңызды мәдени мұра Абылай ханға арналған
Күміскөлден батысқа қарай сары мәрмәр тастан үйіп тасталған шың
Егер Шортан ауылынан шығып, «Оқжетпес» санаториясына барсаңыз, сіздің жолыңыз
Климаттық, балшықпен емделу және бальнеологиялық факторлар, сонымен қатар құмыспен
Кесте 2.2
Ақмола облысындағы туристік саланың қазіргі жағдайын талдау
Мықты жақтары
Әлсіз жақтары
1) Тарих, мәдениет және табиғат ескерткіштерінің, гидрологиялық, зоологиялық, топырақтық,
2) Санаторлы-сауықтыру базалардың, туристік объектілердің және демалу аймақтарының бар
3) Туристік ұйымдар жүйелерінің бар болуы.
4) Туризм дамуы үшін туристік-экскурсиялық базалардың бар болуы.
1) Санаторлы-сауықтыру объектілерінің тозуы.
2) Сумен жабдықтау және коммуникациялардың даму жүйелерінің жоқ болуы.
3) Көптеген тарихи-этнографиялық ескерткіштерінің авариялық жағдайы.
4) Әлеуметтік объектілердің ведомстволық бытыраңқы.
5) Ақпаратпен қамтамасыз ету базаның жеткіліксіз дамуы.
6) Жеңілдікті салық салу мен несиелеудің жоқ болуы.
Мүмкіндіктер
Қауіп-қатерлер
Табиғи-рекреациялық демалу аймақтарының пайдалану деңгейінің өсуі. Әлем тәжірибесін пайдалану
Кадрлық әлеуетін жоғалту. Курорттық аймақтың экологиялық жағдайына зарар келтіру.
Артықшылықтары
Стратегиялар
Нарықтық инфрақұрылымның, жол бойындағы сервистің, туризм және демалу индустриясының
Туризм және демалу инфрақұрылымның дамуы.
Ақпараттық қамтамасыз ету базаларының жасалануы.
Ақмола облысының туристік шаруашылықтары туристік кәсіпорындармен ұсынылған. Облыста туристерді
2.1 Сурет. Ақмола облысындағы туристерді орналыстыру объектілер
саны, 2006 ж
Егер 2005 жылы облыс тұрғындары мен қонақтарына туристік қызметтерді
Қоғамдық тамақтандыру жеткілікті түрде дамыған жоқ, бірақ соңғы жылдары
Облыс қалаларында жас өспірімдер, туристер үшін көптеген ойын-сауық және
«Қазақстан Швейцариясының» негізгі дамуы бірегей табиғи рекреациялық ресурстар
Зерттелетін ауданның табиғи компоненттердің қазіргі жағдайына анализ жасаған кезде
МҰТП «Бурабай» өзіне Щучье-Бурабай курорттық аймақты қосады, бұл аймақтың
Қазіргі уақытта Щучье-Бурабай курорттық аймақ территориясында 111 жер пайдаланушылар,
Туристік қызметті шетел және өңірлік нарықтарда басты жарнама
Кесте 2.3
Туристік қызметтің негізгі көрсеткіштері, 2006 ж
Кәсіпорындар саны, бірлік
Соның ішінде
Барлығы 96
Туристік фирмалармен 18
Туристік қызметпен айналысатын жеке кәсіпкерлер 5
Орналыстыру объектілер 26
Келушілерді орналыстырумен айналысатын жеке кәсіпкерлер 47
Көрсетілген қызметтер мөлшері
Соның ішінде
Барлығы 272403,7
Туристік фирмалармен 9684,1
Туристік қызметпен айналысатын жеке кәсіпкерлермен
2506,0
Орналыстыру объектілермен
170890,6
Келушілерді орналыстырумен айналысатын жеке кәсіпкерлермен 89323,0
Курорттық аймақтың қызмет көрсету саласында 560 объект қызмет етеді
Туризмнің инфрақұрылым объектілерінің жалпы саны артуда. Осылайша, олардың саны
Нәтижесінде туристік қызметтен табыстың өсуі байқаланады. Осылайша, 2006 жылы
