МАЗМҰНЫ
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 1
Кең орнының геологиялық зерттелуінің және игерілуінің тарихы 1
1.2 Стратиграфия 4
1.3 Тектоника 10
1.4 Мұнайгаздылық 12
1.5 Сулылық 16
1.5.1 Қабат суларының физика-химиялық қасиеттері 18
2 ТЕХНИКА-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 19
2.1 Сигма кен орнындарының қазіргі жағдайы 19
2.2 ХІІІ горизонтты игерудің жағдайы 28
2.3 Сигма кен орнының өндіру және айдау ұңғымалары қорының
2.4 Платформа 33
2.4.1 ЖБЖБҚ-” технологиялық жабдықтары 39
2.5 ЖБЖБҚ-” энергетикалық жабдықтары 41
2.6 ЖБЖБҚ-” жұмыс бақылау және басқару 43
2.6.1 Механикалық қондырғымен бақылау және басқару жүйесі 46
2.6.2 Қосымша механизмдерді және жүйелерді басқарумен бақылау жүйелері 47
2.6.3 ЖБЖБҚ-” жағдайын бақылау және басқару жүйелері 49
2.7 ЖБЖБҚ-н жа”а нүктеге көшіріп апару 53
2.7.1 ЖБЖБҚ-н пайдаланудың ерекшеліктері 55
2.8 Қабатты жылумен ө”деу жүйесінің өндірістік есептелуі 57
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 62
3.1 “Өзенмұнайгаз” акционерлік қоғамының ұйымдастыру сипаттамалары 62
3.2 Негізгі және қосалқы өндірісті ұйымдастыру 62
3.3 Текникалық жабдықтау 64
3.3.1 Автоматтандыру мен телемеханикаландыру дәрежесі 64
3.4 Материалдық - техникалық жабдықтауды ұйымдастыру 65
3.5 Кәсіпорын транспортын ұйымдастыру 65
3.6 Ұңғымаларды жөндеуді ұйымдастыру 66
3.7 Өзен кен орнын игерудің жобалық және нақты техника
3.7.1 Өндірістегі өнімнің көлемін шараны енгізгеннен кейінгі есебі 71
4 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ 77
4.1 Қорғау шаралары 79
5 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 81
5.1 Технологиялық үрдістердің атмосфераны, литосферны (топырақ, жер қойнауы) ластаушы
5.2 Атмосфераны ластау көздері 82
5.3 Атмосфералық ауаны қорғау 85
5.3.1 Литосфераны қорғау (топырақ және жер қойнауы) 85
5.3.2 Гидросфераны қорғау 86
5.3.3 Жануарлар әлемін қорғау 87
5.4 Литосфераны ластау көздері 88
5.5 Мұнай көмірсутектерінің Теңізге төгілуінің алдын алу 90
5.6 Қалдықтары басқару жоспары 93
5.7 Гидросфераны ластау көздері 94
5.8 Өнеркәсіпорындардың қауіп санатын анықтау (ӨҚС) 96
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
Кең орнының геологиялық зерттелуінің және игерілуінің тарихы
Теңізді зерттеу өткен ғасырдың аяғында басталған. Теңіз мұнайының алғашқы
1950 ж. ВНИГРИ Б.Ф.Дьяков, Н.Н.Черепанов және Н.К.Трифоновты” жетекшілігімен Теңізге
1951 ж. Казахстаннефтеразведка трестінің геологиялық-іздестіру басқармасы (директоры К.Н.Тулин, бас
1957-1961 жж. те”іздегі өндірістік мұнайгаздылығы жөніндегі мәселелер шешілді. Бұл
Сигма кен орнын өнеркәсіптік меңгеруді жеделдету мақсатында КСРО үкіметінің,
1965 ж. ВНИИ Сигма кен орнын игерудің Бас схемасын
кен орнын игерудің басынан бастап қабат қысымы мен температурасын
4 пайдалану объектілерін бөліп алу: І объект -ХІІІ+ХІV горизонттар;
негізгі пайдалану объектілері (І және ІІІ) бойынша кең орның
барлық, объектілерді біруақытта жеке блоктармен игеруге қосу;
ІІІ объектіні нұсқа сыртынан су айдау жүйесімен игеру;
ІV объектіні қабат қысымын көтерусіз, аралас режимде игеру;
Бірақ, кен орнының су айдауға дайын еместігіне байланысты ХІІІ-ХVІІІ
Сигма кен орнының барлық өнімді горизонттары бойынша әсер етудің
1974 ж. жасалған игеру жобасының келесі жағдайлар қарастырылды:
әрбір горизонт жеке игеру объектісі болып табылады;
өнімді горизонттар ені 2 км блоктарға айдау ұңғымалары қатарларымен
жана ұңғымалар әрбір горизонтқа жеке бұрғыланады,
ыстық су айдаудың жобалық көлемі ұлғайтылды және кен орнын
Со”ғы шартты” орындалуы қосымша 49,3 млн.т. мұнай алуға мүмкіндік
Өнімді горизонттардан мұнайды алу ерекшеліктері мұнайдың қорын игеру сипатының
Қазіргі кезде ыстық су әртүрлі қондырғыларда дайындалды. Ыстық суды
1.2 Стратиграфия
Сигма кен орнында тере” барлау бұрғылаумен қалы”дығы шамамен 3600
Сигма кен орнының мұнайгаздылығы юра және кейде бор шөгінділерімен
Пермь-триас (РТ) шөгінділері Сигма кен орнының, е” көне жыныстары
Пермь-триас жүйесі (РТ)
Жоғарғы пермь тере” метаморфизм іздері бар кү”гірт полимикті құмтастармен
Оленек және орта триас жыныстары құмтастар мен қышқылды туфтар
Юра жүйесі (J)
Юра жүйесі шөгінділерінде барлық үш бөлім де кездеседі: төменгі,
Төменгі бөлім (J1)
Қиманың төменгі юра бөлігі құмтастар, алевролиттер мен саздың араласуынан
Құмтастар мен алевролиттер цементі сазды немесе сазды-кремнийлі. Саздардың түсі
Орта”ғы бөлім (J2)
О”түстік Теңіз аумағында орта юра шөгінділері мұнайгаздылығы жағынан е”
Аален ярусы (J2a)
Аален ярусы негізінен мортсынғыш, құмды-галькалы жыныстардан құралған және орта
Ярусты” жалпы қалы”дығы 330 м. Аален мен байос ярустары
Байос ярусы (J2b)
Байос шөгінділері е” көп және барлық жерде тараған. Байос
Төменгі байос (J2b1)
Бұл подярусты” шөгінділерінің жалпы қалы”дығы 470 м, және саздар,
Сигма кен орнының төменгі байос шөгінділерінде ХХІІ, ХХІ, ХХ,
Жоғарғы байос және бат ярустары (J2 b2+bt)
Олардың шөгінділері арасында саз қабатшалары бар біршама қалы” құмтастар
Алевролиттер сазды, құмтасты, ірі түйіршікті және құрамы айқын емес.
Жоғарғы бөлім (J2)
Жоғарғы юра бөлімінде негізінен Теңіз шөгінділері мен жануарлар қалдықтары
Келловей ярусы (J3k)
Құмтастар, алевролиттер мен кейде әктастар қабатшалары араласқан сазды қалы”
Оксфорд-Кембридж шөгінділері (J30o-km)
Юра шөгінділерінің мұнайгаздылығын бағалағанда оксфорд-кембридж шөгінділері ааленкелловей кешені мұнайлы
Бор жүйесі (К)
Бор жүйесінің шөгінділері жоғарғы юра шөгінділерінің шайылған бетінде орналасады
Кайнозой тобы (К2)
Кайнозой тобында палеоген және неоген жыныстары орын алған. Палеоген
Палеоген жүйесі (Р)
Палеоген шөінділеріне эоцен және олигоцен бөлімдері жатады. Эоцен бөлімі
Неоген жүйесі (N)
Неоген шөгінділері тортон және сармат ярустарының шөгінділері түрінде кездеседі.
Төрттік жүйесі (Q)
Төрттік жүйе эмовиаль-демовиаль текті құмдар, саздар, суглиноктармен көрінеді. Шөгінділер
1.3 Тектоника
О”түстік Теңіз сипаттары жүйесінің солтүстік қанатына жататын Сигма тектоникалық
Солтүстігінде Сигма құрылымы о”түстік-шығыс антиклиналь аймағымен шектеседі, олардың арасында
Сигма кен орны ірі брахиантиклиналь қатпарына жатады, оның өлшемдері
Өлшемдері үлкен емес Парсымұрын күмбезі Сигма құрылымының о”түстік қанатын
Қатпар периклиналі де симметриялы емес. Солтүстік-батыс периклиналдің о”түстік бөлігінен
Құрылым өсінің ундуляциясы назар аударады, оның нәтижесінде негізінен құрылымның
1.4 Мұнайгаздылық
2000 ж Сигма кен орнынан 3606100 т мұнай өндірілді.
