Қазақстан Республикасының ұлттық білім беру жүйесінің дамуы мен
Мазмұны
1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ
1.1 Қазақстан Республикасында ұлттық білім беру жүйесінің даму
1.2 Ұлттық білім беру жүйесінің даму
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ
2.1 Ұлттық білім беру жүйесінің қалыптасуы
2.2 Қазақстан Республикасындағы ұлттық білім беру жүйесін
негізгі тенденциялары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Кіріспе
Зерттеудің көкейтестілігі: 2005-2010 жылдары «Қазақстан Республикасында білімді дамытудың
Бірақ, бұл уақыт жіберілген қателерді жою, сынау, мәселені
Қазақ мектептері, ондағы білім беру мазмұнына қатысты мәселелер
Қазақстан педагогика ғылымында мектептің даму тарихы мәселесімен бір
ХІХ ғ. екінші жартысында халық ағарту ісі мен
қазақ кеңес мектебінің тарихын (А.И.Сембаев т.б.);
халық ағарту саласындағы орыс-қазақ достастығын (К.Б.Бержанов);
кәсіптік білім беру тарихын (Г.А.Уманов т.б.) қарастырды.
Бастауыш мектептегі білім беру мазмұнын теориялық тұрғыдан Ресей
Біздер зерттеуге алған мәселелер бойынша:
бастауыш мектепке мұғалім кадрларын даярлайтын оқу орындарының даму
бастауыш мектептің даму тарихын (Қ.Т.Ыбраимжанов);
кіші жастағы оқушылардың өзіндік оқу іс-әрекетін (А.К.Аренова);
музыка арқылы бастауыш сынып оқушыларының гумандық қасиеттерін қалыптастыруды
бастауыш сынып оқушыларының оқу икемділігін ақпараттық технология арқылы
жалпы білім беретін ауыл мектептеріндегі бастауыш сынып оқушыларына
педагогикалық практика барысында болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің кәсіптік
бастауыш білім беру сатысында қазақ халық дәстүрлерін тәрбие
бастауыш мектепте математиканы оқыту жөніндегі әдістемелік ой-пікірдің
бастауыш мектепте математиканы оқытудың мазмұны мен оның құрылымының
инновациялық бастауыш мектептің дамуы (И.Н.Шевченко);
жаңа типті мектептерде оқушылардың білімге құндылық бағдарын қалыптастыру
Аталған еңбектер мектепке катысты болып, оның білім беру
Жүргізілген зерттеу жұмысының нәтижесінде біздер Қазақстан Республикасы өз
Ал біздер зерттеуге алған кезеңдегі қазақ
Бұл жерде бүгінгі таңда біздің республикамыздың жүргізіп отырған
Тарихи-педагогикалық әдебиеттерде біздер зерттеуге алған проблеманың өз дәрежесінде
Зерттеудің мақсаты: бүгінгі таңдағы қоғамдағы болып жатқан демократиялық
Зерттеудің нысаны: ұлттық білім беру жүйесі
Зеттеудің пәні: Қазақстан Республикасының ұлттық білім беру
Зеттеудің міндеттері:
ұлттық білім беру мазмұнының дамуына республиканың ғалым-педагогтарының қосқан
ұлттық білім беру мазмұнының негізгі кезеңдерінің даму динамикасын
ұлттық білім беру мазмұнының әрі қарай даму
Зерттеудің әдіснамалық негізі ретінде философтардың, тарихшылардың, педагогтардың халық
Зерттеу көздері:
білім беру мазмұнының даму мәселелеріне арналған философтардың, тарихшылардың,
ресми құжаттар: ҚР «Білім беру туралы» заңы, «Жалпы
нормативтік құжаттар: ҚР Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
Зерттеу әдістері: зерттеу тақырыбы бойынша ғылыми-педагогикалық әдебиеттермен танысып
Зерттеу кезеңдері.
Бірінші кезеңде зерттеуге алынған мәселе бойынша ғылыми-педагогикалық әдебиеттер
Екінші кезеңде шынайы деректік материалдарға теориялық талдау жасалды,
Үшінші кезеңде зерттеу барысындағы қол жеткізген нәтижелер
Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы мен теориялық маңызы:
ұлттық білім беру мазмұнының даму кезеңдері анықталып, оларға
Қазақстан ғалым-педагогтарының ұлттық білім беру мазмұны туралы
ұлттық білім беру мазмұнының даму тенденциялары анықталды.
Зерттеу жұмысының практикалық маңыздылығы: зерттеуде талданып қорытындыланған білім
зерттеу жұмысындағы жинақталған материалдар, теориялық тұжырымдар мен ұсыныстар
Зерттеу базасы: Абай атындағы ҚазҰПУ-дың педагогика-психология факультеті.
Диплом жұмысының құрылымы. Диплом жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен,
Кіріспеде зерттеуге алынған мәселенің көкейтестілігі дәлелденіп, қарама-қайшылығы, проблемасы,
«Ұлттық білім беру жүйесінің қалыптасуы мен дамуының алғышарттары»
«Қазақстан Республикасының ұлттық білім беру жүйесінің әрі
Қорытындыда зерттеу нәтижелері талданып қорытындыланды, негізгі тұжырымдар баяндалды,
1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ
1.1 Қазақстан Республикасында ұлттық білім беру жүйесінің даму
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында - «Білім беру
Әрбір тарихи кезеңде қоғамда туындаған талаптарға сай жасөспірім
Қоғам дамуының әр кезеңінде жас ұрпаққа берілетін білімнің
«Білім» сөзі - өте күрделі және көпмағыналы ұғым.