Ақмола облысының имиджі жыл сайын басқа өңірлердің әлеуетті туристер
Кесте 2.4
Туризм түрі бойынша қызмет көрсетілген туристер саны
Қызмет көрсетілген келушілер
Соның ішінде
Барлығы 66521
Туристік фирмалармен 12314
Туристік қызметпен айналысатын жеке кәсіпкерлермен 2840
Орналыстыру объектілерімен 24615
Келушілерді орналыстырумен айналысатын жеке кәсіпкерлермен 26752
Туризм түрі бойынша қызмет көретілген туристер саны
Соның ішінде
Барлығы 66521
Кіру 1295
Шығу 500
Ішкі 64726
Астана қаласының бәсекелес артықшылықтары: Астана қаласында барлық орталық Мемлекеттік
2.2 Сурет Астана қаласы бойынша әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер
Астана қала халқының динамика саны, мың адам
Қысқа мерзімнің ішінде Астана еліміздің осы заманғы жедел өсіп
Сонымен қатар, құрылыс материалдары, жиһаз, азық – түлік өнеркәсібі
Әрбір құрылыс салушы өз капиталының бір бөлігін қаланың әлеуметтік
Әлемдік бизнестің, іскерлік туризмнің, халықаралық маңызы бар ғылыми және
Келешекте қаланың дамуы Теміртау, Қарағанды агломерациясы және Щучье-Бурабай курорттық
2.3 Сурет. Астана қаласы бойынша орташа айлық жалақы
Көкшетау қаласының бәсекелес артықшылықтары: 2007 жылы өнеркәсіп өндірістің өсуі
2.3 Ақмола облысының рекреациялық ресурстарды игеру дәрежесі
Ақмола облысы туризмді даму жоспарында өңірдің тартымдылығын анықтайтын мәдени-тарихи
Ақмола облысының туристік саланың анализі көрсетеді: 1991 жылдан 2000
Ақмола облысының туристік кластер дамуы мен қалыптасудың стратегиясының іске
Ақмола облысының бәсекелес артықшылығы оның бірегей табиғатымен, мәдениетімен, өңірдің
Ақмола облысы өзінің бірегей табиғи-климаттық жағдайлармен, кең рекреациялық әлеуетімен,
Халық шаруашылық салаларының территориалдық ұйымдастыру мен жоспарлы реттеудің тиімділігі
Рекреациялық саладағы еңбектің территориалдық бөлінуінің тереңдігімен алып жүретін рекреациялық
Территорияның аудандыруы мен баға беруі рекреациялық масаты үшін әр
Территорияның аудандыруы - өзімен территориалдық жоспарлаудың негізін көрсететін, географиялық
Туристік-рекреациялық аудандыру туристік саланы басқару мен жоспарлау үшін негіз
Табиғи және әлеуметтік-экономикалық ресурстар, көліктік жағдайлар, туризм инфрақұрылымның деңгейі,
Аудандырудың әр түрлі әдістерін қолдану аумағындағы әр түрлі мемлекеттердің
Ғылыми зерттеулерде және рекреациялық жүйелерді жобалағанда рекреация үшін табиғи
Ақмола облысы территориясының аудандыруын өткізген кезде интервал шкаласы қолданылды.
Облыс территориясының аудандыруы бойынша зерттеулер Қазақстанның табиғи-қорықтық фонд Картасы
Ақмола облысындағы антропогенді мінезді рекреациялық ресурстардың орналыстыру анализі мәдени-тарихи
Аудандастыруды өткізу үшін негіз болып табылатын үшінші критерий «Ақмола
Анализдің қорытынды кезеңін өткізу үшін критерийлермен сәйкесінше алынған нәтижелерді
- табиғи рекреациялық ресурстар;
- антропогендік рекреациялық ресурстар;
- туристік қызмет көрсету объектілермен қамтамасыздығы.
