Кіріспе
1 Қаржылық есептемені құру
1.1 Қаржылық есептеме және оның нысандарының мәні
1.2 Қаржылық есептеменің халықаралық стандарттарының
кәсіпорын үшін маңызы
1.3 Кәсіпорынның техникалық-экономикалық сипаттамасы 25
2 Қаржылық есептеменің аудиті
2.1 Қаржылық есептеменің аудитінің мәні және мақсаты
2.3 Қаржылық есептеменің нысандарын аудиттен өткізу
3 Қаржылық есептемені талдау
3.1 Қаржылық талдаудың ақпараттық базасы мен оның әдістері
3.2 Баланстың активтері мен пассивтерінің құрамы мен құрылымындағы
өзгерістерді талдау
3.3 Баланстың өтімділігін талдау
3.4 Кірістер мен шығыстар туралы есеп берудің құрамы мен
өзгерістерді талдау
3.5 Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп берудің құрамы мен
құрылымындағы өзгерістерді талдау
3.6 Ұйымның қаржылық коэффициенттерін талдау
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қосымшалар
Кіріспе
Тәжірибе көрсеткендей, есеп регистрлерінде шаруашылық операцияларын бейнелеудің дәстүрлі бухгалтерлік
Қазіргі кезде қаржылық есемтеменің дайындалуы маңызды үрдіс болып табылады.
Қаржылық есептеменің мақсаты – қаржылық жағдай, экономикалық шешімдерді қабылдау
Ірі халықаралық және мемлекеттік аудиторлық фирмалардың тәжірибесін талдау көрсеткендей
ТМД елдерінің озық тәжірибесін есепке ала отырып, қаржылық есептеменің
Шаруашалақ субъектілерінің қызметінің табысты болуы басқарудың деңгейіне, кәсіпорынның қаржылық-экономикалық
Бірақ Қазақстанда қаржылық есептемені талдаудың ілгерілмелі әдістері тәжірибе барысында
1 Қаржылық есептемені құру
1.1 Қаржылық есептеме және оның нысандарының мәні
Есептеме ретінде белгілі бір өтіп кеткен кезең үшін кәсіпорынның
№30 «Қаржылық есептемені ұсыну» деп аталатын Бухгалтерлік есепп стандартында
Қаржылық есептеменің мақсаты пайдаланушыларды (акционерлерді, инвесторларды, салық органдарын және
Қаржылық есептемеге қойылатын басты талап – оның сенімді және
Қаржылық есептемеге оның уақытылы ұсынылғанына және сенімділігіне жауапкершілік артатын
Қаржылық есептеменің нысандарына Бухгалтерлік баланс, Кірістер мен шығыстар туралы
Бухгалтерлік баланс белгілі бір есепті кезеңдегі кәсіпорынның қаржылық жағдайын
Баланс арқылы кәсіпорынның жақын арада үшінші тұлғалардың (акционерлер,
Кәсіпорынның жұмысының соңғы қаржылық нәрижесі – басқарманың материалдық және
Бухгалтерлік баланс екіге бөлінеді: оның сол жағында активтер көрсетілсе,
1-сызба.
Бухгалтерлік баланстың құрылымдық көрінісі
Бухгалтерлік баланс
Активтер
-
Міндеттемелер
= Меншікті капитал
Ұзақ мерзімді актитер Ағымдағы активтер
Ұзақ мерзімді міндеттемелер Ағымдағы міндеттемелер
Негізгі құралдар Тауарлы-материалдық қорлар
Ұзақ мерзімді несиелер мен қарыздар Қысқа мерзімді несиелер мен
Материалдық емес активтер Дебиторлық борыштар
Кейінге қалдырылған салықтар Кредиторлық борыштар
Инвестициялар және т.б. Ақша қаражаттары
Төленуге тиісті сомалар және т.б.
Қаржылық инвестициялар
Активтердің құрамына үйлер, ғимараттар, құрылыстар, еншілес, тәуелді және бірлесіп
Айналымда бір жыл ішінде жүрген активтер қысқа мерзімділерге, ал
Материалдық емес активтер деп белгілі бір нақтылы табиғи пішіні
Негізгі құралдар деп өндірісте ұзақ уақыт бойы пайдаланылатын, өзінің
Қаржылық инвестициялар дегеніміз акционерлік қоғамдар немесе мемлекет шығарған акцияларға,
Ағымдағы активтерге тауарлы-материалдық қорлар, дебиторлық борыштар және ақша қаражаттары
Тауарлы-материалдық қорларға, негізінен, шикізат, дайын өнім, тауарлар және аяқталмаған
Дебиторлық борыштар деп белгілі бір қарым-қатынасқа байланысты заңды және
Касадағы және банктегі ақша қаражаттарын қысқа мерзімді бағалы қағаздармен
Өндіріспен, саудамен немесе кәсіпкерліктің басқа да түрімен айналысатын кәсіпорындардың
Кәсіпорынның жарғылық капиталы жай немесе басымдық берілген акциялардың номиналдық
Бөлінбеген пайда – кәсіпорынның жалпы табысынан барлық шығындарын өтегеннен,
Қандай да болмасын кәсіпорындарды, олардың қандай салада қызмет атқаратындығына
Оларды өтеу үшін ағымдағы активтер пайдаланылмайтын міндеттемелер ұзақ мерзімді
Ағымдағы міндеттемелер – оларды өтеу үшін ағымдағы активтер пайдаланылатын
Кәсіпорынның Кірістері мен шығыстары туралы есеп беруі оның есепті
2-сызба.
Кірістер мен шығыстар туралы есеп берудің құрамдас бөліктері.
Негізгі қызметтен алынатын табыс
Төтенше жағдайлардан алынатын табыс
Негізгі қызметтен алынатын табыс Негізгі емес қызметтен алынатын
Сатылған тауарлардың өзіндік құны
Жиынтық кіріс
Кезең шығындары
Таза табыс
Салық салынғанға дейінгі негізгі қызметтен алынатын табыс
Корпоративті табыс салығы
Салық салынғаннан кейінгі негізгі қызметтен алынатын табыс
Тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сатудан түскен табыстар одан қосылған құн
Сатылған тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құнына тауарларды сату бойынша
Жалпы табыс тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сатудың қаржылық нәтижесін көрсетеді
Кезең шығындарына жалпы және әкімшілік шығыстар, сату бойынша шығыстар,
Негізгі қызметтен алынатын табыстар жалпы табыс пен кезең шығындары
Негізгі емес қызметтен алынатын табыстарға материалдық емес активтерді, негізгі
Салық салынғанға дейінгі негізгі қызметтен алынатын табыстар негізгі қызметтен
Корпоративті табыс салығы №11 «Корпоративті табыс салығының есебі» деп
Салық салынғаннан кейінгі негізгі қызметтен алынатын табыстар салық салынғанға
Төтенше жағдайлардан алынатын табыс төтенше жағдайлардан болған нәтижеден корпоративті
Таза табыс заңды тұлғаның есепті кезеңде алған немесе жеткен
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беруінің негізгі мақсаты болып
есепті кезең ішінде заңды тұлғаның ақша қаражаттарының ағымының келуі
есепті кезеңдегі заңды тұлғаның операциялық, инвестициялық және қаржылық қызметі
Қызметтің түрі бойынша жоғарғыдай сыныпталу ақпаратпен қамтамасыз етіп, осы
Кірістер мен шығыстар туралы есеп беруде таза табыс ақша
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру бірінші есепті кезеңнен
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру кәсіпорынның басқармасымен қатар
Инвесторлар мен қарыз берушілер үшін ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру заңды тұлғаның ақша
Операциялық қызметтен болған ақша қаражаттарының қозғаласы.
