Мазмұны
Кіріспе......................................................................................................................3
1 – бөлім. ҚР салық жүйесінің құрылуы және
1.1. ҚР салық жүйесінің құрылуы..........................................................................5
1.2. ҚР салық жүйесінің экономикалық мәні атқаратын қызметі.....................11
1.3. ҚР салық жүйесінің маңызы..........................................................................13
2 – бөлім. Макроэкономикадағы бюджет -
2.1. Бюджет салық саясаты мен
2.2. Салық мультипликаторы, баланстық бюджет мультипликаторы.............20
3 – тарау. ҚР салық жүйесінің болашағы мен
3.1. ҚР салық жүйесін жетілдіру жолдары..........................................................23
3.2. Салық жүйесінің негізгі көрсеткіштері........................................................26
Қорытынды............................................................................................................28
Пайдаланылған әдебиеттер...................................................................................30
Кіріспе
Мемлекеттің салықтық құрылысын құру негізінде жатқан салық жүйесі
Салықтық құрылыс негізінде міндетті түрде кезінде салық салу
- тұрақтылық;
- орнықтылық;
- икемділік;
- жүйенің бірыңғайлығы;
- қоғамдық, корпоративтік және жекелей мүдделер теңдігінің сақталуы;
- салық салу салмағының жеңілдетілуі;
- салықтың арзандығы;
- қолайлылық;
- жалпыға ортақтық;
- заңдылық және т. б
Мемлекеттің салықтық құрылысының ірге тасын қалау, салық салу
Бұл курстық жұмыстың мақсаты – қазіргі уақытта салық
Курстық жұмыстың негізгі міндеттері:
- салық жүйесінің құрылымын және салық түрлерін зерттеу;
- салық жүйесінің қазіргі уақыттағы реформалау нәтижелерін айқындау;
- бюджет салық саясатының мәнін ұғындыру;
- салық мультипликаторын қолдану ерекшеліктерін дәлелдеу болып табылады.
1 – бөлім. ҚР салық жүйесінің құрылуы және
1.1. ҚР салық жүйесінің құрылуы
Салық салу жүйесінің ұғымын мемлекеттің салық жүйесінің экономикалық
Салық салу жүйесі мемлекеттің салықтық құзырының ауқымында жұмыс
Салық салу жүйесі мемлекеттік билік тармақтарының объективті –
Дүниежүзілік салық салу практикасында әр түрлі салықтар атқаратын
Англосаксондық салық салу жүйесі негізінен жеке тұлғалардан алынатын
Еуроконтинентальдық салық салу жүйесі жанама салықтарға бағдарланған.
Латынамерикалық салық салу жүйесі көбінесе жанама салықтардың алынуын
Аралас салық салу жүйесі заңды тұлғалардан алынатын тікелей
Салық салу барысында туындайтын салықтық қатынастар негізінен азаматтық
Дегенмен кәсіпкерлік қызметтің тиімділігі мемлекеттік бюджет кірісіне түсетін
Бухгалтерлік есепке алу Қазақстан республикасының бухгалтерлік сепеке алу
Кәсіпкерлер мен ұйымдарға қатысты қаржылық сипаттағы барлық мәмілелер
Бұл ретте ескеретін маңызды жәйт, салық органдары тарапынан
Әйтсе де салық салу процесінің бухгалтерлік есеп деректерінің
Салықтар экономикалық және әлеуметтік – сяаси қатынастарды Мемлекеттің
Осы орайда салық:
