Мазмұны.
І Кіріспе.
І тарау
1.1. Жер бедері.
1.2. Климаты.
1.3. Табиғат зоналары.
ІІ тарау
2.1. Ішкі сулар.
2.2. Австралияның физикалық-географиялық аймақтарына сипаттама.
ІІІ Қорытынды.
ІҮ Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе.
Австралияның байырғы халқы (абориген). 19 ғ-дың аяғында құрлықты
Австралия – көлемі жағынан біздің планетаның ең кішкентай,
Австралия жағаларының пішіні. Африканың жағалары сияқты , Австралияның
Австралияны ашу және зерттеу тарихы. Европалықтар Австралияны
олтүстік және солтүстік-батыс жағасын зерттеп, 1642ж.кейін өзінің атымен
ХҮІІІ ғасырдың аяғынан бастап Австралияны игеру жұмысы басталды.
Аса бай алтын кен орындарының ашылуына байланысты ХІХ
Африканың жер бедері сияқты, Австралияның жер бедері де
келеді. Материктің батыс бөлігі көтеріңкі келеді. Мұнда биіктігі
аласа таулар шығып тұрса, баурайын шағыл мен құм
Өзінің даму процесінде материк көтерілуге, төмен түсуге және
Климаты.
Австралияның және көршілес аралдардың климаттық жағдайлары олардың көпшілік
Өзінің географиялық жағдайы мен орографиялық ерекшелігі бойынша Австралия
Тынық мұхиттың экваторға жақын шығыс бөлігіндегі атмосфераның айналым
қолат және бүкіл пассаттық айналым жүйесі солтүстікке қарай
ғана жауады. Австралияның көптеген аудары мен аралдарында бұл
Сөйтіп, Австралия материгінің шеткі бөліктері мен аралдарында январьда
Тасмания мен Жаңа Зеландияның оңтүстігінде қыстағыдай ауа массасының
Австралия мен көрші аралдар мынадай климаттық белдеулерге енеді.
Шегінде ұқсас аралдар мен Жаңа Гвинея солтүстік бөлігі
Субэкваторлық белдеудің шегіне Австралияның солтүстігіне Жаңа Гвинеяның оңтүстігі
Австралиядағы тропикалық белдеу аридтік жағдайлардың басым болып келетіндігімен
жазда едәуір көп жауады. Бұл жауын-шашын әкелетін оңтүстік
Температураның ауытқу амплитудасы Австралияның солтүстігіне қарағанда анағұрлым көп
Материктің ішкі аудандарында бүкіл бой ына континентальды
ауа басым болады және жылдық жауын-шашын қосындысы 250
Австралияның қиыр оңтүстігі, Тасманияның солтүстігі мен Жаңа Зеландияның
Австралияның оңтүстік-шығысында, Тасманияның солтүстігі мен Жаңа Зеландияда климат
Австралияның оңтүстік жағалауларының орта бөлігі Эйр түбегінің екі
едәуір айырмашылығымен сипатталады. Жауын-шашын онда қыста аз мөлшерде
Тасманияның оңтүстік бөліктері мен Жаңа Зеландия қоңыржай белдеуге
Австралия жерінің көбі тропиктік (18-300 оңтүстік ендік), солтүстігі
Тропиктік ішкі аудандар мен субтропиктік белдеулерде температураның маусымдық
Солтүстік пен оңтүстіктен соғатын ылғалды желге қарсы тұратын
Австралияда тропиктік құрғақ климат басым. Оның территориясының
Австралия Оңтүстік Африка алып жатқан климаттық белдеулерде орналасқанымен,
Материкте жауын – шашын қалай бөлінеді және оны
төмендейтін ауа ағындары бір тропиктік құрғақ ауа басым
Т р о п и к т і
Африканың табиғат зоналарының орналасуындағы сияқты, Австралияның табиғат зоналарының
Органикалық дүниесінің ерекшеліктері. Табиғат Австралияда ерте замандарда Жер
болатын қортық кенгуру де бар. Мұнда суырға
Өсімдігі. Австралияның органикалық дүниесі ортаңғы бор дәуірінен
құрлықтардағыдан мүлде өзгеше. Өсімдік түрлерінің 75%-і эндемиктер,
Жануарлар дүниесі. Австралия жануарларының ерекшелігі бұл құрлықты Австралия
кемуіне әкеліп соқты. Кенгурудің кейбір түрлері әбден құрыды,
Табиғи аудандары. Австралия табиғи үш аймаққа бөлінеді: суы
Австралия биогеография аймағы – зоологиялық және ботаникалық аймақтардың
өсімдіктер, шөлді аймақтарында тікенді, астық тұқымдас өсімдіктер, шығысы
Ішкі сулары.
