Қазақстан мен Қытай қатынастарының тарихы мен бүгіні

Жоспар
Кіріспе
Қазақстан мен Қытай қатынастарының тарихы мен бүгіні.
1.1 ҚР мен ҚХР саяси қатынастарының
1.2 Қазақстан Республикасы мен
1.3 Шанхай Ынтымақтастық Ұйымының екі
ҚР мен ҚХР арасындағы өзекті мәселелер мен
Шекара мәселесінің маңыздылығы мен өзара жетістіктер.
ҚР мен ҚХР арасындағы заңсыз миграция мәселесі.
Қытайдағы қазақ ирредентасының пайда болу тарихы мен қазіргі жағдайы
Қорытынды
Қосымшалар
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстан Республикасы өзінің тәуелсіздігін алған алғашқы жылдардан бастап, сыртқы
Қазақстан Республикасы байсалды жүргізіліп отырған сыртқы саясатының арқасында әлем
Дипломдық жұмыстың бірінші тарауында Қазақстан мен ҚХР қатынастарының қалыптасу
Сондай-ақ құрамында әлемнің екі ірі державалары, БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің
Сонымен қатар, осы тараудың екінші бөлімінде экономикалық қатынастарда жан-жақты
Дипломдық жұмыстың екінші тарауында екі мемлекет арасындағы шешімін тапқан
Екінші тараудың қалған бөлігінде екі мемлекет арасындағы көші-қон мәселесі
Сонымен қатар ҚХР-дағы қазақ ирредентасының пайда болу тарихы жайлы,
Ал жұмыстың соңында жалпы қорытынды шығарылып, ҚР мен ҚХР
Дипломдық жобаның басты мақсаты ҚР мен ҚХР арасындағы қарымқатынасты,
Дипломдық еңбек тақырыбының маңыздылығы – халықаралық қатынастар саласындағы, дәстүрлі
ҚР мен ҚХР арасындағы қатынастар тақырыбы, тәуелсіздіктің алғашқы жылдарынан
Еңбектің теориялық және әдістемелік зерттеу негізін тарихи және мемлекеттік
Қазақстан мен Қытай қатынастарының тарихы мен бүгіні.
1.1 ҚР мен ҚХР саяси қатынастарының қалыптасу тарихы.
Қазақстанның геосаяси орналасуының өзіндік артықшылығы мен кемшіліктері бар.
Бірінші артықшылықтарына тоқталар болсақ, Еуразия құрлығының қақ ортасынан орын
Қазақстан Республикасы өзінің тәуелсіздігін жариалаған сәттен бастап, өзге мемлекеттер
Қытай Халық Республикасы Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін, атақты Беловеже келісім-шарты
Қазақстан мен Қытай қатынастарының ресми басталу уақыты әлемдік маңызды
Біздің мемлекетіміз, Ресейлік және Кеңестік коммунистік империяның күйреген және
Жалпы көршілес жатқан Қазақстан мен Қытай арасындағы қарым-қатынастар тарихына
Дегенмен Батыс елдері тарапынан жасалған «ұлы географиялық ашулардан» бұрын,
Мемлекттік мүдделер текетіреске түскен сәтте, бірлігі жоқ, әлсіз мемлекеттер,
Қазақ Хандығы Ресей Империясының отарына айналған ХVIII-XIX ғасырларда, Қытай
Ал ХХ ғасырда КСРО мен ҚХР арасындағы қатынастардың аса
Екі жақта бірін-бірі жау тұтты. Әскери доктриналар екі жақты
Бұл текетірес өткен ғасырдың 80-жылдарының екінші жартысында бәсеңсіп, өзара
Екі мемлекет арасындағы текетіреске КСРО-ның тұңғыш әрі, ең соңғы
1992 жылғы ақпанда Премьер-Министр С.Терещенко ҚХР-на ресми сапармен барып,
Сауда-экономикалық және ғылыми-техникалық ынтымақтастық жөніндегі үкімет аралық комиссияны құру
Қызмет бабындағы істер бойынша сапарға жүретін, барлық түрдегі паспорттардың
Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерін ашу туралы келісім (Қорғас
1992 жылы сыртқы істер министрлері өзара сапарлармен алмасты. Тиісті
Жоғарғы саяси деңгейдегі алғашқы байланыстар, сауда-экономикалық қатынастарды дамытуға серпін
Тараптар барлық даулы мәселелер бейбіт жолмен шешілетінін, екінші тараптың
Екі мемлекет арасындағы ресми құжат алмасу процесі өзара тиімді
Шекара мәселесі, бұл туралы мемлекет басшысы Н.Назарбаев былай дейді.