Соңғы уақытта білімге деген көзқарастың түбегейлі өзгергені «XXI
Білім берудің бағыт-бағдары «Қазақстан Республикасының Конституциясында», «Қазақстан –
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінде жүргізіліп жатқан реформалар,
Өскелең ұрпаққа білім беру, жаңа оқулықтар мен оқу-әдістемелік
Ағартушы ұстаздар Ы.Алтынсарин, Ш.Уәлиханов, А.Құнанбаевтың қазақ халқының
Қазақ зиялылары А.Байтұрсынов, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, М.Дулатов, Ә.Бөкейханов білім
Білім беру мазмұнын анықтаудың жалпы теориялық негіздері В.В.Давыдов,
Білім беру мазмұнын әртүрлі салада отандық ғалымдарымыз
Білім мазмұнын іріктеудің теориялық негіздері, оқыту үрдісінің ерекшеліктері,
Еліміздің төл тарихының рухани мұрасын дамытуға
Бастауыш білім беру мазмұнын әртүрлі салада қарастырған ғалымдарымыздың
Зерттеу еңбектеріне жасаған талдау жоғарыда аталған ғылыми жұмыстардың
Педагогикада білім негіздерінен бастау алған білім беру мазмұны
Мектепте білім берудің мазмұны оқу жоспарында, оқу бағдарламаларында
Оқу жоспары дегеніміз оқу пәндерінің құрамын, оқу жылы
Оқу жоспарына сәйкес оқу бағдарламасы жасалады. Оқу бағдарламасы
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі ұсынған
Философия ғылымы тұрғысынан ғалым Д.Кішібеков «Білім дегеніміз
Қазақстанның Ұлттық энциклопедиялық сөздігінде «білім адамдардың белгілі бір
Ю.К.Бабанский «білім мазмұны – оқыту үрдісінің негізгі компоненті,
Қазақстан Республикасының тәуелсіз егеменді мемлекет болып
қалыптасуы;
экономиканың нарықтық моделін ұстанып, меншіктің түрлі
пішімдерін дамыту;
ұлттық білім беру ісінің әлемдік жүйесіне кіруі
Білім мазмұны әрбір тарихи кезеңдердегі мектеп реформасының негізіне
В.С.Ледневтің пікірінше білім мазмұны біртұтас процестен тұрады:
Ғалым Б.Қ.Абдугулова «білім берудің мазмұны – дидактиканың
Ғалымдардың айтуынша білім бағдарлы тұрғысы білім беру мазмұны
құнды болып табылады. Білім берудің мазмұны мен мәнін
Қазіргі жағдайда қоғамның әлеуметтік тапсырысы, оның жалпылама түрде
Аталған ғалымдардың еңбегін басшылыққа ала отырып, білім
Төменде білім беру мазмұнының логикалық құрылымы
Кесте – 1. Білім беру мазмұнының логикалық –
Білім беру мазмұнының логикалық – құрылымы
Білім беру мазмұнын қалыптастырудың көзі Ю.К.Бабанский
бойынша білім
беру мазмұнының категорияларын таңдау Білім беру
мазмұнының
принциптері
нің
құрылымы И.Я.Лернер,
М.Н.Скаткин,
В.В.Краевский бойынша білім беру мазмұнының компоненттері Білім беру
анықтайтын
оқу –
нормативтік
құжаттар
қоғам
адам
табиғат
техника
ғылым
өндіріс орындары
(рухани материалдық) мәдениет
бейнесінің тұтастығы
ғылымдар негізінің білім беру мазмұнының ғылыми және тәжірибелік
пәнді оқытуға берілген уақытпен сәйкестігі;
білім беру мазмұнын құруда дүниежүзілік тәжірибені ескеру;
мектептің оқу –
әдістемелік базасының материалдық жағдайының сәйкестілігі Тұлғаның, қоғамның
оқытудың мазмұнды процессуалдық бірлікте болу принципі;
білім беру мазмұнының
әртүрлі деңгейде қалыптасуының құрылымдық бірліктегі
принипі;
білім беру мазмұнының гумандық принципі;
білім беру мазмұнының фундаменталдық принципі табиғат,қоғам,
техника туралы білімдер;
іс – әрекет тәжірибені жүзеге асырудағы ойлау қабілеті;
шығармашылық тәжірибе өзіңе және басқа адамдарға қарым –
Базистік оқу жоспары
(инварианттық,
вариативтік, құзырлық);
оқу бағдарламасы, оқу құралы және оқулықтар
Ю.К.Бабанский ғылым мазмұны негіздерін кеңес педагогикасында
1. Ғылым туралы толық мағлұмат беру үшін
2. Білім мазмұны материалының жоғары ғылыми және тәжірибелік
3. Білім мазмұнының күрделілігі оқушылардың жас ерекшелігімен
4.Әрбір пәнді оқытуға берілген мерзімі білім мазмұнының көлемімен
5. Қазіргі кездегі мектептің оқу-әдістемелік және материалдық базасымен
Дегенмен де бұл зерттеулерде қазақстан
жылдардан бастап қазақ мектептеріндегі білім беру мазмұнының
Қазіргі таңда мектептердің құрылу тарихына, ондағы
Республикадағы қазақ мектебі мен білім беру
Мәселенің бұлай қойылуының себебі қазақ бастауыш мектептерінің білім
Ұлттық мектеп ісі «қайта құру» деп аталған
Қазақстанның тәуелсіз мемлекет қоғамы құрылысында білім беруді жетілдіру
Бұл міндетті шешу үшін біздер Қазақстан Республикасы
Аталған еңбекте XX ғ. 80–жылдардың ортасында
Ғалым - тарихшылар сол жылдардағы қоғам дамуын 3
Бірінші кезең. 1985 (СО КП ОК апрель пленумы)
Екінші кезең. 1987 ж. жазы мен –
Үшінші кезең. 1989 ж. мамыры мен 1991 ж
