Жоспар:
Кіріспе.....................................................................................................2
Кәсіпорын экономикасы.
Негізгі бөлім
а) Кәсіпкерлік қызметінің мәні және негізгі ерекшеліктері...............4
ә) Кәсіпорын – басқарудың жүйелік объектісі.....................................4
б) Кәсіпорының қаржылық жағдайын талдау………...........................5
в) Ақпараттық жүйе құрылымы.............................................................9
г) Құжаттар: кіріс және шығыс.............................................................17
III. Қорытынды.............................................................................................22
IV. Пайдаланылған әдебиеттер....................................................................26
Кіріспе
Елімізде өтіп жатқан нарықтық қатынастар тек экономиканы дамыту
Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің барлық экономикадағы негізгі
Нарықтық экономика жағдайында фирма шаруашылықты жүргізудегі негізгі
Фирма экономикасының даму негізіне қоғамдық өндірістің дамуына объективті
Қазіргі кезде фирманың мәртебесі, оны құрудың тәртібі мен
«Кәсіпорын экономикасы» бағамен зерттелуде, оның негізгі міндетін тұжырымдау
фирма меншік нысанына және салалық құрамында болуына қарамастан
нарықтық экономикаға өту бұрыннан әрекет еткен шаруашылық тетігін
Қайбір фирма болмасын өзінен-өзі тіршілік ете алмайды, ол
Курстық жобаны жазудағы басты мақсатым фирманың қаржылық көрсеткіштерін
Кәсіпкерлік қызметінің мәні және негізгі ерекшеліктері
Нарықтық қатынастар көптеген адамдардың «өз ісіне» деген табиғи
Кәсіпкерлік дегеніміз – адамдар мен олар құрған бірлестіктердің
Кәсіпкерлікті жаңа тұрғыдан түсіндергенде мынадай екі жағдайға: біріншіден,
Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметтің субъектілері мыналар бола алады:
Қазақстанның азаматтары
Шетел мемлекетінің азаматтары
Адамдардың бірігуі(кәсіпкерлер ұжымы)
Экономиканың қайсысы болмасын өндірістен, экономикалық өнім жасаудан құралады.
Қаржылық талдаудың мақсаты – енді пайда болып келе
Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметін талдаудың негізгі принциптері
Принциптері Принциптердің мазмұны
Нақтылығы Талдау нақтылы деректерге негізделеді, оның қорытындысын
Жиынтылығы Процесті объективті бағалау мақсатында оны жан-жақты
Жүйелілігі Бір-біріне өзара байланысты экономикалық құбылыстарды зерделеу,
Тұрақтылығы Талдауды түпкілікті, алдын ала белгілі уақыт
Объективтілігі Экономикалық құбылыстарды тәжірибелі және әділ зерделеу,
Пәрменділігі Практикалық мақсатқа пайдалану, өндіріс қызметінің жаңа
Үнемділігі Талдауды жүргізуге байланысты шығындар, оны жүргізу
Салыстырымдылығы Деректеу және талдау қорытындылары бір-бірімен жеңіл
Ғылымдылығы Талдауды жүргізу барысында ғылыми негізделген әдістер
Кәсіпорынның бірден-бір басты міндеті – оның қаржы жағдайының
өтімділік (төлем қабілеттілігі);
пайдалылық (табыстылық);
активтерді басқару тиімділігі.
Қаржы ресурстарының құралуы түрлі көздер бойынша жүзеге асырылады.