Халықаралық терроризм және есірткі тасымалы.
Трансшекаралық өзен-суларын тиімді пайдалану.
Заңсыз миграция және оны қадағалау.
Бұлар екі тарапқа ортақ мәселелер болса, бұдан бөлек екі
Қытай Қазақстанның тәуелсіздігінің алғашқы жылдарында, жаппай қырып жою қаруына
Қытайды ШҰАА-ғы ұлттық және діни сепаратизм мәселесіне деген Қазақстанның
Қытай Орталық Азия аймағында өзінің саяси беделін қалыптастырып, басқа
Қазақстан әлемнің басқа да елдері сияқты Қытайдың «жорғалаушы экспансиялық»
Қытай жағынан келетін заңсыз миграция. ҚХР тарапынан келетін заңсыз
Қазақстанмен шекарасына жақын орналасқан «Лобнор» сынақ алаңы.
Қытайдағы 1500 млн.-ға жуық қазақтардың құқықтық жағдайы.* Қазақстан тәуелсіздік
Жоғарыды айтылған ортақ мәселелер екі тарап арасында ең жоғарғы
1998 жылы 3-ші шілдеде Алматыда Шанхай және Мәскеу келісімдеріне
Шанхай Бестігі кезінде Қазақстан өзінің сыртқы саясатындағы басты мәселесі
1990 жылдардың соңында «Шанхай бестігі» шеңберіндегі ынтымақтастықта жаңа элементтер
***
Қорыта келгенде Қазақстан мен Қытай қатынастарының серпінді дамуы, Орталық
1.2 Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасы арасындағы саяси
Тәуелсіз Қазақстан мен Қытай мемлекеті арасындағы экономикалық қатынастар өз
1960 жылдардың соңында КСРО мен ҚХР арасындағы қалыптасқан саяси
1990 жылдардың алғашқы жартысындағы Қазақстан қалаларының базарлары Қытайдың сапасыз
ҚР-ның Президенті Н.Назарбаев 1993 жылғы Қытайға сапарының нәтижесін төмендегідей
Осы тұста атап өтетін жайт, қытай мемлекеттігінің маңыздылығы –
Экономикалық қатынастардың дамуына Қытай үкіметі тарапынан қабылданған «Қытай Халық
Бұл Стратегияны іске асыру үшін жұмсалған күшпен қаражатқа және
ШҰАА – табиғи байлықтарға өте бай аймақ. Қытай экономисттерінің
Екі мемлекет арасындағы сауда-экономикалық қатынастардың негізгі құрамы, басты 3
Жалпы сауда-саттық, қызмет көрсету салалары, инвестициялар, құрылыс және «шоп-туризм».
Табиғи энергоресурстар, яғни мұнай, табиғи газ және оларды тасымалдау.
Кедендік қызмет, тасымалдау және ақпарат (темір және тас жолдар
Неліктен ҚХР Қазақстанға қатысты экономикалық қатынастарды екінші кезекке қойды
Шешілуі міндетті саяси мәселелерді реттеу.
Қазақстандағы саяси тұрақтылықтың нығаюы және экономиканың қайта жандануы.
Қытайдағы экономикалық және энергетикалық қажеттіліктің күн санап артуы.
«Мәселесі» көп Батысты игеру, яғни Орталық Азиядағы жаңадан пайда
Ең бастысы Орталық Азиядағы Қытайдың саяси-экономикалық үстемдігін қалыптастыру және
Сол 1990 жылдардағы экономикалық тоқырау кезеңінде, Қазақстанның басты мәселесі
Жалпы екі ел арасындағы экономикалық қатынастардың болашағы өте жақсы.