Инвестициялық қызметтен болған ақша қаражаттарының қозғаласы.
Қаржылық қызметтен болған ақша қаражаттарының қозғалысы.
Есепті кезеңнің басындағы ақша қаражаттары.
Есепті кезеңнің соңындағы ақша қаражаттары.
Есеп берудің бұл түрі жұмыс кестесінің көмегімен дайындалады.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беруді құру үшін бухгалтерлік
3-сызба.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп берудің шағын жобасы.
Есептің мақсаты
Есепті кезеңдегі ақша қаражаттарының ағымының келуі мен кетуі туралы
Операциялық қызметте
Инвестициялық қызметте
Қаржылық қызметте
Операциялық қызметтен болған ақша қаражаттарының қозғалысын ашу
Тікелей әдіс
Операциялық қызмет – заңды тұлғаның табысты алу бойынша негізгі
Негізгі қызметтің нәтижесінде болған ақша қаражаттарының қозғалысын анықтау үшін
Заңды тұлғаның операциялық қызметтен болған ақша қаражаттарының қозғалысын тікелей
Тікелей әдіс бойынша ақша қаражаттарының ағымының келуі мен кетуінің
Тікелей әдісті қолдану барысында операциялық қызметтің нәтижесінде пайда болған
Ақша қаражаттарының ағымының келуі: тауарларды сату мен қызметтерді көрсетуден
Ақша қаражаттарының ағымының кетуі: жабдықтаушылар мен мердігерлерге тауарлар және
Жанама әдіс бойынша тазза табыс немесе зиян ағымдағы активтер
Жанама әдіс кірістер мен шығыстар туралы есеп берудің әрбір
Жанама әдісті қолдану барысында таза табысты түзету келесі операцияларды
Есептелген тозу және амортизация сомасының өзгеруін: кезең сайын есептеліп,
Ағымдағы активтердің сомасының өзгеруін: ағымдағы активтердің ұлғаюы еспті кезең
Ағымдағы міндеттемелердің (қысқа мерзімді банк несиелерін қоспағанда) сомасының өзгеруі:
Инвестициялық қызмет – ұзақ мерзімді активтерді иемдену мен сату.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беруді дайындаудың екінші этабы
Инвестициялық қызметтің нәтижесінде пайда болған ақша қаражаттарының қозғалысының мысалы
Ақша қаражаттарының ағымының келуі: материалдық емес активтерді сатудан түскен
Ақша қаражаттарының ағымының кетуі: материалдық емес активтерді, негізгі құралдарды
Қаржылық қызмет – заңды тұлғаның меншікті капитал мен қарыз
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беруді дайындаудың үшінші этабы
Қаржылық қызметтен болған ақша қаражаттарының қозғалысының мысалы болып келсілер
Ақша қаражаттарының ағымының келуі: акцияларды және басқа да бағалы
Ақша қаражаттарының ағымының кетуі: несиелерді өтеу, өз акцияларын сатып
«Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептеме туралы» Қазақстан Республикасының Заңына
есепті кезеңдегі таза табыс немесе зиян;
меншікті капиталдың бөліміне тиесілі кірістер мен шығыстар, таза табыс
есеп саясатындағы өзгерістердің нәтижелілігі және кеткен қателіктердің түзетілуі.
Бұдан басқа, кәсіпорындар бұл есепте немесе оның қосымшасында келесідей
меншік иелері жасайтын капитал сипатындағы операциялар және меншіктің бөлінуі
есепті кезеңнің басына және есепті кезеңге жасалған бөлінбеген табыс
есепті кезеңнің басындағы және соңындағы меншікті капиталдың әрбір бабының
Төменде меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп берудің нысаны келтірілген
4-сызба.
Меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп берудің үлгілік нысаны
Жарғылық капитал Қосымша төленген капитал Қосымша төленбеген капитал Резервті
2005 ж. 31-желтоқсанына қалдық
Х
Х
Х
(Х)
Х
Х
Есеп саясатындағы өзгерістер
(Х)
(Х)
Қайта саналған қалдық
Х
Х
Х
(Х)
Х
Х
Мүлікті бағалағанға дейінгі сома
Х
Инвестицияларды қайта бағалағаннан болған жетіспеушілік
(Х)
(Х)
Валюталарды қайта санағаннан болған айырмашыл.
(Х)
(Х)
Кірістер мен шығыстар туралы есеп беруде танылмаған таза табыс
Х
(Х)
Х
Кезеңдегі таза табыс
Х
Х
Дивидендтер
Акциялардың эмиссисы
Х
Х
Х
2006 ж. 31-желтоқсанына қалдық
Мүлікті қайта бағалағаннан болған жетіспеушілік
(Х)
(Х)
Инвестицияларды бағалағанға дейінгі сома
Х
Х
Валюталарды қайта санағаннан болған айырмашыл.
(Х)
(Х)
Кірістер мен шығыстар туралы есеп беруде танылмаған таза табыс
(Х)
(Х)
(Х)
Кезеңдегі таза табыс
Х
Х
Дивидендтер
(Х) (Х)
Акциялардың эмиссиясы
Х
Х
Х
Қаржылық есептеменің құрамына сонымен қатар Түсіндірме хат кіреді (№8-қосымша).
Қаржылық есептемеге тіркелген түсіндірме хат міндетті түрде қаржылық есептемені
Түсіндірме хаттың құрамы келесідей болады:
маңызды операциялар мен оқиғалар үшін таңдалып қолданылған нақты есеп
қаржылық есептеменің басқа нысандарында көрсетілмеген ақпараттарды ашып көрсету;
қаржылық есептеменің басқа нысандарында көрсетілмеген, бірақ оның сенімділігін дәлелдеу
басқа да ашылымдар, оның ішінде: шартты оқиғалар, келісімдік міндеттемелер
Түсіндірме хаттағы есеп саясатының бөлімі келесідей жағдайларды баяндауы керек:
қаржылық есептемені дайындау үшін қолданылған баға берудің негізін;
қаржылық есептемені дұрыс түсіну үшін маңызды мағынаға ие есеп
1.2 Қаржылық есептеменің халықаралық стандарттарының
БК ЖШС «Медикус Центр» Қаржылық есептеменің халықаралық стандарттарына ағымдағы
22.12.2005жылы №426 «Қаржылық есептемесін Қаржылық есептеменің халықаралық стандарттарына сәйкес
Қазақстанның бухгалтерлік есеп стандарттары халықаралық стандарттардан артта қалған. Кәсіпорынның
Инвестор, бірінші кезекте, белгілі бір кәсіпорынға салған салымдарының мүмкін
Бірақ бұл мәселені талқылау барысында келесідей сауал туылады: қандай
Қаржылық есептеменің халықаралық стандарттарына қазақстандық немесе халықаралық қаржы нарығында
Капиталдың шетелдік нарығына шығуға бел буған қазақстандық кәсіпорындар тартылатын
Қаржылық есептеменің халықаралық стандарттарына шетелдік инвесторы бар немесе акциялары
Есептемені Қаржылық есептеменің халықаралық стандарттарына сәйкес құру керек деп
іскерлік белсенділікті жақсартуға деген талпыныс (24%);
нарықтың жаңа талаптарына сйкес келу қажеттігі (18%);
капиталдың халықаралық нарығына шығудың мүмкіндігі (18%).
