Андатпа
Жұмыста Батыс Қазақстан мен Қытай аймақтық шаруашылық комплексінің жұмысы
Дипломдық, жұмыста көлік-коммуникациялық,
жетілдіру, кәсіпорынның инвестициялық, қызметін басқару, сондай-ақ мұнай
Аннотация
Работа затрагивает вопрос повышения эффективности использования нефтяных ресурсов и
Дипломная работа указывает на вопросы совершенствования траспортно-коммуникационного комплекса, управление
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 6
1 Қазақстан Республикасының құбырмен мұнай тасымалдау жүйесі және тасымалдау
1.1 Көліктік инфрақұрылымды дамыту заңдылықтары 11
1.1.1 Құбыр жүргізу жұмыстарына талдау жасауды басқару 14
1.1.2 Нысаналарды талдаудың қысқаша мінездемесі 14
1.1.3 Магистралды құбырлар жөніндегі жалпы мәліметтер 16
1.2 Құбыржеліні жобалау 20
1.2.1 Құбыржеліні жобалау тәртібі 20
1.2.2 Құбыржелілік транспорттың негізгі тәсілдері 20
1.3 Атасу-Алашанькоу мұнай тасымалдау желісі 21
1.3.1 Қазақстан-Қытай мұнай желісінің негізгі ерекшеліктері: 22
1.3.2 Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Қытай Халық Республикасы Үкіметінің
1.3.3 Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Қытай Халық Республикасы Үкіметінің
2 Мұнай және газ тасымалдау объектісінің құрылысы және экономикалық
2.1 Көлік жүйесіндегі капиталдық құрылысты жоспарлау. Жоспарлаудың негізгі мақсаттары
2.1.1 Көлікке жұмсалатын күрделі қаржыны есептеу әдісінің негізгі жағдайлары
2.2 Баға жасау стратегиясы 31
2.2.1 Құбырлы көлік нысаналарының жобасын дайындаудағы және жүзеге асырудағы
2.2.2 Құбыр жүргізу объектілерін салу жобасын дайындауда қауіпті табыстау
2.2.3 Табиғи монополия тарифын қалыптастырудың моделдері мен әдістері 36
2.2.4 Табиғи монополияны мемлекеттік реттеудің тариф саясаты 37
2.2.5 Энерготасушыларды тасымалдау тарифын қалыптастырудың шетелдік тәжірибесі 38
2.2.6 Магистральды құбыр өткізгіштің дамуындағы болашағы бар жобаны
3 Батыс-Шығыс жүйесі арқылы құбыр тасымалдау инвестициясы 47
3.1 Қытайдағы мұнай нарығын болжау және талдау 47
3.1.1 Қытайдағы мұнай ұсынысы мен сұранысының жай күйі 47
3.1.2 Қытайдағы мұнай импортының ағымдағы жағдайы 48
3.2 Қытайдағы мұнай сұранысының болжамы және Қытайды мұнаймен қамтамасыз
3.2.1 Қытайдағы мұнай сұрасының болжамы 49
3.2.2 Қытайды мұнаймен қамтамасыз ету болжамы 50
3.2.3 Сұраныс балансының талдауы және мұнайға ұсыныс 51
3.3 Солтүстік Батыс Қытай(СБҚ) ауданының мұнай сұранысы мен ұсыныс
3.3.1 СБҚ мұнай сұранысы мен ұсынысының ахуалы 52
3.3.2 СБҚ-ы мұнаймен іштей қамтамасыз ету болжамы 54
3.3.4 СБҚ-дағы мұнайды өңдеу көлемінің болжамы 55
3.3.5 СБҚ-ды мұнаймен қамтамасыз ету және мұнайға сұраныс балансы
3.3.6 Қазақстан мұнайын бөлісу нұсқасы 57
3.3.7 СБҚ мұнай өнімін шетке шығару бағыты 58
3.3.8 СБҚ-дан жанармай мен дизельдік отынды шетке шығару бағытының
3.4 Құбыржелілердің сызықтық бөлігі 60
3.4.1 Сызықтық бөлігі 61
3.4.1.1 Құбыржелісінің бағытын таңдау принциптері 61
3.4.2 Мұнай құбыржелісінің бойындағы негізгі пункттер 62
3.4.3 Мұнай желісі бағытының сипаттамасы 62
3.4.4 Желілік жағынан инженерлік техникалық шешімдер 65
3.5 Ұйымдық құрылым және қызметкерлер саны 70