Қазақстанда Қытайдың 40-тан аса ірі компаниялары қызмет атқаруда. Сонымен
«2005 жылдың 30-шы қыркүйектегі мәліметтер бойынша, Қытайдан Қазақстанға салынған
Сауда-саттық пен экономикалық қатынастарды дамытуда қазақстандық темір жолдардың транспорттық
Жалпы, осы экономикалық қатынастарға, сауда-саттыққа және тауар айналымға қатысты
ҚР мен ҚХР арасындағы 2005 жылғы тауар айналымы –
Жалпы импорт экспорт жалпы импорт экспорт
5,38*
3,7** 2,44*
1,3** 2,94*
2,4** 9,92 6,10 3,82
* - «Xinhua» ақпараттық агенттігінің мәліметі.
** - ҚР. Статистика агенттігінің ақпараты.
Ал жылдық өсім бойынша Қазақстан мен Қытай мемлекеттері қатынасындағы
ҚР мен ҚХР арасындағы 2007 жылғы тауар айналымы –
Жалпы Жалпы
13,9 16
Бұл екі кестеге қарап ҚР мен ҚХР арасындағы экономикалық
Сондай-ақ Қазақстан Респупликасы мен ҚХР арасындағы жүк тасымалын, шекаралық
Қазақстан мен Қытай қатынастарының басымдылыққа ие болған, тағы бір
«Қытайдың даму үстіндегі экономикасы бүгінгі таңда қуат ресурстарына өте
Егер 2000 жылы ҚХР 67 млн. тонна мұнайды импорттап
Сонымен қатар жасырын, әрі сыртқы саяси себептері де бар.
1997 жылдың 24 қыркүйегінде Ли Пен мырзаның Қазақстанға жасаған
2003 жылдан бастап құбыр құрылысындағы Пекиннің қимылы жеделдене түсті.
Қазақстан жағы, Батыс Қазақстан – Батыс Қытай мұнай құбырының
2004 жылдың мамыр айында ҚазМұнайГаз ҰК мен ҚҰМК басшылары
ҚХР-ның ҚҰМК өз сөзінде тұрып, Атасу – Алашанкоу мұнай
Енді осы екі құбыр аралығын жалғайтын құрылыстың екінші кезеңі
2004 жылдың қыркүйек айында ҚР Президенті Н.Назарбаевтың ҚХР-ның Қазақстанмен
«2005 жылдың 17-ші қазанында Пекинде өткен, «ІІІ-ші Еуразиялық автотранспорттық
Жалпы жаһандану дәуірінде өмір сүріп отырған екі мемлекет арасындағы
***
Жоғарыда баяндалған экономикалық қатынастардың қай саласын алсақта екі мемлекеттің
1.3 Шанхай Ынтымақтастық Ұйымының екі жақты
Қазақстан Республикасы, Қырғыз Республикасы, Ресей Федерациясы, Тәжікстан Республикасы және
Форум жұмысының нәтижесінде төмендегідей құжаттар өмірге келді: Шанхай Ынтымақтастық
ШЫҰ – белгілі бір күштерге қарсы қимылдайтын әскери одақ
«Шанхай үдерісінің» ең жоғары жетістігі – Қытай шекарасындағы шиеленісушіліктің
ШЫҰ-ның органдары:
Мемлекет Басшыларының Кеңесі
Үкімет Басшыларының Кеңесі
Сыртқы істер министрлерінің Кеңесі
Министрліктер және/немесе ведомстволар басшыларының Кеңесі
Ұлттық Үйлестірушілердің Кеңесі
Хатшылық
Өңірлік Терроризмге Қарсы Құрылым (ӨТҚҚ)
ӨТҚҚ Кеңесі
ШЫҰ-ның құрылу кезеңдеріне тоқталатын болсақ, оны негізгі екі кезеңге
Аймақтық террорға қарсы құрылым – заман талабына сай, дер
ШЫҰ-ның ықпалдастығы қазіргі таңда басты 3 сала бойынша
ШЫҰ барысында Қазақстан мен Қытай ынтымақтастығы соңғы жылдары жоғарғы
2005 жылы ресми Ташкент АҚШ әскерилерін Өзбекстан жерінен түгел
Ал АҚШ-тағы Хадсон институтының қызметкері Христофер Браун «Шанхай Ынтымақтастық
Ал ҚР-ның Президенті Н.Назарбаев 2006 жылғы ШЫҰ-ның ҚХР-да өткен
Біріншіден, 2002 жылдың желтоқсан айында Қазақстан мен Қытайдың арасындағы
Екіншіден, шекара мәселесі толық реттелді.