Берілген методикаға сәйкес туристік-рекреациялық әлеует жиынтығын есептеу үшін әр
Әр ауданның жиынтықты туристік-рекреациялық әлеуеті туристік қызмет көрсету объектілерімен
Кесте 2.5
Туризм және демалу мақсаты үшін Ақмола облысының аудандастырылуы
Критерий бойынша Ақмола облысының аудандастырылуы:
Категориялар
Табиғи
Щучье,
Зеренді,
Сандықтау,
Ақкөл,
Қорғалжын Щучье,
Зеренді,
Қорғалжын,
Атбасар
Щучье,
Зеренді,
Жоғары - 4балл
Ерементау,
Аршалы,
Шортанды,
Еңбекші,
Бұланды Сандықтау,
Ақкөл,
Ерементау,
Есіл
Жарқайын,
Жақсы,
Аршалы
Сандықтау,
Ақкөл,
Ерементау
Қорғалжын
Аршалы,
Атбасар,
Орташа – 3 балл
Егіндікөл,
Атбасар,
Целиноград,
Есіл
Еңбекші,
Бұланды,
Целиноград,
Астрахан Бұланды,
Шортанды,
Егіндікөл
Целиноград,
Еңбекші
Жоғары емес –2 балл
Жарқайын,
Жақсы,
Астрахан Шортанды,
Егіндікөл Есіл,
Жарқайын,
Жақсы,
Астрахан
Төмен – 1 балл
Қорытынды кезең туризм дамуы үшін жоғары әлеуетімен аудандарды нақты
Жиынтықты туристік-рекреациялық әлеуетке баға беру кезіңде жинақтау шкаласы тұрғызылды
Кесте 2.6
Ақмола облысының жиынтықты туристік-ресурстік әлеуетінің есебі
№
Аудан Баллдар
Сома
Табиғи рекреациялық ресурстармен қанықтыру деңгейі Антропогенді рекреациялық ресурстармен қанықтыру
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17 Щучье
Зеренді
Қорғалжын
Сандықтау
Ақкөл
Ерементау
Аршалы
Атбасар
Еңбекші
Бұланды
Шортанды
Целиноград
Есіл
Егіндікөл
Жарқайын
Жақсы
Астрахан 4
4
4
4
4
3
3
2
3
3
3
2
2
2
1
1
1
4
4
4
3
3
3
3
4
2
2
1
2
3
1
3
3
2 4
4
3
3
3
3
3
3
2
2
2
2
1
2
1
1
1 12
12
11
10
10
9
9
9
7
7
6
6
6
5
5
5
4
Туризм және демалыс дамуының табиғи және әлеуметтік-экономикалық алғышарттарын зерттеу
Қолайлы факторлар: Щучье-Бурабай курорттық аймағының, Зеренді демалу аймағының, Ақкөл
Ақмола облысы туризм дамуы үшін үлкен әлеуетке ие. Ол
2.4 Сурет Туристік өңірлер [33]
Курорттық аймақтың базалық территориялары:
Щучье-Бурабай курорттық аймақ;
Қотыркөл демалу аймағы;
Зеренді демалу аймағы;
Қорғалжын қорығы;
Сандықтау, Ақкөл, Ерементау табиғи кешендері..
Щучье-Бурабай курорттық аймақ – Қазақстанның басты орталықтарының бірі болып
Рекреациялық игеру үшін жағымды емес территориялар ландшафттардың ең төмеңгі
3-бөлім. Ақмола облысында туристік рекреациялық ресурстарды пайдалану тиімділігін арттыру
3.1 Әлеуметтік-экономикалық ресурстарды пайдаланудың тиімді жолдары
Әлеуметтік-экономикалық ресурстарға тарихи-мәдени нысандар (ескерткіштер мен ескерткіш жерлер, мұражайлар,
Материалдықтар өндіріс құралдарының жиынтығын және қоғамның дамуының әр тарихи
Әлеуметтік-экономикалық рекреациялық ресурстарға адамдардың тарихы, мәдениеті мен қазіргі қызметімен
Туризм мақсаты үшін қолайлы табиғи және әлеуметтік-экономикалық жағдайлары бар
Кәсіпкерлік және өнеркәсіп департаменті туристік фирмалардың жұмыстарын құрылымдастырады және
2004-2005 жылдарға Ақмола облысындағы туристік сала дамуының бағдарламасының шаралар
Туризм облысындағы мемлекеттік саясатты іске асыру мақсатында, мемлекет экономикасының
«IPK International» Халықаралық консалтингтік компаниямен бірге Ақмола облысы туристік
Туристік ұйымдардың, мемлекеттік ұлттық парктердің және туристік фирмалардың басқарушылардың
Ақмола облысының туристік ұйымдары жыл сайын осындай жәрмеңкелерге, көрмелерге
Облыстық туристік ұйымдардың өкілдігі Халықаралық, өңірлік туристік жәрмеңкелерде, көрмелерде
«Туризм. Сауықтыру. Саяхат» Ақмола өңірлік туристік жәрмеңкені өткізу салтқа