Қаржылық есептеменің халықаралық стандарттарына сәкес құрылған есептеменің аудитін жүргізудің
Бұл стандарттарға көшу барысында есептің электронды түрде жүргізіліп келе
Халықаралық стандарттарға көшу нормативтік-құқықтық құжаттардың, әдістемелік материалдардың жоғарғы кәсібилік
Енді Қаржылық есептеменің халықаралық стандарттары бойынша құрылған жұмысшы шотар
жұмысшы шоттар жоспарындағы бухгалтерлік есептің топтамалық шоттары өтімділіктің төмендеуіне
жұмысшы шоттар жоспарындағы шоттардың нөмірі төрт таңбалы болып келеді.
Үшінші сан топтамалық шоттардың тобына қатысын білдіреді. Ал төртінші
Ал жұмысшы шоттар жоспарының бөлімдері төмендегідей болады:
1-бөлім «Қысқа мерзімді активтер», 2-бөлім «Ұзақ мерзімді активтер», 3-бөлім
Менің пікірімше, БК ЖШС «Медикус центрдің» Қаржылық есептеменің халықаралық
1.3 Кәсіпорынның техникалық-экономикалық сипаттамасы
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік біріккен қазақстандық-германдық кәсіпорын «Медикус Центр» Қазақстан
БК ЖШС «Медикус Центр» заңды тұлға ретінде 13.09.1994жылы Қазақстан
БК ЖШС «Медикус Центрдің» міндетті лицензиялаудан өткен. Сол себептен
БК ЖШС «Медикус Центр» заңды тұлға болып табылатындықтан өзінің
БК ЖШС «Медикус Центр» өзінің қызметін толық шаруашылық есептің
Үлестік келісім-шартқа сәйкес БК ЖШС «Медикус Центрдің» үлес қосушылары
Қазақстан жағынан – БК ЖШС «Медикус Центрдің» Бас директоры
Германия Федеративтік Республикасы жағынан – Германия Федеративтік Республикасының
БК ЖШС «Медикус Центрдің» іргесі 13.03.1995жылы қаланып, оның жарғылық
БК ЖШС «Медикус Центрдің» Бас директоры Құлмаханова Ш.К.үлесі :
ГФР-ның азаматы Герберт Д.үлесі: жарғылық капиталдың 10% құрайтын 100
Кәсіпорының қызметін ашып көрсететін негізгі үлестік құжат болып
Шетелден дәрі-дәрмектерді сатып алу жарғысы (жалпы тауар көлемінің 10%
БК ЖШС «Медикус Центрдің» қызметі Алматы, Астана қалаларын және
Кәсіпорынның қызметінің басты мақсаты болып пайда табу табылады. Негізгі
фармацевтикалық қызмет ;
сыртқы экономикалық қызмет;
дәріханалар желісін құру;
сауда-саттық, делдалдық қызмет;
маркетингтік және жарнамалық қызмет;
көтерме-бөлшек сауда желісін ұйымдастыру;
көліктік қызмет көрсету;
заңмен шек қойылмаған қызметтің басқа да түрлері.
БК ЖШС «Медикус Центр» өндірістік емес фармацевтикалық сектордың барлық
кеден қоймалары мен уақытша сақтау қоймаларын;
Республиканың барлық облыстары бойынша дәрі-дәрмектің ірі және ұсақ көтерме
өзінің бөлшек саудасын, оның құрамына Алматы қаласында орналасқан 9
Өзінің қызметін жүзеге асыру үшін кәсіпорынның 2001жылы Алматы
Фармөнімдердің негізгі жабдықтаушылары – импорттық өндіруші елдер: Швейцария, Германия
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің қызметінің нәтижелілігін жоғарлатудың басты мәселесі болып
Дәріханалардың фармацевтикалық және көмекші қызметкерлерінің саны провизорлық қызметкерлер, орта
Провизорлық қызметкерлер құрамына провизор-технологтар, провизор-талдамашылар, аға провизорлар, бөлімдердің жетекшілерінің
Орта фармацевтикалық қызметкерлердің құрамына провизорлар, провизор-талдамашылар, дәріханалар желісінің фармацевттері,
Көмекші қызметкерлер: жүк таситын, тазалық сақтайтын жұмыскерлер, көлік жүргізушілер.
Жұмысшы күшінің ресурстарының құрылымы мен ұйымдастырылуын жете түсіну үшін
1-кесте.
Зерттеліп отырған кезең ішіндегі БК ЖШС «Медикус Центрдің» еңбек
Еңбек ресурстары
2004 ж.
2005 ж. Еңбек ресурстарының жалпы көлеміндегі үлес салмағы (%)
2004 ж.
Әкімшілік-басқарушылық қызметкерлер:
Бас директор
1
1
Атқарушы директор 1 1
Аймақтық директор 1 4
Бас бухгалтер 1 1
Бухгалтер 3 3
Менеджер 7 12
Сауда бөлімінің бастығы 1 2
Бағдарламашы 1 1
Кассир 6 6
Өкіл 11 15
Экспедитор 2 5
Барлығы: 34 51 50,0 36,7
Фармацевтикалық қызметкерлер:
Бөлім жетекшісінің орынбасары
1
1
Қойма жетекшісі-провизор 3 6
Провизор-талдамашы 1 4
Аға провизор 1 17
Провизор 6 4
Дәріхана желісінің фармацевті 2 6
Барлығы: 14 38 20,6 27,3
Шаруа жағынан қызмет көрсететін қызметкерлер:
Тазалық сақтайтын жұмыскер
2
15
Кір жуатын жұмыскер 2 4
Еден жуатын жұмыскер 5 8
Жүк таситын жұмыскер 6 14
Көлік жүргізуші 5 9
Барлығы: 20 50 29,4 36,0
Еңбек ресурстарының барлығы:
68
139
100
100
Жұмысшы күшінің ресурстарының құрылымында 2004жылы үлесі жағынан ең көп
БК ЖШС «Медикус Центрде» негізгі күш болып фармацевтикалық қызметкерлер
Шаруа жағынан қызмет көрсету қызметкерлерінің үлес салмағы да өсті
Фармацевтикалық қызметті жүзеге асыру үрдісі тауарлы-материалдық қорларсыз мүмкін емес.