Үшіншіден, экономикалық ынтымақтастық нығайтылды. Қазақстанның Бүкіләлемдік сауда ұйымына кіруі
Төртіншіден, Шанхай ынтымақтастық ұйымы аясындағы барлық басымдықтарды қамтыған өзара
Бесіншіден, екі елдің арасындағы мәдени және білім ынтымақтастығының белсенді
Мемлекет басшысының ШЫҰ-ның саммиті барысында, Қытай Халық Республикасына жасаған
Кездесу қорытындысы бойынша екі жақты он құжатқа қол қойылды.
Екі мемлекет басшыларының қатысуымен сондай-ақ Қазақстан-Қытай мемлекеттік шекарасының режимі
Соңғы жылдары ШЫҰ-ның беделі Орталық Азия деңгейінде ғана емес,
Сондай-ақ ШЫҰ-ның халықаралық қатынастары едәуір нығайды. Мысалы, Солтүстік Корея,
***
Қазақстан, Шанхай ынтымақтастық ұйымымен ықпалдасуды өзінің сыртқы саясатының басым
ҚР мен ҚХР арасындағы өзекті мәселелер мен
Шекара мәселесінің маңыздылығы мен өзара жетістіктер.
Қазақстан мен Қытай арасындағы мемлекеттік шекараны заңды рәсімдеу процессі
Шекара сызығын айқындаудың геосаяси астары бар. ХVIII-ші ғасырдың соңында
Орталық Азия өңіріне деген саяси таластың күрделіленуі. «ХVIII-ші ғасырдың
Ресей үшін Жетісуда Қоқан Ханының күш көрсетуі, өлкені түгел
Өлкеде ұлттық және діни (ислам) сепаратизм мәселесі де көтерілуі
Ал сепаратизм мәселелері Қытайдың Шыңжаң аймағында өршіп тұрған болатын.
Міне жоғарыдағы айтылған себептер Ресей мен Қытайдың арасындағы ортақ
«Шекараны айқындау бойынша келіссөздер 1860 жылдың 2-ші қарашасында, Пекин
Атап айтқанда 1862-1864 жылдардағы келіссөздер нетижесінде Шұғұшақта қабылданған Ортақ
1872 жылы Аягөзде болған келіссөздер барысында Ресей жағы Іле
1870 жылдардың соңында Қытай әскері Шыңжаңдағы көтерілісті түгелдей басып,
1879 жылы Іле аймағына қатысты басталған келіссөздер 1881 жылы
Бұдан кейін 1882 жылдан бастап екі империя шекара сызығын
Шекарадағы осындай үйлеспеу салдарынан қалыптасқан аймақтарды, Кеңес үкіметінің карталарында
1960 жылдары Кеңес Одағы мен ҚХР арасындағы қатынастар дағдарысқа
1964 жылы басталған келіссөздер бірнеше себептерге байланысты аяқсыз қалды.
Міне осылайша 1960 жылдардың соңында екі ірі, жаппай қырып-жою
Шекара мәселесінде «статус-кво»-ны сақтайтындығы,
Шекараны себепсіз, бейресми бұзбауға,
Шекара сызығына шүбе келетін жерлерді қолдануға (мал
Жалпы 1969 -1978 жылдар аралығындағы келіссөздер нәтижесінде Кеңес үкіметі
Ал 1987 жылы қайта басталған екі жақты келіссөздер барысында
Кеңес Одағының ыдырауымен Еуразиядағы геосаяси жағдай түбегейлі өзгерді. Шекара
Қазақстан –Қытай арасындағы шекараны анықтау мәселесі 1992 жылы басталып
1992 жылы Минскіде өткен ТМД елдерінің кезекті отырысында Қазақстан
Шекара мәселесінің сол кездегі тәуелсіз Қазақстан үшін өте күрделі,
20 раундқа созылған ұзақ келіссөздер соңында, жалпы ұзындығы –
Даулы екі аймаққа тоқталатын болсақ, «олар – Шығыс Қазақстан
Бұдан бөлек Қазақстан Республикасы, Қырғыз Республикасы және ҚХР шекараларының
Ал екі даулы жерлердің мәселесіне келетін болсақ, қос тараптың
***
Қазақстан Үкіметі өзінің тәуелсіздік тарихында алғашқы рет шекаралық мәселені
1996 жылы шекараны демаркациялау жөніндегі қаулы шығып, екі мемлекет
ҚР мен ҚХР арасындағы заңсыз миграция мәселесі.