Бірінші кезеңнің мазмұнын жеделдету концепциясын жүзеге
( популистік әдіс арқылы көзбояушылық өзгерістер жасау;
( тұрғын үй салудың мемлекеттік бағдарламасының жүзеге асырылмауы;
( партия жұмысында «қазақ басшы орыстар мәселесімен,
Екінші кезеңде:
( жеңілдетілген келіс арқылы экономиканы реформалау талпыныстары;
( қоғамдағы өтіп жатқан процестерді «тоқырау» ретінде емес,
( жекеменшік және нарық арқылы мемлекеттің жолы туралы
( социалистік нарық моделін құруға талпыныстың (жоспарлау мен
( мемлекеттік кәсіпорындар және кооперациялар туралы шала, жетілмеген
Үшінші кезеңде:
( 1989 жылы көктемінде өтілген халықтық
( азаматтық құқықтық қоғамды құрудың шарты ретінде нарықпен
( демократиялық процестердің дамуы;
( Қазақстан компартиясының ОК 1989 жылы маусым айындағы
( оқиғалардың әрі қарай дамуы негізінде Жоғарғы Кеңес
( 1991 жылы 8 желтоқсанында ТМД құрылуы
( 1990 жылы мемлекеттік тәуелсіздік туралы Декларация
Жоғарыда баяндалған тарихи кезеңдерге тоқталу себебіміз республикадағы біздер
Осы кезде Қазақстан педагогика ғылымында маңызды проблемалардың бірі
Онда жеке тұлғаның қалыптасуы мектеппен шектелмейтіндігін ескеру қажеттігі
1.2 Ұлттық білім беру жүйесінің даму
Қоғамда болып жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістер, гуманитарлық білім беруді
Қазіргі әлеуметтік-экономикалық, қоғамдық-саяси жағдайлардағы білім беру мекемелері экономикалық
Қазіргі кезде елімізде жалпыадамзаттық құндылықтар өркендеуіне жол ашылды.
Еліміздің экономикалық, әлеуметтік-мәдени саласы өскен сайын, қоғам дамуының
Қоғамдағы серпінді әлеуметтік-экономикалық өзгерістер жағдайында білім беруге сапалық
Білім беруді дамыту бағдарламасы мектепке дейінгі тәрбиелеу мен
Бағдарламада ауыл мектебі оқушыларына білім беру деңгейін арттыру
Бағдарлама оқытудың жаңа технологиясын әзірлеу мен енгізуді инновациялық
Бағдарламаның негізгі мақсаты - сапалы білімге кеңінен
Негізгі міндеттері:
( азаматтардың білімдерінің барлық деңгейлері мен сатыларына қол
( білім беру жүйесін басқаруды жетілдіру;
( білімнің және білім беру бағдарламаларының сапасын арттыру,
( тәрбие жұмысын жетілдіру, оқу мен тәрбие процестерінің
( педагогтың әлеуметтік мәртебесін көтеру;
( Қазақстанда білім беру жүйесінің әлемдік білім кеңістігіне
Бағдарлама білім берудің әрбір деңгейі үшін елдің тиімді
Білім беруді дамыту бағдарламасының іске асуымен білім беру
Қазіргі қоғам талабынан туындайтын бастауыш сатыдағы білім, тәрбие
Біздің зерттеу жұмысымызда алдымызға бірнеше міндеттер
Қазақ мектептеріндегі білім беру мазмұнының дамуына ықпалын
1 кезең – 1991-1994 жылдар. Бірінші кезеңді біздер
2 кезең – 1995-2007 жылдар. Екінші кезеңді «Қазақстан
ғы қазақ мектептерінің білім беру мазмұнының әрі қарай
1. «Егеменді Қазақстан және қазақ мектептеріндегі білім беру
(мемлекеттік тәуелсіздік туралы Декларациясының қабылдануы(1990 ж.);
( Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Тәуелсіздігі туралы Жоғарғы Кеңестің
( 1991жылы Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін алуы;
( 1991 жылы Жалпы білім беретін қазақ
( Қазақстан Республикасындағы гимназия, мектеп-лицей туралы Үлгі Ережелердің
( республикада түрлі типтегі (лицей, гимназия) мектептердің және
( орта және бастауыш білім беретін
( заңнамалық базасының қалыптаса бастауы. Білім
( Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептері тұжырымдамасының
( Қазақстан республикасы Жоғарғы Кеңесінің тоғызыншы сессиясында Ата
( Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептер
( «Білім беруді қолдаудың мемлекеттік бағдарламасының жобасы» дайындалуы
( саяси реформалардың қарқынды өрістеуі, демократия, сөз
( қазақ бастауыш мектептерінің білім беру мазмұнын
( жаңадан ұйымдастырылған лицей мен гимназиялар негізінен қабілеттері
( көптеген мектептер профильдік іріктеуге бағытталуы;
( профильдік оқыту кейбір пәндерді тереңде оқытуға негізделуі;
( басым көпшілігінде білім беру мазмұнын өзгертуге емес
( білім мөлшерінің өсуі және күрделенуі оқушылардың
( осы кезеңде бірқатар тұжырымдамалар мен мемлекеттік бағдармалар
( «Білім беруді мемлекет тарапынан қолдайтын Ұлттық
( Казақстан Республикасындағы гимназия және мектеп-лицей туралы Үлгі
2. «Қазақстан Республикасындағы қазақ бастауыш мектептерінің білім беру
( «Қазақстан Республикасы жалпы білім беретін мектебінің
( «Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептеріне арналған