- түсім көзі жалпы ұлттық табыстың белгіленген бөлігі
- міндетті төлем;
- жекелей – эквивалентсіз төлем;
- қайтарылмайтын төлем;
- мемлекет кірісін қалыптастыратын төлем;
- ұдайы төлем;
- мәжбүрлі төлем;
- заң жүзінде белгіленген төлем;
- құқыққа сай төлем;
- жүзеге асырылуы кезінде төленетін салық сомасының меншік
- мөлшері алдын - ала айқындалған төлем;
- қатаң белгіленген мерзімде жүзеге асырылатын төлем;
- өте тұрақты салықтық міндеттемелер туындататын төлем;
- белгіленіп, бекітілуі кезінде нақты салық төлеушілердің төлем
- ақшаның төлем құралы ретіндегі функциясын көрсететін төлем;
- жүзеге асрылуы салық төлеушінің заңи жауапкершілік шараларымен
- тек құқықтық нысанда болатын төлем;
- бір жақты өктем тәртіппен мемлекет белгілеген төлем
- жүзеге асырылуы салық төлеушінің заңи міндеті болып
- жекелей айқындалатын төлем;
- материалдық – заттай төлем;
- әрдайым фискалдық нысанда болғандықтан салық әкімшілігін
- мемлекет тарапынан заттандырылған объективті экономикалық категория, яғни
- әлеуметтік бағдарлы нарықтық экономиканың негізінде жасалынатын демократиялық
- табыстарға салынуына байланысты тікелей, ал тұтынуға салынуына
- салық төлеушінің экономикалық – қаржылық жай күйіне
- реттеуші испаттағы экономикалық стимул және мемлекеттік бюджеттің
- қоғамдағы бөлу және қайта бөлу қатынастарын білдіретін
- мемлекеттің салықтық құқығына сай мәжбүрлеп алына отырып,
- бірыңғай салық жүйесін білдіретін мемлекеттік деңгейдегі және
Сонымен салық мемлекет тарапынан біржақты шығарылған заңдардың негізінде,
Салық салу процесінде нақтылы салық төлеуші орындауға тиіс
Салық төлеушінің салық төлеу жөніндегі мемлекет алдындағы міндетін
Салық элементтері салықтық міндеттемелердің элементтерінде толық әрі сапалы
1.2. ҚР салық жүйесінің экономикалық мәні атқаратын қызметі
Салықтар - өте көп қырлы, мемлекеттің даму кезеңдері
Салықтардың функциялары экономикалық табиғаты мен заңи мән –
Экономиканың қазіргі даму мүмкіндіктерін есепке ала отырып мемлекеттік
Экономикалық категория ретінде салықтың функцияларына:
фискалдық функцияны;
бөлуші функцияны;
реттеуші функцияны;
бақылаушы функцияны;
жеңілдік беруші функцияны жатқызуға болады.
Салықтарды топтастыру олардың айырмашылықтары мен ұқсастықтарын белгілеуге септігін
Салықтарды топтастырудың кейбір негіздеріне:
алыну тәсілдері бойынша;
салық салу субъектілері бойынша;
салық салу объектілері бойынша;
кірісіне салықтық түсімдер есептелінетін бюджет деңгейі бойынша;
салықты енгізудің мақсат – бағдары бойынша;
салықтық түсімдерге деген салықтық құқықтарын пайдалану ауқымы бойынша;
салықтық төлемдерді төлеу көздері бойынша сияқты принциптер жатады.
Мәселен, салық салу субъектілері бойынша: заңды тұлғалардан алынатын
Салықтар мән – жайларына байланысты: тікелей және жанама
Қазақстан аумағында алынатын салықтардың түрлері:
корпорациялық табыс салығы;
жекелей табыс салығы;
қосылған құн салығы;
акциздер;
жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері;
әлеуметтік салық;
жер салығы;
көлік – құралдары салығы;
9) мүлік салығы жатады.