Қытай мен Қазақстан арақатынасының күн тәртібіндегі тағы бір басты
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында Қазақстанның үлкен қалаларында әртүрлі себептермен жүрген
Екі мемлекет арасындағы миграция үрдісінің бір жақты дамуынан сескенетін
Енді сол қытай миграциясының себептеріне тоқталсақ, оларды бірнеше топтарға
ҚХР-ның сыртқы саясаты. Пекин аймақтық және әлемдік күшке айналуды
Осы саясат негізінде қабылданған «Батысты игеру» бағдарламасы. Осы бағдарлама
Қытайдағы жүргізіліп отырған демографиялық саясат, «кеш, сейрек және аз»,
Жоғарыдағы себептің туындауына негіз болған демографиялық фактор. Қытай халқының
Қытайдың экономикалық, саяси және әскери дамуы да осы себептердің
Ал енді осы мәселелерді Қазақстан және жалпы Орталық Азия
Орталық Азия елдерінің Қытаймен тікелей шекарасының болуы, соның ішінде
Орталық Азиядағы демографиялық ахуалдың нашарлығы. Атап айтар болсақ Қазақстанда,
Орталық Азияның геостратегиялық маңызды орналасуы мен мүмкіндіктері.
Орталық Азияның транзиттік потенциалы, соның ішінде Қазақстанның Шығыс пен
Орталық Азия өңірінде табиғи және энергоресурстардың өте көп шоғырлауы.
Орталық Азия өңірінің экономикасының жыл санап дамуы мен қосымша
Міне осы айтылған себептердің бәрі қытай тарапынан келетін «миграциялық
Экономикалық тәсіл – іскерлік мақсатта келіп, жұмыстарын сәтті жүргізіп,
Әртүрлі себептермен келген қытайлықтар Қазақстан азаматтарымен заңды неке құрып,
Сауда-саттық және туризм жолдарымен келіп, қалып қояды.
Жұмыс іздеп немесе қытайлық компаниялардың құрамында арнайы жұмыс күші
Осы тізімге Галямова В.Ф. өзінің мақаласында, репотрианттар (оралмандар)
Соңғы жылдары Қытайлық іскерлердің ресми билік (Қызыл-Ордада 2007 ж.)
Шетелдердегі қытай диаспоралары өзінің тіліне, дәстүріне, діні мен мәдениетіне
Қытай миграциясынан қалай қорғанамыз деген сұраққа келсек, әзірге оның
***
Дегенмен ҚХР Орталық Азияға қатысты өзінің қытайландыру саясатын толық
Қытайдағы қазақ ирредентасының пайда болу тарихы мен қазіргі жағдайы
Қытайдағы қазақ ирредентасының пайда болу тарихын қарастырмастан бұрын «ирредента»
Сонымен қазақ ирредентасы кім деген сұраққа жауап беретін болсақ,
Қазіргі таңда Қытайдағы қазақ ирредентасының саны, мәліметтердің әр түрлілігіне
16 және 19 ғасыр аралығындағы отралық азияда болған саяси
Екінші кезеңі 1757 жылы Цин империясының Жоңғар хандығын жеңіп,
Қытайдағы Қазақ ирредентасының пайда болуының үшінші кезеңі, Орталық Азиядағы
Ал жиырмасыншы ғасырға келетін болсақ, Столыпиннің аграрлық реформасының нәтижесінде,
Ресей империясы Қазақстанға қатысты жүргізген Столыпиннің аграрлық реформасы нәтижесінде
Ал 1916 жылғы ұлт азаттық көтеріліс нәтижесінде, орыстың жазалау
1930 жылдардағы ұжымдастыру мен ашаршылық салдарынанда көптеген Қазақтар Шығыс
“China Handbook” атты статистикалық мәліметтер жинағында, 1937 мен 1943
Енді төменде көрсетілген кестеге назар аударайық. Кестеде өткен ғасырдың
Қытайдағы қазақ халқы санының өсу және кему динамикасы.