Австралиядағы және оған жақын аралдардағы ағыс ерекшеліктерін төмендегідей
Ішкі ағын аймағына Австралияның беткі бөлігінің 60% -
Жотаның шығыс баурайының қысқа және тік келуі себепті
Сондай-ақ Арафур және Тимор теңіздеріне құятын солтүстік Австралия
солтүстігінен ағып шығатындары. Алайда Австралияның солтүстігіндегі өзендер режимі
Сондай-ақ тұрақты су ағыстары материктің оңтүстік-батысында да бар.
Австралияның шөлді және шөлейт ішкі бөліктерінде тұрақты су
Налларбордың карсты жазығында тірті дүркіндік су ағыстары да
Австралияның ірі өзен жүйесі – Мурей (Марри) –
ауданы 1072 мың км2, Дарлинг ойысынан төмен жердегі
Муррей мен Дарлинг жүйесіне кіретін бүкіл өзендердің режимі
Өзендер арнасы жазықтық алабында бұралаңды ағып көптеген тармақтар
Қысқы құрғақ кезеңзерде Муррей бассейні өзендері күшті таяздайды.
Муррей – Дарлинг өзендері жүйесінің шаруашылықтың үлкен маңызы
Өзеннің өзі Ольбери қаласына дейін кеме жүзуге қолайлы.
Австралияда көл көп, бірақ көп жағдайда олардың ағыны
Материктің ең ірі көлі Эйр Орталық жазықтықта жатыр.
Ағынсыз тұзды көлдердің үлкен тобы материктің оңтүстігінде жатыр.
Батыс-Австралия таулы үстіртінде ағынсыз көлдер көп. Олар
Австралияның жер үсті су қоймалары ресурстары халықтың суға
суларының үлкен қоры бар. Материкте фундамент синеклизіне
Бұл физикалық- географиялық аймаққа Австралияның солтүстік үш түбегі
Солтүстік Австралияның жағалау сызығы күшті ыдыраған. Жағалауға Карпентария,
Солтүстік Австралия қойнауы қара түсті және сирек кездесетін
Аймақ климатының басты белгісі – жауын-шашынның маусымдық бөлінуі.
Батыс Австралияның таулы үстірттері мен таулары солтүстігінде
Аймақтың үлкен бөлігін батысында докембрийлық кристалл жыныстарынан, ал
Батысы мен оңтүстігінде таулы үстіртке Үнді мұхиты жатқан
Шығысында Орталық жазықпен шекарада граниттер мен төменгі палеозойлық
Батыс Австралия таулы үстіртінде құмның қызыл түсіне байланысты
Таулы үстірттің батыс бөлігі орталық шөлді аудандарға қарағанда
Аймақтың бүкіл батыс жартысында алтынның кен орындары бытырай
сондай-ақ жуырда ашылған никель кені оңтүстікте Калгурли маңында
Территориясының үлкен бөлігінің климаты шұғыл континентті, тек жағалау
Қыста тәуліктік температурасы +12, +180 С болған кезде
Жазы ыстық орташа температурасы +320 С-қа және ең
Жауын-шашын барлық жерде өте бірқалыпты емес, оның жылдық
Бүкіл Батыс Австралия суға өте тапшы. Тек оның
бермейтін нағыз құрғақ орталық бөліктерде криктер де жоқ,
Тасмания аралы оңтүстік жарты шардың субтропиктік және қоңыржай
Қорытынды.
Қорытындылай келе Австралия кеңістік дифференциалануы ерекшелігі бойынша Оңтүстік
Тынық мұхиттың бір-бірінен пайда болуы және Австралияға қатысы
Пайдаланылған әдебиеттер.
1. Ә.Жұмәділов, Х.Қыдырбаев «Қазақстан қорықтары» Алматы 1980.
2. А.Ф. Ковшарь «Заповедникий Казахстана» Алма-ата, Наука КССР
3. «Заповедники средний Азии и Казахстана» Энциклопедия
4. А.Ф. Ковшарь, А.А.Иващенко «Заповедник Аксу-Джабагалы» Кайнар 1982.
5. С.Қаженбаев, С. Махмутов «Табиғатты қорғау» А, 1990.
6. В.А Коринская, В.А Щенев «Материктер мен мұхиттар
7. Қ.Карписов, Ә.Бейсенова, М. Қалиев «Қазақстанның физикалық географиясы»
8. Ә. Бірмағанбетұлы, К. Жүнісқызы «Табиғаттану» Алматы, Рауан
9. «Қазақстанның Ұлттық Энциклопедиясы» І т
10. В.Власов «Материктер мен мұхиттардың физикалық геграфиясы»
11. Бейсенова Ә «Экология негіздері».