1.3. ҚР салық жүйесінің маңызы
Қазақстан Республикасының салық жүйесі мемлекеттік бюджетке төленетін міндетті
Тәуелсіз экономикасы дамыған ммелекетте салық жүйесінің алар орны
Қазақстан Республикасының заңнамалық кесімдерінде белгіленген талаптарды сақтай отырып,
Қазақстан Республикасындағы салық салу айқындылығы нақтылы салық төлеушіге
Бүгінде Қазақстан Республикасының салық жүйесі өзінің құрылу және
Салықтық құқық негізінде жүргізілетін мемлекеттік салық әкімшілігі салық
Қазіргі заманғы Қазақстан республикасының салық жүйесін басқару негізінде
Салықтар қоғамдағы экономикалық қатынастардың аса қажетті буыны, бюджет
Әлеуметтік – экономикалық процестерді мемлекеттік реттеу барысында қаржы
2 – бөлім. Макроэкономикадағы бюджет -
2.1. Бюджет салық саясаты мен
Мемлекеттік экономикаға әсер етуі
Ресурстар жұмыспен толық
Бюджет салық саясаты
Ынталандырушы бюджет -
Ұзақ мерзімдік кезеңде
Тежеуші бюджет - салық
Ұзақ мерзімдік кезеңде
Мемлекеттік шығындарды тиімсіз
Қысқа мерзімдік кезеңде
Мемлекеттік шығындардың өзгерісін
Жиынтық әсер төмендегідей:
Шығынның алғашқы өзгерісі - Δ
Тұтынудың алғашқы өзгерісі - b +
Тұтынудың екінші өзгерісі -
Δ Y = Δ G (1
Δ Y /Δ G = 1 /
Y = C + I + G;
C = a + b * Y;
Мұндағы Y = C + I + G
Тұтыну функциясының мәнін макроэкономикалық
Y = a + b * Y +
Y = 1 / 1 – b (a
Жабық экономикада тепе -
Мультипликатор шамасын анықтайтын негізгі
Табысқа салық салынған соң, тұтыну
Y = C + I + G;
C = a + b (1 - t)*
Y = 1 / 1 – b (1
t - шекті салық
Шекті салық мөлшерлемесі -
Өнім шығару көлемі
Жабық экономикаға қарағанда
Ашық экономикада тепе -
Y = C + I + G +
C = a + b (1 - t)*
Xn = g – m Y
мұндағы: Y = C + I +
C = a + b (1 - t)*
Xn = g – m Y – таза
Y = 1 / 1 – b (1
M – импорттаудың шекті бейімділігі.
2.2. Салық мультипликаторы, баланстық бюджет мультипликаторы
Жоғарыда қарастырылғандай тепе - теңдік
Ол көлем Y =
Мұндағы Y/T = - b / 1
Салық мультипликаторының механизмі,
Салық мөлшері Т –
- қолда бар табыс енгізілген
- тұтыну шамасына өседі;
- жиынтық шығындар өседі;
- жиынтық табыс өседі;
- тұтыну өседі;
- жиынтық шығындар өседі;
- жиынтық табыс өседі;
- тұтыну өседі;
Егерде мемлекеттік бюджетке берілетін
Мұндағы t - шекті
Бұл жағдайда тұтыну
C = a + b (Y – t
Ал салық мультипликаторының үлгісі
mt = - b / 1 –
T = Ta + t * Y
мұндағы: Ta - автономды салық
t - шекті салық
Табыстан (Ү) тәуелді
C = a + b [Y – (Tf
Ашық экономикадағы тепе
Y = 1 / 1 – b (1
Мұндағы: – b / 1 – b
Автономды салық мөлшері
Y = G * 1 / 1 –
Егерде мемлекеттік шығындар
Баланстық бюджет мультипликаторы
Егер мемлекеттік шығын
Y = G * 1 / 1 –
Егерле үкімет бір мезгілде
Y = - Ta * b / 1
Тепе - теңдік
Y = G *
Ta
Y < G = Ta;
Мемлекеттік шығындардың өсуімен салыстырғанда,
Бұл құбылыс салықтың
Егерде қазыналық саясат
2 – сурет. Кейнс кресіндегі
3 – тарау. ҚР салық жүйесінің болашағы мен
3.1. ҚР салық жүйесін жетілдіру жолдары
1991 жылы тәуелсіздік алғаннан соң елімізде салық саласын
Қазақстан Республикасының 1991 жылдың 25 – желтоқсандағы қабылданған
Бүгінде Қазақстан Республикасының салық жүйесі мен салықтары ұдайы
Салық жүйесі мемлекеттік билік органдары мен салық төлеушілердің
Мемлекеттің салық жүйесі салық салу стратегиясын айқындауға ат
салық салу принциптерін;
салықтарды белгілеу және аумақта заңи күшіне енгізу тәртібін;
салықтар (жекелеген салықтар мен өзге де міндетті төлемдердің
салықтан түсетін түсімдерді әр деңгейдегі бюджеттер арасында бөлу
салықтық қатынастарға қатысушылардың құқықтары мен міндеттерін;
мемлекеттік салықтық бақылауды;
салықтық қатынасқа қатысушылардың жауапкершіліктерін;