Сигма кен орнының газдары метандық газ типіне жатады, тере”деген
Ала” бойынша қабат колекторлардың таралуы тиімді мұнайлы қалы”дықтар, игеру
Сигма кен орнының өнімді шөгінділері қоллекторлардың ерекше түріне-қасиеттерінің өзінділігімен
Егер кварцтық құмтастарда кварц шамамен 95 % құраса, ал
Негізінен қа”қа фракциясын бекітуге, тығыздауға және цементтеуге кететін жыныстардың
Кесте-1.1. Геофизикалық, мәліметтермен анықталған кеуектілік шамалары
Горизонттар
ХІІІ
ХІV
ХV, ХVІ
ХІІ, ХVІІІ
Өткізгіштік Сигма кен орны қабат-коллекторларының негізгі сипаты. Бұл шаманы
Өткен жылдар зерттеулері негізінде үлгітасты талдау бойынша табылған қабаттар
Кесте-1.2. Бөліктер мен горизонттар бойынша есептеу нәтижелері
Горизонттар
Кор, МКМ2 Ұңғы. Саны hМ.О.Р,М
ХІІІ
0,206 458 10,8
ХІV
0,290 349 24,0
ХV
0,167 373 15,5
ХVІ
0,207 311 18,4
ХVІІ 0,76 96 23,4
ХVІІІ 0,178 63 19,8
Бөліктер бойынша өткізгіштік шамасы 0,72-0,384 мкм2. Өткізгіштікті” орташа шамасының
ХVІ горизонт құрылысында белгілі геологиялық за”дылық бар: ұсақ түйіршікті
ХVІ өнімді горизонтқа горизонтқа орта”ғы юраның байос ярусының жоғарғы
ХІІІ-ХVІІІ горизонттар мұнайларының қасиеттері аномальдық сипатқа ие:
мұнайда парафин (29 %) көп болуы;
мұнайдың парафинмен қанығу температурасы бастапқы қабат температурасына те”;
құрылым күмбезінде мұнайдың газбен қанығу қысымы мен бастапқы қабат
газсыздандырылған мұнайдың орташа қатаю температурасы +3 0С;
Кесте-1.3. Қабат мұнайының орташа көрсеткіштері
Көрсеткіштер
ХІVІ горизонт
Мұнайдың газбен қанығу қысымы, МПа
Газ құрамы, м3/м3
Мұнай тұтқырлығы, мПа-с
Мұнайдың парафинмен қанығу температурасы, 0С 10,2
58
3,5
66
1.5 Сулылық
1965 ж Сигма кен орнының қимасында тере” бұрғылау нәтижесінде
Юра кешенінің сулылығы
Юра шөгінділерінде екі сулы кешен көрінеді: келловей ярусының орта”ғы
Терригендік сулы кешен
Жалпы қалы”дығы 800-1000 м терриген және сазды жыныстар араласуы
Карбонаттық сулы кешен
Кешен сазды мергель қалы”дағынан бөлектенген және литологиялық жағынан құмтас
Бор кешенінің сулылығы
Борқабаты 700-800 м құмтас-алевролит шөгінділердің араласуынан тұрады. Бор жүйесінің
Альб-сеноман сулы кешенінің қабаттық сулары неоком суларына қарағанда жақсы
1.5.1 Қабат суларының физика-химиялық қасиеттері
Сигма кен орнының қабат сулары химиялық құрамы бойынша екі
Бор шөгінділерінің сулары негізінен сульфат-натрийлік түрге жатады және минералдылығы
ХІІІ-ХХІІІ өнімді юра горизонттарының қабат сулары құрамы бойынша біртекті
Суда еріген газ құрамының 80-90 %-і метан, 4-8 %-і
Қабат суларының орташа тығыздығы 1081 (ХІІІ горизонт)-1105 кг/м3 (ХХІV
2 ТЕХНИКА-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Сигма кен орнындарының қазіргі жағдайы
Тек Қазақстан Республикасында ғана емес, сондай-ақ бұрынғы КСРО көлемінде
Сигма кен орны – көп қабатты, геологиялық құрылысы өте
ХІІІ-ХVІІІ горизонттардың өнімді қалы”дығы өзіне 48 қабатты жинақтаған 18
ХІІІ-ХVІІІ горизонттар кеніштері біртұтас сумұнай жанасуымен массивті қалы”дық қалыптастырады.
Негізгі мұнайлылық қабатының өнімді горизонттары (ХІІІ-ХVІІІ) 7,8-21,1 м орташа
Кен орнындағы қабат мұнайларының тұтқырлығы 3,7-4,7 ,
Кен орны мен жеке өнімді горизонттар бойынша мұнайдың бастапқы
Алғашқы жобалық құжаттарда аяққы мұнай алу коэффициенті (МАК) негізгі
Көпқаблаттылығы, аса күрделі геологиялық құрылысы, өнімді горизонттардың біршама көлемдік
Ен орнын пайдалану жобалық құжаттар негізінде жүргізілді. Олардың қатарында
кен орнын игерудің басынан бастап қабат қысымы мен температурасын
төрт пайдалану кешенін бөлу: І кешен – ХІІІ+ХІV горизонттар;
І және ІІ негізгі пайдалану кешендері бойынша кен орнын
барлық кешендерді игеруге жеке бөліктермен бірден қосу;
горизонттар арасында сұйық ағысын болдырмау үшін барлық кешендер бойынша
ІІІ кешенді нұсқа сыртынан су айдау арқылы игеру;
ІV кешенді қабат қысымын көтерусіз аралас режимде игеру;
өндіру ұңғымаларындағы түп қысымын мұнайдың газбен қанығу қысымынан 25
айдау желілеріндегі қысымды бастапқы қабат қысымы де”гейінде ұстау;
суды айдау қысымы – 10МПа.
Кен орнын іске қосқанда үлкен қиындықтар туындады. Қабат қысымын
Нәтижесінде 1970-1971 жж. өнімді горизонттардың мұнай алу аймақтарында қабат
Алайда, ыстық суды дайындау қондырғыларының кешігуінен салқын су айдау
Мұнай өндірудің құлау коэффициенті 1976 ж. –5 %, 1977-1979
1974 ж. ХІІІ-ХVІІІ горизонттарды игеру жобасы жасалды (кейін ол
Жобаның негізгі үрдістері мыналар:
әрбір горизонт жеке су айдау жүйесі бар өз алдына
өнімді горизонттар айдау ұңғымалары қатарларымен ені 2 км бөлктерге
барлық жобадағы ұңғымалар әр өнімді горизонтқа жеке бұрғыланады;
әрбір ұңғымаға тиісті бастапқы алынатын қорлар өндіру ұңғымаларының торын
ыстық су айдаудың жобалық көлемдері ұлғайтылады және 1979 ж.
1977 ж. кен орнының өндіру қорында 14225, су айдау
Кейінгі жылдары, жылдық өндірудің қарқыны төмендеген бесжылдықтан (1976-1980 жж.)