Ақмола облысының тартымды туристік имиджін қалыптастыру үшін жарнама-полиграфиялық өнім
Сонымен қатар, туристік қызметтің бар статистикасы бүкіл туристік қызмет
Облыстық басқару статистикасымен бірге статистикалық жинақ жасаланды, облыстың туристік
Туристік өнімнің мемлекеттік сапа стандартына сәйкес келтіру үшін ААҚ
Бала, спорттық және әлеуметтік туризмді даму мақсатында жас туристердің
Жаңа туристік маршруттарды жасау мақсатында Ақмола облысы бойынша жарнамалық
Қазіргі уақытта облыстағы туристік сала дамуының көптеген шешілмеген мәселелер
Бұл, ең алдымен, туристік саладағы әлсіз менеджмент. Облыстың көптеген
Қазіргі уақытта туризм инфрақұрылымы жеткілікті түрде дамымаған. Ақмола облысының
Көліктің жетіспеушілігі бар (ыңғайлы туристік автобустар). Ішкі облыстық жолдардың
Ақмола облысы ұсына алатын туристік қызметтерге халықаралық сұраныс жеткілікті
Шетелден клиенттерді тарту және жарнама үшін өз жеке веб-сайтқа
Бірінші кезектегі мақсаттар болып табылады:
- туристік қызметтің іске асырылудың өзгерген әлеуметтік-экономикалық жағдайларға, мақсаттарға,
- кіру және ішкі туризмнің даму негізнде туристік қызметтердің
- тартымды туристік объект ретінде облыстың имиджін қалыптастыруы
- туристік саланың кадр, ғылыми-методикалық және жарнама-ақпараттық қамтамасыз ету
- туризм инфрақұрылымының дамуы, жаңа объектілердің құрылысының активизациясы, туризмнің
- кіші кәсіпкерліктің дамуын қамтамасыз ету, туристік индустрия субъектілерінің
Мемлекеттік реттеу жүйенің дамуы мен туристік қызметті қолдау бағытында
- туризм саласындағы статистикалық жүйені жетілдіру үшін ұсыныстардың жасалануы;
- туристік өнімнің керекті сапалы бөлімі ретінде туристердің қауіпсіздігін
- туристік қызметтің лицензиялау, сертификаттау, стандартизация талаптарына сай туристердің
- туризм саласындағы кадрларды дайындау жүйесін жетілдіру;
- саланың жеткілікті қаржыландыру деңгейін инвестициялардың, несие ресурстарын тарту
- туризм даму сұрақтарында қоғамдық ұйымдардың рөлін арттыру.
Мәдени-тарихи және рекреациялық аймақтардың сақталануы мен даму бағытында келесі
- облыстың мәдени-тарихи және табиғи-рекреациялық ресурстарды рационалды пайдалануын қамтамасыз
- халық арасында туризм құндылықтары мен қоршаған ортаға ұқыпты
- қоршаған ортаны және туристік ресурстарды қорғау бойынша шараларды
Ақмола облысының туристік өнімнің жылжытуы мен маркетингі бағытында келесіні
- облыстағы туризм дамуының мониторингін өткізу, облыстағы туристік қызметтердің
- туристік көрмелерде және басқа шараларда қатысу;
- облыстағы туризмнің мамандырылған түрлерін дамыту (экологиялық, ауыл шаруашылық,
- өңірлерде әлеуметтік және өзіндік туризмнің дамуын қамтамасыз ету;
- ішкі және сыртқы нарықтарда туристік өнімнің жарнама-ақпараттық жылжытуын
- туризм облысындағы ТМД және шетел елдерімен қызмет етуін
Бала кезінен туризмнің әртүрлі түрлерімен айналысуы туристік мәдениетке және
Жас-өспірімдік туризмнің дамуын кешенді түрде өткізу керек – заман
Туризм индустриясының материалды-техникалық базаның дамуы бағытында келесі шараларды қабылдау
- туристік объектілердің құрылысы мен қалпына келтіру үшін отандық
- облыс территориясындағы туристік инфрақұрылымды дамыту мен туристік объектілердің
- туризм даму аудандарындағы құрылыс нормаларын қабылдау;
- халықаралық стандарттарға сай қонақ үй кешендерін, сонымен қатар