Кәсіпорынның өзінің қысқа мерзімді міндеттемесін төлеуге қабілеттілігін өтімділік
Тез өтімділік коэффициенті – қысқа мерзімді несие қарыздарының
Дебиторлық қарыздардың айналым коэффициенті – егер дебиторлық қарыздарды
Несие қарыздарының айналым кезеңі – бұл коэффициент тауарларды
Несиелердің орнын толтыру коэффициенті (несиені өтеу қабілеті) –
Төлем қабілеттілігінің коэффициенті – ол қарыз капиталының
Бұл коэффициент көрсеткіштер кәсіпорын несиегерлерінің қандай деңгейде қатерден
Айналым қаржылар үнемі қозғалыста болады. Бір өндірістік кезең
Екінші сатыда алынған айналым қорлары өндіріс процесіне тікелей
Үшінші сатыда дайын өнім сатылады, нәтижесінде айналым қорлары
Ауыспалы айналым қаражаты мына тәсілмен шығады:
А – Қ ... Ө ... Д
мұнда А- шараушылық субъектілерін авансылаудағы ақша қаражаттары;
Қ - өндіріс құралы;
Ө - өндіріс;
Д - дайын өнім;
А1- өнімді сатудан түскен және өзіне қосылған пайданың
Шаруашылықты жүргізудегі нарықтық жүйе жағдайында кәсіпорын эконмикасын
,
мұнда, Өқ – белгілі бір кезеңде өткізілген
Оқ – сол кезеңдегі айналым қаражатының орташа қалдығы.
Егер де өткізуден алынған түсім бір жылға
Ақпарат жүйесін тұрғызу мақсаты – коммерциялық банктің қаржылық
Ақпараттық жүйені тұрғызудағы мақсат – ақпарат қорларының өзара
Қазіргі уақытта кез келген ұйымды, бірлестікті және
Мемлекет, Үкімет және де қарапайым халық үшін фирманың
Ақпараттық жабдықтау ресурстарына қойылатын талаптар
Ақпараттық ресурстар жүйені тұрғызуға қажетті материалдық шикізат
Ақпараттық жабдықтау құрылымына қойылатын талаптар
Ақпараттық жабдықтау (АЖ) – бұл ақпараттық жүйеде қолданатын
Ақпараттық жүйенің жабдықтау жүйелері, функционалды ішкі жүйелеріне қарамастан
Ақпараттық жабдықтау – ФҚЖТАЖ-де қолданылатын техникалы-экономикалық ақпараттарды сыныптаудың
Шешім қабылдаудың тиімділігі айналымдағы ақпаратты толықтығына, сапасына, сенімділігіне
басқару жүйесінде болатын үрдістерді объективті бейнелеу;
практикалық нысаналылықтың болуы, яғни АЖ-ды жобалауда шешілетін мәселелерді
тікелей бақылау және өлшеу үрдістерінде алынбайтын есепті-талдамалы ақпараттардың
басқаруды ұйымдастырудың барлық деңгейлерінде ақпаратты пайдаланудағы коэфициентті көтеру;
ақпарат жүйелерінің барлық түрінің ақпараттық сиымдылығын қамтамасыз ету.
Ақпаратты жабдықтауды жобалау – бірқатар жұмыстар атқаруды қажет
ақпаратты жабдықтауды ұйымдастырудың әдістемелік негіздерін жасау;
ақпаратты сыныптаудың және кодтаудың бірыңғай жүйесін құру;
ақпарат көлемдері мен ағындарын анықтау;
деректер базасының құрылымы мен құрамын анықтау;
деректер базасын бақылау және түзету тәсілдерін таңдау;
тұтынушылардың сұраныс тілі мен деректердің сипаттамсын сәйкестендіру.
Осыған байланысты ақпараттық жабдықтауды, ақпараттық базаны құрудың
ФҚЖТАЖ -нің машинадан тыс ақпараттық жабдықтау.
ФҚЖТАЖ -нің машинадан тыс ақпараттық жабдықтауға мыналар кіреді:
Рейтингті талдау ақпарат ұғымы, оның сыныптамасы және құрылымы;
Сыныптау және кодтау;
Нормативті-анықтамалық құжаттар.