( «Гимназия туралы Ереже», «Лицей туралы Ереже»
( «Жалпы білім беретін мектептің бастауыш сатысындағы білім
( Қазақстан Республикасы жалпы білім беретін мектебінің
( бастауыш білімнің мемлекеттік тұңғыш стандартының жарық
( мемлекеттік базистік оқу жоспарының, тұңғыш бастауыш білімнің
( қазақ тілі, орыс тілі, бейнелеу өнері, музыка,
( оқушылар дайындығының деңгейін анықтау өлшеуіштері айқындалуы;
( оқушылардың дайындық деңгейін бақылайтын көрсеткіш ретінде тест
( төрт жылдық бастауыш мектептің білім мазмұнын жаңарту
Ш.Әуелбаев, Ә.Наурызбаева, Р.Ізғұттынова, А.Құлжановала. Жалпы білім беретін мектептің
Г.И.Уәйісова, Р.С.Әміров, Ә.Е.Жұмабаева.Жалпы білім беретін мектептің 2 –
С.Рахметова, П.Жаманқұлова, Б.Қабатаева.Жалпы білім беретін мектептің 2 –
Т.Қ.Оспанов, Қ.Ә.Атаева, Ж.Т.Қайыңбаев, К.Ә.Ерешева. 1 сыныпқа арналған «Математика»
Г.Ә.Бадамбаева, Қабдолова Қ.Л, Масғұтова. 1 сыныпқа арналған «Орыс
К.Ж. Жүнісова, Қ.Аймағамбетова, Нұрахметов Н. Жалпы білім беретін
Ұ.Ш. Ибрагимов, Қ.Б. Болатбаев. Жалпы білім беретін мектептің
Г.Оралбекова, Б.Қалназаров және т.б. Жалпы білім беретін мектептің
М.Т. Тұрыскелдина, С. Тайжанов, К. Құрманбаева 1 сыныпқа
Ш.Б.Құлманова, М.Оразалиева, Б.Сүлейменова. Жалпы білім беретін мектептің 2
( 1998 жылы жарияланған алғашқы стандарт негізінде бастауыш
( Қазақстан Республикасының «Білім беру туралы» Заңының
( «Білім» мемлекеттік бағдарламасының қабылдануы (2000 ж.);
( қазақ бастауыш мектептеріндегі білім беру мазмұнын жетілдіру
( «Ғылым туралы» және «Қазақстан Республикасының білім мәселесі
( «Қазақстан Республикасы Жалпы орта білім берудің мемлекеттік
( Қазақстан Республикасы Жалпы орта білім берудің
( Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім
( қазақ бастауыш мектептеріне арналған «Қазақ тілі», «Ана
( білім беру мазмұнының даму жолдарын айқындайтын «Қазақстан
( «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» Қазақстан Республикасы Президентінің
( Қазақстан Республикасының «Білім беру туралы» Заңының
( мектепке дейінгі және бастауыш білім: қазіргі жағдайы,
( қазақ бастауыш мектептеріндегі білім беру мазмұнына қатысты
Қазақ мектептерінің білім беру мазмұнының қалыптасып дамуының көрсетілген
Олардың ішінде жалпы білім беретін оқу пәндерінің жиынтығын
Базистік және типтік оқу жоспарының негізінде жеке мектеп
Президентіміз Н.Назарбаевтың «Қазақстан-2030» бағдарламасына сәйкес «Мемлекеттік білім беруді
Білім беру жүйесін жетілдіруде ең басты қадам мемлекет
Мемлекетте жоғарғы кәсіби білімді 50 мемлекеттік ЖОО-дары қамтамасыз
Әлемдік ЖОО-ның жетекші жүйесінің үлгісіне жақындастыру мақсатында Қазақстанда
Білім беру жүйесіндегі реформаны қалыпты шешу және перспективті
Ғылым және білімді дамытуға жағдай жасау мақсатында атаулы
Білім беру саласында Қазақстанда Халықаралық байланыстар кеңейтілуде. Жыл
Білім беру саласында қайта құрудың ең басты кезеңі
Қазақстан Республикасының Евразиялық аймаққа кіруі, XXI ғасырға аяқ
Тек білім беру арқылы ғана біз өткенімізді тануға,
Ғылым мен техниканың дамуына қарай педагогиканың да мүмкіншіліктері
Бүгінде оқыту жұмысын осылай ұйымдастыру мен әдісінің жаңалығы
Инновация деп көбінесе жаңа технологияларды, әдістер мен құралдарды
Инновациялық технологияны жаңа білім беру парадигмасын өмірде жүзеге
«Технология» деген сөз-грек тілінен алғанда «техне»-өнер, кәсіп, ғылым,
Оқыту технологиясы-жүйелі категория. Оның құрлымы төмендегідей болып келеді:
- оқытудың мақсаты,
- білім беруің
- педагогикалық өзара әрекеттестіктің құралы /оқыту
- оқушы,оқытушы,
- әрекетің нәтижесі
Оқыту технологиясы-оқыту процесін ұйымдастыру, басқару және бақылау деп
Бүгінде білім беруде нәтижелі жетілдірудің құралы ретінде практикада
Осындай инновациялық технологиялардың кейбіреулеріне қысқаша сипаттама жасайық:
Модулдік оқытудың басты мақсаты-оқытудың ұйымдастырылуы бойынша және мазмұны
Модулдің көптеген анықтамаларына қарамастан, олардың барлығын үш
модул-біліктілік мінездемесінің талаптарына жауап беріп,
модул-пәнаралық әдістемелік-ұйымдастыру құрлымы болып, әр түрлі оқу пәндерінің
модул-бір ғана оқу пәнінің шеңберіндегі ұйымдастыру әдістемелік құрлымының
Оқыту мазмұнын таңдап алғаннан кейін сол мазмұнды жүйелеу
Модулдік оқытудың дидактикалық жүйесі басқада дидактикалық жүйелер сияқты
Сонымен, модулдік оқытуды кибернетикалық басқару тұрғысынан талдасақ, модулдік