- бар және потенциалды туристік аймақтарда инфрақұрылымның дамуы: көлікті-жолды,
- сауықтыру индустриясын дамыту (диско-клубтар, гольф-клубтар, боулинг-орталықтар, бильярд және
- туристік объектілердің құрылысы мен жобалардың жасалануы, сонымен қатар
Қазақстан халқына Президенттің «Бәсекелесуге қабілетті Қазақстанға, бәсекелесуге қабілетті экономикаға,
Ақмола облысының тур өнімнің бәсекелесуге қабілеттілігін қамтамасыз етуі курорттық
Қазіргі уақытта облыста туристік саладағы кластердің жасалануы бойынша жұмыстар
- нормативті-құқықтық базаның жетілдірілуі;
- инфрақұрылымның дамуы;
- еңбек ресурстарының класификациясының арттуы;
- жергілікті және шетел нарықтарда тур өнімнің бәсекелесуге қабілеттілігін
Кластердің қалыптасудың негізгі аспектілердің іске асырылуы оның дамуы үшін
Ақмола облысында туризмді дамыту Бағдарламасында ҚР Президент Жарлығының іске
Климаттық, балшықпен емделу және бальнеологиялық факторлар, сонымен қатар құмыспен
Ақмола облысы туризмді даму жоспарында өңірдің тартымдылығын анықтайтын мәдени-тарихи
Ақмола облысының туристік саланың анализі көрсетеді: 1991 жылдан 2000
3.2 Туристік қызметтерді экологияландырудың негізгі бағыттары
Ақмола облысы туризм дамуы үшін үлкен әлеуетке ие. Бұл
Ақмола облысына туристерді тартудың қосымша факторлар мен мамандырылған туризмнің
Ақмола облысының туризмнің ресурстік негізін экотуризм нақты бағытының объектілері
Қорғалжын мемлекеттік табиғи қорық Теңіз-Қорғалжын ойпатында орналасқан, әкімшілікті Ақмола
Қорғалжын қорығы – Қазақстан Республикасындағы ең ірісі. Оның территорияның
Қорықта сулы-батпақты және далалы өсімдік учаскілерімен басым өсімдіктің 4
Қорғалжын қорығы – Қазақстандағы орионтологиялық қорықтардың ең ірісі. Осында
1994 жылдан қорық территориясында бірқазандар кездеседі, 80-120 қос жұбы.
«Көкшетау» мен «Бурабай» мемлекеттік ұлттық табиғи парктер Ақмола облысы
«Көкшетау» мемлекеттік ұлттық табиғи парк 1996 жылы Солтүстік Қазақстан
Парк орналасқан территория өз әсемділігімен таң қалдырады. Әр көл,
Парк территориясында өсімдіктің 800 түрі өседі, қайыңды және қарағайлы
Ұлттық парктің фаунасы жануарлардың 305 түрімен, құстардың 223 түрімен
Ұлттық парк территориясында тарих пен мәдениеттің 185 ескі ескерткіштері
«Көкшетау» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі – адамның қолы жетпеген
«Бурабай» мемлекетік ұлттық табиғи парк 2000 жылы құрылған.
Парк территориясының өкілдігі орманды, далалы, батпақты түрлерімен көрсетілген. Флора
Бурабай, бұрыннан «Қазақстан Швейцариясы» деп атаған біздің мемлекетіміздің бірегей
Ұлттық парктердің тиімді жұмысы үшін өңірлік деңгейде туризм дамуының
Ақмола облысындағы орналасқан қорықтар ең жақсы сақтау мен туристік
Экологиялық туризм үшін үлкен мүмкіндіктерді облыстағы 4 мемлекеттік табиғи
Бір күнді экологиялық экскурсияларды өткізгенде үлкен танымалға мемлекеттік табиғи
Ақмола облысының аудандары арасында экотуризм объектілерінің шоғырлану деңгей бойынша
Экологиялық туризм ресурстарының екінші тобы өзіне түрлі тарихи кезеңдерде
Ақмола облысындағы экологиялық туризм ресурстік әлеуеті ұсынылған турлардың мазмұнын
Бүкіләлемдік туристік ұйымның эксперттердің мәліметтері бойынша соңғы он жылда
Экологиялық туризм – мемлекеттің табиғи байлықтарына ықыласты қатынас, спорттық
Ақмола облысы экологиялық туризмді дамыту үшін үлкен мүмкіндіктерге ие.