Жылдар 1937-1943 1949 1953-1954 1960 1962 1979 1982 1985
Халық саны 930000 443700 509000 541600 487400 848000 907000
1943 жылғы 930000 Қазақтан 1949 жылы, яғни коммунистiк Қытай
1950 жылдардың екінші жартысында Қытайдағы Қазақ халқы санының қайта
Қытай елiнiң Қазақ секiлдi аз санды ұлттарға ұстанған саясатында
Қытайдағы қазақтардың қоныстанған жерлерi — Тәңiр тауының (Тянь-Шань) солтүстiгiндегi
Мейлi Қытай жазбалары, мейлi басқа тарихшылардың жазба деректерiне үңiлгенде
Ендеше, Қытай қазақтары қоныстанған жерлер ежелден олардың атамекенi, қасиеттi
Олай болса, бүгiнгi күнде ондағы қазақтардың сол сүйiктi мекенiн
Қытай жерiндегi қазақтар қоныстанған өңiрге Қытай ұлтының кiру тарихы
Қытайдағы қазақтардың көбi егiн салып, мал бағумен айналысады. Ондағы
Бiз Қазақстанда отырып қазақшаға жарымай жүргенде ондағы қазақтар екi
Ал кеткiсi келген кедейлердiң қолында не төлқұжаты жоқ, не
Ал, ондағы жағдайы жақсы қытаймен құшақтасып күн көрiп отырған
1991-1992 жылдан басталған көш қазiрге дейiн жалғасып келе жатыр,
Сыртқы iстер министрлiгiнiң құзырына бағынышты болған Қытайдың Бейжiң қаласындағы
Екiншi кедергi, кеденде кезiгедi. Қытай-Қазақстан арасындағы сауда-саттық iстерiнiң дамуына
Мейлi көшiп келушi болсын, мейлi жеке сапармен келушiлер болсын
Үшiншi кедергi, Көшi-қон комитетi және оның оралмандарға бөлетiн квотасы
Қытай жағында бiр жарым миллион қандастарымыздың отырғаны ешкiмге күдiксiз
Бұл елге қарағанда Қытай елiнiң зиялы қауымға жасайтын көмегi
Қытайда төрттен көп балалы болу дегеннiң жоғалғанына жиырма жылға
Тағы бiр айта кетерлiк жағдай, мұнда келгеннен кейiнгi жергiлiктi
***
Қалай дегенмен жер бетіндегі бар-жоғы 12 миллионға жетер-жетпес қазақ
Қорытынды
Қазақстан өзінің тәуелсіздігін жариялаған алғашқы күннен бастап, халықаралық бейбітшілікті
Екі жақты қатынастарды әзірге жақсы деп бағалауға болады. Дегенмен,
Жасалған зерттеу жұмысын қорытындылай келе, ақылымызға түйген негізгі тоқтамдарды
Қазақстан мен Қытай мемлекеті арасындағы қатынастар өзара ынтымақтастық, стратегиялық
Н.Бонопарттың Қытай туралы айтқан «Тыныш, шығыстағы Алпауыт әзірге ұйқыда,
Қытай бүгінгі таңда жаһандық саясат алаңындағы негізгі күш орталықтарының
Жұмыс барысында екі жақты қатынастардың маңызы, оның даму бағыты
Қосымшалар
Қосымшалар:
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
ҚР Президентінің Қазақстан халқына жолдауы «Қазақстан 2030 – Даму
ҚР Президентінің Қазақстан халқына жолдауы, 6 ақпан 2008ж.
Назарбаев Н. Ғасырлар тоғысында. Алматы: «Дәуір», 2004.- Б.220.
Тоқаев Қ. Қазақстан Республикасының дипломатиясы. Алматы: ҒӨ Пбк «GAUHAR»,
З.Аманжолова, М.Атанов, Б.Турарбеков. Правда о государственной границе Республики Казахстан
Султанов Б.К., Музапарова Л.М. Становление внешней политики Казахстана:история, достижения
Страны и регионы мира в современных международных отношениях /
Политика КНР на современном этапе: реалии и перспективы. Алматы:
Олкотт М. Б. Второй шанс Центральной Азии / Марта
Олкотт Марта Брилл Казахстан: непройденный путь / Моск. Центр
А.Исмаилов. Лекции по истории международных отношений. Учебник. Шымкент, 2005
Ред. совет: Н.Ж.Даненов, Б.Ш.Надиров, В.М.Ковалев. Внешня политика Казахстана сборник
Казахстанско-китайское сотрудничество: состояние и перспективы: Мат. междунар. «круглого стола»
Казахстан и Китай: стгатегическое партнерства. Материалы международной конференции, Под
В. Галямова Усиление Китая и ожидания для Казахстана //
Қожабекова А. Қытай көші-қонының посткеңестік елдерге келтірерлік қаупі қандай?