Рейтингті талдау ақпарат ұғымы банк қызметінің, жұмысының қандай
Сыныптау дегеніміз – берілген жиындағы объектілерді әр түрлі
Кодтау – объектілерге кодтық белгілер беру үрдісі. Кодтау
Нормативті-анықтамалық құжаттарға есептеуде ұзақ уақыт өзгеріссіз пайдаланатын, әр
Жедел ақпарат берілген уақыт ішіндегі объектінің жай күйін
Ішкі жабдықтау – ФҚЖТАЖ -нің жұмыс істеу кезінде
Ақпараттық ауқымдар – белгілі тәсілмен атауланған және ұйымдастырылған,
Ұйымдастырушылық жабдықтау - жүйені құрудағы мақсаттар мен бағыттарын
Бірінші топ құру және фунционалдау үрдісінде маңызды
ақпараттық жүйені құрудағы жалпы басқару әдістемелері;
типтік жобалар шешімі;
кәсіпорынды алдын ала тексерудегі жобалау және өткізудегі әдістемелік
құжаттаманы құру және іске қосу сұрақтарының әдістемелік материалдары.
Екніші компоненті ақпарттық жүйені жобалауға және ақпараттық
Үшінші компонент тексеру кезінде алынатын техникалық құжаттама болып
Ұйымдастырушылық жабдықтаудың төртінші компоненті «Іскер». Онда жүйенің басты
Құқықтық жабдықтау ішкі жүйесі ақпараттық жүйені енгізу және
Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерлікті реттейтін негізгі заңдық актілер
«ҚР Агентігінің шағын бизнесті қолдау мәселелері жөніндегі» ҚР
«Шағын кәсіпкерлік мәселелері жөніндегі » ҚР Үкіметінің қаулысы.
«Шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдаудың 2001-2002 жылдарға арналған
Жүйені тұрғызу арысында құқықтық құжаттарға: тапсырушы мен атқарушының
Техникалық жабдықтау – бұл рейтингті талдаудың ақпараттық жүйесінің
Басқарудың ақпараттық үрдісі жеке амалдар мен олардың кешендерінің
Бірінші сатысы, экономикалық объектілердің қызмет үрдісі кезінде пайда
Ақпараттарды түрлендіру операцияларының тобы (екінші саты) ақпараттартың мағыналарын,
Үшінші саты, басқару шешімдерін қабылдау үшін және басқарудың
Техникалық конфигурациясына қойылатын талаптар:
№ Түрі Көрсеткіші, мәні
1 Компьютердің қуаттылығы 2400 Ггц
2 Жедел жадының көлемі 512 Мб
3 Қатты жадының көлемі 40 Гб
4 Дисковод Қажет
5 CD – ROM Қажет
6 Микропроцессор Pentium (R) 4 CPU
7 Модем қажет емес
8 Файлдық жүйесі NTFS
9 Монитор түс беру сапасы 32 бит
10 Монитордың экрандық рұқсаттамасы 1152 нүкте 864 нүктеге
11 Видеокарта 128 Мб
Программалық жабдықтау – бұл техникалық құралдар кешенінің қызметін
Жалпы ПЖ – бұл кең көлемді пайдаланушыларға арналған,
Арнайы ПЖ-ға ФҚЖТ-дың әр түрлі атқарымдық қосалқы жүйелері
Программалық жабдықталуына қойылатын талаптар:
1 Жалпы жүйелік программалық жабдықталуы Microsoft 2000, NT,
2 Офистік бағдарламасы Office 2002
3 Қолданбалы программалық ортасы Delphi 7 программалық
4 МББЖ Paradox, Oracle
5 Көмекші программалар Драйвер, утилиталар,
Технологиялық жабдықталуы – ақпараттық технологиялар және олардың ішінен
Математикалық жабдықталуы – ең озық есептеу техникасының көмегімен
Математикалық жабдықтауға блок-схеманы көрсетіп кетейін:
Лингвистикалық жабдықтау – бұл, ақпаратты автоматты түрде өңдеудің
Эргономикалық жабдықтау – жұмыстың әр түрлі сатысындағы адамның
жұмыс орындарында, ақпараттық үлгілерге және жұмыскерлер құрамына эргономикалық
жұмыскердерді даярлау деңгейіне және іріктеу жүйесіне қойылатын талаптарды
Коммерциялық банк рейтингін талдаудың ақпараттық жүйесінің концептуалды
Концептуалды схема ақпараттық жүйе құру мен оның
Ақпараттық жүйелер құрамындағы элементтердің атқару роліне қарай
Концептуалдық схема
Мәселе қойылымы. Коммерциялық фирма рейтингін талдаудың ақпараттық жүйесіндегі
Кіріс ақпараттары
Кіріс ақпараты – бұл пернетақтадан түскен сигналдар, мәліметтер,
Кіріс құжаттары және олардың негізінде алынған файлдар өз