1987 ж. бастап кен орнын игеру со”ғы игеру жобасынан
Нәтижесінде қалыптасқан жағдайларда мұнай мен сұйық өндіру, ұңғымаларды бұрғылау
Мұнайдың бастапқы баланстық қоры 1152 млн. т. Сигма кен
Сигма кен орнын игерудің 1998 ж. жобалық көрсеткіштермен салыстырғандағы
Мұнай өндірудің азаюының негізгі себептері:
жұмыс істемейтін қордың көбеюі есебінен өндіру ұңғымалары жұмыс
қабатқа алдын-ала дайындаусыз минералдылығы жоғары, коррозиялық активті Теңіз және
жа”а ұңғымаларды бұрғылау, ұңғымалар мен жабдықтарды жөндеу, коммуникацияларды коррозиядан
Кесте-2.1. – 2000 ж. “Сигмамұнайгаз” АҚ кен орындары бойынша
Көрсеткіштер Сигма
жоспар нақты
1 2 3
1.Мұнай өндіру, мы” т. 6153,2 3387,1
2.Сұйықтық өндіру, мы” т. 30934 13685
3.Орташа жылдық сулану, % 80,1 75,3
4.Мұнайдың орташа тәуліктік шығымы, т/тәулік 4,5 3,9
5.Сұйықты” орташа тәуліктік шығымы, т/тәулік 22,7 17
6.Игерудің басынан бастап өндірілген мұнай, мы” т. 309123 272254
7.Игерудің басынан бастап өндірілген сұйықтық, мы” т. 755715 551068
8.Игерудің басынан бастап су айдау, мы” м3 1083715 980076
9.Бір жылға су айдау, мы” м3 40402 25329
10.Қазіргі алынатын қордан өндіру қарқыны, % 3,3 1,86
11.Бастапқы алынатын қордан өндіру қарқыны, % 1,2 0,77
12.Өндіру ұңғымаларының пайдалану қор, ұңғыма 4138 3210
13.Өндіру ұңғымаларының жұмыс істейтін қоры, ұңғыма 3918 2629
14.Су айдау ұңғымаларының қоры, ұңғыма 1719 1207
15.Су айдау ұңғымаларының жұмыс істейтін қоры, ұңғыма 1587 684
16.Жыл аяғына суланған ұңғымалар саны, ұңғыма - 1520
қабат қысымын көтеру жүйелерін қайта қалпына келтіру мен жабдықтардың
мұнай кәсіпшілік жабдықтар мен арнайы техниканың физикалық және моралдық
2000 ж. Сигма кен орны бойынша тәуліктік өндіру –
Есептік кезе” үшін барлығы 3067 мы” т. Мұнай өндірілді,
1.01.2001 ж. қосынды мұнай өндіру 282652 мы” т., сұйық
2000 ж. мұнай бергіштікті арттырудың сұйықты қарқынды алу және
Сигма кен орнында қабат қысымын көтеру жүйесінің технологиялық қажеттері,
1.01.2000 ж. жағдай бойынша су айдау 17 шоғырлы сорап
2000 ж. өнімді горизонттарға 21400 мы” м3 су айдалды,
2000 ж. қабат қысымын көтеруге, мұнай кәсіпшіліктері мен бұрғылау
Кесте-2.2. Қабат қысымын көтеруге (ҚҚК) қабатқа су айдау (мы”
Аталуы 2000 жыл 1999 жыл-ға %
жоспар нақты % +-
“Сигмамұнайгаз” АҚ барлығы оның ішінде 25333 28484 112 -4200
Теңіз суы
15333 18306 82 -4152 64
Бұралқы су
10000 10178 89 -579 87
Тазартылған ыстық су
- 531 - - 69,9
2.2 ХІІІ горизонтты игерудің жағдайы
1.01.2001 ж. дейін ХVІ горизонтты” мұнай кеніштерінен 2715,5 мы”
Айталық, 1.01.2001 ж. дейінгі қосынды мұнай өндіру жобадағыдан 6,2
2000 ж. орташа жылдық сулану 62,6 % болды. 1994-2000
XVІ горизонтты бұрғылаудың өнімділігі төмен аймақтарда қысымды көтеру үшін
1994-2000 жж. өндіру және айдау ұңғымалары торының нақты тығыздығы
Ұңғыманың мұнай шығымы жобалық шамаға жақын (3,4 т/тәулік). 2000
Талдаулар көрсеткендей, XІІ горизонтты игеру көрсеткіштер жобадан төмен болса
Горизонт бойынша жобалық көрсеткіштердің орындалмауының басты себебі жобалық өндіру
2.3 Сигма кен орнының өндіру және айдау ұңғымалары қорының
1.01.2000 ж. жағдайға Сигма кен орнында барлығы 5948 ұңғыма
Жұмыс істейтін ұңғымалардың құрылымы:
жерасты жөндеудегі апат – 104 (16,5 %);
суланып кеткендер – 92 ұңғ. (14,6 %)
пайдалану тізбегінің ақаулары – 162 (25,7 %);
пайдалану тізбегінің ығысуы – 15 (0,4 %);
перфорациялық тесіктер бітелген – 44 ұңғ. (6,9 %);
пайдасыз ұңғымалар – 137 (3,8 %);
жерасты жөндеуді күту – 509 (14,1 %);
СКЖ тастап кеткен ұңғымалар – 198 (3,5 %);
цемент көпірі жоқ - 7 (0,2 %);
жоюды күтуде – 24 (0,7 %).
Кесте-2.3. “Сигмамұнайгаз” АҚ бойынша 1.01.2001 ж. ұңғымалар қорының күйі
Аталуы 2000 2001
1.Мұнай қоры
Пайдалану қоры
а)жұмыс істейтін
оның ішінде фонтан
газлифт
ШТС
Жұмыс істейтін қордың бос тұрулары
б)жұмыс істейтін қор
оның ішінде фонтан
газлифт
ШТС
ме”геруде
3560
2572
13
0
2559
240
985
5
53
922
3
3493
2862
23
0
2839
167
631
5
39
587
0
2.Су айдау қоры
Пайдалану қоры
оның ішінде:
жұмыс істейтіні
жұмыс істемейтіні
1244
562
681
1265
720
545
Кесте-2.4. Пайдалану тәсілдері бойынша мұнай өндіру
Өндіру тәсілдері Мұнай өндіру, мы” т. Сулану, % 1997
1997 1998 1997 1998
Мұнай өндіру, барлығы
2780 3067 66,2 67,4 110,3
Оның ішінде тәсілдер бойынша:
Тере” сорап
2357,5 2838,6 58,2 63,6 120,4
Газлифт
401,5 193,8 77,4 77,3 48,3
Фонтан
21,0 34,5 57,5 69,6 164,3
Фонтан ұңғымаларының 90 %-і 30 т/тәулік шығыммен жұмыс жасайды.
Сигма кен орныныда штангілі тере” сораптардың жұмысы ұңғыма түбінде
Кесте-2.5. Ұңғыма қорының жағдайы
жабдықталған
жұмыс істейтін қордың бос тұрулары
1
52 0
48
Барлығы
4914
4866
1.01.2000 ж. жағдайда айдау ұңғымаларының пайдалану қоры 1263 ұңғыма,
СКҚ апаты – 47 (8,6 %);
пайдалану тізбегінің бұзылуы – (29,5 %) 161 ұңғ;
сыйымдылық (сі”іру) жоқтығы – 10 (2,8 %);
жоюды күту – 151 (27,7 %);
су құбырларын ауыстыру – 17 (2,7 %);
перфорациялық тесіктері бітелген – 25 (4,6 %);
цемент көпірі жоқ - 26 (4,5 %);
СКЖ тастап кеткен ұңғымалар – (23,9 %) 130 ұңғ;
басқа да себептер – 13 (2,4 %);
Жұмыс істейтін ұңғымалардың көбі ШТС-пен жабдықталған (96 % қор),
Есептік кезе”де 3067 мы” т. Мұнай өндірілді, оның ішінде
Тербелмелі станоктардың нақты негізгі қоры жүк көтергіштігі 6.8 және
Бұл тербелмелі станоктардан басқа кен орнында 30 ұңғыма гидротербегіштермен
2.4 Платформа
Жартылай батырылатын жүзбелі бұрғылау қондырғысы (ЖБЖБҚ)
ЖБЖБҚ түрлері және арналуы.
ЖБҰБҚ-ын 90-100 м тере”тікті акваторияларда Теңіз мұнай және газ
ЖБЖБҚ-сы жоғарғы тұрықтан (корпустан), тұрақтандыру тіректерден және төменгі пантоннан
Суға батырылған қондырғының конструкциясының ерекшелігі-ватерлиния қозғалыс аймағының күрт қысқаруы,
Жұмыс (жоғарғы) палуба үш, төрт, бес және одан да
ЖБЖБҚ-” тұрақтандыру тіректері су кірмейтін бөліктерге бөлінген, бөліктерде материалдар
Дүниежүзілік тәжірибеде бірнеше жылдық ішіндегі конструкторлармен жобалаушылардың жұмыстары ЖБЖБҚ-”
ЖБЖБҚ-н жасымалдаудың үш әдісі бар: буксирлер көмегімен, өздігінен жүретін,
ЖБЖБҚ-” конструкциясын жасауда негізгі қойылатын талаптар, келестлер;
ЖБЖБҚ-” тұрақтылығын және қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
бұрғылауда ЖБЖБҚ минералды жылжуы;
көшіруде маневрлігін және жеделдігін қамтамасыз ету;
бұрғылау нүктесіне жылдам орналастыру;
технологиялық және басқа қорлардың жеткілікті мөлшері;
жабдықтардың ы”ғайлы орналасуы, көрсетілген қорларды сақтау үшінорындардың жеткілікті болуы;
жүктеу-түсіру жұмыстарын механикаландыру;
пайдалануда ы”ғайлылығы және құрылысында қарапайымдылығы мен технологиялығы.
материалдарды минималды шығыны және е”бек сыйымдылығының төмендеуі.
ЖБҰСБҚ-н қолданатын нақты аймақты есепке алу;
Айтылған талаптарда қарама қайшылық та бар және оларды бір
Седка сипаттамасы
бұрғылау шығыры ………Е 3000
бұрғылау сораптары ………. 2
жүктотергш кран, т:
50 ………………… 2.
72 ………………… 1 якорлік жүйе;
якорлер ………. 8.