Экотуризм үшін керекті инфрақұрылымның жасалануы туристер үшін бірегей табиғи
Бұл мақсаттарда керекті:
- экологиялық туризмнің объектілері бойынша инвестициялық жобалардың іске асырылуына
- экотуризм жүйесінде жұмыс істейтін барлық субъектілермен, ұйымдармен, жеке
- табиғи ортаға теріс әсерді тоқтату үшін керекті регуляторлық
- кіші және орта бизнес өкілдері үшін техникалық, қаржы
- қоршаған ортаны қорғауға жауап беретін өкіметті және өкіметті
Қорғаланатын табиғи территорияларда экологиялық туризмнің спецификалық қажеттіліктерін қамтамасыз ету
Зерттелетін ауданның табиғи компоненттердің қазіргі жағдайына анализ жасаған кезде
Щучье-Бурабай аймағының экологиялық жағдайының нашарлануының мәселелерінің бірі Кішкентай Щучье
Келесі мәселе аймақтың барлық материалды-техникалық кешенінің мағыналы ортақ физикалық
Экологиялық мәселелер көп жыл бұрын белгілі болды. Курорттық аймаққа
Жоғарыда айтылған мәселелер жаңа объектілердің құрылысы, материалды-техникалық базаның жабдықталынуы,
Кейбір сарапшылар әлеуметтік мониторинг кезінде қарастырған мәселеге қатысты қосымша
Табиғи ресурстарды тиімді пайдалануда экотуризмді дамыту, әлеуметтік инфрақұрылымды күшейту,
Өзінің әлеуметтік-гуманистік рөліне қарамастан, туризм экологияның түрін өзгеретеді.
Туризм индустриясының экологияға әкелетін зардаптың төмендетілуі мемлекеттік және халықаралық
- экологиялық тарату;
- экономикалық реттеу;
- табиғи ресурстарға туристік-рекреациялық жүктің шектелуі;
- құқықтық реттеу;
- салықтық ретту және т.б.
Ақпараттық, тарату және тәрбиелеу қызметі қолда бар заттардың пайдалануымен
Құқықтық реттеу әр мемлекетте туристік ресурстарды өндірісі мен қорғауы
- табиғи ресурстардың рационалды және ұқыпты пайдалануы;
- территорияда туристік жүктің мониторинг негізінде туристік ресурстардың тұтынуын
- табиғи ресурстарды пайдалануы мен қоршаған ортаны қорғау бойынша
- табиғи пайдаланудың төлемі;
- халықтың демалысы, еңбегі және өмірі үшін жағымды экологиялық
- заңнаманың экологиялық талаптарын бұзбай, сақтау.
Берілген принциптер қоршаған ортаға туризмнің әсерін шектеулігімен байланысты халықаралық
Туристік табиғи пайдалану сұрақтары БТҰ, БҰҰ және сонымен қатар
БТҰ Балий декларациясы туризм бойынша (1996 ж) туризм табиғат,
1997 ж. 16 ақпан Мала (Мальдивы) қаласында қоршаған орта
3.3 Туризмдегі рекреациялық ресурстарды пайдаланудың болашақ көрсеткіштері
Қазіргі кезде ақпараттық технология дамыған соң кез келген ақпаратты
Дүниежүзілік мәдени және туристік қызметті үйлестіру мен стандартизациялауға ЮНЕСКО
Тарих, табиғат пен мәдениет ескерткіштері мемлекеттің ұлттық игілігі болып
Аймақтардың көбісі ежелгі қалалар, усадьбалық және сарай-саябақтық ансамбльдер, өзіндік
Туристік инфрақұрылымның дамуында территорияның тарихи бейнесін жоймау керек. Әрбір
Мәдени-тарихи кешендерді жаңарту кезінде ансамбль принципін және объектілерді жеке
Мәдени, тарихи және табиғи мұра келесі санаттарға бөлінеді:
1) Негізінен туристер пайдаланатын игіліктер (фестивальдар, көріністер, ескерткіштер және
2) Аралас пайдаланатын игіліктер (мәні жоғары емес тарихи ескерткіштер
3) Негізінен жергілікті халық пайдаланатын игіліктер (азаматтық құрылыстар, діндік
Мәдениет пен туризм саласындағы әртүрлі ұйымдардың ұтымды ынтымақтастығын қамтамасыз
а) Туристік ресурстар тізімін дайындау; әсіресе, мәдени, тарихи, табиғи
ә) Негізгі туристік аймақтарды және туристік мақсаттағы орындарды анықтау,
б) Жасанды және табиғи, материалды және материалды емес объектіліер,
в) Жергілікті халық пен туристерді аймақтың мәдени құндылықтарын сыйлауға
Мәдениет пен туризм дамуының жаңа концепциясын біртіндеп бекіту процесінің
Туризмнің дәстүрлі түрлерін дамыту үшін жаңа әдіс мысалы ретінде