Қашықтан оқыту - қоғамды ақпараттандырудың маңызды бағыттарының бірі-білім
Бұл күнде қашықтан оқыту білім берудің дамытудың нақты
Интерактивті оқыту-қазіргі кезде қарым-қатынас үрдісіне негізделген оқыту-интерактивті оқытуға
Қазігі кезде интерактивті оқыту 2 бағытта жүзеге асырылып
1. «Қарым-қаынасмәдениті», «Риторика», «Біз адамдар
2. Оқу жағдаяттарын барынша
Интерактивті оқыту кезінде студенттер тек қана бақылаушы болып
Сонымен, Білім беру жүйесі дегеніміз қазіргі тарихи кезеңде
Қазақстан Республикасының қазіргі білім беруді дамытуы және бірыңғай
Бірінші өлшем- бұл Еуразиялық экономикалық қоғамдастығының бірыңғай білім
Кадрларды даярлау барысында еңбек нарығының қажеттілігі толық көлемде
Осылайша, Еуразиялық экономикалық қоғамдастығының бірыңғай білім беру кеңістігі
Біздің ойымызша екінші өлше,м бірыңғай еуропалық білім беру
-Университет қызметінің орнықты принципі ретінде зерттеу және оқыту
-Университеттік білім беру деңгейінің үздіксіздігі ретінде зерттеу және
-Университет қызметінің ең маңызды бағыты ретінде қоғамның нық
-Олардың қызметінің басымдығы ретінде жоғары білім беру үшін
Бұл процестің басталуына 1988 жылы университеттердің жалпыға ортақ
Болон декларациясының мақсаты- жоғары білім берудің Еуропалық аймағын
«Еуропалық білім беру кеңістігіне қосылуға бағыттаған Қазақстанның білім
Қазақстанда әзірленген білім беруді жаңарту концепциясы жоғары және
Бірақта концепцияда ұсынылғандардың барлығы ғалымдардың өзін қанағаттандырмайды. Кейбір
Жоғары білім беруде жүйесіндегі тағы жаң енгізілімнің білім
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
Өскелең ұрпақты өмірге және еңбекке толық мәнді
Оқушының өзін қоршаған өзі өмір сүретін жаңа әлеуе\меттік
«Білім» сөзі- өте күрделі және көп мағыналы ұғым.
Білім-алдыңғы ұрпақтың кейінгілерге онтогенетикалық тұрғыда генетикалық бағдарлама мен
Әр елдің ұлттық білім беру жүйесінің ауқымы,құрылымы және
Білім саласындағы Еуропалық Кеңестік озық сараптаушыларының бағалауынша, бүкіл
-жалпы мен жалқының арасындағы қайшылық;
-адамның өзі арғы тегі, болмысын жоғалтпай әлем азаматына
-салт-дәстүр мен қазіргі заманғы үрдістер қайшылығы;
-түп-тамырын теріске шығармай қалыптасу;
-басқалардың еркін және даму тәуелсіздігімен байланысты;
-ақпараттық қызметтік саласындағы жаңа технологияның дамуымен байланысты техникалық
-ақпараттың елеулі дамуы мен оны адамның меңгеруі мүмкіндігі
-мектеп бағдарламасының күрделенуі қоршаған ортаны тану мен
Қазақстан Республикасы Конституциясында мемлекетімізде бірте-бірте қалыптасып келе
Қазіргі таңда білім беру жүйесінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру
Оны Қазақстан Республикасының (27.07.2007 жыл. №319- III)
Атап айтсақ:
- Ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен
- Азаматтық пен елжандылық, өз Отаны-Қазақстан Республикасына сүйіспеншілікке,
- Белсенді азаматтық ұстанымы бар жеке адамды тәрбиелеу,
- Отандық және әлемдік мәдениеттің жетістіктеріне баулу;
Қазақстан Республикасының қазіргі білім беруді дамытуы және бірыңғай
Бірінші өлшем- бұл Еуразиялық экономикалық қоғамдастығының бірыңғай білім
Кадрларды даярлау барысында еңбек нарығының қажеттілігі толық көлемде
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ
2.1 Ұлттық білім беру жүйесінің қалыптасуы
Жалпы білімнің жүйесі – қоғам дамуымен бірге дамып,
Бүгінгі жаңа қоғамда мұғалімнің ішкі жан дүниесі де
«Ойдағыдай тәрбиелеудің сыры оқушыға деген құрмет сезімде жатыр»-деп
Білім ордасы - жас ұрпаққа сапалы білім, саналы
Қазіргі таңда Қазақстан бүкіл әлемдік білім кеңестігіне ену
Елбасы Н.Ә.Назарбаев білім мен ғылым қызметкерлерінің екінші съезінде
«Біздің стратегиялық міндетіміз – бәсекеге қабілетті елдердің қатарынан
12 жылдық білім берудің негізігі мақсаты еліміздегі білім
Қазақстан республикасында жалпы орта білімнің қазіргі жай-күймен әлемдік
Жаһандану үрдісі басым болғандықтан ба, батыстық өркениетке еліктеуі
Бүгінгі күнде жалпы орта білім беретін мектеп –
Ендеше сапалы білім беретін мектеп бүгінгі күнде өзіндік
Бүгінгі күнде мектептің жаңа реформалық жүйесі 12 жылдық
12 жылдық білім беру жүйесіне көшу қарсаңында мұғалімнің
Ұлы педагоктердің еңбектерін оқығанда, жауапсыз қалған сұрақтың шешімін
12 жылдық білім жүйесіне көшуде мектеп алдында негізігі
Қазақ халқы қашанда сөзге бай, өз орнын білетін,
«Ақырын жүріп анық бас,
Еңбегін кетпес далаға.
Ұстаздық еткен жалықпас
Үйретуден балаға».