якор массасы, т ………. 13.6
шынжыр калибрі, мм…76
шынжыр ұзындығы, м … 1000-1220
Динамикалық тұрақтандыру жүйесінің басқару қондырғыларының қуаты 4706-дан 18382 кВт-қа
“Шельф” типті жүзбелі жартылай батырылатын бұрғылау қондырғысы. “Шельф” типті
Жоғарғы тұрқы, тұрақтандырғыш тіректер және понтондардың су өткізбейтіндігі “Теңіз
Қондырғының негізгі өлшемдері (м) төменде келтірілген:
Жоғарғы тұрақ: Габариттері:
ұзындығы …….. 62,4 ұзындығы (тік ұшақ ала”ымен бірге) …
ені …… 49,2 ені;
биіктігі ….. 6,0
Төменгі пантондар: кронштейнсіз якорлер үшін ….. 64,2
ұзындығы (үлкен емес) … 91.96 кронштейні бар якорлер үшін
ені … 15,0 Бұрғылау мұнарасымен бірге алғандағы
биіктігі … 6.0 биіктік (негізгі жазықтықтан) … 94
Тұрақтандырғыш тіректер:
диаметрі … 9,8
биіктігі … 18,5
тіректер саны … 6
Кесте-2.6. ЖБЖБҚ-” су сыйымдылығы мен шөгуі келтірілген
ЖБЖБҚ-” жағдайы Сусыйымдылығы Шөгуі
Бос
dop=4.75, dн=4.36, dk=5.13
Бос (удифферентеуге қажет сұйық балластпен)
4.83
Пайдалану кезі 19770
14.3
Дауыл кезінде тоқтау 18610
12.0
Жұмыс жағдайында ЖБЖБҚ-ы (ұңғыма құрылысында) толқу 6 балл және
-пайдалану режимінде те”із тере”дігінің 4 %-не дейін (Балтық Теңізінде
-дайылдық режимінде (жылына) – Теңіз тере”дігінің 8 %-не дейін.
-дауылдық жоқтау режімінде – те”із тере”дігінің 15 %-не дейін.
Балтық және Баренец Теңіздерінде 80-90 м тере”діктерде ЖБЖБҚ-н пайдалану
Бұрғылау режимінде – те”із толқуы 10 балға дейін, жел
ЖБЖБҚ-н Теңізде көшіру 6 балдан төмен толқуда жүзеге асырылады.
Кесте-2.7. ЖБЖБҚ-” кемелік және технологиялық қорлары
Қорлар Қорлар мөлшері, т
кемелік
отын
май
ауыз суы
техникалық су
қоректендіру суы
технологиялық
бұрғылау құралдары
бұрғылау және шегендеу құбырлары
УЩР ұнтақ материалдары
цистерналардағы бұрғылау ертінділері
Барлығы
ЖБЖБҚ-да бұрғылау қалдықтарын жинау үшін әрбірінің сыйымдылығы 3.625 м3
Көшіруде және пайдалануда ЖБЖБҚ-” талап етілетін шөгуі понтондардағы сұйық
Қызмет көрсететін персоналдардың жалпы саны 73 адамды құрайды. Персоналдар
2.4.1 ЖБЖБҚ-” технологиялық жабдықтары
Технологиялық жабдықтар кешені ұңғыма құрылысының барлық циклін қамтамасыз етуге
-Уралмаш 8000/200 ППЭМ блоктап жасалған бұрғылау қондырғысының жинағы;
-тәлді блоктағы бұрғылау тізбегінің тік қозғалысы компенсатары;
-тампоннажды ертінділерді дайындау жүйесімен цементтеу сораптар станциясынан тұратын цементтеу
-ұнтақ материалдарды сақтау және тасымалдау үшін қондырғылар;
-жоғары және төмен қысым компрессорлы станциялары;
-бұрғылау ертінділерінің зертханалары және фотозертханалы грунттар;
-нейтрон көздерін сақтау орындары;
-технологиялық жинақ ЗИП қоймасы;
-“Поиск” КПТО-1600-ОМІ палубалық технологиялық жабдықтар жинаты;
-каратажды жабдықтар жинағы;
-тере”сулы сү”гуір кешендері;
Цементтеу жабдықтарының жинағы үш сорапты агрегаттан 11-т және бір
Жабдық цементтеу сораптары бөлімінде орналасқан. Бұрғылау ертінділерінің ципкуляциялық жүйесі
Бұрғылау ертіндісін тазалау және дайындау жабдықтары платформаның о” жақ
Ұнтақ материалдарды тасымалдау және сақтау жабдықтары тоғыз сақтау қоймасынан,
Компрессорлы станция келесілерден тұрады: төмен қысым қондырғылары; сығылған ауамен
Тұрақты орналастырылатын жабдықтар спайдерлік және жоғарғы палубаларда және мұнара
“Поиск” палубалық технологиялық жабдықтар кешені сағалық жылытқыш блоктан, өлшеу
ЖБЖБҚ-да технологиялық жабдықтарға қызмет көрсету үшін көпірлі электірлі крандар
2.5 ЖБЖБҚ-” энергетикалық жабдықтары
ЖБЖБҚ-” энергетикалық жабдықтары кешенге келесілер кіреді: -автономды энергетикалық қондырғылар,
-қосымша механизімдердің электр желісін энергиямен қоректендіретін айнымалы токты” қосымша
-өнімділігі 0.694 кг/с (2500 кг/сағ) екі КАВ 2,5/7 қазанды
-әрбірінің өнімділігі 0,16-0,135 кг/с (10-12 т/тәу) екі Д4У сынау
ЖБЖБҚ-да “Басқара алмаймын” (“Не могу управлять”) дабыл өттарын қоректендіру
Кемелік тор кернеуінен де күшті кернеуі бар тұтынушыларды қоректендіру
Энергетикалық қондырғы сол жақ борт бойынша жоғарғы тұрқының артқы
2.6 ЖБЖБҚ-” жұмыс бақылау және басқару
ЖБЖБҚ-” жұмысын басқару және бақылау, автоматизациялау жабдықтарының көлемі мен
ББП рубка (рубка-кемені басқаруға арналған орны) палубасының 1-ші ярусында
КТҰБП-і тік ұшақты” ұшуын қамтамасыз ететін құралдарды басқару үшін
ОБП-і машина бөлімінің ауаны тазарту және шуды жұтатын изоляциясы
ОБП-” бөлімінде: орталық өрт сөндіру посты, өрт сөндіру және
Бұрғылау және технологиялық кешендерменбасқару посты келесі постардан тұрады; бұрғылаушы,
Бұрғылаушы постынан басты электр жетектермен, тік ауысу компенсаторымен, АКБ
Бұрғылау сораптарын басқару пост бұрғылау сораптары бөлімінде орнатылған және
Цементтеу жүйесінің басқару-посты цементтеу сораптарын басқару пультінен, цементтеудің көрсету
Компрессорлы станцияны басқару посты компрессорлық станция бөлімінде орналасқан және
Жергілікті басқару посттары механизмдерді басқару үшін тікелей механизімдерде орналастырылған.
ЖБЖБҚ-ы сонымен қатар негізгі және қосалқы механизмдер жұмысынқашықтан автоматты
2.6.1 Механикалық қондырғымен бақылау және басқару жүйесі
Негізгі дизель-генераторлар ДАУ СДГ-Т қашықтан автоматты басқару жүйесімен жабдықталған,
Қосалқы дизель-генераторлар МЕСТ 10032-80-ге сәйкесті екінші дәреже бойынша автоматтандырылған.
ОБП-да жергілікті басқару постарында дабылды талдап-анықтаумен дизел-генераторлардың апсты және
Қосалқы қазанды қондырғының автоматикалық жүйесі жергілікті басқару посттарынан қазанды
Пайдаға асыру қазандары автоматика жүйелерімен қамтамасыз етілген, ол жүйеге:
Шоғырландыра-қоректендіру жүйесіне цистернада қазандық судың жоқ болған жағдайында сорап
Тұзсыздандыру қондырғысы автоматты жүйемен жабдықталған, ол қыздырылып жатқан судың
2.6.2 Қосымша механизмдерді және жүйелерді басқарумен бақылау жүйелері
ЖБЖБҚ-сында суыту жүйесімен сығылған ауа компрессорларынан, отын жүйесінен, майлау
Кемелік жүйелерді бақылау және басқару жүйелері
Сонымен қатар ЖБЖБҚ-да тұщы және Теңіз суының кемелік жүйелерін
Кемелік электростанцияны басқару және бақылау жүйесі
Кемелік электростанцияны басқарумен бақылау ББҚ-ы мен ОБП-” пультімен жүзеге
ОБП-мен секциялы автоматтарды және генераторларды, жуу автоматтарын, жағалаудан қоректендіру
ОБП-да негізгі және қосалқы генераторлар қуатын, кернеуін және тоғын,
ОБП-” пультіне дыбыстық дабыл, апаттық-сақтандырғыш тораптары, атқарушы тораптар енгізілген.
Түрлендіргіш тиристордың салқындауын бақылау және басқару жүйесі
ЖБЖБҚ-да түрлендіргіш тиристордың салқындауын бақылау және басқару жүйесі бар,
2.6.3 ЖБЖБҚ-” жағдайын бақылау және басқару жүйелері
ЖБЖБҚ-да қондырғының көлдене” жылжуын өлшейтін, ЖБЖБҚ-” жағдайын тұрақтандарудың ақпараттық-өлшеу
Жүйеге ақпаратты-есептеу кешенінің бөлімінде орналастырылған тұрақтандырудың гидроакурстикалық және инклинометрикалық
Инклинлметрикалық құрылғыларға ақпараттық-есептеу кешені бөлімінде орналасқан борттық шкаф және
ЖБЖБҚ-н пайдалануда тәжірибелік тексеру үшін қондырғыда динамометрикалық қондырғы орнатылған.