Ыдыс және ыдыстық заттар. Қолданылуының сипатына қарай ыдыстар үш
- Көпайналымды ыдыс. Бірнеше рет тауарды сақтау
- Шаруаға қажетті ыдыстар. Дәріхана ішінде шаруа ыдысы ретінде
- Бірайналымды ыдыс немесе қаптағыш материал. Тауарларды бір
2. Көмекші материалдар. Дәрі-дәрмектерді өткізгенде, сонымен қатар дәріханаішілік реттеуде
3. Шаруаға қажетті тауарлар. Шаруа жұмысына санитарлық киімді
2-кесте.
БК ЖШС «Медикус Центрдің» тауарлы-материалдық қорлармен қамтамасыз етілуі (мың
ТМҚ атауы
Сату үшін алынған тауарлар
Шаруа жұмысына қажетті тауарлар
12,4
18,2
5,8
Барлығы:
2-кестенің мәліметтері бойынша жауапкершілігі шектеулі серіктестікте тауарлы-материалдық қорлардың өскенін
Тауарларды өткізу жұмысын жеткілікті деңгейде жүргізу үшін негізгі құралдарға
Үйлер мен ғимараттар – барлық өндірістік және өндірістік емес
Машиналар мен жабдықтар – тоңазытқыштар, механикалық машиналар, зертханалық жабдықтар,
Өндірістік және шаруаға қажетті жабдықтар – үстелдер, конвеер, сейфтер
Көлік құралдары – автокөліктер және тағы да басқалары.
Иемделінуіне қарай негізгі құралдар жеке меншік және жалға алынған
1.01.2006жылы жауапкершілігі шектеулі серіктестік өзінің жеке меншігінде тұрған негізгі
3-кесте.
БК ЖШС «Медикус Центрдің» негізгі құралдармен қамтамасыз етілуі (мың
Негізгі құралдардың түрлері
1. Материалдық емес активтер
1.1. Бастапқы құны
1.2. Есептелген тозу
1.3. Қалдық құны
2. Негізгі құралдар
2.1. Бастапқы құны
2.2. Есептелген тозу
2.3. Қалдық құны
3-кестенің мәліметтері бойынша негізгі құралдардың көлемінің едәуір түрде ұлғаюы
Кез келген кәсіпорынның коммерциялық қызметінің мақсаты – табыс табу
Төменде келтірілген мәліметтердің тереңірек талданылуы дипломдық жұмысымның 3-бөлімінде орын
4-кесте.
2004-2005жылдар аралығындағы БК ЖШС «Медикус Центрдің» қаржылық-шаруашылық қызметінің көрсеткіштерін
№
Көрсеткіштер
2004 ж.
2005 ж.
Абсолютті
1
1 Тауарларды сатудан түскен түсім (мың теңге)
248 563,1
534 946,0
286 382,9
115,21
2 Сатылған тауарлардың өзіндік құны (мың теңге)
217 585,6
448 979,2
231 393,6
106,35
3 Сатудан түскен табыс (мың теңге)
4 Кезең шығыстары (мың теңге) 24
5 Салық салынғанға дейінгі табыс (мың теңге)
6 367,0
776,4
-5 590,6
-87,8
6 Корпоративтік табыс салығы (мың теңге)
1 910,1
232,9
-1 677,2
-87,8
7 Таза табыс (мың теңге)
8 Негізгі құралдардың орташа жылдық құны (мың теңге)
1 965,0
3 686,0
1 721,0
84,73
9 Мүліктің орташа жылдық құны (мың теңге)
93 261,4
201 722,8
108 461,4
116,3
10 Меншікті капиталдың орташа жылдық көлемі (мың теңге)
4 303,3
18 397,8
14 094,5
327,52
11 Қарыз капиталының орташа жылдық көлемі (мың теңге)
3 919,4
18 109,4
14 190,0
362,04
12 Қорлардың орташа жылдық көлемі (мың теңге)
53 085,6
118 063,5
64 977,9
122,4
13 Ақша қаражаттарының орташа жылдық мөлшері (мың теңге)
29 012,0
39 602,4
10 590,4
36,5
14 Дебиторлық борыштың орташа жылдық мөлшері (мың теңге)
9 180,9
40 370,8
31 189,9
339,73
15 Кредиторлық борыштың орташа жылдық мөлшері (мың теңге)
102 630,2
165 215,5
625 585,3
61
16 Орташа тізімдік жұмыс істейтін қызметкерлердің саны (адам)
23
48
25
108,7
17 Қор қайтарымы (мың теңге)
1
19 Активтердің айналымдығы (рет)
20 Ағымдағы активтердің айналымдығы (рет)
0,8
21 Ағымдағы активтердің бір айналымының ұзақтығы (күн)
243
158
-85
22 Дебиторлық борыштың айналымдығы (рет)
20,67
7,78
-12,89
23 Дебиторлық борыштың бір айналымының ұзақтығы (күн)
17
47
30
24 Материалдық қорлардың айналымдығы (рет)
2,5
3,8
1,3
25 Материалдық қорлардың бір айналымының ұзақтығы (күн)
146
96
-50
26 Кредиторлық борыштың айналымдығы (рет)
1,64
3,04
1,4
27 Кредиторлық борыштың бір айналымының ұзақтығы (күн)
222
120
-102
28 Ақша қаражаттарының айналымдығы (рет)
4,6
21,2
16,6
29 Ақша қаражаттарының бір айналымының ұзақтығы (күн)
79
17
-62
30 Сату рентабельділігі (%)
31 Активтердің рентабельділігі (%)
32 Меншікті капиталдың рентабельділігі (%)
71,0
1,77
-69,23
4-кестеден көрініп тұрғандай 2005жылдың соңына қарай кәсіпорынның қаржылық жағдайы
Жарғылық капитал – 600 мың теңге.
Кредиторлық борыш – 201 357 мың теңге.
Дебиторлық борыш – 228 737 мың теңге.
Тауарды өткізудің орташа айлық көрсеткіші – 44 500 мың
БК ЖШС «Медикус Центр» бухгалтерлік еспті жүргізу үшін №438
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің шығындарына төмендегілер жатады:
тікелей шығындар – сатылған тауарлардың өзіндік құны;
кезең шығындары – сату бойынша және жалпы және әкімшілік
үстеме шығындар – амортизацияға сияқты шығындар. Бұл шығындар активтер
Шығындар келесі баптардың номенклатурасы бойынша бөлінеді:
Материалдар,
Қызметкерлердің еңбекақысы,
Әлеуметтік салық,
Амортизациялық аударымдар,
Көлік шығындары,
Күзет бөлімінің қызмет көрсетуі,
Жабдықтар мен техниканы күту мен жөндеу,
Коммуналдық төлемдер.