Мұғалім үшін кәсіби шеберлікке жету, өз мамандығының данышпаны
Бүгінгі күні әлемдік қауымдастық қатарында өзіне лайық орнын
«Білекке сенген заманда – ешкімге есе бермедік,
Білімге сенер заманда,
Қапы қалып жүрмелік» деген пікірден аулақ болып, 12
Қазақта «Тамызығын тапсаң, тас та жанады» деген сөз
12 жылдық оқытуға көшу жалпы алғанда қазақстандық білім
Қазақстан әлемдік қауымдастық қатарында басқа елдермен терезесі тең
Халқымыздың ғасырлар бойы армандап, екі ғасыр тоғысында қол
Қазіргі заманда, азаматтық қоғамда өмір сүріп, оның даму
Педагогика ғылымында осындай қасиеттерді оқушы бойында қалыптастыру мен
Қазіргі кезде дидактика педагогика ғылымның дамыған неғұрлым қалыптасқан
Қазақстанда дидактика мәселесінің қалыптасуы мен дамуына еліміздің
«Сапалы азамат» дайындау яғни оқушы жастардың
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған
Бағдарламада жаңа оқыту принциптері көзделген, жаңа оқу жоспарларын,
«Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептеріне арналған оқулықтармен
Қазақстан Республикасының жалпы орта білім беретін мектептердің тұжырымдамасында:
Елбасы Н.Ә. Назарбаев Қазақстан әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті
Ал 2009 жылғы «Дағдарыстан жаңару мен дамуға» атты
Қазақстан Егемендігін алғаннан кейін кең ауқымды ізденістерге бағыт-бардар
Осындай аса маңызды да күрделі істі жауапкершілікпен
Бүгінгі таңда Қазақстанда дидактиканың рөлін, мәнін, мазмұнын
Тарихи құжаттар мен әдебиттерге, оқу-құралдарға т.б. көптеген өзіндік
Білім беруді дамыту тұжырымдамасы /бұдан әрі –Тұжырымдама/ мемлекеттік
Тұжырымдама Қазақстан Республикасының Конститутциясына, “Білім туралы” Қазақстан
Тұжырымдама білім беруді жалпы ұлттық басымдық ретінде белгілейді
Осы Тұжырымдамаға сәйкес оны іске асыру жөніндегі
Тұжырымдаманың құрылымы мыналарды қамтиды:
ағымдағы жағдай және білім беруді дамытуды тежейтін факторлар;
Тұжырымдаманың мақсаты мен міндеттері;
білім берудің деңгейлері мен мазмұны;
Тұжырмдаманы іске асырудан күтілетін нәтижелер;
Тұжырымдаманы іске асырудың кезеңдері.
Қазіргі кезде әлемдік қауымдастық Қазақстанды нарықтық экономика
Осыған орай қоғам өмірінің жаңа сапасының негізін құрайтын
Қоғамдық қарым-қатынастар жүйесіндегі өзгерістер өз кезегінде білім беру
Білім беру саласының жай-күйін талдау бір жастан бес
Қазіргі жалпы білім беретін мектептегі оқытудың мазмұны фактология
Соңғы бес жылдағы ЮНЕСКО-зерттеулері мен жалпы білім беретін
Орта білім берудің жоғары сатыларында кәсібилендірудің жеткіліксіздігінен мектеп
“Кәсіптік бастауыш және орта білім берудің” мазмұны мен
Техникалық және кәсіби білім беру жұмыс берушілер мен
Жоғары білім жүйесінде де жағымсыз үрдістер қалыптаса бастады.
Жекелеген жоғары оқу орындары мен олардың көптеген филиалдарының
Жаңа жүзжылдықтың басында елдегі экономикалық ахуалдың жақсаруы тұтастай
Білім беру жүйесіндегі мұндай жағдайдың негізгі себептері мыналар:
Жүйеде білім берудің барлық денгейлерінде келеңсіз сәттерді тудыратын
Білім беру жүйесінің жаңа енгізілімдерді қабылдауға қауқарсыздығы және
Материалдық-техникалық базаның, оқу лабораториялық жабдықтың, оқу және әдістемелік
Мамандар даярлау жүйесінде білім берудің жоғары сапасын қамтамасыз
2.2 Қазақстан Республикасындағы ұлттық білім беру жүйесін
негізгі тенденциялары
Қазіргі қоғам дамуының жалпы білім беру мазмұнына
Еліміздің экономикалық әлеуметтік мәдени саласы өскен сайын
Білім мазмұны әрбір тарихи кезеңдердегі мектеп реформасының
Білім мазмұны мен материалдық - техникалық базасын
Білім беру – күрделі, әрі кең әлеуметтік –
Әлем мемлекеттерінде (АҚШ, Канада, Ұлыбритания )
( cтандарт бойынша, ең алдымен, оқушыларды тәрбиелеу мен
өрісін дамыту міндеттері анықталып, тарихи білім мазмұны
( стандарт – оқытудың нәтижесіне бағытталған. Білім тексеру
ережеге бағындырылып, оқыту әдістері туралы тек жалпылама
( оқытудың нәтижесі мен сапасын талап ете
Бұл білім беру тармағындағы әлемдік білім кеңістігіне
біріншіден, дүниетанымдық;
екіншіден, шығармашылық;
үшіншіден, құзіреттілік көзқарастар.