“Якорь” жүйесінің басқару пульті қондырғының жағдайның электронды-жарықтық трубкаларын экранда
Кернді, дифференттік және шөгуді басқару жүйелері
Басты басқару посты бөлімінде балластық жүйемен басқару пультінде кернмен
Орталықтандырылған бақылау жүйесі
Бұл жүйе көмекші механизмдермен жалпы кемелік жүйелер, электро-энергетикалық қондырғылар
Жүйенің барлық жабдықтары ОБП-” бөлімінде бағанада орналастырылған. Орталықтандырылған бақылау
Ұңғыма құралдарының технологиялық үрдістерін бақылау жүйесі
Жүйеге бұрғы шеберінің постында, бұрғылау сораптарын басқару постында және
Технологиялық бөлімдерді газдық бақылау жүйесі
Жүйе технологиялық бөлімдерде күкіртсутекті” ШМК-ын және мұнай газын, мұнай
Технологиялық бөлімдердегі қысымның құлауын және электрожабдықтарды үрлеу қысымын бақылау
Жүйе жарылу қаупі бар бөлімдерге қызмет көрсету персоналдарының қауіпсіз
“Поиск” ұңғымалардың ме”геру және сынау қондырғылар кешенін бақылау және
Жүйеге: жағу блогы, УПВ-10 қабат суларын пайдаға асыру қондырғысы,
Аспаптардың барлық кешені жергілікті басқару постарында және геохимиялық талдау
11-сурет. “Шельф” типті ЖБЖБҚ-да жабдықтардың орналасу үлгісі;
а-бүйір жағынан көрінісі; 1-мұнара; 2-құбырлар; 3-ЖБЖБҚ; 4-тік ұшақ ала”ы;
б-жоғарғы палуба; 1,12-адамдар үшін лифтінің шахтасы; 2-бұрылыс кранының құрылғысы;
в-төменгі палуба; 1-сусымалы материалдар қоймасы; 2-цементтеу сораптарының бөлімі; 3-ББҚ-”
Жүйе технологиялық желілерде және аспаптарда температураны және қысымды жергілікті
Мысалы ретінде 11-суретте “Шельф” типті ЖБЖБҚ-да қондырғылар жабдықтарының орналасу
2.7 ЖБЖБҚ-н жа”а нүктеге көшіріп апару
Тасымалдаудан бұрын қондырғыда қалдырылған болатын қалған технологиялық және кемелік
Егер буксирлеу ауа райының жақсы жағдайында және бұрғылау ауданының
ЖБЖБҚ-” тұрақтылығын келесі формула бойынша тексереді:
мұнда: Мс-аударып тастау моменті; МV-қисаю моменті.
Тасымалдаудың басталуына дейін жүзу ауданынан, қашықтықтан, метеоболжаудың нақтылығы мен
ЖБЖБҚ-ы буксирлеуді ауа райына байланысты шектеулермен жүргізеді. Зертте толқу
Буксирлеу қондырғысына әсіресе шығыр, буксирлік трос, амортизациялық түйіндер, құрылғылар
Шығыр сенімді бекітілуі керек және шығыр барабанына трос та”дау
ЖБЖБҚ-н тасымалдау аяқталғанан кейін бұрғылау нүктесіне әкеледі, бар үлгілер
Сыртқы күштердің максималды әсерлерінде ЖБЖБҚ-” бастапқы орнынан жылжуы мүмкін
Дүниежүзлік тәжірибеде жүзбелі бұрғылау платформаларын үлкен жүк көтергішті транспорттық
2.7.1 ЖБЖБҚ-н пайдаланудың ерекшеліктері
Берілген аудан үшін ЖБЖБҚ-” түрін анықтауда қоршаған ортаны зерттеу
Жұмыс жағдайында ЖБЖБҚ-н пайдаланудың ерекшелігі немесе ұңғыманы бұрғылаудағы ерекшелігі
Теңіз бағанасы бұрғылау сұйығының жабық циркуляциясын және бұрғыланып жатқан
Ұңғама сағасына қатысты ЖБЖБҚ-” көлдене” жылжуы бұрғылау тізбегінің, шегендеуші
13-суретте ЖБЖБҚ-на әсер ететін күштер үлгісі көрсетілген. Бұл күштер
Көтеріліп-түсіру операциялары үрдісінде кронблокка жүктеме үлкен шектерде О-дан максималды
Осы күштердің жүктемелерінің әсерінен ЖБЖБҚ-” көлдене” және тік жылжуы
Қазіргі заменға ЖБЖБҚ-ы бұрғылау режимінде биіктігі 10-12 метр толқын,
Бұрғылау қондырғысының берілген түрі үшін толқын биіктігінің және жел
Қатты дауылдық жағдайларда бұрғылау свечалары саусақтардан алынып палубадағы стеллаждарға
Якорлік шынжырларды бірінші жағдайдан да көбірек босатады. ЖБЖБҚ-” жоғарғы
Су асты кешенінің Теңіз түбінде орналасуы тек ғана бұрғылау
2.8 Қабатты жылумен ө”деу жүйесінің өндірістік есептелуі
Қабатты жылумен ө”деу аралас әдісімен жүргізіледі және екі кезе”нен
Ұңғымалар жетінүктелі үлгіде орналасқан деп қабылдаймыз (бір айдау ұңғымасының
Жылулық ө”деумен ө”делген қабатты” көлемі:
Жылудың ө”деуінің алғашындағы мұнайдың абсолютті қоры.
;
Бумен ығыстыру кезінде осы қорларының 80%-ін немесе
мұнда бастапқы температураға сәйкес будың температурасының өсуі,
немесе,
ө”делетін қабаты” барлық көлемінің.
Қабаты” мұндай көлемін жылыту үшін, жылу энергиясы қажет болады.
Осы энергияны алу үшін, 25% жылулық шығыдар есебінен деп
мұнда –табиғи газдың жануының жылуы лабораториялық зерттеулерінің
Барлық газдыауалы қоспаның көлемі.
Қабатты алдын-ала жылытудың радиусы
Айдау ұңғымасының қыбылдағыштығы /тәу төмен болмауы керек.
тәу.
Тубаймақты жылытудан кейін, су айдауды максималды түрде жүргізу қажет,
Айдау үшін судың жалпы көлемі, қабатты” кеуектілі ортада жылудың
мұнда Сп-ысытылған буының жылусыйылдылығы, СВ-судың жылусыйымдылығы.
Айдау қондырғысының тәу өндіруінде, мұнайды бумен ығыстыру
күн қабат бөліктері жылумен ө”деудің жалпы ұзақтылығы
күн жыл.