Туризм және саяхат бойынша Шығыс Мичиган университеті дәстүрлі мұра
Әр аймақта өзінің бірегей мұрасы бар. Аймақтағы адекват туризмнің
Барабар туризмнің төрт принципі бар:
1) Жер мұрасын сақтап қалуға белсенді араласу – мәдени,
2) Басқа аймақтармен салыстырғандағы жер мұрасының бірегейлігін бөлек атап
3) Жергілікті халықта бірегей мұра үшін жауапкершілік пен мақтаныш
4) Жердің бірегей мұрасын қолдану негізінде туризмді дамыту бағдарламасын
Туризм аймаққа табыс әкелумен қатар, жергілікті халыққа бірегей мұрасымен
Туризмнің табысты дамуы, осыдан, потенциалды туристерді бұқаралық тарту жердің
Әртүрлі қызмет салаларының саяхатқа қатты құштарлықпен туристік бағытқа қызығушылық
Мемлекеттік басқару жүйесін реформалау мәселесіне араналып, 2004 жылғы
Туризм индустриясында белсенді демалыс клубтарын ашуға болады: альпинизм, спорттық
Туризм саласында бизнес ашуға жеңілдік несиелер жоқ. Несиенің пайыздық
Шетелдік туристер біздің тауарларымызды, әсем табиғатымызды көруге келеді. Тауларда
Туристік ресурстарды тиімді пайдаланудың жолы – экскурсиялар. Туристерді елімізбен
«Астана – жаңа қала» арнай экономикалық аймағының аумағында Президент
Бұл экскурсияда Қаржы министрлігі, «Қазмұнайгаз» ұлттық компаниясы, Жоғарға сот
Астанада орналасқан мұражайлар бойынша «Еліміздің тарихы» атты экскурсия ұсыну
Президенттік Мәдени Орталығының мұражайында Қазақстанның тарихының бүкіл дәуірін қамтитын
Тоталитаризм құрбандарын еске алу мақсатымен Малиновкадағы АЛЖИР мұражайына да
Астанада спорттық-демалыс кешен ашуға көп мүмкіндіктер бар. Есіл өзенінде
Танымал археолог Валерий Волошиннің пікірі бойынша, Ақмола облысы бұрыннан
Ә. Марғұлан атындағы Археология институтының директоры Карл Байпаков
Астананы шеңберлеп тұрған археологиялық ескерткіштерді экскурсияға пайдалану балаларды тарихтың
Бұзақты қалашығында қазақ ауылы немесе мұражай ашылса, сонымен бірге
Көкшетау МҰТП Айыртау аймағының Сырымбет ауылында ХІХ ғасырдың көне
Көкшетау МҰТП Айыртау аймағының Иман Бұрлық өзені жағасында энеолит
Көкшетау МҰТП Ботай археологиялық ескерткішіне және Айғаным қонысына экологиялық
Жалпы Ақмола облысындағы орналасқан тарихи ресурстар көп, яғни танымдық
Оқушы жастардың республикалық «Атамекен» туристік өлкетану экспедициясының жағдайын жақсарту
Қазақстан 2001 жылы «Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы заң»
Әр облыста туризмді дамытқанда, біз туристік орталықтың қайталанбас бейнесі
Елдің туристік беделін қалыптастыруда туристік ұймдар мен Қазақстан Республикасының
Туристік рекреациялық ресурстарды пайдалану және оның тиімділігін арттыру мәселелері
Қорытынды
Бүгінгі таңда туризм экономиканың ең жоғары кірісті және үдемелі
Туристік рекреациялық ресурстардың туристік орталық үшін маңызды рөлін ашып
Туристік рекреациялық ресурстар жиынтығын екі үлкен топқа бөлуге болады:
Тарих, табиғат пен мәдениет ескерткіштері мемлекеттің ұлттық игілігі болып
Дүние жүзіндегі ірі туристік орталықтар болып табылатын елдер туризм
Біздің елімізде туризмді дамытуда көптеген жұмыстар атқарылып жатыр, бірақ
2003 жылғы өзінің жолдауында Президент алға қойған міндеттердің бірі
ҚР Президентінің 1998 жылғы 27 ақпандағы Жарлығына орай ЮНЕСКО
Мамандардың пікірінше, туристердің 90 % басқа халықтың
Министрлік Қазақстанның туристік ассоциациясымен бірге қоян-қолтық араласып, мемлекет тарапынан
2007-2009 жылдар кезеңінде туристік ұйымдар мен маршруттар, туризм инфрақұрылымы,
Мемлекеттік деректер базасында әр облыстың бүкіл туристік рекреациялық
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
«Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы» Қазақстан Республикасының Заңы. ҚР
Қазақстан туризмі 2004 жылы. Алматы, ҚР Статистика агенттігі, 2005.