Қайта өңдеуге түсетін ақпарат бақылаудан өтуі қажет. Ең
Кіріс Құжат Ақпарат көзі
Белгіленуі Аты Ұсыну түрі
K Капитал жеткіліктілігі құжат Фирма резерві
M Менеджмент құжат Басшы
T Табыстылық құжат Салымдар
KO Кәсіпорындардың өтініштері құжат Клиент
S Тәуекелділік құжат Арнайы мамандар
«Капитал жеткіліктілігі» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы
Құжат аты: Капитал жеткіліктілігі
Белгіленуі
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
year Уақыты 5
kolemi капитал көлемі 10
kap. typi капитал түрі 15
kap nomeri капитал номері 7
«Менеджмент» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен
Құжат аты: Менеджмент
Белгіленуі
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
basshi Басшы 5
baskaru adisi Басқару әдісі 10
aktiler Актілер жиыны 10
«Табыстылық» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен
Құжат аты: Табыстылық
Белгіленуі
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
year Уақыты 5
tabis табыс көзі 10
perspektiva перспектива 12
rentable рентабелділік 7
«Өтімділік» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен
Құжат аты: Кәсіпорындардың өтініштері
Белгіленуі
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
nomeri Құжат номері 5
dengei Деңгейі 10
KA Кәсіпорынның атауы 15
«Тәуекелділік» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен
Құжат аты: Тәуекелділік
Белгіленуі
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
year Уақыты 6
name тәуекел атауы 15
bagiti тәуекел бағыты 20
basshi tap. басшы тапсырмасының орындалуы 8
Шығыс ақпараттары
Шығыс ақпараты – бұл басқару объектісіне, қызметшіге немесе
Шығыс Құжат Ақпараттың берілуі
Белгіленуі Аты Ұсыну түрі
DLK Тез өтімділік
коэффициент құжат Статистикалық Агенттік
DKK Дебиторлық қарыздардың айналым коэффициенті
құжат Статистикалық Агенттік
KKA Несие қарыздарының айналым кезеңі құжат Статистикалық Агенттік
KOK Несиелердің орнын толтыру коэффициенті құжат Статистикалық Агенттік
MCK Төлем қабілеттілігінің коэффициенті құжат Статистикалық Агенттік
«Тез өтімділік коэфициенті» шығыс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің
Құжат аты: Тез өтімділік коэффициенті
Белгіленуі
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
dengei Деңгейі 2
koefisient Басымдық көрсеткен коэффициент 10
year Уақыты 15
raiting Алған рейтингі 7
«Дебиторлық қарыздардың айналым коэфициенті»
шығыс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен тізімі
Құжат аты: Дебиторлық қарыздардың айналым коэффициенті
Белгіленуі
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
year Уақыты 5
koefisient коэффициент 10
ainalim Айналым уақыты 5
«Несие қарыздарының айналым кезеңі»
шығыс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен тізімі
Құжат аты: Несие қарыздарының айналым кезеңі
Белгіленуі
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
year Уақыты 5
nesie несие 10
ainalim Айналым уақыты 5
«Несиелердің орнын толтыру коэфициенті»
шығыс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен тізімі
Құжат аты: Несиелердің орнын толтыру коэффициенті
Белгіленуі
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
year Уақыты 5
nesie несие 10
koefisient коэффициент 5
ornin toltiry мөлшері 7
«Төлем қабілеттілігінің коэфициенті»
шығыс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы мен тізімі
Құжат аты: Төлем қабілеттілігінің коэффициенті
Белгіленуі
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
year Уақыты 5
koefisient коэффициент 5
tolem мөлшері 9
Қорытынды
Қазақстан Республикасының фирма рейтингін анықтайтын ақпараттық жүйені тұрғыздым.