Кәсіпорынның есеп саясатына сәйкес табыс есптеу әдісі арқылы анықталып,
2 Қаржылық есептеменің аудиті
2.1 Қаржылық есептеменің аудитінің мәні және мақсаты
Қаржылық есептеменің аудитінің мәні қаржылық есептеменің оны дайындауға қойылатын
Аудиор аудитті жүргізгенде қандай іс-әрекеттер жасауы керек деген сұрақ
Қаржылық есептеменің аудитінің мақсаты – қаржылық есептеменің оған қойылған
Аудитор қаржылық есептеме туралы өз пікірін білдіруі үшін ол
Аудиторлық тексеруді жоспарлау және жүргізу үрдісінде аудитор алынған аудиторлық
Аудиттің заты болып, негізінен, алғашқы құжаттардағы, есеп регистрлеріндегі және
Аудиттелген қаржылық есептеменің пайдаланушылары болып нақты немесе потенциялды инвесторлар
Бұдан басқа, аудит белгілі бір дәрежеде ақпараттың сапасын бақылау
Сенімді емес немесе қате ойға әкелетін қаржылық есептеме келесі
Шаруашылық операцияларын тіркегендегі, оларды өңдеудегі және қаржылық есептемені дайындауғы
Бұрмалауға ұшыраған мәліметтерді ұсыну ниетімен жасалған теріс пиғылдағы әрекеттердің;
Қазіргі кезде бірінші себеппен қоса екінші себеп те өз
Аудитордың жұмысы қаржылық есептемені пайдаланушылардың күткен нәтижелерін әр уақытта
Сонымен, қателіктер аудитті аудиттің стандарттарына сәйкес жүргізгеннің өзінде де
Тестілеуді қолдану. Операциялар мен шоттардағы қалдықтарды мұқият тестіден өткізе
Бухгалтерлік есеп пен ішкі бақылау жүйелеріне тиесілі шектеулер. Мысал
Аудиторлық дәлелдемелер қорытушылық сипаттан көрі көндірушілік сипатқа ие.
2.2 Қаржылық есептеменің аудитін жүргізудің әдістемесі
Қаржылық есептеменің аудитін жүргізу белгілі бір тәртіп арқылы құрылады.
Аудитордың жұмысы – бұл қаржылық есептемені тексерудің белгілі бір
кәсіпорынмен танысу;
аудиторлық тексеруді жүргізу бойынша келісім-шарт орнату;
аудиттің жоспары мен бағдарламасын құру;
қаржылық есептеменің көрсеткіштерін аудиттеу;
аудитің нәтижелері бойынша есеп беруді дайындап, оны тапсырыс берушіге
Аудитордың тапсырыс берушінің қызметімен танысуы аудит жүргізілгенге дейін басталады.
Аудитор тапсырыс берушінің жұмыс істеп отырған саласын жете білуі
Әрі қарай аудитор маркетинг, материалдық-техникалық қамтамасыз ету, зерттеу, өнімді
Кәсіпорынның құжаттарын тексерместен бұрын аудитор өндіріс барысымен, қызметкерлермен, тауарлы-материалдық
Аудитор тапсырыс берушінің қызметіне, оның ұйымдастырылған құрылымы мен операцияларының
Құрылтайшылық құжаттарды тексеру барысында аудитор келесі мәселерді анықтауы қажет:
жарғы мен үлестік келісім-шарттың бар-жоқтығын;
кәсіпорынның қызметінің затын;
кәсіпорынның мемлекеттік тіркеуден өтуі туралы куәлігінің бар-жоқтығын;
кәсіпорынның үлес қосушыларын;
жарғылық капиталдың және әрбір үлес қосушының жарғылық капиталға қосқан
кәсіпорынның ұйымдық-құқықтық нысанын;
жарғыда сыртқы экономикалық қызметтің жүзеге асырылуының көзделу-көзделмеуін;
кәсіпорынның банк мекемелерінде шоттардың қандай түрлерін ашуға құқығы бар
жарғыда резервтік және басқа да қорлардың құрылуының қарастырылу-қарастырылмауын;
кәсіпорынның Қазақстан Республикасының территориясында және шет елдерде өз филиалдарын
кәсіпорынның қызметінің жүзеге асырылуына берілген лицензияларды;
үлестік құжаттарға өзгерістердің уақытылы енгізілуін;
кәсіпорынның таза табысының бөліну тәртібін;
серіктестікті басқару органдарын.
Жоғарыда көзделген мәселерді анықтап алған соң аудитор кәсіпорынның басқарушысының
Есеп саясатының құрылу базасы болып бухгалтерлік есептің стандарттары табылады.
негізгі құралдар бойынша тозудың және материалдық емес активтер бойынша
өндірістік қорлардың бағалану әдістері (орташа құн әдісі, ФИФО, ЛИФО,
тауарлы-материалдық қорлар есебінің әдісі;
жанама шығындардың бөлініп таратылу тәртібі;
аяқталмаған өндірістің және өнімнің бағалану әдісі;
өнімді өткізумен байланысты үстеме шығындардың бөлініп таратылу әдісі;
негізгі құралдар есебінің тәртібі мен оларды жөндеуді қаржыландыру;
тауарды өткізгеннен түскен табысты бөлудің әдісі;
бухгалтерлік есептің шоттар жоспары мен нысанын таңдау;
мүліктер мен міндеттемелерді түгендеудің тәртібі.
Кәсіпорындар өздерінің есеп саясаты жөніндегі бұйрығына олардың шаруашылық жүргізуінің
Аудит тапсырыс беруші мен аудитордың немесе аудиторлық фирманың арасында
БК ЖШС «Медикус Центрде» аудиторлық тексеру жыл сайын жүзеге
«Орындаушы» жұмыстар мен қызметтердің келесі түрлерін орындауға міндеттенді: «Тапсырыс
Аудитор мен тапсырыс беруші міндеттемелердің шарттарын тапсырыс берушінің ресми
Жұмыстың ең басты этабы жоспарлау сатысы болып
тапсырыс берушінің қызметін, оның қабылдаған есеп саясаты мен ішкі
көрсетілетін қызметтің көлемі жөнінде дұрыс түсінік алып, оның еңбек
аудитті жүргізу үшін мамандарды жинау және олардың тапсырыс берушіден
аудиторлық тәуекелді бағалау;
аудиттің бағдарламасын және жұмыс уақытының бюджетін құру.
Жұмыстың жалпы жоспарын құрумен қатар аудитор жоспарды толықтай орындау
Тексеру есеп беру нысандарын қарап шығудан, яғни деректемелердің толтырылуының
Жоғарыда көзделген қадамдардан кейін есеп берудің нысандарының дұрыс толтырылғандығы,
Ең басты назарды баланстың дұрыс құрылғандығына аудару қажет.
Қаржылық есептеменің көрсеткіштерін аудиттеудің ең тиімді тәсілін қолдану үшін
Айналымнан тыс активтердің аудиті,
Тауарлы-материалдық қорлардың аудиті,
Дебиторлық борыштардың аудиті,
Алдағы кезең шығындарының аудиті,
Қаржылық инвестициялар аудиті,
Ақша қаражаттарының аудиті,
Меншікті капиталдың аудиті,
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің аудиті,
Қысқа мерзімді міндеттемелердің аудиті,
Шығындардың аудиті,
Кірістердің аудиті.