Сапанов С. Қазақстан және Қытай: тарихнама, тарих және геосаясат
Жайлауова А. Некоторые аспекты развития советско-китайского внешнеэкоомического сотрудничества в
Танирбергенов А. Казахстан и Китай: добрососедство и взаимодействие //
Зиярова С. Особенности внутренней политики Китая в национальных районах
Интернет ресурстар:
www.akorda.kz // Жәди ШӘКЕНҰЛЫ. Қытайдағы қазақтар: КӨШIП КЕЛУДIҢ
www.abirus.ru // сноска на статические данные “China
http://sana.gov.kz/showarticle.php?lang=eng&id=152 // Казахская диаспора в Китае.
www.mfa.kz // Г.М. Мендикулова. Казахская диаспора и ирредента:
Галямова В.Ф. ПРОГНОЗ ДАЛЬНЕЙШЕГО РАЗВИТИЯ ВНЕШНЕЙ МИГРАЦИИ ИЗ КНР
Касымбеков М. Особенности внешней политики Казахстана в отношении КНР
www.abirus.ru - «Xinhua» ақпараттық агенттігінің мәліметіне сілтеме.
ҚКП Бас хатшысы Цзян Цзэминнің, партияның 16 съездегі
ҚХР Мемоекеттік кеңесі ақпараттық-канцеляриясының мәліметі (2000 ж. желтоқсан). //
Санақ мәліметтері Интернеттегі «Ресей энциклопедиясының» сайытында жарияланған // www.ewiki.info
www.gazeta.kz .
http://inosmikzgeo.canalblog.com/archives/2008/04/11/8747367.html
http://kz.chineseembassy.org/rus/dszc/emb/t156969.htm
www.akorda.kz/www/www_akorda_kz.nsf/
Назарбаев Н. Ғасырлар тоғысында. Б.194.
Назарбаев Н. Ғасырлар тоғысында. Б. 194.
Сонда. Б.194-195.
Султанов Б.К., Музапарова Л.М. Становление внешней политики Казахстана:история, достижения
Касымбеков М. Особенности внешней политики Казахстана в отношении КНР
Тоқаев Қ. Қазақстан Республикасының дипломатиясы. Б. 122.
Сонда. 124 б.
Назарбаев Н. Ғасырлар тоғысында. Б. 185.
* Қосымшаларды қараңыз.
www.gazeta.kz .
* Заңсыз миграция жайында келесі бөлімде қарастырылған.
* Қытайдығы қазақ ирредентасы туралы келесі бөлімде қарастырылған.
Тоқаев Қ. Қазақстан Республикасының дипломатиясы. Б. 379.
* Шекара мәселесі туралы алдағы бөлімде толық қарастырылған.
Жайлауова А. Некоторые аспекты развития советско-китайского внешнеэкоомического сотрудничества в
Танирбергенов А. Казахстан и Китай: добрососедство и взаимодействие //
Назарбаев Н. Ғасырлар тоғысында. Б.196.
Султанов Б.К., Музапарова Л.М. Становление внешней политики Казахстана:история, достижения
Колл. авторов. Под ред. Ашимбаева М.С., Шоманова А.Ж. Страны
Султанов Б.К., Музапарова Л.М. Становление внешней политики Казахстана:история, достижения
Зиярова С. Особенности внутренней политики Китая в национальных районах
Политика КНР на современном этапе: реалии и перспективы. Алматы:
Казахстан и Китай: стгатегическое партнерства. Материалы международной конференции, от
Султанов Б.К., Музапарова Л.М. Становление внешней политики Казахстана:история, достижения
Казахстан и Китай: стгатегическое партнерства. Материалы международной конференции, от
Сонда. Б. 88-89.
www.abirus.ru - «Xinhua» ақпараттық агенттігінің мәліметіне сілтеме..