3.5.1 Ұйымдық құрылым және басқару үлгісі 70
3.5.2 Басқару бөлімшелерінің қызметтері 71
3.6 Негізгі технико-экономикалық көрсеткіштер 77
3.7 Құбыр өткізгішті жобалау, құрылыс және пайдалану бойынша инвестициялық
4 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ЭКОЛОГИЯ 94
ҚОРЫТЫНДЫ 102
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 105
КІРІСПЕ
Республика өнеркәсібінде мұнай және газ саласының дамуы өте маңызды
Мұнай және мұнай өнімдерін қашық жерлерге жеткізу үшін темір
Мұнай және мұнай өнімдерін құбырмен өте көп мөлшерде және
Магистральды құбырлардың негізгі объетілері мен құрылымдары сызықтық бөлігі, МӨҰ,
Құбырдың-есептеліп шыққан диаметрін МЕСТ бойынша есептелген ең жақын
Кейбір жағдайларда өнімдерді айдағанда істеп тұрған құбырлардың өткізу қабілетін
Өткізгіш қабілетін арттыру үшін қосымша сорап агрегаттарын салу, көбіне
Мұнайды транспорттау - бұл экономикамен ескерілетін, ірі масштабты өндіріс
Бірақ құбырларды пайдаланатын компаниялар, тұрғындарға қажетті қызметтерді ұсынады, сондықтан
Бұл құрылыс жайында Қазақстанда да Қытайда да көп айтылды.
Бұл жоспарды іске асыру Қазақстанның, Ресейдің, Қытайдың құбыржелілерін бір
Істің басы 1997 жылы 24 қыркүйектен Қазақстан мен Қытай
Құбырделі трассасы Атасу-Агадыр-Ақшатау-Ақтоғай-Үшарал бағытымен Қарағанды, Шығыс Қазақстан және Алматы
Қазақстан-Қытай арасындағы мұнай желісінің жүйесіне интегралынатын Кенкияк-Арал-Кумколь мұнай құбыржелісінің
Атасу-Алашанькоу мұнай желісіне жеткізу үшін ұзақтығы 627 км Кумколь-Қарақойын
Ресей туралы бір ауыз сөз. Қалай болғанда да Қытайға
Атасу-Алашанькоу құбыржелінің құрылыс жобасын жүзеге асыру «ҚазТрансОйл» мен Қазақстанның
Дипломдық жұмыстың мақсаты: ұсынылған жобаның технико-экономикалық негіздеуін әзірлеп және
ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМА
1 Қазақстан Республикасының құбырмен мұнай тасымалдау жүйесі және тасымалдау
Қазақстан Республикасы көмірсутегінің стратегиялық қоры бар, сондықтан да энергоресурстардың
Мұнай шикізатын тауар өніміне айналдырудың технологиялық процесінің ажырамас бөлігі
Дәстүрлі мұнай саласында 3 негізгі сегментті бөліп атауға болады:
Мұнай мен газ конденсатын іздеу-барлау жұмыстары, оларды өндіру және
Мұнайды өңдеу, тасымалдау және мұнай өнімдерінен көтерме сауда;
Мұнай өнімдерін тасымалдау және жекелеп сату.
Қоғамдық өндіріс көлемінің өсуі, бірыңғай халық шаруашылығы комплексінің жекелеген
Кесте1-1995-2015 жж. аралығындағы мұнайды қолдану мен пайдаланудың салыстырмалы көрсеткіштері
Көрсеткіштер 1995 1996 1997 1998 2000 2015
Мұнайды және газды конденсатты өндіру, млн. т. 20,6
22,9
25,8
25,9
40,0
120,0-140,0
Ішкі тұтыну,млн. т. 20,0 20,0 20.0 20,0 20,0 35,0
1- кестенің жалғасы
Мұнайды нақты өндіру үш МӨЗ,
млн.т. 10,8
ИД
8,8
8,0 6,0
Мұнай экспорты, млн.т. 13,0
13,0
17,0
20,0
20,0-25,0
120,0
Соның ішінде шетелдерге 4,0
4,0
4,0
9,0
22,0
110,0
Көліктік тасымал инфрақұрылымын ұйымдастыру жалпы деңгейін көтеру, мамандандыру формаларын
Осыған байланысты тасымалдау инфрақұрылымды балансты дамытуды еліміз экономикасының энергоқорын
Батыс Қазақстаннан-Батыс Қытайға тартылатын мұнай құбыр желісінің Қазақстан үшін