ҚР Президент Жарлығы 27 ақпан 1998, № 3859 «Мемлекеттік
ҚР Президенті мен ҚР Үкіметінің актілер жинағы № 49,
ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтің қазақ халқына жолдауы, 2003.
ҚР Үкіметі бекіткен «туризм» кластерін ұйымдастыру және дамыту жоспары
ҚР-да туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы.
Об утверждении Программы развития системы особо охраняемых природных территорий
Программа развития туристской отрасли в Акмолинской области на
Программа развития Щучинско-Боровской курортной зоны на 2007-2010 гг.
Балабанов И.Т., Балабанов А.И. Экономика туризма. Учебное пособие. Москва,
Букина Ж.А. Не вырубишь топором//Литер,№59 (154), 04.04.06., стр 1.
Веденин Ю.А., Динамика территориальных рекреационных систем. Москва, 1982. 94
Гуляев В.Г. Туризм: экономика и социальное развитие. Москва, «Финансы
Ердавлетов С.Р. География туризма Казахстана. Алматы, 1992. 192 бет.
Ердавлетов С.Р. География туризма: история, теория, методы, пратика. Алматы,2000.
Ердавлетов С.Р., А.Ю.Подвалов, Титова М.А. Туристский кластер и проблемы
Квартальнов В.А. Международный туризм: политика развития. Москва, Советский спорт,
Козырев В.М. Туристская рента. Москва, «Финансы и статистика», 2001.
Концепция создания специальной – экономической зоны Бурабай в Щученско
Кочалов В.А., Зарубежный опыт проведения самооценки деятельности в области
Л. Еділқызы. Экологиялық туризм.//Егемен Қазақстан, №18, 14,04,06., 8-бет.
Мироненко Н.С. Рекреационная география. Москва, 1981.
Моисеева Н.К., Стратегическое управление туритской фирмой. Москва. «Финансы и
Портер М.А., Международная конкуренция/Пер. с англ.-Москва.:Международные отношения,1993.
Раева. Р.А Табысты тежемейік //Дала мен қала, №35 (60),
Сенин В.С. Организация международного туризма. Москва, «Финансы и статистика»,
Титова М.А., Оценка развития иностранного туризма Республики Казахстан//Туризм.
Титова М.А. Проблемы и перспективы развития и территориальной
Титова М.А. Перспективы развития туризма Акмолинской области//V-Сатпаевские чтения: Сб.
Титова М.А. Потенциал и перспективы развития экологического туризма в
Титова М.А. Развитие туристской отрасли в Республике Казахстан
Титова М.А. Районирование территории Акмолинской области для целей развития
Титова М.А. Социально-экономическая стратегия развития туристского кластера Акмолинской области//Валихановские
Титова М.А. Теоретические аспекты кластерной модели развития туризма Акмолинской
Титова М.А., Экономические основы развития туризма Акмолинской области//Валихановские
Томпсон-мл. А.А., Стрикленд А.Дж. Стратегический менеджмент: концепции и ситуации
Туризм – тиімді бизнес, үлкен индустрия.//Егемен Қазақстан, №241 (23876),
3
Мемлекет парламент тері (заң шығарушы органдары)
БҰҰ, ЭКОСОС, ЮНЕП, ПРООН, ЮНКТАД
Аймақтық экономикалық БҰҰ комиссиялары: ЭСКАТО, ЭКА, ЭКЕ, ЭКЗА, ЭКЛАК
Мемлекеттің туризм бойынша үкіметтік органдары
БҰҰ-ның маманданған мекемелері: ВМО, МОТ, ИКАО, ИМО, ВОЗ, ФАО,
Бүкіл әлемдік туристік ұйым
Ұлттық туристік әкімшіліктер
Туризм саласындағы аймақтық және субаймақтық ынталандыру
Туристік индустрия ның ұлттық ассоциациялары
Туризм саласындағы үкіметаралық ұйымдар
Туризм, халықаралық айырбас пен саяхат сферасындағы үкімет емес ұйымдар
Мемлекеттік және жеке меншік қорлар
Негізгі сегменттер
МҰТП «Бұрабай»
Қорғалжын қорығы
Ерементау ауданының табиғи кешені
МҰТП «Көкшетау»
Сандықтау ауданының табиғи кешені
Ақкөл ауданының табиғи кешені
Көкшетау қаласы