Султанов Б.К., Музапарова Л.М. Становление внешней политики Казахстана:история, достижения
Назарбаев Н. Ғасырлар тоғысында. Б.199-200.
Султанов Б.К., Музапарова Л.М. Становление внешней политики Казахстана:история, достижения
Казахстан и Китай: стгатегическое партнерства. Материалы международной конференции, от
Казахстан и Китай: стгатегическое партнерства. Материалы международной конференции, от
Казахстан и Китай: стгатегическое партнерства. Материалы международной конференции, от
Политика КНР на современном этапе: реалии и перспективы. Алматы:
Султанов Б.К., Музапарова Л.М. Становление внешней политики Казахстана:история, достижения
http://inosmikzgeo.canalblog.com/archives/2008/04/11/8747367.html
Казахстан и Китай: стгатегическое партнерства. Материалы международной конференции, от
Казахстан и Китай: стгатегическое партнерства. Материалы международной конференции, от
Казахстан и Китай: стгатегическое партнерства. Материалы международной конференции, от
Тоқаев Қ. Қазақстан Республикасының дипломатиясы. Б. 382.
http://kz.chineseembassy.org/rus/dszc/emb/t156969.htm
Казахстан и Китай: стгатегическое партнерства. Материалы международной конференции, от
А.Исмаилов. Лекции по истории международных отношений. Учебник. Шымкент, 2005
www.akorda.kz/www/www_akorda_kz.nsf/
З.Аманжолова, М.Атанов, Б.Турарбеков. Правда о государственной границе Республики Казахстан.
З.Аманжолова, М.Атанов, Б.Турарбеков. Правда о государственной границе Республики Казахстан.
З.Аманжолова, М.Атанов, Б.Турарбеков. Правда о государственной границе Республики Казахстан.
Сонда. 41 б.
З.Аманжолова, М.Атанов, Б.Турарбеков. Правда о государственной границе Республики Казахстан.
Назарбаев Н. Ғасырлар тоғысында. Б.198.
З.Аманжолова, М.Атанов, Б.Турарбеков. Правда о государственной границе Республики Казахстан.
З.Аманжолова, М.Атанов, Б.Турарбеков. Правда о государственной границе Республики Казахстан.
Сонда. 52-57 б.
Сапанов С. Қазақстан және Қытай: тарихнама, тарих және геосаясат
Санақ мәліметтері Интернеттегі «Ресей энциклопедиясының» сайытында жарияланған // www.ewiki.info
Галямова В.Ф. ПРОГНОЗ ДАЛЬНЕЙШЕГО РАЗВИТИЯ ВНЕШНЕЙ МИГРАЦИИ ИЗ КНР
ҚКП Бас хатшысы Цзян Цзэминнің, партияның 16 съездегі
ҚХР Мемоекеттік кеңесі ақпараттық-канцеляриясының мәліметі (2000 ж. желтоқсан). //
Галямова В.Ф. ПРОГНОЗ ДАЛЬНЕЙШЕГО РАЗВИТИЯ ВНЕШНЕЙ МИГРАЦИИ ИЗ КНР
Қожабекова А. Қытай көші-қонының посткеңестік елдерге келтірерлік қаупі қандай?
Г.М. Мендикулова. Казахская диаспора и ирредента: история и современность
www.abirus.ru // сноска на статические данные “China
Кестедегі сандық мәліметтер төменде көрсетілген интернет сайттардан жинақталған: http://sana.gov.kz/showarticle.php?lang=eng&id=152
www.mfa.kz // Г.М. Мендикулова. Казахская диаспора и ирредента:
www.akorda.kz // Жәди ШӘКЕНҰЛЫ. Қытайдағы қазақтар: КӨШIП КЕЛУДIҢ
www.abirus.ru // сноска на статические данные “China
www.akorda.kz // Жәди ШӘКЕНҰЛЫ. Қытайдағы қазақтар: КӨШIП КЕЛУДIҢ
Тоқаев Қ. Қазақстан Республикасының дипломатиясы. Б. 130.
www.akorda.kz // Жәди ШӘКЕНҰЛЫ. Қытайдағы қазақтар: КӨШIП КЕЛУДIҢ