Қазақстан Республикасындағы мұнайды құбыр арқылы тасымалдаудың одан әрі дамыту
Бұл стратегияны жүзеге асыру және дамыту көптеген инвестициялық жобалар
тасымалдау көлемін ұлғайту;
жүйенің толық диагнастикасын аяқтап, қазіргі жүйені модернизациялау және жөндеуден
кәсіпорынның одан арғы қызметін автоматтандыру және осыған жалғас инфрақұрылымдарды
өндірісті басқарудың автоматты жүйесін енгізу;
өндіріс қызметін басқарудың автоматты жүйесін енгізу;
телекомуникация жүйесін дамыту және модернизациялау;
жаңа технологияны енгізу арқылы мұнай тасымалдаудың энергиялық және еңбек
Кесте 2-Көмірсутек өндіру көрсеткіш динамикасы
Көрсеткіштер
1995 1996
1997
1998 1999
2000
2001
бағалау
Мұнайды және газды конденсатты өндіру, млн. т. 20,6
22,9
25,8
25,9 30,04
35,26
43,0-45,0
Соның ішінде:
Мұнай 18,8 21,0 23,6 23,6 26,74 30,63 38,0-
Нақты өңделген, млн. т. 10,856 11,127 9,192 8,674 5,968
Өндірілген табиғи
газ, млрд. м3 4,213 5,488
6,090
5,502 7,173
8,866
10,000
Соның ішінде:
Қарашығанақ(КИО) 2,57 1,982 2,00 2,800 3,625 4,676 5,600
СП ТОО
«Тенгизшев-ройл) Д 1,2 1,4 1,5 1,635 2,142 2,740
ПО «Өзенмунайгаз» 1,93 1,924 1,800 1,600 1,341 1,314 1,300
АО «Ақтобемунайгаз» 0,20 0,191 0,210 0,260 0,332 0,357 0,360
1.1 Көліктік инфрақұрылымды дамыту заңдылықтары
Қоғамдық өндіріс көлемінің өсуі, бірыңғай халық шаруашылық комплекстері арасында
Көлікті тасымалдау инфрақұрылымын ұйымдастырудың жалпы деңгейін көтеру, қоғамдандыру формаларын
Осыған байланысты көліктік инфрақұрылымды балансты дамыту, еліміз экономикасының энергиялық
Капитал салу ресурстарының шектеулігі аймақты біртіндеп көліктік игеруге көшіруге
Мұнда көліктік инфрақұрылымда дамытудың 3 сатысын бөліп атауға болады:
Ғ.М. Меркина атап көрсеткендей: халық шаруашылығына қажетті көлік нысандарына
Осыдан келіп еліміздің және оның аймақтарының экономикасында көліктік инфрақұрылымды
Шаруашылық жағынан жаңа игеріле бастаған аймақтпрды дамытудың басты сызбасын
Дифференциалды жер және тау рентасы заңы мазмұны жағынан өз
Сондықтан да, біздің ойымызша дифференциялды инфрақұрылым рентасының заңдылығын бекітуге
Жалпы сипатынан басқа көлік инфрақұрылымы қоғамдық өндірістің аймақтық өндірістік
Көлік инфрақұрылымын қалыптастырудың теориясы мен практикасында қаралған заңдылықтарды ескеру
1.1.1 Құбыр жүргізу жұмыстарына талдау жасауды басқару
1.1.2 Нысаналарды талдаудың қысқаша мінездемесі
Мұнай және мұнай өнімдерін тасымаладу кәсіпорындарына негізінен, басқа өнеркәсіпорындарының
Көлік кәсіпорынның шаруашылық-қаржылық қызметіне талдау жасау бастамай тұрып, олардың
Мұнайды жарату жүйесі халықшаруашылығында белгілі бір орын алады және
Өндіріситерде өндірілген мұнай тұссызданып, сорғытылғаннан кейін ішкі мұнай
Мұнайдың әр партиясын қабылдау және тапсыру соған сәйкес, актімен
Мұнай жөнелту басқармалары мұнайды және мұнай өнімдерін сату және
Сурет 1 – Мұнаймен қамтамасыз ету жүйесінің мұнай кәсіпшілігімен
1-3 құбыржелілері бар мұнай кәсіпшілігі;
4 магистралды мұнай желісінің бас резервуардық паркі;
5-6 өзен айлағы мен теміржолдың 7 құйылмалы эстакадасына
8-10 мұнай өңдеу зауыттары.