Бірінші бөлімде фирма(кәсіпкер) дегеніміз не, оның атқаратын қызметтері
Екінші және үшінші бөлімінде фирманың басқару объектісі мен
Осы курстық жұмысымдағы ақпарат жүйесін тұрғызғандағы рейтинг талдайтын
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Мейірбеков А.Қ., Әлімбетов Қ.Ә. “Кәсіпорын экономикасы” Алматы 2003
Смирнова Т. и др. “Проектирование экономических информационных систем
Қ.С. Байшоланова Ақпараттық жүйелер теориясы, Алматы: Экономика -2002ж.
Н.Б.Бралиева, Қ.С.Байшоланова, Н.Л.Гагарина “Экономикадағы ақпараттық жүйелері”. Оқу құралы.
Н.Б.Бралиева, Л.А.Байбөлекова, Қ.Т.Балашов “Ақпараттық менеджмент негіздері”. Оқу құралы.
Бралиева Н.Б., Куличихин А.А. “Информационные аспекты создания и
Төлегенов Е.Т. “Бухгалтерлік ақпарат жүйелері”. Оқу құралы Экономика
1
ФҚЖТ
ҚАҚ=S;
Енгізу(“ӨҚ”, “ОҚ”)
ӨҚ=x1; ОҚ=x2;
S=x1/x2;
шығару(S);
соңы
Коммериялық банк рейтингін талдаудың ақпараттық жүйесі
Жабдықтау бөлімі
Фунционалдық жабдықтау
Техникалық жабдықтау
Программалық жаюдықтау
Ақпараттық жабдықтау
Фунционалдық бөлім
Болжау және талдау бөлімі
Ақпараттық база
-ҰБ ҚД-ға капитал өтімділігі,
Фирмалар туралы мәліметтер базасы
Коммериялық фималардың негізгі мәліметтер базасы
Өңдеу
Математикалық жабдықтау
Фирма несиегерлерінің қатерден қорғалу көрсеткіштері
Төлем қабілеттілігінің коэфициенті
фирма көрсеткіштері, фирма жабдығы
Несие қарыздарының айналым кезеңі
Несиелердің орнын толтыру коэфициенті
Машинадан тыс АЖ
Тез өтімділік
коэфициент
Дебиторлық қарыздардың айналым коэфициенті
ФҚЖТ -ды ақпараттық жабдықтау
Сыныптау және кодтау
Нормативтік-анықтамалық құжаттар
Машина ішіндегі АЖ
Ақпараттық ауқымдар
Енуші
Аралық
Шығушы
Деңгейі, Басымдық көрсеткен коэфициент, Уақыты, Алған рейтингі, мөлшері,
Өндіріс
Адамдар
(қызметкерлер)
Ақша
Өнім
қызмет қорытындысы
Негізгі өндіріс
Көмекші өндіріс бөлімшесі
Қызмет көрсету, жанама және қосалқы бөлімшесі
Басқарушылық қызметі және бөлімшесі
Кәсіпорын құрылымы
Қаржы ресурстарының құрамы
Кәсіпорынның қаржы ресурстары
Ішкі
көздер
Сыртқы
көздер
Меншікті қаржылар есебінен құрылатын
Оларға теңестірілген қажылардың есебінен құрылатын
Қаржы рыногында жұмылдырады
Қайта бөлудегі түсетін
14
15