Осы уақыт ішінде қабаттан жылулық ө”деумен
Жылумен ө”деу жүйесінің барлық шығындары 0,5 млн пуб шамасында
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 “Өзенмұнайгаз” акционерлік қоғамының ұйымдастыру сипаттамалары
Мұнай кен орындарын игеруде қолданылатын негізгі шаруашылық бірлігі мұнайгаз
Қазіргі кездегі “Өзенмұнайгаз” акционерлік қоғамның құрамындағы МГӨБ-1 құрылымы 3.1-суретте
3.2 Негізгі және қосалқы өндірісті ұйымдастыру
“Өзенмұнайгаз” акционерлік қоғамы құрамында сегіз мұнай мен газ өндіру,
Қосалқы өндірісті” е” ма”ызды міндеттері:
-негізгі өндірістік қорларды күту және қалыпты ұстау, оның ішінде
-кәсіпорын мен оның бөліктерін энергиямен және сумен, бумен жабдықтау;
-керекті шикізат, материалдар мен дайын өнімді тасымалдау және сақтау;
-мұнай мен газдың сапасын технологиялық тұрғыда қадағалау;
Мұнайгаз өнеркісібінде сондай-ақ осы саланың өзіне тән арнайы міндеттер
Казіргі кәсіпорындардың негізгі қорлары миллиардтаған те”гелермен бағаланатын кезде оларды
Мұнайгаз өнеркісібі кәсіпорнының өндірістік – шаруашылық қимылының тиімділігі энергиямен,
Кәсіпшіліктерде ұңғымаларды күнделікті және жерасты жөндейді. Ұңғымаларды жерасты жөндеу
Күрделі жөндеу – істеп тұрған ұңғымалардың жұмыс қабілетін арттыру,
Мұнайгаз өндіру кәсіпорындарының е” ма”ызды міндеттерінің бірі - қабаттардың
3.3 Текникалық жабдықтау
3.3.1 Автоматтандыру мен телемеханикаландыру дәрежесі
Ортадан тепкіш сорапттарды автоматтандыру үшін БМА-19 жергілікті автоматика блогы
-сорап агрегатын орталық бекеттен телебасқару;
-электрқозғалтқышты подишпниктер мен статор орамдары қызмет кеткенде автоматты қорғау
-апаттық күй туралы орталық бекетке дабыл беру;
Сорап агрегаттарын автоматты бақылау және не басқару келесі құралдар
Проблеманың ма”ыздылығы өндірісті басқарудың мұнай және газ өндірудің негізгі
3.4 Материалдық - техникалық жабдықтауды ұйымдастыру
“Өзенмұнайгаз” акционерлік қоғамының материалдық - технологиялық жабдықталуы – бұл
Материалдық - техникалық жабдықтаумен материалдық техникалық жабдықтау бөлімі айналысады,
3.5 Кәсіпорын транспортын ұйымдастыру
Кәсіпорындар мен ұйымдардың жа”а шаруашылық жағдайларға өту кезі”інде транспорт
Мұнай кәсіпшіліктерінің жолсыз және жан-жақты таралған жағдайында технологиялық транспортқа
-технологиялық транспорт және арнайы техника (ТТ және АТ) басқармасының
-техникалық жабдықтауды, ТТ сенімді жұмыс қабілетін индустрияландыру;
-табиғи – климаттық жағдайы күрделі аудандарда пайдаланудың рационалды қорлары
Транспорттық шығындар кәсіпорын есеп қағаздарында жеке бапта көрсетілмеген, ал
3.6 Ұңғымаларды жөндеуді ұйымдастыру
Жөндеуді ұйымдастыру жұмыстары технико-экономикалық көрсеткіштер бойынша жасалған, бекітілген жоспар
Жөндеу бригадасының келер алдында ұңғыны жөндеуге беру, тапсыру -
-герметиптік пайдалану, колонна және цеменнік сақинаны қайта тұрғызу болып
-гидравликалық бөлшектенуде қабатта қысымды көбейтіп жібергеннен немесе жуу сұйықтарын
-коррозиялық нәтижесінен отырғызылған колоннаның мықтылығының төмендеуінен;
-перфорация кезінде сақинаның цементтерінің жарылуынан, аттыру кезінде;
-томпонаждан кейін ұңғы жарып, дұрыс сазды қабаттан тазаламау себептерінен;
цементтік былғанышы пайдалану қабатына түсіп кетуінен қашу үшін, перфорацияланған
Бір жөндеудің орташа ұзақтығы 58 сағат. Негізгі қорды жөндеудің
Негізгі жөндеудің орташа ұзақтығының созылуы өнімсіз уақытты” көптігімен түсіндіріледі,
Бір жөндеудің орташа ұзақтығының созылуына басты себеп мұнайда парафиннің
Кенорнындағы мұнай және су шымырауларын жерасты жөндеу саласы күрделі
№1 бөлімшеге қарасты 27 бригаданың бүгінде 5-еуі қысыммен су
“Өзенмұнайгаз” ашық акционерлік қоғамы биылғы жыл 5 миллион тоннадан
Қабаттарды суланып кетуден сақтау 2002 жылы 19 ұңғымаға жүргізілсе,
Жақында №1 мұнай, газ өндіру басқармасы аумағында “Өзенмұнайгаз” ААҚ-ы
Құрылысын салған Өзеннің мамандары мен семейлік құрылыс фирмасы. Құрал
Құрылыс қысқа мерзімде саналы бітті. Бұл орыннан мұнай кәсіпшіліктеріндегі
Өзен кенорнын қайтадан қалыпына келтіріп, оның екінші тынысын ашу
3.7 Өзен кен орнын игерудің жобалық және нақты техника
Өзен кен орнын игерудің жобалық және нақты техника –
1.Өзен кен орны қазіргі кезде игерудің кем кезе”інде, сондықтан
2.Мұнай өндіру көлемі, бұрғылаудан жа”а ұңғымалар енгізу, күрделі қаржыларды
3.Кен орнындағы құбырөткізгіштер мен жүрүсті жабдықтардың төзуына байланысты өнеркәсіптік
4.Кен орнын игерудің қазіргі жағдайынан алдыңғы қаттарлы шешетін келесі
Өзен кен орнында мұнай өндіру қарқыны 1990 ж бастап
Қазіргі кезде кеніштердің жа”а технологиямен жарақтануы, ескі қордағы ұңғылардың
“Өзенмұнайгаз” ашық акционерлік қоғамы 2002 жылдың сегіз айын толымды
Геолог мамандарымыздың жүзеге асырған осындай сан қилы шараларының арқасында
Яғни 2001 жылға қарағанда ішкі мұнай өндіру – 15%
Мұнай өнімдерін өндіруде көмірсутекті сұйылған газдар және кештік отын
Химия өнеркәсібінде 483 млн те”генің өнімі өндірілді, бұл стирал
2001 жылмен салыстырғанда осы саланың өнімдерінің жалпы көлемі 7%
“Өзенмұнайгаз” ашық акционерлік қоғамы биылғы жылы 5 милион тоннадан
Соның өзінде, мұнай өндіруді молайту және ты” резервтерді іздеп
Олар өткен жылдың осы кезе”імен салыстырғанда 131 мы” тонна
Кесте-3.1. Өзен кен орнын шерудің 2001-2002 жж. жобалық және
Көрсеткіштер Жылдар
2001 2002
жоспар нақты
Мұнай өндіру, мы”. т. 3258 5245 4000,7
Күрделі қаржылыр, млн. те”ге - - 1154
Мұнай өндірудің өзіндік құны тн/т 2850
2700
Бұрғылаудан ұңғымалардың қосылуы, ұңғы
Пайда, млн. те”ге 1564,3
2039,7
3.7.1 Өндірістегі өнімнің көлемін шараны енгізгеннен кейінгі есебі
Жа”а техниканы қолдану, қашанда мұнай өнімінің көлемін өзгертуге әкеледі,
-ұңғыма шығымын көбейту;
-жөндеудегі ұңғымалардың тұру уақытын азайту;
-пайдалану ұңғымасының тұру уақытын азайту;
-пайдалану ұңғымасының коэффициентін өзгерту;
Шараны енгізгеннен кейін мұнай өнімін мына формула бойынша анықтауға
мұнда:
ұңғыма шығымы т/тәул;
ұңғыма қоры, саны;
жұмыс жасайтын ұңғымалардың жұмыс уақыты;
т/жыл
т/жыл
Жа”а техника және технология енгізудегі жылдық өндірістік шығындарды есептеу;
1 Амортизация есебі
Негізгі техниканың орнына келетін негізгі құралдарға амортизацияның төлемдер, “құрал
мұнда:
құрал – жабдықтардың алғашқы құны, долл;
жылдық амортизациялық төлемдер нормасы;
ұңғымалар саны;
бастапқы құны 495300 долл
мұнда:
пайдаланылған уақыт мерзімі, жыл
долл
2 Еңбекақы қорының есебі
Негізгі жалақы бойынша шығындарды жұмыскерлердің санын немесе квалификациасының (тек
Қ.Р-да минемалды жалақы 4 200 те”ге. Өнеркәсіптік - өндірістік
1 разряд коэффициенті – 2,00
Қосымша жалақыны ескеретін коэффициентті – негізден 1,25 деп алу
Қ.Р-да жүріп жатқан территориялық коэффициент – 1,14.
Сонда: ЕАҚ=Минималды жалақы * тарифтік коэффициент * айлар саны
ЕАҚ
4 Энергетикалық шығындар есебі
Егер шараларды енгізуге дейінгі жылдық электроэнергия шығындары берілмес, онда
мұнда:
мұнайдың қосымша мөлшері, Т;
штангты”-тере” сорапты” әдіспен табу кезіндегі 1 т мұнай көтеруге
1 квт.сағ-6,3 тг –0,041 долл электроэнергия құны.
долл.
5.Е”бекақы қорына төлемдер:
ЕАҚ мемлекеттік бюджетке –26% және мемлекеттік жинақтау зейнетақы қорына
долл
6 Басқада шығындар есебі:
долл
7 Жөндеу шығындары
долл
Бір жылдық экономикалық тиімділік, ол жа”а технологиялық процесстерді кен
долл
Қыздырғыш пеш ПТТ-0,2 қондырғысының шығындар есебі.