Соңына қарай аудитор аудиторлық тексерудің нәтижелері бойынша аудиторлық есеп
тақырыбы;
кіріспе бөлімі;
негізгі бөлімі;
қорытынды бөлімі;
аудитордың шығарған қорытындысының уақыты;
аудитордың немесе аудиторлық фирманың мекен-жайы;
аудиордың немесе аудиторлық фирманың басшысының қолы және мөрі.
Кіріспе бөлімде қаржылық есептеменің аудитінің жүргізілгендігі туралы жазылады. Бұдан
Негізгі бөлімде аудиторлық тексеру барысында аудитордың жұмысын сипаттайтын мәліметтер
аудитордың дайындық және мамандану дәрежесі;
аудитодың тәуелсіздігі;
тексерудің жеткілікті, білікті деңгейде жүргізілгендігі;
тексерудің алдын-ала жоспарланғандағы және оны жүргізудің бақыланғандығы;
ішкі бақылаудың мұқият зертеліп, бағаланғандығы;
сенімді және көндірушілік сипатқа ие ақпараттың жеткілікті көлемінің алынғандығы.
Негізгі бөлімде аудитор субъектінің есеп саясатының таңдалуының негізділігін және
Аудиторлық қорытындының құрамына аудитордың ұсынылған қаржылық есептеме туралы шығарған
қаржылық есептемені ұсынған кезде есеп қағидаларың сақталу-сақталмауы;
өткен кезеңмен салыстырғандағы есепті кезеңде осы қағидалардың сақталмауына жол
қаржылық есептеме туралы шығарылған шешімдер немесе осы шешімдердің шығарылмауының
аудитордың жасаған жұмысының сипаттамасы және оның аудиторлық қорытындыдағы келтірген
2006жылы БК ЖШС «Медикус Центрде» жүргізілген аудиторлық тексерудің барысында
Аудиторлық тексерудің актісінде БК ЖШС «Медикус Центрдің» қызметінің келесідей
Негізгі құралдар есебінің ұйымдастырылуы,
Ақша қаражаттары арқылы өткен операциялардың есебі,
Шетел валютасы арқылы өткен операциялардың есебінің ұйымдастырылуы,
Кезең шығындарының есебінің ұйымдастырылуы,
Тауарлар мен оларды өткізудің, мердігерлер мен жабдықтаушылармен, тапсырыс берушілер
Есеп беретін тұлғалармен есеп айырысудың есебі,
Қаржылық нәтижелердің есебі,
Бухгалтерлік есеп пен есептеменің жағдайы.
Халықаралық тәжірибеге сүйене келе аудит бойынша қабылданған қазақстандық стандарттардың
Шартсыз қорытынды аудитордың тексерудің нәтижесінде есептеме және есепті жүргізудің
Шартты қорытынды аудитор шартты қорытындыны құру мүмкін емес, бірақ
Қорытынды шығарудан бас тарту аудиторлық тексерудің масштабын шектеудің әсерінің
Теріс пікір білдіру аудитор қаржылық есептеменің соншалықты бұрмалануы кәсіпорынның
БК ЖШС «Медикус Центрдің» қаржылық есептемесін аудиторлық тексеруден өткізу
«Менің пікірімше, Біріккен қазақстандық-германдық жауапкершілігі шектеулі серіктестік «Медикус Центрдің»
Тапсырыс берушіге аудиторлық қорытындыны ұсынған кезде аудитор аудиторлық қорытындыны
2.3 Қаржылық есептеменің нысандарын аудиттен өткізу
Бухгалтерлік баланс есепті кезеңдегі кәсіпорынның меншік және қаржылық жағдайын
Бухгалтерлік баланстың көрсеткіштерін тексеруді баптардың топтары бойынша нәтижелерін, актив
Бухгалтерлік балансты тексеру барысында қарама-қайшылықты болдырмау талабын орындау қажет.
Бухгалтерлік баланстың баптарын бекіту үшін баланс пен бас кітаптың
Бухгалтерлік балансты тексеру үшін аудитор баламалы балансты жасайды. Аудитор
Бухгалтерлік есептегі мәліметтер келесідей талаптарға сәйкес ұсынылуы керек:
материалдық емес активтер мен негізгі құралдар қалдық құны бойынша
аяқталмаған құрылыс құрылысқа кеткен тікелей шығындар бойынша бейнеленеді;
басқа ұйымдардың акцияларына салынған қаржылық салымдар нарықтық құны бойынша
тауарлы-материалдық қорлар оларды бағалау әдістері бойынша анықталған құны бойынша
саудамен айналысатын кәсіпорындардағы тауарлар сатып алу құны бойынша көрсетіледі;
аяқталмаған өндіріс шығындары бухгалтерлік есеп бойынша нормативті құжаттарға сәйкес
сатылған дайын өнімдер мен тауарлар толық өзіндік құны бойынша
дебиторлық борыштар күмәнді талаптар бойынша резервтерді шегеріп тастау арқылы
дебиторлық және кредиторлық борыштар олардың өтелу мерзімдері бойынша қысқа
жарғылық капитал құрылтайшылық құжаттарға сәйкес сома бойынша көрсетіледі;
несиелер мен қарыздар есепті кезеңнің соңына қарай пайыздар бойынша
Кірістер мен шығыстар туралы есеп беру кәсіпорынның қаржылық-шаруашылық қызметінің
Тексерудің алдында аудитор тадыстарды негізгі қызметтен алынатын табыстар ретінде
Кірістер мен шығыстар туралы есеп берудің көрсеткіштерін қалыптастыру барысында
есепті кезеңде әрбіреуі жеке-жеке жалпы табыс сомасының 5%-ын құрайтын
негізгі қызметтен алынатын табыстар, олардың маңызды болған жағдайында, «Дайын
Кәсіпорындардағы кірістер мен шығыстар туралы есеп беруге қыстырылған тіркеменің
Кірістер мен шығыстар туралы есеп берудің мәліметтері қаржылық нәтижелерді
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беруде кәсіпорынның банктегі шоттардағы
Аудитор ақша қаражаттарының қозғалысын оның операциялық, инвестициялық және қаржылық
Егер кәсіпорын өз акцияларын шетел валютасы түрінде жүзеге асыратын
Аудитор, сонымен қатар, ақша қаражаттрының қозғалысы туралы есеп беру
Егер кәсіпорынның жылдың басында валюталық шотында немесе кассасында валюта
Көрсеткіштердің қалыптасуын тексеру ақша қаражаттары есебінің шоттары бойынша синтетикалық
Қызметердің түрлері бойынша ақша қаражаттарының ағымын талдау аудиторға келесідей
операциялық қызметтің ақша қаражаттарының ағымының мәліметтері бойынша -
инвестициялық қызметтің ақша қаражатарының ағымының мәліметтері бойынша – келешек
қаржылық қызметтің ақша қаражаттарының ағымының мәліметтері бойынша –
Меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп беру капиталдағы өзгерістер туралы
Берілген есеп берудің түрі, негізінен, төмендегілердің жағдайы мен қозғалысын
жарғылық капиталдың;
қосымша капиталдың;
резервті капиталдың;
бөлінген табыстың.