Қазіргі мектептің құрылымы мен білім беру мазмұнында
Демократиялық өзгерістерге бағытталған Қазақстан Республикасының білім беру
Қоғамдағы болып жатқан демократиялық өзгерістер қазақ бастауыш мектептеріндегі
Бүгінгі таңда қазақ бастауыш мектептеріндегі білім беру
Оларға сәйкес қазақстандық білім беру жүйесінің ұлттық үлгісін
Білім беру саясаты аясында нәтижеге бағдарланған білім
Білім беру мазмұны және оқыту мазмұны педагогиканың, оның
Демек, білім беру мазмұны - мектепке бағытталған әлеуметтік
Біріншіден, жалпы қоғам дамуының қазіргі ерекшеліктерінің бірі –
Демек алдыңғы ұрпақтың игерген тәжірибесін кейінгі ұрпақтың меңгеріп
Екіншіден, Қазақстан Республикасының тәуелсіздікке ие болуы, соның арқасында
Үшіншіден, әлем халықтарының арасындағы қатынастардың қазіргідей деңгейге көтерілуі
Мұндай жағдайда біз де өзімізге тән ерекшеліктерімізді (тілімізді,
Оның бірден-бір жолы, біздің ойымызша, мектеп пәндерінің мазмұнын
Төртіншіден, бастауыш білім берудің мазмұны бастауыш мектеп жасындағы
«Білім беру - жүйеге келтірген, практикалық маңызы
Білім беру барысы, оның мазмұны оқу бағдарламаларында қарастырылатын
Жай қарағанда бастауыш мектепте қарапайым есептеу, жазу, оқу,
Мектептегі жалпы білім кезеңдерінің ішіндегі ең қиыны да
Осыдан бастауыш мектепте оқытудың төмендегідей мақсаттары туындайды:
( бағдарлама межесіне сай мөлшер мен деңгейдегі білім,
игеру;
( танымдық және коммуникативтік іс-әрекет пен өздігінен білім
( оқушының ақыл-ойының стилін, интеллектуалдық және ерік пен
( негізгі мектепке оқуға, меңгеруге өз білімдерін өмірде
Қоғам талабына байланысты қазіргі өздігінен білім алу жағдайында
Біздің бұл пікіріміз қазіргі педагогикалық еңбектерде оқыту мазмұны
Оқытудын мазмұны және оның құрастырылу реті, оқушылардың білім,
Қоғамды модернизациялауды тек қана белсенді, шығармашыл, өзін-өзі
Бұл мақсатты нұсқау республикадағы бастауыш сынып мұғалімдерін
Қазақстандағы білім беру жүйесінің жаңаруы, бастауыш мектептегі түбегейлі
Білім беру жүйесін тоқыраудан шығаруды мақсат етіп тек
Осылайша қоғамның жалпы білім беретін бастауыш мектебінің
Адамзат жинақтаған тәжірибенің жас ұрпаққа берілетін бөлігі жөніндегі
Базистік оқу жоспары әр түрлі варианттағы оқу жоспарларының
Оқу-тәрбие жұмыстарын ұйымдастырудағы ерекшеліктеріне, оқу процесін әртүрлі бағытта
Базистік оқу жоспарының тұрақты бөлігіңде көрсетілген мазмұнының құрылымы
Даралап, саралап оқытуды басқа да принциптермен ұштастыру негізінде
Мектептің екінші оқу жүктемесінің жылжымалы бөлігі факультативтерден тұрады.
Білім негіздерін тиісті дәрежеде игергеннен кейін оқушылар мектептің
Көпшілік зейінінен тыс қалмайтын, пікір талас тудыратын келесі
Сонымен демократияландыру, ізгілендіру принциптерінің тұрғысынан жалпы білім беретін
Бүгінде әр пәннен нені оқыту, қалай оқыту керектігін
Оқыту нәтижелері деңгейлерінің жүйесін қоғамның пән мазмұнының сапасына
( міндеттелген;
( ілгеріленген;
( тереңдетілген.
Ең төменгі деңгейі оқытудың міндетті нәтижелерін сипаттайды.
Ілгерленген және тереңдетілген деңгейлер оқытудың жоғары нәтижелерін сипаттайды.
Жоғарыдағы деңгейлер бойынша зерттеу кең көлемде жүргізілуде. Нәтижесі
Қазіргі өтпелі кезеңде өмір сүріп отырған білім беретін
Психология, педагогика ғылымдарының соңғы жетістіктерінен екшелеп жинақталған дәстүрлі
Л.С. Выготскийдің пікірі: «...Дәстүрлі оқыту – бала дамуына
Неміс педагогы А.Дистервегтің әйгілі «Неміс мұғалімдерінің білім беру
90-шы жылдардың бірінші жартысына тән болған түрлі типтегі
Жағымды болып табылатыны мемлекеттік саясат қағидаларында приоритеттік міндеттер
«Қазақстан республикасында білім беруді 2005-2010 жылдардағы дамытудың
бірінші саты - бастауыш білім беру, оқу мерзімі
Ал білім мазмұны шет тілі мен информатика негіздерін
Осы сатыдағы оқу мен тәрбие оқу іс-әрекетінің жағымды
Қазіргі кездегі бастауыш мектептің бірыңғай мақсаттары мен міндеттер
Бастауыш мектептегі педагогикалық процесті демократизациялау мен гумандандыру оқу
Қазақстан Республикасы білім беру жүйесін дамыту концепциясы жобасы
Ендеше біз ең алдымен білім беру ұғымының мағынасын
Білім беруге проблемалық түрде қарау, оны теориялық мағыналау
Тұлғаның толыққанды дамуын қамтамсыз ететін, оның әлеуметтік қүнды
Білім берудің барлық мазмұны мен істің өткізілу реті
Қазіргі Қазақстанда білім берудің тұлғаға бағытталған ұлттық моделі
Концепцияда білім беру жүйесі әлеуметтік институттардың бірі, тұлға
Нәтижесінде білім беру жүйесінің дамуының басты бағыттары айқындалады.
Білім беру жүйесінің дамуын обьектінің қайтымсыз бағытталған заңдылықты
Жүйелі зерттеулер барысында жүйелі проблемалардың бүкіл комплексін түрлі
Осы концепциядан туындайтын педагогикалық білім беру мәселесін қарауымыз
Оқу-тәрбие барысының жеке педагогикалық қарым-қатынастың субьектісі ретінде педагогикалық
Екіншіден, педагогтық іс-әрекеттің таңдалып алынған саласына кәсіпқой қалыптасуы
Педагог тұлғасының дамуы – мақсат, оның кәсіби білім
Білім беру экономикасы – экономикалық теорияның бөлімі. Ол
Қалыптасқын қоғамдық сананың батыл өзгерту, білім беруді ең
Білім беру ауқымының ішінде негізгі қор болып оқушылардың
Бұл жердегі аса маңызды нәрсе – білім сапасы.