Әрбір мұнай партиясын қабылдау және өткізу, сәйкес акті бойынша
Сурет 2 – Мұнаймен өндірістік өңдеу зауыттарымен қамтамасыз етілген
1 мұнай өңдеу зауыты;
2 магистралды өнім желісінің бас резервуардық паркі;
3 магистралды өнім желісі;
4 құйылмалы теміржол эстакадасы бар магистралды өнім желісінің соңғы
5 мұнай өңдеу зауытының құйылмалы теміржол эстакадасы;
6 мұнай өнімдерін тұтынушы;
7 мұнай базасы;
8 АЗС;
9 мұнай өнімдерін өзен немесе теңіз кемелеріне құю үшін
10 өткізу немесе үлестіру мұнай базалары.
Бұл кезде резервуардағы мұнай деңгейі өлшеніп, оның тығыздығы температурасын
Осы барлық мәліметтер қабылдау - өткізу актісіне кіргізіледі.
1.1.3 Магистралды құбырлар жөніндегі жалпы мәліметтер
Құбырлы тасымал үшін жүк тасымалдау көлемі ретінде мұнайды жөнелтуі,
Құбырмен тасымалдаудың жүк айналымы -ол мұнайды, мұнай өнімдерін және
Мұнайды және мұнай өнімдерін тасымалдаудан түсетін кіріс құбыр арқылы
Магистралды мұнай желілерінің ұзындығы-мұнай құбырларының магистралды кесінділерінің ұзындығының сомасы
Магистралды мұнай құбырлары арқылы көп мөлшердегі мұнай және мұнай
Құбырмен тасымалдаудың артықшылығы мынада:
Істің үздіксіздігі. құбырдың бастапқы кезінде қанша мұнай жөнелтілетін болса
Өндіріс процессінің жеткілікті дәрежеде механизациялануы және автоматтандырылуы. Жүкті құбыр
Кеңінен механизациялауды қамтамасыз ететін құрылыс жұмыстарының бір жақтылығы;
Тұтынуға ыңғайлылығы және қарапайымдылығы. Магистралды құбыр желілері, барлық пунктерге
Мұнайды және мұнай өнімдерін тасымалдаудың өзіндік құнының арзандығы. Мұнайдың
Құбырлы тасымал - өте сенімді, құрылымы жағынан қарапайым және
Құбырылы тасымал мұнай кәсіпшілігінде, мұнай өңдеу зауыттарында, мұнай базаларында
Қабылдау және тапсыру опрациялары кәсіпшілікте немесе зауытта жүргізіледі. Кең
Қорытынды мұнай құбырлары бұл жағдайда мұнай құбырының жалпы құрылымының
Құбырлардың өткізу қабілеттілігін анықтау бойынша мұнай тығыздығы мен жабысқақтығының
Мұнай және мұнай өнімдерін тасымалдаудың ең тиімді түрі құбыр
өнімді жіберіп тұрудың үздіксіздігі;
өнімді алыс жерлерге тасудағы өзіндік құнының төмендігі;
автоматизациялау үшін кең мүмкіндіктер;
тасымалдаудағы шығынның аздығы;
егер тиімді болса, құбырды ең қысқа жолмен өткізу мүмкіншілігі.
Өнімдерді едәуір қашықтыққа айдайтын құбырларды магистралдық деп атайды. Айдайтын
Магистралдық құбыр мынадай бөліктерден тұрады:
құбыр;
бір немесе бірнеше сорап станциясы;
байланыс құралдары.
Магистралдық құбырлар келесі көрсеткіштермен сипатталады: ұзындығы, диаметрі, өткізгіш қабілеттілігі,
Мұнай және мұнай өнімдерін алысқа жібергенде құбырда пайда болатын
Мұнай және мұнай өнімдерін транзиттік айдаудың барлық түрінде де
Магистралдық құбырлар теміржолдағы сияқты арнаулы техникалық қадағалауды қажет етеді.
Негізгі айырғыш станцияны құбыр телімнің бас жағына, мұнай кәсіпшілігінің
Өнеркәсіптік-технологиялық ғимаратттардың құрамына, айдаушы сораптың өзінен басқа резервуар паркі,
Техникалық ғимараттардан басқа сумен қамтамасыз ету, канализация, электрмен қамтамасыз
Мұнай айдайтын сорап станциялары сорап агрегаттарымен және көмекші құралдармен
Магистралдық мұнай құбырлары орталықтан тепкіш сораптары, номиналдық өткізгіші
Есептеулер мен жобалау тәжірибесі жоғары арынды бір
Орталықтан тепкіш сораптар магистралдық құбырлардың жұмысында