Жарғылық капиталды тексеру барысында аудито келесілерді анықтайды:
жарғылық капиталдың мөлшерінің нормативтік-құқықтық актілердің талаптарына сәйкестігін;
жарғылық капиталдың мөлшерінің мүмкін болатын өзгерісін;
бухгалтерлік есепте жарғылық капиталдың мөлшеріне әсер ететін операциялардың дұрыс
Жарғылық капиталды тексерудің бағдарламасы келесідей аудиторлық процедуралардан тұрады (5-кесте):
5-кесте.
Жарғылық капиталдың аудитінің бағдарламасы
Аудиттің процедуралары
1
Баланстың көрсеткіштерінің Бас кітаптың мәліметтеріне сәйкестігін тексеру Баланс, 501,502,503,511,521-шоттар
Жарғылық капиталдың қозғалысының синтетикалық және талдамалы есебінің жүргізілуінің дұрыстығын
Жарғылық капиталдың қалыптасуының дұрыстығын тексеру Қолданыстағы заңдар, құрылтайшылық құжаттар,
Құрылтайшылардың үлестерінің уақытылы кіріске алынуын бақылау Негізгі құралдар мен
Жарғылық капиталдың өзгеруінің негізділігін және оны уақытылы құрылтайшылық құжаттарға
Кәсіпорынның жарғылық капиталына үлес ретінде қосылған меншік құқықтарын және
Қолданыстағы заңдармен салстырғандағы жарғылық капиталдың есебіндегі ауытқуларды жою бойынша
Резервті капиталдың есебі №13 Журнал-ордерінде жүргізіледі. Аудитор оның құрылуы
Аудитор, сонымен қатар, қосымша төленген капиталдың мөлшерінің дұрыс анықталғандығын
Аудитор «Қосымша төленбеген капитал» шоттарындағы ұзақ мерзімді активтердің қайта
Кәсіпорынның бөлінбеген табысының немесе жабылмаған зиянының бар болуы және
Тексерудің аяғында аудитор бөлінбеген табыстың мөлшерін бағалауы қажет. Бұл
Түсіндірме хат қаржылық есептеменің құрылымдық бөлігі болып табылады.Түсіндірме хатта
Қазіргі кезде түсіндірме хаттағы ақпаратты ұсынудың тәртібі мен нысаны
Түсіндірме хатта кәсіпкерлік қызметтің барлық ерекшеліктері, яғни тауарлардың сатылуын
Қаржылық есептеме бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептеме туралы Қаззақстан
Аудитор түсіндірме хаттың талаптарға сәйкес құрылғанын және ондағы мәліметтердің
3 Қаржылық есептемені талдау
3.1 Қаржылық талдаудың ақпараттық базасы мен оның әдістері
Қаржылық талдау шаруашылық қызметтің жалпы талдауының бөлігі болып табылады.
Дәстүрлі мағынада қаржылық талдау кәсіпорынның қаржылық жағдайын оның қаржылық
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың мақсаттары келесідей болып келеді:
қаржылық тұрақтылықты анықтау;
қаржылық жағдайдағы өзгерістерді жарыққа шығару;
қаржылық жағдайдағы өзгерістерге алып келетін негізгі факторларды анықтау;
қаржылық жағдайдың негізгі тенденцияларын болжау.
Бұл мақсаттарға әр түрлі әдіс-тәсілдерді қолдану арқылы қол жеткізуге
Қаржылық талдаудың әдістерінің әр түрлі сыныптамасы бар. Олардың ішінен
Көлденеңінен талдау (уақыт бойынша) – есептеменің әрбір бабын өткен
Тігінен талдау (құрылымдық) – нәтижелі қаржылық көрсеткіштердің құрылымын әрбір
Трендтік талдау – есептеменің әрбір бабын өткен бірнеше кезеңдермен
Қатысты көрсеткіштерді (коэффициенттерді) талдау – кәсіпорынның жеке көрсеткіштері бойынша
Салыстырмалы талдау – бұл кәсіпорынның әр түрлі көрсеткіштері бойынша
Факторлық талдау - әр түрлі факторлардың нәтижелі көрсеткіштерге әсерін
Қаржылық талдаудың белгілі бір әдісін таңдап алу алға қойылған
Мен өзімнің осы жұмысым барысында қаржылық талдаудың негізгі үш
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың негізгі ақпараттық базасы болып қаржылық
Қаржылық есептемеде ұсынылған ақпаратқа деген қойылатын негізгі талап –
Орындылығы берілген ақпараттың пайдаланушылардың шешім қабылдауларына өз септігін тигізетінін
Ақпараттың дұрыстығы дұрыс рәсімделген құжаттармен қамтамасыз етілген жағдайда жарыққа
Егер ақпарат қате болмай, шаруашылық өмірдің оқиғаларын бұрмалап көрсетпесе,
Ақпараттың бейтараптығы қаржылық есептеменің пайдаланушылардың бір тобын ақпаратпен қамтамасыз
Ақпараттың түсініктігі пайдаланушылардың есептемені еш манандандырылған дайындықсыз түсіне алатындығын
Ақпараттың салыстырмалылығы кәсіпорының қызметнің көрсеткіштері басқа кәсіпорынның қызметінің көрсеткіштерімен
Есеп беру ақпараттарын қалыптастыру барысында қаржылық есептемеге кіретін ақпаратқа
Кірістер мен шығыстардың оптималды түрде сәйкестендірілуі. Бұл есептемені дайындауға
Сақ болу қағидасы есептеменің құжаттарындағы активтер мен табыстың жоғары
Құпиялылық есептеме ақпараты кәсіпорынның бәсеке қабілеттелігіне теріс әсер ететін
Кәсіпорынның қаржылық есептемесі келесі нысандардан тұрады:
Бухгалтерлік баланс,
Кірістер мен шығыстар туралы есеп беру,
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру,
Меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп беру,
Нормативтік актілерде қарастырылған қосымшалар,
Түсіндірме хат,
Қаржылық есептеменің сенімділігін дәлелдейтін аудиторлық қорытынды.
Ақпаратты пайдаланушылар әр түрлі болып келеді, және олардың
Қаржылық есептемені талдау барысында экспресс-талдауды да қолдануға болады. Өйткені
6-кесте.