1.Амортизация есебі балансты” құны 25150 долл
долл
долл
2.ЕАҚ шығын есебі:
долл
3.Элеуметтік төлемдер:
долл
4.Басқадай шығындар есебі:
долл
5.Энергия шығындары
долл
долл
6.Жөндеу шығындары:
долл
долл
Кесет-3.2. Шараларды енгізгенге дейінгі және енгізгеннен кейінгі техника-экономикалық көрсеткіштер
Шығындар статьясы
Мөлшері мы”. долл Ескертулер
Амортизациялық төлемдер 12631,576
Е”бекақы қоры 4435,058 nіn 4200
Энергошығындар 1218,514 1 m-49 квт.сағ
Әлеуметтік төлемдер 1596,621 ЕАҚ-36 %
Басқада шығындар 1108,764 ЕАҚ-25 %
Жөндеу шығындары 3090 1,2
Барлығы 24081,207
Өзіндік құн, долл 39,7
Кесте-3.3. Қыздырғыш пешті” көрсеткіштері
Шығындар статьясы
Мөлшері мы”. долл Ескертулер
Амортизациялық төлемдер 597,337
Е”бекақы қоры 24,578 nіn 4200
Энергошығындар 38,849 1 m-3,5 м3 газ
Әлеуметтік төлемдер 8,848 ЕАҚ-36 %
Басқада шығындар 6,144 ЕАҚ-25 %
Жөндеу шығындары 63 1,2
Барлығы 739,136
Өзіндік құн, долл 0,86
Пайда 347
4 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
Жетібай кен орнының аймағы қыратты жазықтық болып табылады. Рельеф
Кен орны Ма”ғышлақ түбегінің далалық жазық бөлігінде орналасқан, әкімшілік
Кен орны 1967 жылдан бастап игерілуде. 1973 жылдан бастап
Жетібай кен орнының мұнайы, топтық химиялық зерттеу нәтижесі бойынша
Ілеспе газдардың құрамында келесілер бар: азот-5,42%, көмірқышқыл газды-0,3%, метан-68%,
Мұнай өндіруді арттырудың жоғары тиімділікті тәсілдерінің бірі ұңғыманың түп
1981 жылдан бастап термогазохимиялық әдіс органикалық еріткіштер немесе тұз
4.1 Қорғау шаралары
Ұңғыманың түп аймағына термогазохимиялық әсер етуде е”бек қауіпсіздігі көп
Термогазохимиялық әсер ету жұмыстары көбінесе күндіз жүргізілуі керек. Саға
ҰАҚА-” жиналған зариядын ұңғымаға түсіру-ұңғыма ортасынан жүргізілген радиусы 20
ҰАҚА жинау және түсіру уақытында 20 м жабық аймақта
5 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
5.1 Технологиялық үрдістердің атмосфераны, литосферны (топырақ, жер қойнауы) ластаушы
Үйілген аралдарда Теңізде мұнай өндірудің технологиялық үрдістерін экологиялық талдаудың
Технологиялық үрдістерге:
-суаттар түбінде ұңғымаларды бұрғылау;
-мұнайды жинау және дайындау;
-Теңізде және құбыр желілерімен мұнайды көп тармақпен тасымалдау;
Бұдан басқа қосымша технологиялық үрдістер жүзеге асырылады:
-күрделі жөндеу;
-реагенттерді жинақтау және жинақтау;
-жасанды аралдар құрылысы үшін карьер тастар;
-аралдарға жерлік бұрылауды ауыстыру;
-сынаулар;
-авиация;
-айлақ (причал);
-танкерлер;
-қамтамасыз етудің жерлік базалары;
-тазартылған бұрғылау шыламдарын сақтауға арналған учаскерер;
-құрылыс кезінде бұрғылау ала”дарында зәкірлермен бекітілген бұрғылау кемелері;
-жасанды аралар;
Жобада цементті, реагенттерді орналастыру үшін қоймалар, шеберханалар, ке”селер, автокөлік,
5.2 Атмосфераны ластау көздері
Жоспарланған жұмыстар барысында атмосфераға негізгі шығарынды тастаушы көздер:
-қабат флюидін жағу (ұңғыманы сынау кезіндегі жалындар (факел)
-қалдықтарды өртеу;
-ша”ыту (жыныстарды алу және жеткізу, ТДУ)
-іштен жану қозғалтқыштарында отындарды жағу;
Атмосфераға тасталатын шығарындылардың болжанға көлемі (әдеби мәліметтер бойынша). Жалындар
Асхана жұмыстары және кір жуылғанан кейінгі сулар тазалау құрылымдарына
Ұңғыманы жууға арналған су – тұссыздандырылғаннан кейін мұндай суды
Учаскіде ұңғыманы жуу үшін 4 м3/сағ суды буға айналдаруға
Шіритін асханалық қалдықтар Каспий Теңізінің басқа учаскілеріне тасталады, ал
Ұңғыманы сынауда факелдерден қабат мұнайының тамшылары түсуі мүмкін. Қазіргі
Қамтамасыз ету кемелері Буратино айлағында жүргенде өздерінің сыйымдылықтарына бұралқы
Кесте-5.1. Күнделікті жұмыстардағы қалдықтар көлемі
Көздер Есептелген саны
Техникалық су
1,1370 м (ауыз су+басқа көздер)
Артық техникалық су 30 м3 күн
Ұңғыманы сынаудағы факельдер шығатын мұнай 0-70 литр әрбір учаскеде
Ертінділерін пайдаланғанда булануды азайту үшін бұрғылау ертінділері жабық сыйымдылықтарда
Минералды негізді бұрғылау ертінділері қолданған кезде, шамамен “ылғал шламның”
Тұзды шламдар ажыратылады және қалдықтарды орналастыру ала”ындағы амбарларда үлкен
Су негізді бұрғылау ертінділерінің шламдары қосымша ө”деудің қажеті жоқ,
Резервуарлы қабатты бұрғылауға қолданылатын су негізді бұрғылау ертінділерінің тығыздығы
Су негізді бұрғылау ертіндісін қатты фазаны сұйықтап айыру мақсатында
Бұрғылау қондырғыларының, жұмысшы тіректік баржалардың бұралқы сулары, дренажды, жуу
Адамдар тұратын баржалардағы тұрмыстық бұралқы сулар сүзілуге ұшырап биоректорда
Технологиның экологиялық сенімділігі үшін дұрыс та”дау ма”ызды:
-ұңғылар конструкциясын;
-бұрғылау қондырғыларының және аралдың конструкциясын;
-бар қауіптерді ескере отырып ы”ғайлы жабдықтарды та”дау; жұмыс барысын
-жабдықтарға техникалық қызмет көрсету;
-қалдықтарды басқаруды жоспарлау;
-мұнайдың төгілуіне сезетін шараларды жоспарлау;
Те”із экожүйесін және құрлықтағы әсер ету аудандарын қорғау үшін
5.3 Атмосфералық ауаны қорғау
Атмосфераны тиімді қорғау үшін ҚазақстанРеспубликасының, “Атмосфералық ауаны қорғау туралы”
-ҚР нормативті актілерінің және шығындалардың нормативті шектерінің есебінің сақталуымен;
-шығарындыларға сәйкес рұқсаттары бар кемелерді қолданумен;
-ұңғыманы сынау бағдарламасы минимумға жеткізілуі керек;
-сынауда, өнімнің 99%-і жануын қамтамасыз ететін жанарғыны пайдаланумен мұнайды
-химиялық реагенттерді дайындау және сақтау, тасымалдаудың жабық жүйесін пайдаланумен;
-мониторинг жүргізумен;
5.3.1 Литосфераны қорғау (топырақ және жер қойнауы)
Топырақ және жер қойнауын қорғау үшін жобада қарастырамыз:
-қабат флюидтерінің артық ағысын немесе лақытруларды болдырмайтын ұңғыманың құрылысымен
-онша улы емес бұрғылау ерітінділерімен жуу сұйықтарын, сондай-ақ нақты
-нақты бағыттар бойынша жерлік және басқа көліктер қозғалысымен;
-өндірістік операциялар аяқталғаннан кейін карьерде қалпына келтіру жұмыстарын жүргізумен;
-Теңізде және құрлықта мониторинг жүргізумен;
Теңіз түбінің қорғалуы келесілермен жүзеге асады;
-Қазақстан Республикасының нормативті актілері мен за” талаптарының және ішкі
-бұрғылау қалдықтарын тастауға тиім салумен;
-Қазақстан Республикасында бекітудің ресми процедурадан өткен, хылықаралық конвенциялар мен
-қолданылатын кемелердің нақты қозғалу бағыттары және жылдамдықтары бойынша шектеулер
-каналдарды қазуды сәйкесті технологияларды пайдаланумен;
-моноторингі жүргізумен.