Білім сапасының төмендегідей сипаттамасы болады:
( толықтық – зерттеліп отырған обьект жөніндегі білімдердің
( жүйелілік – білім жиынтығының белгілі бір
( жүйелену – оқушының ғылыми теориялардың
( жеделдік – бірыңғай жағдайларда білімді пайдалану
( икемділік - өзгертілген жағдайларда білімдерді пайдаланудың вариативтік
( жалпыланғандық – жалпыланған түріндегі нақты білімді
Білім сапасы:
( жинақтылығымен, ашықтығымен, саналы ұғынылуымен – білімдердің арасындағы
( беріктілігімен – білімдерді есте ұстау тұрақытылығы жәнге
Білім сапаларының бәрі өзара байланысты және салыстырмалы өзіндігі
Бұл процесте білім мен іс-әрекет тәсілдерін нақты толықтыру
Білім сапсын қалыптастыру бүкіл оқыту бойында жүреді. Қорытынды
Үздіксіз білім беру – философиялық және педагогикалық концепция.
Үздіксіз білім берудің маңызды мазмұны белгісі горизантальдық интеграция.
Ең алдымен, бұл жүйе қоғам өмірінде болып жатқан
Бірінші тенденция – ақпараттар ағымымының үдемелі өсуі, ауқымды,
Екінші тенденция – ғылыми білімнің интеграциялау үрдісінің барған
Үшінші тенденция – қазіргі және болашақтағы қоғамның теориялық
Сонымен қатар, соңғы 20-30 жыл бойы әрбір шәкіртті
Еліміздің егемендік алып, қоғамдық өмірдің барлық салаларында, соның
Алайда, ескі оқу-әдістемелік жүйенің негіздік базисін түбегейлі, ғылыми
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазақстан педагогикасындағы теориялық, тарихи-педагогикалық еңбектерге жасалған талдау,
( біз қарастырған қазақ мектептеріндегі білім беру
( қазақ мектептеріндегі ұлттық білім беру мазмұнының қалыптасуы
( мемлекеттік жүйе өзгергенге дейінгі еліміздегі білім беру
- қазақ мектептеріндегі білім беру мазмұнының әрі қарай
( адамзаттың тарихи даму кезеңдерінің қайсысын алсақ та
( Қазақстан Республикасының қазақ мектебі, ондағы
( дтпломдық жұмыста 1998 жылдан бастап
Зерттеу проблемасына байланысты төмендегідей ұсыныстар жасауға болады:
( Қазақстан Республикасының мектебі, ондағы білім
( қазақ мектептеріндегі білім беру мазмұнының даму тарихына
( б Жалпы білім беретін мұғалімдер құзіретінде қалатын
(Дегенмен бұл мәселе күрделі болғандықтан, оны толығымен шештік
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы //Қазақстан
2 Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005 –
3 «Білім» Мемлекеттік Бағдарламасы. Қазақстан мұғалімі. № 33-34
4. Бержанов Қ, Мусин С. Педагогика тарихы. –
5.Назарбаев Н.Ә. “Қазақстан-2030” Ел Президентiнiң Қазақстан Халқына Жолдауы.
6. Қазақстан Республикасы білім беру жүйесін дамытудың 2015
7.Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі білім беруді дамытудың
8. Алтынсарин Ы. Таңдамалы педагогикалық мұралары. – Алматы,
9.Уәлиханов Ш. Таңдамалы. – Алматы, Жазушы. 1985. –
10 Құнантаева К.Қазақстанда халыққа білім беру ісінің
11. Құсайынов А.Қ. Білім және реформа.– Алматы, 2006.
12. Н.Нұрахметов «Жаңа мазмұндағы мектептер және білім стандарты».
Қазақстан мұғалімі. (№21 (1329) 16 желтоқсан. 1995.
13. М.Құдайқұлов, Р.Башаров. т.б. Қазақ орта мектебінің білім
ның тұжырымдамасы. Жоба. – Алматы, 1990. – 45
14. Қасымбаев Ж. Ұлттық тарих және ұлттық
1998. 14 сәуір.
15. Педагогика және психология. Қазақ тілі терминдерінің
16. Қазақстан Ұлттық энциклопедия. – Алматы. 2004. –
17. Абдугулова Б.К. Жалпы білім беретін мектепте Қазақстан
18. Бейсенбаева А.А, Тленбаева М.Б. Педагогика. Оқулық. Абай
19. «Жалпы білім беретін және кәсіптік мектеп реформасының
20.ҚР Ұлттық Білім Академиясы мұрағаты. Архивтік қор №
21. Білім жөніндегі мемлекеттік саясат тұжырымдамасы. .– Алматы,
22. Жадрина М.Ж. Базистік оқу жоспары – жалпы
23. ҚР Ұлттық Білім Академиясы мұрағаты. Архивтік қор
24. Жадрина М.Ж. Базистік оқіу жоспарының ғылыми негіздері.
25.Қазақстан Республикасы жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға
26. Қазақстан республикасындағы жалпы білім беретін қазақ орта
27.«Қазақстан республикасы лицейлері мен гимназияларын ұйымдастыру тәртібі туралы
28. Н.Нұрахметов. Мемлекеттік білім стандартыныңоқу сапасын даңарту мен
29. Жалпы білім беретін мектептердегі білім беру мен
30.Қазіргі таңдағы мектепке дейінгі және бастауыш білім берудің
62