Экспресс-талдауға қажетті талдамалы көрсеткіштердің жиынтығы
Талдаудың бағыты
1. Шаруашылық субъектісінің экономикалық потенциалын бағалау
1.1. Мүлік жағдайын бағалау Негізгі құралдардың көлемі және олардың
Негізгі құралдардың тозу коэффициенті
Кәсіпорынның иелігіндегі шаруашылық құралдарының жалпы сомасы
1.2. Қаржылық жағдайды талдау Меншік қаржыларының көлемі және олардың
Меншікті айналым қаржыларының олардың жалпы сомасындағы үлесі
Ұзақ мерзімді қарыз қаражаттарының қорлану көздерінің жалпы сомасындағы үлесі
Қорларды жабудың коэффициенті
1.3. Есептемедегі «осал» баптардың бар болуы Зияндар
Уақытында өтелмеген несиелер мен қарыздар
Уақыты өтіп кеткен дебиторлық және кредиторлық борыштар
Төлем уақыты өтіп кеткен берілген вексельдер
2. Қаржылық-шаруашылық қызметтің нәтижелерін бағалау
2.1. Табыстылықты бағалау Табыс
Жалпы рентабельділік
Негізгі қызметтің рентабельділігі
2.2. Динамикалылықты бағалау Пайданың, табыстың және авансталған каиталдың өсімінің
Операциялық және қаржылық циклдың ұзақтығы
Дебиторлық борышты жабу коэффициенті
2.3. Экономикалық потенциалды нәтижелі түрде қолданудың коэффициенті Аввнсталған капиталдың
Меншікті капиталдың рентабельділігі
3.2 Баланстың активтері мен пассивтернің құрамы мен құрылымындағы өзгерістерді
Кәсіпорынның ағымдағы актитері талдау кезеңінің барысында 1,15 есеге немесе
Жалпы активтердің келесі баптардың сомалырының өсуінен орын алды:
Ұзақ мерзімді активтер өткен кезеңмен салыстырғанда 1,25 есеге немесе
Ағымдағы активтер өткен кезеңмен салыстырғанда 1,12 есеге немесе 129
2005жылдың мәліметтері бойынша активтердің құрылымындағы ұзақ мерзімді активтердің үлесі
Ұзақ мерзімді активтердің өсуі инвестицияның 2,34 есеге немесе 76
2005жылдың мәліметтері бойынша ұзақ мерзімді активтердің құрылымындағы негізгі құралдардың
Талдау барысында материалдық емес активтердің ұзақ мерзімді активтердің құрылымындағы
Ұзақ мерзімді активтердің құрылымы төменде тереңірек келтірілген:
Баланстың активтерінің құрылымындағы үлесі Ұзақ мерзімді активтердің құрылымындағы үлесі
2004 жыл 2005 жыл 2004 жыл 2005 жыл
Материалдық емес активтер 0,1% 0,1% 0,479% 0,541%
Негізгі құралдар 17,5% 15,1% 80,454% 63,744%
Инвестициялар 4,2% 8,5% 19,062% 35,712%
Ұзақ мерзімді дебиторлық борыштар 0,0% 0,0% 0,005% 0,004%
Негізгі құралдар талданылып жатқан кезең ішінде жалпы 1,07 есеге
Талданылып жатқан кезең ішіндегі негізгі құралдардың құрылымы келесідей болды
2004 жыл 2005 жыл
Жер 2 560 2 560
Үйлер мен ғимараттар 137 420 137 420
Машиналар мен жабдықтар 91 984 97 139
Басқа да негізгі құралдар 57 077 70 825
Аяқталмаған құрылыс 19 821 22 069
Негізгі құралдар 308 864 330 015
Жоғарыдан көрініп тұрғандай негізгі құралардың құрылымындағы ең елеулі өзгеріске
Негізгі құралдардың құрылымы төменде тереңірек келтірілген:
Баланстың активтерінің құрылымындағы үлесі Негізгі құралдардың құрылымындағы үлесі
2004 жыл 2005 жыл 2004 жыл 2005 жыл
Жер 0,19% 0,16% 0,8% 0,8%
Үйлер мен ғимараттар 10,01% 8,72% 44,5% 41,6%
Машиналар мен жабдықтар 6,70% 6,16% 29,8% 29,4%
Басқа да негізгі құралдар 4,16% 4,49% 18,5% 21,5%
Аяқталмаған құрылыс 1,44% 1,40% 6,4% 6,7%
Ағымдағы активтердің талдаудың өткен кезеңімен салыстырғандағы көлемінің өсуі тауарлы-материалдық
2005жылдың нәтижесі бойынша ағымдағы активтердің құрылымындағы басты үлесті тауарлы-материалдық
Ағымдағы активтердің құрылымы төменде тереңірек келтірілген:
Баланстың активтерінің құрылымындағы үлесі Ағымдағы активтердің құрылымындағы үлесі
2004 жыл 2005 жыл 2004 жыл 2005 жыл
Тауарлы-материалдық қорлар 48,360% 47,216% 61,829% 61,887%
Дебиторлық борыштар 14,943% 26,162% 19,105% 34,291%
Алдағы кезең шығындары 0,001% 0,007% 0,002% 0,010%
Ақша қаражаттары 2,615% 0,533% 3,343% 0,699%
Басқа да ағымдағы активтер 12,297% 2,383% 15,722% 3,123%
Кәсіпорынның тауарлы-материалдық қорларының баланстың активтерінің құрылымындағы үлесі 2004жылы 48,360%-ды
Тауарлы-материалдық қорлардың бөлінуі төменде көрсетілген:
Баланстың активтерінің құрылымындағы үлесі Тауарлы-материалдық қорлардың құрылымындағы үлесі
2004 жыл 2005 жыл 2004 жыл 2005 жыл
Материаладар 2,682% 1,898% 5,546% 4,019%
Тауарлар 45,677% 45,315% 94,454% 95,981%
Дебиторлық борыштар 2,01 есеге немесе 207 451мың теңгеге өсіп,
Активтердің құрылымындағы дебиторлық борыштардың үлесі 2004жылы 15%-ды құраса, 2005жылы
Ақша қаражаттары 2005жылы 2004жылмен салыстырғанда 0,23 есеге немесе 27
3.3 Баланстың өтімділігін талдау
Баланстың өтімділігі кәсіпорынның міндеттемелерін оның активтерінің жаба алу дәрежесін
Баланстың өтімділігін талдау өтімділік дәрежесі бойынша топтастырылған және өтімділіктің
Өтімділік дәрежесіне байланысты активтер келесідей топтраға жіктеледі:
өтімділігі жоғары активтер (А1) – оларға кәсіпорынның ақша қаражаттары
тез өткізілетін активтер (А2) – есепті кезеңнен кейін 12
бәсең өткізілетін активтер (А3) – есепті кезеңнен кейін 12
қиын өткізілетін активтер (А4) – айналымнан тыс активтер.
Баланстың пассиві төлем мерзімінің лездігіне байланысты топтастырылады:
лезде өтелуі тиіс міндеттемелер (П1) – оған кредиторлық борыштар
қысқа мерзімді міндеттемелер (П2) – бұл қысқа мерзімді қарыз
ұзақ мерзімді міндеттемелер (П3) – ұзақ мерзімді несиелер мен
тұрақты міндеттемелер (П4) – Бұл баланстың «Капитал және
Баланс келесі жағдайларда абсолютті өтімді болып саналады:
А1 >= П1,
А2 >= П2,
А3 >= П3,
А4 П1; А2 > П2; А3