салықтық қатынасқа қатысушылардың құқықтары мен тиісті мүдделерін қорғау
Мемлекеттің салық жүйесінің жұмыс істеуінің және салық салудың
салық салу аясындағы тұрақтылық пен орнықтылық сақтау мақсатында
салық әкімшілігін жүргізу жөніндегі іс - әрекеттердің мәжбүрлеу
экономикалық – қаржылық мүдделердің біршама теңдігін қамтамысз етуге
табыстарды тек салықтар арқылы қайта бөлу;
салық функцияларының арасындағы біршама теңдікке қол жеткізу;
салық салудың бейтараптылығын, ашықтығын, айқындығын және әмбебаптығын қамтамасыз
салықтардың (өзге де тиісті міндетті төлемдердің) салық жылында
Салық салу мен салықтық әкімшіліктендіруді оңайлату мақсатында салық
Алдағы уақытта негізгі салықтардың ставкаларын төмендету көзделуде. Атап
Сондай – ақ салық пен алымдардың кейбіреуін біріктіру
Барлық салық реформалар бақылаушы органдар сыбайлас жемқорлық деңгейін
3.2. Салық жүйесінің негізгі көрсеткіштері
2007 жылдың 1 – жартыжылдығында мемлекеттік бюджетке шаруашылықпен
- республикалық бюджеттің кірісі бойынша болжам үстінде 20
- жергілікті бюджеттің кірісі бойынша болжам үстінде
Мемлекеттік бюджетке төленетін салық және басқа да міндетті
республикалық бюджетке түсетін кіріс көздері бойынша 7 101
жергілікті бюджетке түсетін кіріс көздері бойынша 3 293
Мемлекеттік бюджетке деген түсімдердің өсуі өткен жылдың
заңды тұлғалар – резиденттерге салынатын корпоративтік жеке табыс
төлету көздерінен алынатын заңды тұлғалар – резиденттерге салынатын
Төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығы – 959
Төлем көзінен салық ұсталынбайтын жеке табыс салығы –
әлеуметтік салық – 1 050 024,9 мың теңге;
заңды тұлғаларға салынатын мүлік салығы – 273 611,2
Кіріс көзінен салық және басқа да міндетті төлемдер
Қорытынды
Салық жүйесін мемлекет пен және заңды тұлғалар арасындағы
Салық жүйесі мемлекет қаржы көздерін жасақтаудың ең негізгі
Салық жүйесі және оның қызмет ету механизмі белгілі
- салықтардың түрлері аса көп болмай, нақты да
- белгілі бір салықтың түріне бірыңғай салық ставкасын
- салық салу объектісін, салық салынатын табысты немесе
- салық жеңілдіктері не үшін беріледі, оған қандай
- салық төлеуде, салықты табыс көзінен, яғни төлем
Салық жүйесінде басты орынды салықтардың түрлері алатыны сөзсіз.
Пайдаланылған әдебиеттер:
Қазақстан Республикасының Конституциясы 30.08.95 ж
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі 01.01.2005 ж
«Субсидиялар және өтем шаралары туралы» ҚР заңы 16.07.
Салық кодексі 01.03. 2005 ж
Химичева Н.И. Налоговое право. М, 1997 ж
Худяков А.И Финансовое право РК Алматы, 2002 ж
Ричард Л Международное налогообложение М, 1997 ж
Сейдахметова Ф.С. Налоги в Казахстане Алматы, 2002 ж
Елемесова Р. Международные экономические отношения Алматы, 2001 ж
Найманбаев С.М. Салықтық құқық Алматы 2002 ж
Парыгина В.А. Налоговое право РФ Ростов н/д 2002
Экономикалық теория негіздері: Оқулық. Алматы: Санат, 1998.
Таможенно – налоговое бюллетень №12 – 13, 21
Жүнісов Б.А. Жалпы экономикалық теория Ақтөбе – Алматы
Байжомартов Ү.С «Нарықтық экономика негіздері» Алматы 2002 ж
Салық қызметі органдарының құрылымы
ҚР Қаржы министрлігі
Салық комитеті
Аймақаралық салық комитеті
Астана және Алматы қалалары бойынша салық комитеттері
Ауданаралық салық комитеттері
Қалалардағы аудандар бойынша салық комитеті
Салық түрлері
26
Салық түрлері
Корпора-
циялық табыс салығы
Жеке табыс салығы
акциздер
Жер қойнауын пайдалану салықтары мен арнаулы төлемдер
әлеуметтік салық
Жер салығы
Көлік – құралдары салығы
Мүлік салығы
Шикі мұнайға, газ конденсаты-
на рента салығы