5.3.2 Гидросфераны қорғау
Теңіз суын қорғау келесілермен жүзеге асады:
-Қазақстан Республикасының нормативті актілерімен за” талаптарының және; компанияның ішкі
-бұрғылау қалдықтарын тастауға тыйым салумен;
-талап етілетін нормаға дейін тазартылған бұралқы сулар бөлігін және
-онша улы емес бұрғылау ерітінділерін қолданумен;
-Мемлекеттік бақылау ұйымдарының қажетті рұқсаттары және тазартылған суды лақтыру
-Теңіз операциясын ұстап тұру базасында ластанған суларды, ерітінділерді бұрғылау
-жасанды аралдар құрылысында тұтқыштар ретінде геомембрананың өткізбейтін қабаттарын пайдаланумен,
-аралдың периметрі бойынша опырылыспен, жа”бырлық және өндірістік ағыстарды алшақтатуға
5.3.3 Жануарлар әлемін қорғау
Жануарлау әлемін қорғау бойынша жобада қаралған шаралар:
-Қазақстан Республикасының за”дылық және нормативті актілерінің және компанияның ішкі
-Теңіз биотасының өте сезімтал периодында аса қауіпті өндірістік операцияларды
-үлкен балықтармен майда балықтардың түсуінің алдын алу үшін су
-жасанды аралда және басқа объектілерде жергілікті фаунаға зиян тигізетін
5.4 Литосфераны ластау көздері
Литосфераны негізгі ластаушыларға қатты қалдықтар, жатады оның ішінде негізгілері
1 топ – аса қауіпті (медициналық қалдықтар);
2 топ - қауіпті (қорғасын батареялар, күндізгі жарықтандыру трубкалары,
3 топ – онша қауіпті емес (бұрғылау шламы, майлы
4 топ - қауіпсіз (ораулар, үй және ке”се қалдықтары,
Ластаудың негізгі көздерінде кен орындарда болатын технологиялық бұзылулар немесе
Апаттар болуы мүмкін:
-Құрлықта: төгілу, өрт карьерде, келістердің құрылықтағы базаға барар жолда,
-Қамтамассыз етумен байланысты: газды жоғалту, тасымалдау шығындары, мельге отыру,
-Өндірістік апаттар: ұңғыма түбінде ұстау жұмыстарын немесе жабдықтардың сынауын
-апаттық жағдайлар: табиғи катализмдер, әуелік апаттар, өрт, жарылыс, қауіпті
-те”із және жағалаулық құстардың тіршілік ететін сезімтал жерлеріне жақындауды
-көбінесе тәулікті” жарық уақытында ұңғымаларды сынауды жүргізу;
-бонды қоршаулардың бар болуымен;
-құрлықта көлікті” қозғалу жылдамдығын және оның белгіленген бағыттағы қозғалысын
-жануарлар әлемін қорғау және а” аулауды тоқтату үшін әкімшілік,
-мониторинг жүргізуімен;
-аралмен қамыс құрақтары арасында пішіні орақ тәрізді, кемелердің жүріп
Апаттық жағдайлардың алдын алу және олардан сақтандыру бойынша келесі
-аса қауіпті өнім шығарумен іс-әрекеттен қауіпті азайту және алдын
-қажетті сертификаттары бар химикаттарды, жабдықтарды, техникаларды және кемелерді пайдалану;
-қауіпті азайту үшін ұсынылатын шараларды қамтамасыз етудегі іс-әрекетті қайтадан
-қызметкерлерде қажетті рұқсат қағаздардың болуы;
-қауіпті азайту бойынша шараларды алдын ала жасау және оларды
-төтенше жағдайларды жою және алдын алу бойынша қажетті жоспарлармен
5.5 Мұнай көмірсутектерінің Теңізге төгілуінің алдын алу
Мұнайдың төгілуінің алдын алу үшін технологиялық параметрлер және жабдықтардың,
Мұнай төгілген жағдайда келесі принциптер ұсталады: мұнайды тоқтату және
-қалдықтар сәйкесті көліктер мен тасымалдануы керек;
-қалдықтар осы типті қалдықтарды қабылдауға өкілетті учаскілерге (полегондарға) тасымалданады.
-қалдықтар аудиті жүргізілуі керек.
Өндірістік қалдықтардың кейбір түрлері қайтадан пайдалануы және қайтадан өнделуі
Мұнай және жағатын заттар майлы шүберектер, химикаттар Теңізден өртеу
Батареялар және электро жабдықтар күндіз жарықтандыруы флуоресцентті құбырлары Ө”деу
Қа”ылтыр банкалар және бос бөшкелер Бөлу және қайтадан ө”деу
Өртке қарсы жабдықтар, халон, суытқышқар Құрлықта сәйкесті орналастыру
Шоқ Құрлықта көму
Медициналық қалдықтар Басқарылатын өртеу
4 топ ҚР топтастыруы бойынша
Қағаз Өртеу
Нейлоп және пласмасса Өртеу
Асханалық қалдықтар, канализация қалдықтары Өртеу
Адамдар тұратын блоктар және жалпы тамақтану қалдықтары Құрлықта көму
Металлом Қайтадан пайдалану немесе қайтадан ө”деу
Ағаш тығырықтан Қайтадан пайдалану
Егер негізгі мұнай төгілуі жалауға жету қаупін төндірсе, онда
Берілген жағдайда мұнай төгілуінен қорғау үшін бондарды ашу жоғары
Егер мұнай жағалаулық сызыққа әсер етсе, онда қоршаған ортаға
Төгілу масштабында байланысты жоспар сезудің үш де”гейін болжайды: жоспарға
Бекітілген кемелер және қолданылатын мұнай бондар Теңіз түбін бұзу
БРОМ төгілуі түпке шөгеді деп болжанады. Минералды майдар бұрғылау
Лақтыру болған жағдайда мұнай ұңғыма сағасында жанады, бірақ ұшқыш
5.6 Қалдықтары басқару жоспары
Қалдықтарды тастауға рұқсат алғанда, те”ізге келесілер тасталады: -қара және
-суды тұссыздандыру қондырғыларын жуу суы; салқындату үшін керек сулар;
-бұрғылау қондырғысының балласты суы;
Теңізге қатты қалдықтарды тастауға рұқсат етілмеген, себебі олар жиналады
Сұйық қалдықтар. Онша улы емес минералды негізді бұрғылау
Қатты қалдықтар. Бұрғылаудан кейінгі шикі шламдар қатты қалдықтардың үлкен
Тұрмыстық қалдықтар және бұрғылау материалдарын қолданғанда жиналатын қатты қалдықтар
-медициналық қалдықтап өртеледі; (1 топ ҚР топтастыруы бойынша);
-қауіпті қалдықтар (2 топ) ажыратылады және сәйкесті қашықтату үшін
-басқа материалдарды қайтадан пайдалану жоғары бағаланады;
-сол жерде пайдаға асырылатын материалдар ажыратылады және базаға аударылады;
-жалпы қалдықтар көлемі (3 және 4 топ РҚ топтастыруы
Қалдықтарды ө”деудегі процедуралар. Қалдықтарды ө”деудегі процедуралар келесі принциптерге сәйкестенеді:
-барлық қызметкерлер қалдықтарды дұрыс пайдаға асыруды қамтамасыз етуге жауапкершілікте
-барлық калдықтар дұрыс идентфициалануы және сәйкесті пайдаға асыруды қамтамасыз
-идентифициаланбаған қалдықтар пайдаға асыру тәсілінің сәйкесті анықтауымен талданады.
-барлық арнайы (қауіпті) қалдықтар басқалардан о”ашалануы керек;
-қалдықтар сәйкесті маркировкалы арнайы алшақтатылған контейнерлерде сақталуы керек;
-қалдықтары бар контейнерлер төгілудің алдын алудың сәйкесті шаралары қабылданған
-Афлип ККО компаниясының аймағынан шығарылатын барлық қалдықтар үшін олардың
5.7 Гидросфераны ластау көздері
Теңізде жинау. Теңізді жоғары шамада ластай алатын сұйықтардың 12
1.Дизельді отындар сақтау – танккрлерінен қамтамасыз ету баржаларына ауыстырылады
2.Газ майлары құрлықтағы базадағы сақтау сыйымдылықтарынан аралдағы қамтамасыз ету
3.БМРО құрлықтағы базадан бұрғылау учаскесіне бұрғылау бастамас бұрын тасымалданады.
4.БМРО аралда қаптар мен бөлшкелерде сақталатын химикаттардан араластырылады. БРВО
5.Майлы жоғары беттермен байланыста болған ашық дренажсулар, су және
6.Жабық дренаж жағдайында – бұрғылау учаскесінен е” көп ластанған
7.Баржадағы адам тұратын блоктарында дәретханалардан, душтардан, раковиналардан шығатын қара
8.Ауыз суын дайындауға техникалық су әрбір бұрғылау учаскесінен тасталады.
5.8 Өнеркәсіпорындардың қауіп санатын анықтау (ӨҚС)
Өнеркәсіпорындардың қауіп санатын есептеу “Атмосфераға шығарылатын ЛЗ-дың массасы және
Қауіп санатын (ӨҚС) келесі формулардан шығарады:
мұндағы шығарынды і-затты” массасы, т/жыл;
і-затты” орташа тәуеліктік ШРК, мг/м3;
-өнеркәсіпорындардың шығарылатын ЛЗ-дың мөлшері;
бұл шексіз мөлшер, і-затпен күкіртті газдың зияндылық дәрежелері” қарастыруға
Кесте-1. Әртүрлі қауіп класы заттары үшін
Тұрақты Қауіп классы
1 2 3 4
1,7 1,3 1,0 0,9
ӨҚС-ты” мөлшері бойынша өнеркәсіпорындар 4 қауіп санатына бөлінеді, олар
Кесте-2. Өнеркәсіпорындардың қауіп санаты бойынша топтамасы
Өнеркәсіпорын қауіп санаты ӨҚС мәндері Ескертулер
1 ӨҚС>106 Өнеркәсіпорындардың жалпы шығындарының құрамында 1-ші қауіп класқа
2 106>ӨҚС>106 Бір немесе бірнеше ЛЗ-дың ШРК-дан асатын шығындардың
3 104>ӨҚС>103 Көп мөлшері топ, өнеркәсіпорындарының шығындары қаланың жалпы
4 ӨҚС>103 ЛЗ-ды аз шығаратын кіші өнеркәсіпорындары. Өнеркәсіпорындарының шығындары
Шығарынды заттардың Мі/ШРКі